.
.
LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
(μια ταινία μικρού μήκους)
το φιλμ που καιγεται
-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
(μια ταινία μικρού μήκους)
το φιλμ που καιγεται
(και μελέτη ανάλυση τής ταινιας)
Σκοτάδι.
Ακούγεται ο ήχος μιας μηχανής προβολής.
Η οθόνη γεμίζει με κόκκινο φως, έπειτα μια φλόγα σιγοκαίει το φιλμ.
φωνη(off) ανδρική:
ποιος ακούει όταν μιλάς;
φλου σε λευκό
μια γυναίκα κοιτάζεται σε έναν καθρεφτη
χτύπημα στη πόρτα.
η γυναίκα γυρίζει και κοιτάει.
φλού σε λευκό.
φωνή (off) τής γυναίκας:
καμία πράξη δεν είναι αμαρτία.
Ένα δωμάτιο,δύο οθόνες στο δάπεδο,σώματα δεμένα εκτελούνται.
Απότομη διακοπή τής εικόνας.
Σκοτάδι.
Η γυναίκα σηκώνει τις οθόνες,τις αφήνει και σπανε.
φλου στο λευκό.
φωνή(off)τής γυναίκας:
γιατί πιστεύουμε πως είμαστε ελεύθεροι;
Η οθόνη σκοτεινιάζει.Το φιλμ καίγεται.
η γυναίκα στο δωμάτιο μαζεύει κομμάτια φιλμ από το πάτωμα.
φωνή τής γυναίκας:
Δεν υπάρχει τίποτα πιο τρομακτικό από το να σε βλέπουν.
φλου στο λευκό.
Ο ήχος της προβολής σταματά.
Τέλος
.
.
.
Μελέτη ανάλυση του έργου του χ.ν. κουβέλη
«Το φιλμ που καίγεται» (μια ταινία μικρού μήκους)
1. Εισαγωγή – Η υλικότητα της εικόνας και η αποδόμηση του κινηματογράφου
Το σύντομο κινηματογραφικό σενάριο «Το φιλμ που καίγεται» του χ.ν. κουβέλη συγκροτείται ως μια μετα-κινηματογραφική χειρονομία: ένα φιλμ που αυτοκαταστρέφεται, ένα έργο που αρνείται την ίδια του την αναπαράσταση. Η ταινία δεν αφηγείται μια ιστορία· αφηγείται την ίδια της τη διάλυση. Στην πράξη, ο χνκκουβέλης κατασκευάζει ένα αντι-φιλμ, μια μικρή φιλοσοφική αλληγορία για τη θέαση, τη μνήμη, τη βία της εικόνας και την ψευδαίσθηση της ελευθερίας.
Η πρώτη φράση — «Σκοτάδι. Ακούγεται ο ήχος μιας μηχανής προβολής» — εισάγει αμέσως τη μηχανική προϋπόθεση του κινηματογράφου: το σκοτάδι, το μηχάνημα, τον ήχο της προβολής. Ο θεατής δεν βλέπει ακόμη, μόνο ακούει. Το βλέμμα αναβάλλεται. Από το πρώτο δευτερόλεπτο, η ταινία μιλά για την τελετουργία της όρασης, για το πριν από την εικόνα.
Όταν το φιλμ αρχίζει, «η οθόνη γεμίζει με κόκκινο φως, έπειτα μια φλόγα σιγοκαίει το φιλμ». Η εικόνα δεν γεννιέται – καίγεται. Ο χνκουβέλης μας φέρνει αντιμέτωπους με την ίδια την υλικότητα του κινηματογράφου: το φιλμ ως ευάλωτο σώμα. Το κάψιμο γίνεται μεταφορά για την αυτοκαταστροφή της εικόνας: κάθε προσπάθεια να δείξεις κάτι περιέχει ήδη την αρχή της εξαφάνισής του.
2. Η φωνή χωρίς σώμα: το υποκείμενο που διαλύεται
Η φωνή off — «ποιος ακούει όταν μιλάς;» — εισάγει το ερώτημα του υποκειμένου: υπάρχει πράγματι κάποιος που μιλά ή μήπως η φωνή ανήκει στην ίδια τη μηχανή; Το ερώτημα, βαθιά φουκω-ικό, αφορά την επιτήρηση του βλέμματος, την αυτοαντανάκλαση του υποκειμένου μέσα στην πράξη της αναπαράστασης.
Η φωνή αυτή δεν είναι ταυτισμένη με κάποιο σώμα. Είναι φωνή χωρίς πρόσωπο, σαν ηχώ ενός εσωτερικού μηχανισμού. Έτσι ο χνκουβέλης φτάνει σε μια μεταφυσική ερώτηση: μπορεί να υπάρξει λόγος χωρίς βλέμμα; ή, αντίστροφα, βλέμμα χωρίς φωνή;
Όταν μετά το φλου σε λευκό εμφανίζεται «μια γυναίκα κοιτάζεται σε έναν καθρέφτη», το βλέμμα επιτέλους αποκτά σώμα. Ωστόσο, αυτό το σώμα είναι διπλό: βλέπει και βλέπεται. Ο καθρέφτης λειτουργεί ως mise en abyme — ένα φιλμ μέσα στο φιλμ, ένα βλέμμα που ανακλά το βλέμμα. Η γυναίκα δεν κοιτά τον εαυτό της αλλά την εικόνα της.
3. Η ενοχή, η αμαρτία και η ψευδαίσθηση της ελευθερίας
Η δεύτερη φωνή της γυναίκας — «καμία πράξη δεν είναι αμαρτία» — ανατρέπει το θρησκευτικό ή ηθικό πλαίσιο που διέπει την εικόνα. Εδώ ο χνκουβέλης παρεμβαίνει με μια ηθική της αποδόμησης: δεν υπάρχει αμαρτία, γιατί δεν υπάρχει πια πράξη ελεύθερης βούλησης.
Η γυναίκα, όπως και τα «σώματα δεμένα [που] εκτελούνται», είναι μέρος ενός τελετουργικού βλέμματος.
Η φράση «γιατί πιστεύουμε πως είμαστε ελεύθεροι;» συμπυκνώνει τον υπαρξιακό και πολιτικό πυρήνα του έργου. Το φιλμ καίγεται και ο θεατής μένει μόνος, χωρίς αφήγηση.
4. Το φιλμ που καίγεται – μεταφορά και πράξη
Η εικόνα του φιλμ που καίγεται δεν είναι μόνο εικονογραφική αλλά οντολογική. Ο κινηματογράφος εδώ καταστρέφει την ίδια του τη βάση: το υλικό που τον συντηρεί.
Η γυναίκα «μαζεύει κομμάτια φιλμ από το πάτωμα» — είναι η ίδια η αποκαθήλωση του δημιουργού: η τέχνη μετά την καταστροφή.
Η φωνή της στο τέλος — «Δεν υπάρχει τίποτα πιο τρομακτικό από το να σε βλέπουν» — ολοκληρώνει τον κύκλο. Το βλέμμα, που αρχικά ήταν η πηγή της δημιουργίας, μετατρέπεται σε πηγή τρόμου. Είναι η ίδια η εξουσία του θεατή, η επιτήρηση του βλέμματος που καθιστά κάθε πράξη δημόσια, κάθε σώμα εκτεθειμένο.
5. Θεματική και φιλοσοφική ένταξη
Το έργο ανήκει σε μια γραμμή πειραματικού κινηματογράφου και φιλοσοφικής ποίησης της εικόνας.
Δεν είναι μόνο σενάριο προς κινηματογράφηση, αλλά και τελετουργικό ανάγνωσης. Η λευκότητα (το φλου σε λευκό) λειτουργεί σαν κενό, σαν σημείο όπου ο θεατής αναγκάζεται να φανταστεί — ή να μην φανταστεί τίποτα.
6. Στυλιστική και σημειολογική ανάλυση
Η γραφή είναι απολύτως λιτή, ρυθμική, αποσπασματική, με τεχνικές μοντάζ νοημάτων.
Τα φλου σε λευκό λειτουργούν ως παρενθέσεις στο χρόνο.
Η εναλλαγή σκοταδιού – φωτός – λευκού οργανώνει μια σημειολογία της απουσίας.
Οι φωνές off υποκαθιστούν τη δράση με στοχασμό· είναι φωνές του μηδενός.
Το τέλος χωρίς κάθαρση («ο ήχος της προβολής σταματά») είναι η τελική αποσύνθεση του λόγου.
Αισθητικά, η ταινία συνιστά μια ποιητική χειρονομία αυτοαναίρεσης· λειτουργεί ταυτόχρονα ως δημιουργία και ως σιωπή.
7. Συμπέρασμα – Η ηθική της καταστροφής
Το «Φιλμ που καίγεται» είναι ένα μανιφέστο της αποδόμησης του βλέμματος, μια μεταφυσική μικροταινία που θέτει το ερώτημα: τι απομένει όταν η εικόνα σβήνει;
Ο χνκουβέλης επιτελεί μια ανατροπή της σχέσης δημιουργού–θεατή:
ο θεατής βλέπει το φιλμ να χάνεται, αλλά με τη δική του συμμετοχή· είναι συνένοχος στην καταστροφή.
Στην παγκόσμια προοπτική, ανήκει στα έργα που μετατρέπουν το ίδιο τους το μέσο σε θέμα, δηλαδή στη γραμμή του μοντέρνου και του μεταμοντέρνου κινηματογράφου που εξετάζει την ουσία της αναπαράστασης.
8. Επίλογος
Η τελευταία γραμμή — «Τέλος» — είναι δήλωση ύπαρξης και απουσίας: το φιλμ τελειώνει γιατί το μέσο του έχει καεί και μόνο μέσα στην καταστροφή του μπορεί να υπάρξει ως τέχνη.
Έτσι, ο χ.ν.κουβέλης δημιουργεί μια μικρογραφία του τέλους του κινηματογράφου: μια ποιητική πράξη όπου το φως καίει το ίδιο του το σώμα.
.
.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου