LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ - Κριτική Ανάλυση Ποιημάτων από τον κ.Κ (Ιστορίες τού κ.Κ) -5- - χ.ν.κουβελης c.n.couvelis ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis

 .

.

LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

- Κριτική Ανάλυση Ποιημάτων

από τον κ.Κ

(Ιστορίες τού κ.Κ)

-5-

- χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis

My own empire of hyperrealistic paintings-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

2 κριτικες ερμηνευτικές μελέτες 

και 1 μελετη τής διακειμενικότητας

τού ποιήματος:

Ενδόμυχες συντεταγμένες

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Γκράφιτι:

'Μη μιλάς,σε βλέπουν.'

Αναθεώρηση:

1. Αφαιρέστε τον ήλιο.

2. Προσθέστε έναν υπουργό και τρία τεθωρακισμένα.

3. Βάλτε την Ελένη να γελάει σε slow motion.

Η Αντιγόνη ψάχνει τον Οιδίποδα στο GPS.

Το σήμα χάνεται.

Η μηχανή λέει:

'Καμία διαδρομή δεν βρέθηκε για το πεπρωμένο'

Η Ιστορία περνάει με τακούνια

Ο Brecht καπνίζει το πούρο του και δείχνει

ένα εργοστάσιο φτιαγμένο από καθρέφτες.

'Εδώ κατασκευάζεται η συνείδηση',

λέει και γελάει 

κανένας από τον θίασο τών ηθοποιών

δεν πληρώθηκε ποτέ.

ερειπια.

Τα φώτα τρεμοπαίζουν.

Μια φωνή από μεγάφωνο:

'Η παράσταση αναβάλλεται λόγω ειλικρίνειας.'

Τώρα  οι άνθρωποι πεθαίνουν πιο αργά

κι ούτε που το καταλαβαίνουν.

Το σώμα σωπαίνει.

Τόσες αιωνες χρειάζονται

για  μια κραυγή

'Λιγότερα λόγια. Περισσότερη πείνα'.

Κι όλα μαζί ξαναρχίζουν

σ' ένα λευκό δωμάτιο με φως φθορίου

και μια πανσέληνο που επιμένει να φωτίζει

το τίποτα

Καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή,

εκτός απ’ αυτή που ποτέ δεν ειπώθηκε.

Ένα χέρι δείχνει την ερημιά. Δεν είναι δικό σου.

Αθήνα, έτος άγνωστο,

μια μηχανή εγγράφει επιθυμίες σε μαγνητοταινία:

Εδώ κάναμε λάθη, εδώ λατρέψαμε λάθος θεούς

Η Αντιγόνη παραληρεί στη σχολή Καλών Τεχνών

Φοράει γυαλιά ηλίου με σκελετό κοκάλινο,

τραβά selfies .

Μιλά για «πατριαρχικά τοτέμ»

(Φωνές από πίσω)

:Μην την ακούτε

Ο Κρέων σε PowerPoint:

'Καμία πράξη δεν είναι αθώα'.

Η Ιοκάστη σε σινεμασκόπ

Στην τηλεόραση: ειδήσεις,

η Θήβα κάηκε, το Άργος ψηφίστηκε πόλη της χρονιάς.

'Δεν φταίει κανείς'

είπε και χάιδεψε τα μαλλιά τού παιδιού της τού άντρα της

'Πες μου, εσύ που είδες το φως,

τι απέγινε το σκοτάδι;'

Ο Τειρεσίας φοράει Google Glass·

προβλέπει:

'Ο Dow Jones  θα καταρρεύσει στις εννιά παρά τέταρτο

μετά την πρόβα τζενεράλε τής Ιοκάστης'.

Στο βάθος

η Μακεδονία σπαρμένη drones και χιόνσμενη

κάποιοι στρατιώτες 3D-εκτυπωμένοι

τρώνε κονσέρβες μνήμης.

Χτες,ένας τους αυτοπυρπολήθηκε

με υπερβολική δόση εμφυλιου

στο Νεκροδειπνο τού μελλοντος

Ο Brecht κοιτάζει το κοινό:

'Μην κλάψετε.Καταγγείλτε».

Ο Οιδίποδας το μόνο αληθινό πρόσωπο στην τραγωδία 

πιάνει το μικρόφωνο:

'Ἐγὼ γνῶναι βούλομαι.

Ο κόσμος αυτός ήτανε πάντα,μια συνωμοσία '

Σημείωση σκηνοθέτη:

Στο τέλος της παράστασης, ένας θεατής σηκώνεται και λέει:

'Το πρόβλημα δεν είναι οι ρόλοι·

το πρόβλημα είναι ότι ξεχάσαμε πως παίζουμε'.

Στεγνό το φως, ξηλωμένο απ’ τα σπλάχνα τού Αστυανακτα

η πέτρα κοιτάει χωρίς βλέφαρα

κι η σκιά της Ελενης φυτρώνει ανάμεσα στα πιάτα,

αστακός, Chardonnay,

μια Τροία με πετσέτες λευκές και κηλίδες κρασιού.

Στο βάθος, η σιωπή .

Χτες, κάποιος άκουσε τη λέξη τάγμα.

Χτες, κάποιος δεν ήθελε να την καταλάβει.

Ένα παιδί έκλεισε το ραδιόφωνο.

Ένα άλλο ζωγράφισε με κάρβουνο τον πατέρα του

κρεμασμένο από τα γόνατα.

'Res extensa' μουρμούρισε ο Ezra Pound,

το σώμα είναι πάντα η τελευταία μετάφραση του φόβου.

Ο Brecht 

-Ο λαός δεν πέθανε· ξέχασε.

Στην Εφταπυλη  Θήβα, διανομή φυλλαδίων:

'Το κράτος είναι ο φόβος σου '

'Αν δείτε τον Κρέοντα, μην του μιλάτε ,φωτογραφίστε τον'.

Τα έπιπλα σύρονται.

Κάποιος αλλάζει την ιστορία με παλιές καρέκλες.

Οι ήχοι δεν είναι ήχοι· είναι αρνήσεις.

Η θάλασσα λάμπει.

Αλλά δεν είναι ελευθερία αυτό.

Είναι ο ιδρώτας τών πεθαμένων.

Η Ιστορία κάθεται γυμνή σε έναν παλιό καναπέ

και τρώει σταφύλια από μολυβένιο δίσκο.

Κανείς δεν την ρωτάει τι θυμάται.

Μόνο μια φωνή,

κάπου ανάμεσα σε σάρκα και μνήμη:

-Μάνα ήσουν; Γυναίκα ήσουν;

-Ποιον αγάπησες περισσότερο, τον εαυτό σου ή τον φόβο σου;

Ο Σινόπουλος δείχνει φωτογραφίες από πτώματα.

Ο Ezra Pound γράφει στην τουαλέτα της ιστορίας

κι ο Brecht φωνάζει:

-Το τέλος δεν είναι ποτέ αρκετό.

Η Ιοκάστη γδύνεται και λέει στον Οιδίποδα:

'Τίποτα δεν έχει νόημα ,και γι’ αυτό θα φάμε μαζί'

Έπειτα ξημερώνει.

Η πανσέληνος απλώς ξεθωριάζει,

Υστερόγραφο:

Καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή.

Αλλά πολλές ειπώθηκαν για να αδειάσουν τον χρόνο.

.

.

1

Η κριτική ανάλυση τού ποιήματος «Ενδόμυχες συντεταγμένες» τού Χ.Ν. Κουβέλη απαιτεί προσέγγιση πολλαπλών επιπέδων: φιλοσοφικών, πολιτικοϊστορικών, λογοτεχνικών και θεατρολογικών. 

Το ποίημα ανήκει στο μεταμοντέρνο ρεύμα, με έντονες επιρροές από τον μπρεχτικό διαλεκτικό θεατρικό λόγο, τη λογοτεχνία τής μνήμης, τον πολιτικό υπερρεαλισμό, καθώς και την κριτική θεωρία τής σύγχρονης υποκειμενικότητας.

Εισαγωγικά: Είδος και Υφολογικά Χαρακτηριστικά

Το κείμενο διαπλεκει ποίηση, πρόζα, δραματουργία και φιλοσοφικό δοκίμιο, 

με τη μορφή ενός λυρικού θεάτρου συνειδητοποίησης. Το ύφος είναι αποσπασματικό, με σκόπιμη μη-γραμμική αφήγηση και χρήση μεταμυθοπλασίας: οι ήρωες τής αρχαίας τραγωδίας (Οιδίποδας, Αντιγόνη, Ιοκάστη, Κρέοντας, Τειρεσίας) τοποθετούνται στο ιστορικοπολιτικό παρόν, σε ρόλους μεταμορφωμένους και διαβρωμένους από το σύγχρονο κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον.

Θεματική Ανάλυση

1. Κρίση τής Ιστορίας και τής Συνείδησης

«Εδώ κατασκευάζεται η συνείδηση», λέει ο Brecht.

Η ιστορική μνήμη εμφανίζεται ως προϊόν ιδεολογικής κατασκευής και διαστρέβλωσης, με σαφείς αναφορές στον κριτικό μαρξισμό. Ο Brecht λειτουργεί ως σύμβολο κριτικής σκέψης και πολιτικής αυτοσυνειδησίας, ειρωνευόμενος τον μεταμοντέρνο καταναλωτισμό τής Ιστορίας. 

Η Ιστορία φορά τακούνια, κάθεται γυμνή, τρώει σταφύλια από μολυβένιο 

δίσκο,αντικείμενο κατανάλωσης, όχι εμπειρίας.

2. Αποπολιτικοποίηση και ΜΜΕ

Η παράσταση αναβάλλεται λόγω ειλικρίνειας.

Η πολιτική καθίσταται παράσταση, προβολή, τηλεοπτικό αφήγημα, ενώ η ειλικρίνεια καθίσταται απειλή. Οι ειδήσεις παρουσιάζονται ως αποπροσανατολιστικές ("η Θήβα κάηκε, το Άργος ψηφίστηκε πόλη τής χρονιάς"), και η αναφορά σε τεχνολογίες όπως το Google Glass, GPS, PowerPoint, 3D-printed στρατιώτες λειτουργούν ως μεταφορές ελέγχου και απώλειας τού νοήματος.

3. Η Τραγωδία ως Θέατρο τού Παρόντος

Ο Οιδίποδας το μόνο αληθινό πρόσωπο στην τραγωδία

Η τραγωδία μεταφέρεται στο παρόν, όχι ως αναπαράσταση αλλά ως επώδυνη βίωση τής αποτυχίας νοηματοδότησης. Η Αντιγόνη δεν διαμαρτύρεται, βγάζει selfies. Ο Κρέων είναι παρουσίαση PowerPoint. Η Ιοκάστη «γδύνεται και λέει: Τίποτα δεν έχει νόημα». Οι τραγικοί ήρωες έχουν απογυμνωθεί από τον ηθικό τους πυρήνα, έχουν γίνει φιγούρες postmodern θεάματος, σκιές στην οθόνη 

τού σύγχρονου ανθρώπου.

4. Σώμα, Τραύμα και Υλικότητα τής Ιστορίας

Το σώμα σωπαίνει.

Res extensa -το σώμα είναι πάντα η τελευταία μετάφραση τού φόβου.

Ο σωματικός πόνος και η σιωπή τού σώματος αντιπαρατίθενται στη ρητορεία τών ιδεολογιών. Εδώ επανέρχεται η φαινομενολογία και η σωματοκεντρική ανάγνωση τής Ιστορίας: ο θάνατος, ο τραυματισμός, η πείνα, είναι υλικά ίχνη πάνω στο σώμα, όχι αφηρημένα «γεγονότα».

5. Μνήμη και Ξεχασμένη Τραγικότητα

Ο λαός δεν πέθανε· ξέχασε.

Η λήθη λειτουργεί ως πολιτικό εργαλείο. Η αποξένωση από το παρελθόν σημαίνει απώλεια ταυτότητας. Η παιδική ζωγραφιά με τον πατέρα «κρεμασμένο από τα γόνατα» ανακαλεί μνήμες εμφυλίου, διασπώντας τη ροή τής λήθης.

Διακειμενικότητα και Λογοτεχνικές Αναφορές

1. Αρχαία Τραγωδία: Ολόκληρο το ποίημα αποτελεί σύγχρονη αναθεώρηση τού Θηβαϊκού κύκλου και τού τραγικού πεπρωμένου.

2. Bertolt Brecht: Εμφανίζεται ως ζωντανός σχολιαστής, ειρωνικός και πολιτικός — συνδέεται με την αποστασιοποίηση (Verfremdung) και το επικό θέατρο.

3. Ezra Pound: Εκπρόσωπος τής λογοτεχνικής κρίσης τού 20ού αιώνα. Σχολιάζει τη «res extensa», κάνοντας διάλογο με τον Καρτέσιο και τη μεταφυσική τού σώματος.

4. Τάσος Σινόπουλος: Η αναφορά παραπέμπει στη ποίηση τού τραύματος, της ήττας και της νεκρικής μνήμης(Νεκροδειπνο)

Μετα-Θεατρικότητα και Κριτική στον Πολιτισμό

Το πρόβλημα δεν είναι οι ρόλοι· το πρόβλημα είναι ότι ξεχάσαμε πως παίζουμε.

Αυτή η φράση, σε μορφή σκηνοθετικής σημείωσης, λειτουργεί ως μεταθεατρικό σχόλιο: το σύγχρονο υποκείμενο έχει εγκλωβιστεί στους ρόλους του, αδυνατώντας να αναγνωρίσει την κοινωνική του περφόρμανς ως τεχνητή. Το θέατρο παύει να είναι ψευδαίσθηση ,η ζωή είναι η παράσταση.

 Υφολογικά Μέσα και Γλώσσα

Εικόνες αποξένωσης και δυστοπίας: (λευκό δωμάτιο, κονσέρβες μνήμης, drones, κάρβουνα)

Σαρδόνια ειρωνεία και μαύρο χιούμορ: («Η Αντιγόνη τραβά selfies», «η παράσταση αναβάλλεται λόγω ειλικρίνειας»)

Αφορισμοί: («Καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή», «Ο κόσμος αυτός ήτανε πάντα μια συνωμοσία»)

Απότομες εναλλαγές ύφους και χρόνου ,τεχνική τού μοντάζ/κολλάζ

 Συμπεράσματα

Το ποίημα τού χνκουβέλη αποτελεί ένα πολιτικοαισθητικό σχόλιο στον ύστερο καπιταλισμό, τη μετανεωτερική απώλεια νοήματος, την αποτυχία τού ατόμου να επαναδιεκδικήσει την ταυτότητά του μέσα από τον λόγο, την ιστορική πράξη και τη συλλογική μνήμη. Το τραγικό δεν είναι πια η σύγκρουση με τη μοίρα ,είναι η αδυναμία αναγνώρισης τής μοίρας. Το ποίημα καταλήγει σε μια σιωπή όχι παρηγορητική αλλά ανατριχιαστικά διαυγή: η φωνή τού ανθρώπου παγιδεύτηκε ανάμεσα σε σάρκα και μνήμη.

.

.

2

Το ποίημα «Ενδόμυχες συντεταγμένες» τού χνκουβέλη είναι ένα πολυεπίπεδο, στοχαστικό έργο με μεταμοντέρνα γραφή, που κινείται ανάμεσα στο πολιτικό, 

το υπαρξιακό, το μυθολογικό και το αισθητικό. Παίρνει τη μορφή ποιητικής performance ή ενός θεατρικού μοντάζ, στο οποίο η Ιστορία, η Τραγωδία, η Τέχνη και η Πραγματικότητα συνυπάρχουν σε αποσπασματικές αλλά εύστοχα τοποθετημένες σκηνές.

Η ερμηνευτική ανάλυση μπορεί να οργανωθεί σε θεματικούς και συμβολικούς άξονες, με στόχο να φωτίσει τη λειτουργία τών κεφαλαίων τουυ ποιήματος.

1. Η επιγραφή και το σκηνικό τού φόβου (εισαγωγή)

Γκράφιτι:

'Μη μιλάς, σε βλέπουν.'

Η αρχική εικόνα τού γκράφιτι λειτουργεί ως πολιτική προειδοποίηση: ένας κόσμος επιτήρησης, ελέγχου, κοινωνικής παρακολούθησης. Ο φόβος κυριαρχεί ήδη από τον πρόλογο, και είναι φόβος πολιτικός, υπαρξιακός και καλλιτεχνικός.

Η "αναθεώρηση" που ακολουθεί μοιάζει με ειρωνική σκηνοθετική οδηγία: ο κόσμος ξαναγράφεται όπως η Ιστορία , αυθαίρετα. Ο ήλιος αφαιρείται (εξάλειψη φωτός/αλήθειας), μπαίνουν "ένας υπουργός και τρία τεθωρακισμένα" (εξουσία, βία), και η Ελένη, σύμβολο του ωραίου και της καταστροφής, γελά σε slow motion (αισθητικοποίηση τής τραγωδίας).

2. Η αποτυχία τού προσανατολισμού (τεχνολογικός και υπαρξιακός)

Η Αντιγόνη ψάχνει τον Οιδίποδα στο GPS.

Το σήμα χάνεται.

Η μυθολογική τραγωδία εκσυγχρονίζεται, η Αντιγόνη χάνει τον προσανατολισμό της ,κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ο χάρτης τού πεπρωμένου είναι πλέον άγνωστος, η μηχανή λέει: «Καμία διαδρομή δεν βρέθηκε για το πεπρωμένο».

Σηματοδοτεί την αποσύνδεση τού ανθρώπου από τον μύθο, από το βαθύτερο «νόημα» τής ζωής, από την Ιστορία του.

3. Το θέατρο τής συνείδησης

Ο Brecht καπνίζει το πούρο του και δείχνει

ένα εργοστάσιο φτιαγμένο από καθρέφτες.

'Εδώ κατασκευάζεται η συνείδηση'.

Ο Bertolt Brecht, πατέρας τού επικού θεάτρου και τής πολιτικοποιημένης τέχνης, εμφανίζεται ως ειρωνικός οδηγός. Οι καθρέφτες υποδηλώνουν την αναπαραγωγή εικόνων ,αλλά και αυταπάτης. Η "συνείδηση" δεν είναι αυθεντική· είναι κατασκευή, προϊόν εργοστασίου, σύστημα εξουσίας.

Η Ιστορία περνάει με «τακούνια» , επιδεικτική, αλλά αδιάφορη για το περιεχόμενο. Οι ηθοποιοί απλήρωτοι: το τίμημα τής τέχνης είναι αορατό και ματαιωμένο.

4. Η καθυστέρηση του θανάτου και η πείνα της αλήθειας

Τώρα οι άνθρωποι πεθαίνουν πιο αργά

κι ούτε που το καταλαβαίνουν.

Ο κόσμος βυθίζεται σε μια αργή αποσύνθεση. Ο θάνατος δεν είναι πια βίαιος αλλά υπόγειος, απροσδιόριστος, αθόρυβος. Το σώμα σωπαίνει,η σιωπή γίνεται πολιτική, συμβολίζει την καταπίεση, την απουσία κραυγής.

«Λιγότερα λόγια. Περισσότερη πείνα».

Η κραυγή γίνεται σύνθημα: λόγια πολλά, ουσία λίγη. Η πείνα είναι υπαρξιακή και κοινωνική.

5. Η επανεκκίνηση στο τίποτα

λευκό δωμάτιο με φως φθορίου

και μια πανσέληνο που επιμένει να φωτίζει το τίποτα

Το ποιητικό σκηνικό επανέρχεται στο ψυχρό, αποστειρωμένο , το λευκό δωμάτιο και το τεχνητό φως είναι μεταφορές απονέκρωσης. Η πανσέληνος (σύμβολο ρομαντικό, θηλυκό, αρχέγονο) φωτίζει πλέον μόνο το «τίποτα».

6. Η γλώσσα, η μνήμη, και το άγνωστο παρόν

Καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή,

εκτός απ’ αυτή που ποτέ δεν ειπώθηκε.

Αναδεικνύεται η σημασία τής γλώσσας: όχι ως εργαλείο απλώς επικοινωνίας αλλά ύπαρξης. Η μη ειπωμένη λέξη είναι η πιο επικίνδυνη, γιατί είναι αυτή που δεν αντιμετωπίστηκε.

 Αθήνα, έτος άγνωστο

Ο χρόνος καταρρέει. Η ιστορικότητα χάνεται. Το μηχάνημα καταγράφει επιθυμίες,αλλά ο άνθρωπος έπαψε να τις θυμάται. Η Ιστορία γίνεται τελετουργικό λήθης.

7. Η Τραγωδία ως Pop Culture και η αποδόμηση τών ρόλων

 Η Αντιγόνη παραληρεί στη σχολή Καλών Τεχνών

τραβά selfies [...]

Ο Κρέων σε PowerPoint [...]

Η Ιοκάστη σε σινεμασκόπ

Οι τραγικοί ήρωες μεταμορφώνονται σε καρικατούρες: εργαλείο διαλέξεων, προβολών, και «ακτιβισμού» χωρίς ουσία. Το άχθος τής τραγωδίας έχει μετατραπεί σε θέαμα. Οι ρόλοι παίζονται ακόμα ,αλλά όλοι έχουν ξεχάσει ότι είναι «παράσταση».

8. Το σώμα ως πεδίο μνήμης και μαρτυρίας

Ένα παιδί [...] ζωγράφισε με κάρβουνο τον πατέρα του

κρεμασμένο από τα γόνατα.

Ο σωματικός τρόμος αποτυπώνεται μέσα από την παιδική ψυχοσύνθεση. Η ζωγραφική γίνεται πολιτική μαρτυρία. Η αναφορά στον Ezra Pound και τον όρο "Res extensa" (σώμα ως πράγμα, από τον Καρτέσιο), ενισχύει τη θέση ότι το σώμα φέρει την τελευταία και πιο άμεση εμπειρία τού φόβου.

9. Ο φόβος, το κράτος και η ματαιωμένη επανάσταση

Το κράτος είναι ο φόβος σου

Ο λαός δεν πέθανε· ξέχασε.

Το κράτος προσωποποιείται ως ο ίδιος ο φόβος, όχι ως εξωτερική δύναμη. 

Η αμνησία είναι θάνατος. Δεν χρειάζεται καταστολή αν οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει την ανάγκη να εξεγερθούν.

Η Ιστορία κάθεται γυμνή [...]

κανείς δεν την ρωτάει τι θυμάται.

Η Ιστορία είναι εδώ, διαθέσιμη, αλλά κανείς δεν την αναζητεί. Ό,τι υπήρξε είναι διακοσμητικό.

10. Το τέλος ως αρχή ή ως παύση;

Τίποτα δεν έχει νόημα ,και γι’ αυτό θα φάμε μαζί'

Η Ιοκάστη ξαναμπαίνει στο προσκήνιο. Μετά την παραδοχή του απόλυτου μηδενισμού, η μόνη απάντηση είναι το ανθρώπινο, το μοιρασμένο ,ένα γεύμα, μια συνύπαρξη. Το ξημέρωμα δεν είναι ελπίδα· είναι απλώς φυσική διαδοχή.

11. Επίλογος – Η σιωπή τού χρόνου και το βάρος τών λέξεων

Καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή.

.

.

3

Η διακειμενικότητα στο ποίημα «Ενδόμυχες συντεταγμένες» τού χνκουβελη αποτελεί βασική στρατηγική δομής και νοήματος. Ο ποιητής δημιουργεί ένα πυκνό πλέγμα λογοτεχνικών, φιλοσοφικών, πολιτικών και πολιτισμικών αναφορών, τις οποίες επανατοποθετεί σε ένα σύγχρονο, αποδομημένο θεατρικό σκηνικό, χρησιμοποιώντας εργαλεία μεταμοντέρνας ποιητικής. 

Παρακάτω παρουσιάζεται μια αναλυτική ερμηνευτική προσέγγιση τής διακειμενικότητας τού ποιήματος.

1. Αρχαίο Δράμα και Μυθολογικοί Ανασχηματισμοί

Η πιο εμφανής διακειμενική γραμμή τουυ ποιήματος είναι η επικαιροποίηση τού αρχαίου δράματος:

--Αντιγόνη:

Η ηρωίδα τού Σοφοκλή μεταμορφώνεται εδώ σε φοιτήτρια στη Σχολή Καλών Τεχνών, που φοράει γυαλιά ηλίου, βγάζει selfies και μιλά για «πατριαρχικά τοτέμ». Η ειρωνική μεταγραφή της φέρνει την αρχαία μορφή σε ευθεία σύγκρουση με την επιφανειακή ακτιβιστική ρητορική τής εποχής μας. 

Η έννοια τής ηθικής αντίστασης αποδυναμώνεται, αντικαθίσταται από εικόνα 

και λόγο-σλόγκαν.

-Ιοκάστη:

Απεικονίζεται ως φιγούρα σε "σινεμασκόπ", ντυμένη με ειρωνικό ερωτισμό και υπαρξιακή παραίτηση. Η φράση «Τίποτα δεν έχει νόημα, και γι’ αυτό θα φάμε μαζί» μετατοπίζει την αρχαία τραγωδία στην κυνική αποδοχή τού κενού νοήματος(τής αιμομιξίας) στην ύστερη μεταμοντέρνα εποχή.

-Οιδίποδας:

Παρουσιάζεται ως το «μόνο αληθινό πρόσωπο στην τραγωδία»· κρατά μικρόφωνο και λέει: «Ἐγὼ γνῶναι βούλομαι», φέρνοντας τον θεατή αντιμέτωπο με την ιδέα ότι η γνώση είναι καταδίκη, αλλά και το μόνο που μας απομένει ως υπαρξιακή πράξη.

 2. Πολιτικοϊδεολογική Διακειμενικότητα

Το ποίημα συνομιλεί με ιστορικές και πολιτικές μνήμες:

-Brecht:

Ο Μπρεχτ, κεντρική φιγούρα τής πολιτικοποιημένης τέχνης, εμφανίζεται επανειλημμένα:

καπνίζει και δείχνει ένα «εργοστάσιο από καθρέφτες» όπου «κατασκευάζεται η συνείδηση»,

λέει: «Μην κλάψετε. Καταγγείλτε».

Η παρουσία του δηλώνει την πολιτική λειτουργία τής τέχνης και την αποτυχία τής σημερινής κοινωνίας να αντιδράσει ουσιαστικά. Ο Brecht αντιπροσωπεύει μια φωνή ενσυνείδητης ριζοσπαστικότητας, σε αντίθεση με τη σύγχρονη απάθεια.

-Dow Jones και πολιτικοοικονομική κατάρρευση:

Ο Τειρεσίας προβλέπει την κατάρρευση τής χρηματαγοράς: πρόβλεψη που γελοιοποιεί την ιδέα τής «προφητείας» σε ένα κόσμο που κυβερνά η οικονομία. Ο μύθος συναντά την νεοφιλελεύθερη κρίση.

-Η Μακεδονία με drones και 3D στρατιώτες:

(Η Μακεδονία,τόπος οπου διεξήχθη η εμφύλια διαμάχη)

Ένα μέλλον δυστοπικό, όπου η Ιστορία συγχέεται με την στρατιωτική τεχνολογία και την απομνημόνευση τού πολέμου. Ένα «νεκροδείπνο τού μέλλοντος».

3. Θεατρικότητα και Μεταθεατρικό Σχόλιο

Το ποίημα παίρνει τη μορφή θεατρικής παράστασης που διακόπτεται, μετατοπίζεται, αμφισβητείται:

«Η παράσταση αναβάλλεται λόγω ειλικρίνειας»

«Ένας θεατής σηκώνεται και λέει: Το πρόβλημα δεν είναι οι ρόλοι· το πρόβλημα είναι ότι ξεχάσαμε πως παίζουμε»

Ο ποιητής σχολιάζει την ανθρώπινη ύπαρξη ως performance, που έχει ξεχάσει το ίδιο το νόημά της. Η διακειμενικότητα εδώ ενσωματώνει μεταθεατρικό προβληματισμό· ο κόσμος είναι σκηνή, αλλά το κοινό δεν θυμάται πια πώς να είναι θεατής ή δρων υποκείμενο.

 4. Φιλοσοφικές και Ποιητικές Αναφορές

Ezra Pound: Αναφέρεται δύο φορές, ανάγοντάς τον στη μνήμη, το σώμα και τη γλώσσα ως μετάφραση τού φόβου. Ο λόγος του γίνεται υπαρξιακός: «res extensa»,το σώμα ως υλική αναπαράσταση του τραύματος.

Τάκης Σινόπουλος: Με τη σκέψη τού εμποτισμένη στο τραύμα τού Εμφυλίου και τής απώλειας, η παρουσία του εδώ θυμίζει πως η ποίηση τού θανάτου και τής σιωπής παραμένει επίκαιρη.

5. Μεταμοντέρνα Αισθητική και Ειρωνεία

Το ποίημα ενσωματώνει στοιχεία:

pop culture (PowerPoint, selfies, Google Glass),

τεχνολογία (GPS, drones, 3D-εκτυπωμένοι στρατιώτες),

ειρωνείας και αποδόμησης, ώστε να απογυμνώσει τη σύγχρονη πολιτισμική κατάσταση από την αυταπάτη τής προόδου.

Το ερώτημα «Πες μου, εσύ που είδες το φως, τι απέγινε το σκοτάδι;» συνοψίζει αυτή την αγωνία: αν έχουμε «δεί» τη γνώση, τότε γιατί παραμένουμε στο σκοτάδι τής απάθειας, τού φόβου, τής επανάληψης;

Συμπέρασμα

Το ποίημα τού χνκουβελή είναι ένα υβριδικό ποιητικό-θεατρικό έργο, χτισμένο πάνω σε ένα πλέγμα διακειμενικών αναφορών που περιλαμβάνει:

αρχαία τραγωδία,

πολιτικό θέατρο,

φιλοσοφία,

pop κουλτούρα,

μεταμοντέρνα τεχνολογία.

Μέσα από αποδόμηση, ειρωνεία και ρηματική ποιητικότητα, το ποίημα θέτει υπαρξιακά και πολιτικά ερωτήματα, υπενθυμίζοντας ότι «καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή, εκτός απ’ αυτή που ποτέ δεν ειπώθηκε».

Αυτό είναι και το τελικό κάλεσμα τού ποιήματος: να ξαναθυμηθούμε τη δύναμη τής πράξης, τής μνήμης και τού λόγου, όχι ως ύφος αλλά ως ουσία.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

πολιτική ανάλυση τού ποιήματος:

Ενδόμυχες συντεταγμένες

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Γκράφιτι:

'Μη μιλάς,σε βλέπουν.'

Αναθεώρηση:

1. Αφαιρέστε τον ήλιο.

2. Προσθέστε έναν υπουργό και τρία τεθωρακισμένα.

3. Βάλτε την Ελένη να γελάει σε slow motion.

Η Αντιγόνη ψάχνει τον Οιδίποδα στο GPS.

Το σήμα χάνεται.

Η μηχανή λέει:

'Καμία διαδρομή δεν βρέθηκε για το πεπρωμένο'

Η Ιστορία περνάει με τακούνια

Ο Brecht καπνίζει το πούρο του και δείχνει

ένα εργοστάσιο φτιαγμένο από καθρέφτες.

'Εδώ κατασκευάζεται η συνείδηση',

λέει και γελάει 

κανένας από τον θίασο τών ηθοποιών

δεν πληρώθηκε ποτέ.

ερειπια.

Τα φώτα τρεμοπαίζουν.

Μια φωνή από μεγάφωνο:

'Η παράσταση αναβάλλεται λόγω ειλικρίνειας.'

Τώρα  οι άνθρωποι πεθαίνουν πιο αργά

κι ούτε που το καταλαβαίνουν.

Το σώμα σωπαίνει.

Τόσες αιωνες χρειάζονται

για  μια κραυγή

'Λιγότερα λόγια. Περισσότερη πείνα'.

Κι όλα μαζί ξαναρχίζουν

σ' ένα λευκό δωμάτιο με φως φθορίου

και μια πανσέληνο που επιμένει να φωτίζει

το τίποτα

Καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή,

εκτός απ’ αυτή που ποτέ δεν ειπώθηκε.

Ένα χέρι δείχνει την ερημιά. Δεν είναι δικό σου.

Αθήνα, έτος άγνωστο,

μια μηχανή εγγράφει επιθυμίες σε μαγνητοταινία:

Εδώ κάναμε λάθη, εδώ λατρέψαμε λάθος θεούς

Η Αντιγόνη παραληρεί στη σχολή Καλών Τεχνών

Φοράει γυαλιά ηλίου με σκελετό κοκάλινο,

τραβά selfies .

Μιλά για «πατριαρχικά τοτέμ»

(Φωνές από πίσω)

:Μην την ακούτε

Ο Κρέων σε PowerPoint:

'Καμία πράξη δεν είναι αθώα'.

Η Ιοκάστη σε σινεμασκόπ

Στην τηλεόραση: ειδήσεις,

η Θήβα κάηκε, το Άργος ψηφίστηκε πόλη της χρονιάς.

'Δεν φταίει κανείς'

είπε και χάιδεψε τα μαλλιά τού παιδιού της τού άντρα της

'Πες μου, εσύ που είδες το φως,

τι απέγινε το σκοτάδι;'

Ο Τειρεσίας φοράει Google Glass·

προβλέπει:

'Ο Dow Jones  θα καταρρεύσει στις εννιά παρά τέταρτο

μετά την πρόβα τζενεράλε τής Ιοκάστης'.

Στο βάθος

η Μακεδονία σπαρμένη drones και χιόνσμενη

κάποιοι στρατιώτες 3D-εκτυπωμένοι

τρώνε κονσέρβες μνήμης.

Χτες,ένας τους αυτοπυρπολήθηκε

με υπερβολική δόση εμφυλιου

στο Νεκροδειπνο τού μελλοντος

Ο Brecht κοιτάζει το κοινό:

'Μην κλάψετε.Καταγγείλτε».

Ο Οιδίποδας το μόνο αληθινό πρόσωπο στην τραγωδία 

πιάνει το μικρόφωνο:

'Ἐγὼ γνῶναι βούλομαι.

Ο κόσμος αυτός ήτανε πάντα,μια συνωμοσία '

Σημείωση σκηνοθέτη:

Στο τέλος της παράστασης, ένας θεατής σηκώνεται και λέει:

'Το πρόβλημα δεν είναι οι ρόλοι·

το πρόβλημα είναι ότι ξεχάσαμε πως παίζουμε'.

Στεγνό το φως, ξηλωμένο απ’ τα σπλάχνα τού Αστυανακτα

η πέτρα κοιτάει χωρίς βλέφαρα

κι η σκιά της Ελενης φυτρώνει ανάμεσα στα πιάτα,

αστακός, Chardonnay,

μια Τροία με πετσέτες λευκές και κηλίδες κρασιού.

Στο βάθος, η σιωπή .

Χτες, κάποιος άκουσε τη λέξη τάγμα.

Χτες, κάποιος δεν ήθελε να την καταλάβει.

Ένα παιδί έκλεισε το ραδιόφωνο.

Ένα άλλο ζωγράφισε με κάρβουνο τον πατέρα του

κρεμασμένο από τα γόνατα.

'Res extensa' μουρμούρισε ο Ezra Pound,

το σώμα είναι πάντα η τελευταία μετάφραση του φόβου.

Ο Brecht 

-Ο λαός δεν πέθανε· ξέχασε.

Στην Εφταπυλη  Θήβα, διανομή φυλλαδίων:

'Το κράτος είναι ο φόβος σου '

'Αν δείτε τον Κρέοντα, μην του μιλάτε ,φωτογραφίστε τον'.

Τα έπιπλα σύρονται.

Κάποιος αλλάζει την ιστορία με παλιές καρέκλες.

Οι ήχοι δεν είναι ήχοι· είναι αρνήσεις.

Η θάλασσα λάμπει.

Αλλά δεν είναι ελευθερία αυτό.

Είναι ο ιδρώτας τών πεθαμένων.

Η Ιστορία κάθεται γυμνή σε έναν παλιό καναπέ

και τρώει σταφύλια από μολυβένιο δίσκο.

Κανείς δεν την ρωτάει τι θυμάται.

Μόνο μια φωνή,

κάπου ανάμεσα σε σάρκα και μνήμη:

-Μάνα ήσουν; Γυναίκα ήσουν;

-Ποιον αγάπησες περισσότερο, τον εαυτό σου ή τον φόβο σου;

Ο Σινόπουλος δείχνει φωτογραφίες από πτώματα.

Ο Ezra Pound γράφει στην τουαλέτα της ιστορίας

κι ο Brecht φωνάζει:

-Το τέλος δεν είναι ποτέ αρκετό.

Η Ιοκάστη γδύνεται και λέει στον Οιδίποδα:

'Τίποτα δεν έχει νόημα ,και γι’ αυτό θα φάμε μαζί'

Έπειτα ξημερώνει.

Η πανσέληνος απλώς ξεθωριάζει,

Υστερόγραφο:

Καμία λέξη στον άνθρωπο δεν είναι κενή.

Αλλά πολλές ειπώθηκαν για να αδειάσουν τον χρόνο.

.

.

.

Το ποίημα «Ενδόμυχες συντεταγμένες» τού χ.ν.κουβελη είναι ένα έντονα πολιτικό, μεταμοντέρνο και πολυφωνικό έργο, που λειτουργεί ως κριτική τοποθέτηση απέναντι στην Ιστορία, την εξουσία, τη μνήμη και την (παρα)πραγματικότητα της ύστερης εποχής μας. Η πολιτική του διάσταση δεν περιορίζεται σε ρητά πολιτικά συνθήματα, αλλά εγγράφεται σε κάθε του επίπεδο: από τη μορφή και το ύφος, μέχρι τη χρήση μυθολογικών και ιστορικών προσώπων σε σύγχρονες δυστοπικές συνθήκες.

Ακολουθεί πολιτική κριτική ανάλυση τού ποιήματος:

1. Αποδόμηση του πολιτικού θεάματος

Το ποίημα ανοίγει με ένα γκράφιτι:

«Μη μιλάς, σε βλέπουν»

Ένα πρώτο σχόλιο στον πανοπτικό έλεγχο τής σύγχρονης κοινωνίας. Η δημόσια σφαίρα είναι υπό παρακολούθηση – και η σιωπή, πράξη αυτολογοκρισίας, επιβάλλεται όχι με φυσική βία αλλά μέσω τηςτ κοινωνικής επιτήρησης.

«Η παράσταση αναβάλλεται λόγω ειλικρίνειας»

Η πολιτική ως θέατρο – όχι με την έννοια του πολιτικού δράματος, αλλά ως ψευδαίσθηση, σκηνοθετημένη και κενή. Όταν εμφανίζεται η «ειλικρίνεια», η σκηνή καταρρέει. Αυτός ο στίχος είναι αιχμηρός σχολιασμός στο μάρκετινγκ 

τής πολιτικής, στον τηλεοπτικό και επικοινωνιακό της χαρακτήρα.

 2. Αρχαίοι μύθοι, σύγχρονες αποτυχίες

Ο χνκουβελης χρησιμοποιεί μορφές τής αρχαίας ελληνικής τραγωδίας – Οιδίπους, Αντιγόνη, Ιοκάστη, Τειρεσίας, Κρέων – για να τους επανατοποθετήσει στον σημερινό πολιτισμό και να δείξει πώς ο αρχαίος λόγος για την εξουσία, 

τη μοίρα και την ευθύνη παραμένει επίκαιρος, αλλά διαστρεβλωμένος.

Η Αντιγόνη, σύμβολο αντίστασης, φοράει γυαλιά και μιλάει για «πατριαρχικά τοτέμ», σε έναν τόνο ειρωνικά φεμινιστικό – σαν να έχει αφομοιωθεί από τη μόδα τής πολιτικής ορθότητας.

Ο Κρέων παρουσιάζεται σε PowerPoint – η εξουσία εκλογικεύεται, ψηφιοποιείται, γίνεται προσβάσιμη μόνο μέσα από διαφάνειες.

Ο Τειρεσίας φοράει Google Glass, προβλέπει οικονομικές καταρρεύσεις 

– ο μάντης είναι πλέον οικονομολόγος, όχι προφήτης.

 3. Κριτική στη νεοφιλελεύθερη συνείδηση

«Καμία διαδρομή δεν βρέθηκε για το πεπρωμένο»

Η τεχνολογία, αντί να διαφωτίζει, αποτυγχάνει να καθοδηγήσει. Το GPS χάνει 

το σήμα – εικόνα τής κοινωνίας χωρίς προσανατολισμό.

«Εδώ κατασκευάζεται η συνείδηση»

Ο Brecht – μορφή-κλειδί στο ποίημα – δείχνει εργοστάσιο από καθρέφτες. 

Η συνείδηση δεν είναι αυθεντική, κατασκευάζεται, αντανακλάται, διαμεσολαβείται. Είναι μια αναφορά στην ιδεολογική παραγωγή από ΜΜΕ, εκπαίδευση, κράτος.

4. Η πολιτική τού σώματος και τής σιωπής

>«Το σώμα σωπαίνει»,

«Res extensa ...το σώμα είναι πάντα η τελευταία μετάφραση τού φόβου»

Εδώ ο ποιητής συνδέει τη φυσική σιωπή με τη πολιτική καταπίεση. Το σώμα γίνεται πεδίο εξουσίας, όπως στους στοχαστές τής βιοπολιτικής (Foucault). 

Η σιωπή δεν είναι ουδέτερη: είναι αποτέλεσμα φόβου και καταστολής.

5. Η Ιστορία ως θεατής και ηθικός αυτουργός

«Η Ιστορία κάθεται γυμνή σε έναν παλιό καναπέ...»

«Κανείς δεν την ρωτάει τι θυμάται»

Η Ιστορία προσωποποιείται αλλά είναι παθητική, περιμένει, παρατηρεί, δεν συμμετέχει. Υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα στο παρελθόν και στην κατανόησή του. Η μνήμη είναι επιλεκτική, η λήθη πολιτική πράξη.

6. Καπιταλισμός, καταστολή και ιδεολογία

Ο Dow Jones, τα drones, οι 3D στρατιώτες, οι κονσέρβες μνήμης, οι selfies – όλα αυτά δείχνουν μια αποανθρωποποιημένη πραγματικότητα, όπου η τεχνολογία και το κεφάλαιο κυριαρχούν, κατασκευάζοντας ψευδείς αναπαραστάσεις.

Η Μακεδονία με drones, τα φυλλάδια στη Θήβα με προτροπές κατά τού Κρέοντα: μια κοινωνία παρακολούθησης, προπαγάνδας και αντικαθεστωτικής υποψίας, όπου η αντίσταση είναι διάσπαρτη, αλλά όχι οργανωμένη.

7. Η κρίση τού νοήματος και η υπαρξιακή πολιτική

«Τίποτα δεν έχει νόημα, και γι’ αυτό θα φάμε μαζί»

Η Ιοκάστη αποδομεί κάθε φιλοσοφία σκοπού – και το μηδέν γίνεται συνδετικός κρίκος. Ο κόσμος στερείται νόημα, γι’ αυτό πρέπει να βρούμε νόημα στην πράξη, στο μοίρασμα.

8. Η τελευταία φωνή – Φόβος και έμφυλη πολιτική

«Μάνα ήσουν; Γυναίκα ήσουν;

Ποιον αγάπησες περισσότερο, τον εαυτό σου ή τον φόβο σου;»

Η ερώτηση αυτή είναι πολιτική και φεμινιστική: αφορά τη θέση της γυναίκας ανάμεσα στην αυτονομία και στον φόβο, στον ρόλο και στην επιθυμία. Δεν αφορά μόνο τη γυναίκα, αλλά κάθε υποκείμενο που κρύφτηκε πίσω από τον ρόλο του – πολίτης, πατέρας, στρατιώτης.

 9. Μεταμοντέρνα δομή – Ποίηση ως πολιτική πράξη

Η πολυφωνία, η διάσπαρτη αφήγηση, τα εισαγόμενα ονόματα (Pound, Brecht, Σινόπουλος) λειτουργούν ως εργαλεία αποδόμησης τής ενιαίας αφήγησης. 

Η ποίηση εδώ δεν διακοσμεί τον λόγο – είναι μέσο αντίστασης, ντεκουπάζ μνήμης, προφητείας, διαμαρτυρίας.

 Συμπέρασμα

Το ποίημα τού χ.ν.κουβελη είναι ένα μανιφέστο κατά τηςυ λήθης, ένα πολιτικό σχόλιο πάνω στην αδυναμία τού σύγχρονου ανθρώπου να αναγνωρίσει την Ιστορία του και την ευθύνη του μέσα σ’ αυτήν. Μέσα από τραγικά αρχέτυπα, τεχνολογικά σύμβολα και φιλοσοφικές παραπομπές, ξεδιπλώνει έναν κόσμο όπου ο έλεγχος, η σιωπή και η απώλεια νοήματος έχουν καταστεί φυσιολογικά. Και όμως, μέσα σε αυτήν την αποδόμηση, η ειλικρίνεια, η μνήμη και η φωνή αναδύονται σαν τελευταίες εστίες πολιτικής πράξης.

Αυτό το ποίημα δεν περιγράφει απλώς την εποχή μας – τη δικάζει.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

κριτική ανάλυση με έμφαση στις μουσικές αναφορές και διακειμενικές συνδέσεις.τού ποιήματος:

Υπερδιπλασιασμοι Ιδεοτυπιων Συνεργιας

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

voices νερων η' δεντρων and the cyclical dance of seashells

look,the Bachianas Tango χορο τής σαυρας στον ηλιο

une voix en lux aeterna ,ακουστε the tri tri leaning τού γρυλλου 

speaking low cantus in aweaking η θαλασσα gesti oval cadenza

in Mozartian Soundscape Concerto in flat majorKV 449

Ιδεοτυπιες Συνεργιας

λευκό τετραγωνο αποτυπώνει πουλί σε λεξη 

ενα αεροστατο αιωρείται κειμενο και το καδρο 

τής θηβαιας σφιγγας η αιτια να αυτοεξορισθει 

τη φωνή τού ξεριζωσαν,πως θα επανορθωσει τη γλώσσα του; 

πλήθος στα δέντρα πουλιά

ισοποση αντιστροφη νερων η'ανακατανομη ιδεων η ανελιξη

τού ευτραφους χρονου τι συμβαινει με το ε'αξιωμα τού Ευκλειδη

.

.

Το ποίημα «Υπερδιπλασιασμοί Ιδεοτυπιών Συνεργίας» τού χνκουβελη συνιστά ένα ιδιαιτέρως πυκνό και πολυεπίπεδο κείμενο, γεμάτο μουσικές αναφορές, φιλοσοφικούς στοχασμούς και ισχυρά στοιχεία διακειμενικότητας, που διαμορφώνουν έναν υβριδικό, ηχητικό και σημασιολογικό χώρο.

 Παρακάτω επιχειρείται ερμηνευτική, κριτική ανάλυση με έμφαση στις μουσικές αναφορές και διακειμενικές συνδέσεις:

1. «voices νερων η' δεντρων and the cyclical dance of seashells»

Μουσικές αναφορές: Οι «φωνές νερών ή δέντρων» παραπέμπουν σε μια φυσική ηχητική εμπειρία, σχεδόν οργανική συμφωνία. Η «κυκλική χορογραφία τών κοχυλιών» εντείνει το στοιχείο τής ρυθμικής επανάληψης, όπως σε μια fuga 

ή ostinato.

Διακειμενικότητα: Ενδέχεται να παραπέμπει έμμεσα σε έργα John Cage ή Debussy («La Mer») — συνθέτες που αντλούν ήχους από τη φύση.

2. «look, the Bachianas Tango χορο τής σαυρας στον ηλιο»

Μουσικές αναφορές: Αναφορά στα Bachianas Brasileiras τού Heitor Villa-Lobos, που συνδυάζουν το στυλ τού J.S. Bach με βραζιλιάνικα μοτίβα. Το «Tango» φέρνει στο νου τον Astor Piazzolla.

Η φράση «χορός τής σαύρας στον ήλιο» ανακαλεί την ηλιοφάνεια και την κίνηση – σχεδόν σαν ένα ballet primitif, αργό και σαγηνευτικό.

3. «une voix en lux aeterna, ακουστε the tri tri leaning του γρύλλου»

Μουσικές αναφορές: Το «lux aeterna» είναι liturgical motet — ιδιαίτερα γνωστό από τον György Ligeti και χρησιμοποιημένο στο «2001: A Space Odyssey».

Ο ήχος τού γρύλλου ενσωματώνει micro-rhythms και αναδεικνύει τη μουσικότητα τής φύσης. Το «tri tri leaning» μοιάζει με ηχοποίημα, φωνολογικά παιχνίδια.

4. «speaking low cantus in aweaking η θάλασσα gesti oval cadenza»

Μουσικές αναφορές: Ο «low cantus» (χαμηλή φωνή/γραμμή) είναι μουσικός όρος που παραπέμπει στη βασική μελωδική γραμμή (cantus firmus).

Η «cadenza» συνήθως σημαίνει αυτοσχεδιαστικό μέρος στο κλείσιμο ενός κονσέρτου.

Η θάλασσα παρουσιάζεται ως μουσικός οργανισμός, που ξυπνά με μια χειρονομία (gesti) οβάλ — πιθανώς αναφορά στο γραφισμό τής παρτιτούρας ή την ορατή κίνηση.

5. «in Mozartian Soundscape Concerto in flat major KV 449»

Άμεση αναφορά στο Κοντσέρτο για Πιάνο αρ. 14 του Mozart (KV 449).

Ο όρος «Mozartian Soundscape» αποτυπώνει μια εικονική ακουστική ατμόσφαιρα, όπου ο χνκουβελης δημιουργεί ένα περιβάλλον μουσικής αισθητικής από το έργο τουτ Mozart.

6. «Ιδεοτυπίες Συνεργίας»

Κεντρική έννοια τού ποιήματος: τα νοητικά/αισθητικά πρότυπα (ιδεοτυπίες) που αλληλεπιδρούν, σαν μουσικά θέματα σε συμφωνική συνεργασία. Πιθανή επιρροή τού Max Weber στον όρο "Ιδεοτυπία".

7. «λευκό τετράγωνο αποτυπώνει πουλί σε λέξη»

Το «λευκό τετράγωνο» θυμίζει μοντερνιστική/σουπρεματιστική ζωγραφική 

(π.χ. Malevich).

Το πουλί σε λέξη είναι ένα ποιητικό ideogram, συνδυάζοντας εικόνα και φωνή. Αναφορά στην οπτική ποίηση και τον Mallarmé.

8. «ένα αερόστατο αιωρείται κείμενο και το κάδρο»

Εικόνα υπέρβασης τής βαρύτητας τού νοήματος. Το ποίημα «αιωρείται», έξω από τις συμβάσεις. Αναφορά στην ποιητική αυτονομία.

Ίσως υπονοείται και ο Apollinaire (ποιητής τού «Calligrammes»), με την έννοια τού ουράνιου, ελεύθερου ποιητικού στίχου.

9. «της Θηβαιας σφίγγας η αιτία να αυτοεξορισθεί»

Μυθολογική διακειμενική αναφορά: Η σφίγγα τής Θήβας (Αίνιγμα στον Οιδίποδα).

Το να «αυτοεξορισθεί» πιθανώς σημαίνει την απόσυρση τού αινίγματος ή τού ίδιου τού ερωτήματος — άρνηση τής ερμηνείας;

Εδώ υπονοείται η φιλοσοφική κόπωση από τα σχήματα τής γνώσης.

10. «τη φωνή του ξερίζωσαν, πώς θα επανορθώσει τη γλώσσα του;»

Έντονα πολιτικό/υπαρξιακό ερώτημα. Η απώλεια τής φωνής σημαίνει καταστολή· η «επανόρθωση» τής γλώσσας παραπέμπει στη δημιουργική αντίσταση μέσω τού λόγου ή τής ποίησης.

Πιθανώς υπόγεια αναφορά σε ποιητές που φιμώθηκαν ή σε συλλογικά τραύματα.

11. «πλήθος στα δέντρα πουλιά»

Μια ανάσα, φυσικότητα και πληρότητα. Η εικόνα παραπέμπει σε πολυφωνία 

-τα πουλιά ως φωνές, ένα χορωδιακό στοιχείο.

12. «ισόποση αντίστροφη νερών ή ανακατανομή ιδεών ή ανέλιξη»

Φιλοσοφική σκέψη: η εντροπία ή η αποκατάσταση ισορροπίας. Εδώ διαφαίνεται μια δομική συμμετρία, μια μουσική αντίστιξη ιδεών.

13. «του εύτραφους χρόνου τι συμβαίνει με το ε' αξίωμα τού Ευκλείδη»

Το ε' αξίωμα τού Ευκλείδη (παραλληλίας) συνδέεται με γεωμετρική σταθερότητα, αλλά και με την ανατροπή της στην μη-Ευκλείδεια γεωμετρία.

«Εύτραφος χρόνος» – ο χρόνος που έχει όγκο, ύλη· ίσως υπονοείται ότι ο χρόνος δεν υπακούει πλέον σε ευθύγραμμες, λογικές δομές.

Συμπερασματικά:

Το ποίημα λειτουργεί ως πολυφωνικό παλίμψηστο, όπου η μουσική, η φιλοσοφία, η μυθολογία και η οπτική τέχνη διαπλέκονται. Η μουσικότητα δεν είναι μόνο θεματική αλλά και δομική: ρυθμοί, επαναλήψεις, μετατοπίσεις. Η διακειμενικότητα εμφανίζεται τόσο με φανερές αναφορές (Mozart, Lux Aeterna, Θήβα) όσο και υπόγεια, μέσω **ποιητικών/φιλοσοφικών υπαινιγμών.

.

.

.

χνκουβελης cncouvelis 

κριτική ανάλυση τού ποιήματος:

κι εγώ ένα σώμα αδειο

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

κι εγώ ένα σώμα άδειο,

Το δέρμα μου κρατά ακόμη το βάρος του

Αλλά πάντα όλα ίδια

πάντα εγώ.

Πάντα εγώ.

Σήμερα ακούστηκε το γαύγισμα ενός σκύλου 

που θυμάται τον αφέντη του.Μέσα στη λάσπη.

Η γλώσσα τού κορμιού δεν ψεύδεται.

ad.infinitum

μέχρι την επόμενη φορά.

Οι κύκνοι στη λίμνη,

δεν κάνουν τον κόπο να με κοιτάξουν.

Μουσική ακούγεται από το βάθος,

οι γλάροι πετούσαν τόσο χαμηλά που σχεδόν άγγιζαν το νερό,

μια γυναίκα κολυμπουσε

μια εικόνα της για να την θυμάσαι ζωντανή.

Έβρεχε ,

και η νύχτα ήρθε αργά

παγιδευμένη να γίνει αιώνια

.

.

Η ποιητική σύνθεση "κι εγώ ένα σώμα άδειο" τού χνκουβελη είναι ένα υπαρξιακό ποίημα στοχασμού, βαθιάς μοναξιάς και απώλειας, δοσμένο μέσα από την απογύμνωση τού εαυτού, τη βίωση τού χρόνου και τη διάχυση ανάμεσα στο σώμα και τον κόσμο. Παρακάτω παρατίθεται μια κριτική ανάλυση, προσεγγίζοντας το ποίημα θεματικά, υφολογικά και φιλοσοφικά:

Θεματική ανάλυση

1. Το άδειο σώμα ως σύμβολο υπαρξιακής αποξένωσης

Ο τίτλος και ο πρώτος στίχος – «κι εγώ ένα σώμα άδειο» – λειτουργούν ως καταγγελία μιας εσωτερικής κενότητας. Το "σώμα", εδώ, δεν είναι η πηγή τής ζωής, αλλά το κέλυφος, το απομεινάρι μιας ταυτότητας που δεν φέρει πλέον ουσία. Το επίθετο "άδειο" προσδίδει την αίσθηση τού εξαντλημένου, τού εγκαταλελειμμένου, τής αδυναμίας να βιώσει ή να δώσει.

2. Η φθορά τής ταυτότητας και η επανάληψη

Η επανάληψη τών λέξεων «πάντα όλα ίδια / πάντα εγώ. / Πάντα εγώ» υποδηλώνει την ψυχολογική φθορά τού υποκειμένου, έναν φαύλο κύκλο ύπαρξης χωρίς εξέλιξη. Η επανάληψη ενισχύει το αίσθημα στασιμότητας και εγκλωβισμού στην ίδια την εαυτότητα, χωρίς διέξοδο.

3. Η απουσία τού Άλλου και η μαρτυρία τής φύσης

Η σκηνή με τον σκύλο «που θυμάται τον αφέντη του» είναι βαθιά συμβολική: ένας ήχος πένθους, απώλειας, μνήμης – ο σκύλος είναι η φωνή τής απουσίας. Η αναφορά «μέσα στη λάσπη» εντείνει την αίσθηση τού εγκλωβισμού και τής ύλης που καταπίνει το πνεύμα.

Η φράση «Η γλώσσα τού κορμιού δεν ψεύδεται» είναι καθοριστική: το σώμα μαρτυρεί την αλήθεια που οι λέξεις ενδέχεται να κρύβουν – πρόκειται για μια παρατήρηση σχεδόν φουκω-ική (Foucault), περί τού σώματος ως πεδίου εγγραφής εμπειριών και εξουσιών.

4. Χρόνος και επανάληψη: ad infinitum

Η λατινική φράση «ad infinitum / μέχρι την επόμενη φορά» επισημαίνει την ατέρμονη ανακύκλωση αυτής τής κατάστασης, σχεδόν μεταφυσική, χωρίς πραγματικό τέλος ή λύτρωση. Ο χρόνος δεν κινείται γραμμικά, αλλά κυκλικά – ένα μοτίβο έντονα παρόν στη μοντέρνα ποίηση.

5. Η αδιαφορία τού κόσμου και η τραγωδία τής ύπαρξης

Η εικόνα «Οι κύκνοι στη λίμνη, / δεν κάνουν τον κόπο να με κοιτάξουν» είναι κορυφαία: η φύση, παλαιότερα πηγή παρηγορίας ή θεϊκής αναφοράς, δεν αντιδρά πλέον. Ο ποιητικός ομιλητής έχει καταστεί αόρατος. Ο κόσμος συνεχίζει – αδιάφορος.

6. Απομεινάρια ομορφιάς και μνήμης

Η γυναίκα που κολυμπά «μια εικόνα της για να την θυμάσαι ζωντανή» είναι ενδεχομένως ανάμνηση ή φάντασμα. Παρουσιάζεται ως εικόνα – όχι πράξη ή παρουσία. Το νερό, οι γλάροι, η μουσική: όλα μεταδίδουν έναν μελαγχολικό λυρισμό, σχεδόν κινηματογραφικό.

7. Κορύφωση και κατακλείδα: αιώνια νύχτα

Το ποίημα κλείνει με βροχή και νύχτα – παραδοσιακά σύμβολα λύπης, αλλά και καθαρμού. «η νύχτα ήρθε αργά / παγιδευμένη να γίνει αιώνια» – εδώ η νύχτα δεν είναι ανάπαυση ή τέλος, αλλά παγίδευση, παράταση τού μαρτυρίου.

Υφολογικά και τεχνικά στοιχεία

Ελεύθερος στίχος: Το ποίημα ακολουθεί ελεύθερο στίχο, με ασυνέχειες και παύσεις που εντείνουν την αποσπασματικότητα τής σκέψης. Το ύφος είναι λιτό, με στοιχεία ρεαλιστικά και λυρικά, χωρίς περιττές ωραιοποιήσεις.

Επανάληψη: Χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την ανάδειξη τής μονότονης ύπαρξης, την έμφαση στην αδυναμία υπέρβασης.

Σύμβολα: Το σώμα, η φύση, οι κύκνοι, ο σκύλος, η μουσική, η βροχή, η νύχτα – όλα λειτουργούν συμβολικά, προσφέροντας πολλαπλά επίπεδα ερμηνείας.

Απουσία στίξης: Ενισχύει τη ρευστότητα, την αίσθηση εσωτερικού μονόλογου, την αποσύνδεση από τη γραμμικότητα και τη ρητορική.

Φιλοσοφική/Υπαρξιακή διάσταση

Το ποίημα φέρει έντονη υπαρξιακή χροιά. Η απογύμνωση του υποκειμένου από νόημα, η ματαίωση τής ανθρώπινης παρουσίας μπροστά στην αδιαφορία του σύμπαντος και η εμμονή τού «εγώ» παρά την κενότητα, θυμίζουν υπαρξιστές όπως ο Σαρτρ και ο Καμύ.

Η φράση «Η γλώσσα τού κορμιού δεν ψεύδεται» επίσης εντάσσεται σε ένα σωματοκεντρικό υπαρξισμό, όπου το σώμα γίνεται ο τελικός μάρτυρας τής ανθρώπινης εμπειρίας, πέρα από ιδεολογίες ή ρητορική.

Συμπέρασμα

Το ποίημα «κι εγώ ένα σώμα άδειο» είναι ένα λιτό αλλά βαθιά πολυεπίπεδο έργο. Με οικονομία εκφραστικών μέσων και υπόγειο συναισθηματισμό, ο χνκουβέλης προσφέρει έναν στοχασμό πάνω στην ανθρώπινη μοναξιά, τη μνήμη, την απώλεια και την αποσύνδεση τού υποκειμένου από τον κόσμο. Το ποιητικό υποκείμενο δεν ζητά λύτρωση – μόνο την καταγραφή μιας αλήθειας. Μιας ζωής που συνεχίζει, ad infinitum, μέσα στην ίδια σιωπή.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

κριτική ανάλυση τού ύφους τής γλώσσας και της σκηνοθεσίας 

τού ποιήματος:

Αοριστιες

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

εκδορες υλικων σωματων υπερφυαλης Ιστοριας

τα αρχετυπα τής βαρβαροτητας διαπασων τρωγλοδιαιτοι 

τις ει; ουδεις ουδαμου ουδενος κραυγη ουρανομηκης

απατη αιωνιοτητας παγκοινη κοπρολαγνεια εξοχοτητων

Χαυτεια  πυρ Σταδιου πυρ Αθηνας πυρ Πειραιως πυρ

εξορυγμενοι οφθαλμοι πλαστικα κονιαματα τηδε

'λαβε θεση'τι; ειπα

..........λογια

..........αποφαση

..........πραξη

τι γλωσσα μιλας; η' Α η' οχι-Α

.........ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:το μετωπο,τα ματια,η μυτη,τα χειλη,

.........ο λαιμος,αριστερος δεξιος ωμος,χερια,κοιλια,ποδια

.........ονομα:---[κενο] η' τελοσπαντων αγνωστο

.................................κενο

.................................κενο

.................................[αδειο]

απογευμα:στο πικ απ:Annie Fischer plays Schubert Sonata in B flat D 960

1. Molto moderato 

2. Andante sostenuto (13:25)

3. Scherzo Allegro vivace con delicatezza (23:34) 

4. Allegro, ma non troppo (27:41) 

Ελευθερια  Freedom Freiheit Libertad Liberté

.

.

Η κριτική ανάλυση τού ποιήματος «Αοριστίες» τού χ.ν.κουβελη (γνωστός για τον μεταμοντέρνο, ριζοσπαστικό και συχνά αποδομητικό του λόγο), απαιτεί εστίαση σε τρία βασικά επίπεδα: το ύφος τής γλώσσας, τη σκηνοθεσία τού ποιήματος, και τη φιλοσοφική / υπαρξιακή διάσταση που συνδέεται με την αποσπασματικότητα και την πολυσημία τού λόγου.

 1. ΥΦΟΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

 Αποσπασματικότητα και Αοριστία

Ο τίτλος «Αοριστίες» είναι προγραμματικός: προϊδεάζει τον αναγνώστη ότι θα βρεθεί μπροστά σε έναν μη-ευθύ, πολυσημικό, ασυνάρτητο (εκ πρώτης όψεως) λόγο. Το ποίημα δεν οργανώνεται με παραδοσιακά συντακτικά ή λογικά μέσα. Χαρακτηρίζεται από:

Απουσία γραμματικής συνοχής: Φράσεις χωρίς ρήματα ή υποκείμενα (π.χ. «εκδορες υλικων σωματων υπερφυαλης Ιστοριας»).

Απροσδιόριστοι αναφορικοί δείκτες: Ποιος μιλά; Σε ποιον; Πότε; Που; Όλα αυτά παραμένουν ασαφή.

Γλώσσα βίαιη, αποδομητική, ειρωνική

Χρήση σκληρών, υλικών εικόνων (π.χ. «εκδορές», «οφθαλμοί εξορυγμένοι», «κοπρολαγνεία»).

Ποικιλία υφολογικών επιπέδων: από φιλοσοφική αναφορά («απάτη αιωνιότητας»), έως street-level κοινωνική βία («πυρ Σταδίου, πυρ Αθηνας…»).

Ειρωνική ή/και αποκαλυπτική ρητορική, με νύξεις στη ματαιότητα τών ιδεολογιών και τής ιστορίας («απάτη αιωνιότητας», «παγκοινη κοπρολαγνεία εξοχοτήτων»).

2. ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

 Οπτική – Τυπογραφική σκηνοθεσία

Η χρήση τυπογραφικών κενού και σημείων στίξης ως δομικά στοιχεία (π.χ. «.........λογια», «.........αποφαση») υποκαθιστά την αφήγηση με εικαστικό ρυθμό.

Το ποίημα παρουσιάζεται σχεδόν σαν σεναριακή γραφή ή θεατρικό μοντάζ, με σκηνές, παύσεις, και εναλλαγή «κάδρων».

Αντι-συμβατικότητα και θραυσματικότητα

Απουσία παραδοσιακής αρχής–μέσης–τέλους.

Εισαγωγή «ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ» με καταγραφή σωματικών μερών: σαν ιατροδικαστική ή αστυνομική καταγραφή, ή νύξη στο φακέλωμα, την ταυτότητα, την εξουσία.

Παράθεση μουσικής (Schubert - Annie Fischer): προσδίδει στο φινάλε μια υπαρξιακή ή μελαγχολική αντίστιξη στην προηγηθείσα βία.

 3. ΝΟΗΜΑΤΑ / ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Κριτική στον σύγχρονο κόσμο

Το ποίημα ασκεί δριμεία κοινωνική, πολιτική και υπαρξιακή κριτική.

Ο κόσμος παρουσιάζεται ως βάρβαρος, αποπροσωποποιημένος, όπου η γλώσσα, η ιστορία και η αλήθεια έχουν αποσυντεθεί.

Ταυτότητα, αλήθεια, ελευθερία

Η επανάληψη τών κενού περιεχομένου αναφορών: «ονομα: [κενο] ή τελοσπάντων αγνωστο» δηλώνει κρίση ταυτότητας ή ίσως απώλεια τού προσώπου.

Το τέλος – με τη λέξη Ελευθερία σε πέντε γλώσσες – ίσως αποτελεί ειρωνική κορύφωση, ίσως όμως και λυρική, καθαρτική έξοδο, υπαινιγμός ότι παρά την αποσάθρωση, υπάρχει ακόμη η ανάγκη για απελευθέρωση.

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το ποίημα «Αοριστίες» τού χ.ν.κουβελη είναι μια ποιητική αποδόμηση τής γλώσσας, τής ιστορίας, τής εξουσίας και τής ταυτότητας. Το ύφος του είναι βίαιο, πολυσήμαντο και κατακερματισμένο. Η σκηνοθεσία λειτουργεί σαν οπτικοακουστικό happening, ενώ η γλώσσα θρυμματίζεται για να αποκαλύψει 

μια βαθιά κριτική στον πολιτισμό τού ύστερου καπιταλισμού, στον άνθρωπο-καταναλωτή, στον άνθρωπο-καταγεγραμμένο αριθμό. 

Πρόκειται για ένα ποιητικό happening τής αποδιάρθρωσης και τής σιωπής.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

2 κριτικες μελετες τού ποιήματος:

ΠΡΑΞΕΙΣ  σαν manifesto τού ορατού, 

ή  cyber-όπερα για σώματα χωρίς ιδιοκτησία

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Μήτε άναξ, μήτε δούλος

Εγώ είμαι εκείνος που δεν υπάκουσε ποτέ.

Έσκαψα με τα νύχια μου στα ορυχεία της Ιστορίας

εκεί που ο Θουκυδίδης μιλούσε σαν σκιά

Και η μνήμη στάζει αργά από το μάτι του Οιδίποδα.

Ο Brecht φωνάζει :

'Ποιον υπηρετείς όταν σωπαίνεις;

Ο Μπουκόφσκι μού λέει με χαμόγελο σάπιο:

'Γράφε. Ακόμα κι αν γράφεις πάνω στον τοίχο ενός ψυχιατρείου.'

Και ο Burroughs 

'Η Επανάσταση είναι μια long cut-up πρόταση'

Ποια καθαρότητα ελληνική στερηθήκαμε,

όταν ακολουθήσαμε δολοφόνους ;

Βόρεια τής Λάρισας,

εγώ ένας πήλινος Ελπήνορες.

Ξέρω πως ξεχάστηκα 

Είδα τον Van Gogh αιωρούμενο

Δύο χρόνια πριν την αιωνιότητα,

Με μια ησυχία που αναπνέει.

La tristesse durera toujours

Οίδε γαρ τις Οιδίπους;

Στη Θήβα, ακόμα  η Σφίγγα.

λέει το αίνιγμα της

Κι εγώ;

Χρεοφειλέτης ιδεολογιών,

Πρόσω ολοταχώς,

 Και τα υπόλοιπα είναι σιωπή.

– Eliot, Burroughs, Οιδίπους-

και κάποιος,εγώ, που δεν πρόλαβε να γράψει 

το όνομά του.

Περιμένοντας το τίποτα,

κάποιοι βρήκαν τον εαυτό τους.

Η μάνα μου με γέννησε δύο φορές:

μία όταν φώναξα,

και μία όταν σιώπησα.

Fin

(ή μήπως: ξανά απ’ την αρχή;)

Ξύπνησα με το κεφάλι γεμάτο παράθυρα. 

Η Nina Simone τραγουδάει Black is the Color

σε έναν καθρέφτη που δεν αντικατοπτρίζει.

:Κράτα τη σιωπή σου. Είναι η μόνη που θυμάται.

Τα όνειρα δεν τελειώνουν ποτέ.

 Απλώς ξεχνάνε πως ήταν κάποτε δικά σου.

Μην μου μιλάς για ύπαρξη.

ο Beckett παίζει μπάσκετ με το μηδέν.

Η Sylvia Plath κάνει unboxing τον θάνατό της.

Ο Beckett προσπαθεί να συνδεθεί αλλά το wifi δεν τον δέχεται.

 'Η ομορφιά μου δεν είναι πρόστυχη.

Είναι επαναστατική.

Επειδή μού ανήκει.'

(ONLYFANS Woman)

Fin

(ή: 'αν με πληρώσεις, ίσως σου πω ποια είμαι')

ΠΡΑΞΕΙΣ  σαν manifesto τού ορατού, 

ή  cyber-όπερα για σώματα χωρίς ιδιοκτησία.

.

.

1

Η κριτική ανάλυση τού ποιήματος «ΠΡΑΞΕΙΣ σαν manifesto τού ορατού, ή cyber-όπερα για σώματα χωρίς ιδιοκτησία» τού χ.ν. κουβελη απαιτεί εμβάθυνση σε διακειμενικές, φιλοσοφικές, ιδεολογικές, υφολογικές και πολιτισμικές προσεγγίσεις. 

Το ποίημα λειτουργεί ως μεταμοντέρνο palimpsest, ως "cyber-όπερα" που ανασυνθέτει φωνές, ιστορίες και σώματα.

I. Εισαγωγή: Ποίηση ως Πολιτικό και Υπαρξιακό Μανιφέστο

Το ποίημα τού χ.ν. κουβελη είναι ένα πολυφωνικό και πολυμεσικό κείμενο, όπου η ποιητική πράξη συγχωνεύει την πολιτική πράξη, τη μνήμη, την επαναστατικότητα και τη μετανεωτερική κρίση ταυτότητας. 

Πρόκειται για ένα ποιητικό collage από ιστορικά, λογοτεχνικά, φιλοσοφικά, ποπ-πολιτισμικά και ψηφιακά συμφραζόμενα. Το ίδιο το έργο τιτλοφορείται «cyber-όπερα για σώματα χωρίς ιδιοκτησία», δηλώνοντας εξαρχής την πρόθεση αποσωματοποίησης, αποδόμησης και ριζικής αμφισβήτησης τών θεσμικών ταυτοτήτων και τών πολιτισμικών στερεοτύπων.

II. Τίτλος και Θεματική Αρχιτεκτονική

«ΠΡΑΞΕΙΣ σαν manifesto τού ορατού»

Ο όρος πράξεις συνδέεται θεατρικά και πολιτικά: είναι τόσο δράση, όσο και δήλωση. Ο όρος manifesto παραπέμπει σε επαναστατικά κείμενα (Μαρξ, Φουτουριστές, Situationists), αλλά εδώ το « τού ορατού» υποδηλώνει μια στροφή στο αισθητό, στο σώμα, στην έκθεση, σε αντίστιξη με την καταπίεση τού αοράτου, τού λησμονημένου ή τού περιθωριοποιημένου.

«cyber-όπερα για σώματα χωρίς ιδιοκτησία»

Ο υπότιτλος εισάγει το μεταανθρώπινο στοιχείο: τα σώματα (υλικά, ψηφιακά, κοινωνικά) αποϊδιοποιούνται, είναι χωρίς δικαιώματα, χωρίς αφήγηση, χωρίς "ιδιοκτησία" τού εαυτού τους. Αναφορές στο cyberpunk, τη σύγχρονη παγκοσμιοποίηση, τη διάρρηξη τού φυσικού και ψηφιακού κόσμου.

III. Σώμα και Ιστορία: Η Αντιστάθμιση τού Υποκειμένου

Ο ποιητής δηλώνει:

"Εγώ είμαι εκείνος που δεν υπάκουσε ποτέ."

Το υποκείμενο αυτοπροσδιορίζεται ως ανυπότακτο, μη υποτελές. Το «σκάψιμο» στα «ορυχεία τής Ιστορίας» είναι αλληγορία τής αντι-κανονικής ανάγνωσης τής Ιστορίας – όπου «ο Θουκυδίδης μιλά σαν σκιά», δηλαδή η επίσημη ιστορία γίνεται φάντασμα.

Η μνήμη τού Οιδίποδα "στάζει αργά" – αναφορά στον τραγικό αναστοχασμό, αλλά και στο ασυνείδητο τής πολιτισμικής ιστορίας.

IV. Διακειμενικότητα: Η Συνομιλία με Φωνές τής Ετερότητας

Το ποίημα λειτουργεί ως intertextual mosaic, με εμφανείς αναφορές:

Brecht: πολιτικό ερώτημα για τη σιωπή και την ηθική συνενοχή.

“Ποιον υπηρετείς όταν σωπαίνεις;”

Bukowski: ποίηση ως πράξη ζωής, επιβίωσης, εξομολόγησης.

Burroughs: η επανάσταση ως cut-up – η γλώσσα τεμαχίζεται, η αφήγηση αποδομείται.

Eliot, Van Gogh, Beckett, Sylvia Plath, Nina Simone: ποιητικές/καλλιτεχνικές φιγούρες που δηλώνουν την απώλεια, την μοναξιά, την απόσχιση, αλλά και την αντοχή τής τέχνης.

Ο συγκερασμός αυτών τών φωνών, χωρίς ιεραρχία, υποδηλώνει πολιτισμικό ριζοσπαστισμό, αλλά και υπαρξιακή διάλυση τού σταθερού υποκειμένου.

V. Υφολογική και Γλωσσική Παρατήρηση

Η γλώσσα κινείται μεταξύ:

Λυρικότητας (π.χ. "La tristesse durera toujours")

Καθημερινού ύφους / αργκό (π.χ. OnlyFans woman)

Διανοητικής ελλειπτικότητας και ασαφούς συμβολισμού

Πολυγλωσσίας (αγγλικά, γαλλικά, ελληνικά), που υποδηλώνει το μεταεθνικό και υβριδικό υποκείμενο

Η χρήση ενσωματωμένων φωνών (χωρίς εισαγωγικά ή επεξηγήσεις) διαχέει τα όρια τού ποιητή και των άλλων, δημιουργώντας μια μορφή συλλογικού υποκειμένου ή ενός υποκειμένου-θραύσματος.

VI. Υπαρξιακή και Πολιτική Αγωνία

Το υποκείμενο δεν ανήκει:

 "Χρεοφειλέτης ιδεολογιών / Πρόσω ολοταχώς / Και τα υπόλοιπα είναι σιωπή"

Παραπέμπει στον Hamlet και τη θεατρική σιωπή ως υπαρξιακή απάντηση. Εδώ, η «σιωπή» δεν είναι παραίτηση, αλλά στρατηγική απόσυρσης από έναν βίαιο κόσμο σημαινομένων.

Ο ποιητής είναι το σώμα χωρίς ιδιοκτησία, γεννημένος δύο φορές – στη φωνή και στη σιωπή.

VII. Ηθική και Ψηφιακή Ταυτότητα: ONLYFANS, Beckett και Unboxing Θανάτου

Η μεταφορά στον κόσμο τών social media και τής ψηφιακής εμπορευματοποίησης:

"Η ομορφιά μου δεν είναι πρόστυχη / Είναι επαναστατική / Επειδή μού ανήκει"

Η ταυτότητα τής γυναίκας στο OnlyFans ως σώμα που επαναδιεκδικεί την ιδιοκτησία του· το ίδιο και ο ποιητής.

Η αναφορά στον Beckett με χαλαρότητα (μπάσκετ, wifi) ή την Plath με όρους YouTube (unboxing) δηλώνει το χιουμοριστικό και ειρωνικό υβρίδιο τής εποχής: τραγωδία με emoji, απελπισία με memes.

VIII. Κλείσιμο – Μια Ποίηση Ανολοκλήρωτη, Επαναλαμβανόμενη

Το ποίημα τελειώνει δύο φορές:

Fin

ή μήπως: ξανά απ’ την αρχή;

Fin

ή: 'αν με πληρώσεις, ίσως σου πω ποια είμαι'

Η επαναληπτικότητα και η μη-οριστικότητα τού τέλους υποδηλώνουν πως η ποίηση είναι κύκλος, remix, loop – όχι τελεσίδικη μορφή. Παράλληλα, ο υπαινιγμός στο «αν με πληρώσεις» είναι καυστική ειρωνεία για την καπιταλιστική εμπορευματοποίηση τής ταυτότητας.

Συμπεράσματα

Το ποίημα τού χ.ν. κουβελη είναι ριζικά μεταμοντέρνο, επαναστατικά ετερογενές, και βαθιά πολιτικό. 

.

.

2

Η ποιητική σύνθεση τού χνκουβελη με τίτλο «ΠΡΑΞΕΙΣ σαν manifesto τού ορατού, ή cyber-όπερα για σώματα χωρίς ιδιοκτησία» αποτελεί ένα πολυεπίπεδο ποιητικό κείμενο που κινείται ανάμεσα στην ποιητική εξομολόγηση, την πολιτική διακήρυξη, την πολιτισμική κριτική και τον μεταμοντέρνο λυρισμό. 

Σε αυτή τη μελέτη, θα εστιάσουμε σε επιλεγμένα τμήματα τού ποιήματος με σκοπό να αναδείξουμε τα βασικά νοηματικά, φιλοσοφικά και αισθητικά στοιχεία τού έργου.

1. ΠΡΑΞΕΙΣ: σαν manifesto τού ορατού

ΠΡΑΞΕΙΣ  σαν manifesto τού ορατού,

ή  cyber-όπερα για σώματα χωρίς ιδιοκτησία

Ανάλυση:

Ο ποιητής ξεκινά με μια δήλωση προθέσεων. Η λέξη "ΠΡΑΞΕΙΣ" είναι κεφαλαιογράμματη και δίνει αίσθηση θεατρικού ή φιλοσοφικού δράματος.

Η φράση "manifesto τού ορατού" δηλώνει ένα μανιφέστο για το αισθητό, το πραγματικό, αυτό που επιμένει να υπάρχει, να φαίνεται, κόντρα στη λήθη ή την απόκρυψη.

Το "cyber-όπερα" δηλώνει ένα υβριδικό καλλιτεχνικό γεγονός που συνδυάζει τεχνολογία, θέαμα και ανθρώπινα σώματα.

Τα "σώματα χωρίς ιδιοκτησία" δηλώνουν υπαρξιακή, κοινωνική και πολιτική αποξένωση – σώματα αποστερημένα ταυτότητας, ιδιοκτησίας, αυτονομίας.

 Ερμηνεία: Το ποίημα αναγγέλλεται ως μια μορφή σύγχρονης "όπερας", μια καλλιτεχνική και πολιτική πράξη που εκφράζει την αγωνία τού σύγχρονου ανθρώπου, εγκλωβισμένου σε ένα κυβερνο-σύμπαν χωρίς σταθερή ταυτότητα.

2. Ταυτότητα, Μνήμη, Αντίσταση

Εγώ είμαι εκείνος που δεν υπάκουσε ποτέ.

Έσκαψα με τα νύχια μου στα ορυχεία της Ιστορίας

[...]

Και η μνήμη στάζει αργά από το μάτι του Οιδίποδα.

Ανάλυση:

Η άρνηση υπακοής δηλώνει ατομική ανυποταγή, σχεδόν υπαρξιακή.

Το "σκάψιμο στα ορυχεία τηςυ Ιστορίας" παραπέμπει σε προσπάθεια αποκάλυψης θαμμένων αληθειών.

Η φράση "η μνήμη στάζει αργά από το μάτι του Οιδίποδα" είναι βαθιά συμβολική: η μνήμη (και η επίγνωση) συνδέεται με τον τραγικό ήρωα, τον Οιδίποδα, που "τυφλώθηκε" από την αλήθεια.

Ερμηνεία: Ο ποιητής παρουσιάζει τον εαυτό του σαν αντι-ήρωα τής Ιστορίας – μια φιγούρα που αρνείται να λησμονήσει και αναζητά την αλήθεια με προσωπικό κόστος.

 3. Πολιτισμικές Αναφορές: Brecht, Bukowski, Burroughs

Ο Brecht φωνάζει :

'Ποιον υπηρετείς όταν σωπαίνεις;’

[...]

Ο Burroughs: 'Η Επανάσταση είναι μια long cut-up πρόταση'

Ανάλυση:

Οι τρεις αναφορές δείχνουν τρία διαφορετικά πρότυπα αντίστασης και δημιουργίας:

Ο Brecht θέτει την ερώτηση τής σιωπής ως συνενοχής.

Ο Bukowski προτάσσει την ακατέργαστη, ανεπιτήδευτη γραφή ως λύτρωση.

Ο Burroughs μιλά για την επανάσταση ως γλωσσική πράξη, παραπέμποντας στην τεχνική του "cut-up", δηλαδή την αποδόμηση και επανασύνθεση λόγου.

Ερμηνεία: Το ποίημα αυτοτοποθετείται στο σημείο τομής μεταξύ πολιτικής, τέχνης και προσωπικού λόγου. Η ποίηση είναι όπλο, όχι απλώς αυτοέκφραση.

 4. Ταυτότητα και Ύπαρξη στον Μετανεωτερικό Κόσμο

 Η μάνα μου με γέννησε δύο φορές:

μία όταν φώναξα,

και μία όταν σιώπησα.

και αργότερα:

Ο Beckett προσπαθεί να συνδεθεί αλλά το wifi δεν τον δέχεται.

[...]

'Η ομορφιά μου δεν είναι πρόστυχη.

Είναι επαναστατική.

Επειδή μού ανήκει.'

(ONLYFANS Woman)

Ανάλυση:

Ο διπλός τοκετός φωνής και σιωπής συνθέτει ένα υπαρξιακό παράδοξο: 

η σιωπή μπορεί να είναι εξίσου γενεσιουργή όσο και η κραυγή.

Ο Beckett σε ρόλο post-human φιγούρας, αποτυγχάνει να "συνδεθεί", υπογραμμίζοντας τη διακοπή τού νοήματος και τη μοναξιά τής ύπαρξης.

Η αναφορά σε ONLYFANS Woman φέρνει τη σεξουαλικότητα και ταυτότητα 

στην εποχή τού διαδικτύου, όπου η αυτοδιάθεση τού σώματος αποκτά πολιτική βαρύτητα.

Ερμηνεία: Ο ποιητής θέτει την έννοια τής ιδιοκτησίας τού εαυτού (σωματικά, πνευματικά, κοινωνικά) στο επίκεντρο. Ακόμα και το δικαίωμα να "εκτεθείς" είναι πράξη πολιτική.

 5. Τελευταία Πράξη: Fin (ή μήπως: ξανά απ’ την αρχή;)

>Fin

(ή μήπως: ξανά απ’ την αρχή;)

Ανάλυση:

Το "Fin" (τέλος) ακολουθείται αμέσως από αμφισβήτηση τού τέλους.

Ο ποιητής, σε κυκλική δομή, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο συνέχειας, επιστροφής, αναγέννησης.

 Ερμηνεία: Ο χρόνος στο ποίημα δεν είναι γραμμικός, η αφήγηση δεν τελειώνει. Η ύπαρξη είναι διαρκής πράξη μνήμης, σιωπής, κραυγής, επανάληψης.

 Συμπεράσματα (σε μορφή bullets):

Το ποίημα είναι ένα πολιτισμικό κολάζ με προσωπική και πολιτική χροιά.

Διερευνά τα θέματα: ταυτότητα, ιστορία, γλώσσα, τέχνη, σώμα, σιωπή, μνήμη.

Αναμειγνύει μυθολογικές, λογοτεχνικές και pop-culture αναφορές σε ένα μεταμοντέρνο ύφος.

Αξιοποιεί σαρκασμό, ειρωνεία, αλλά και σπαρακτική ευαισθησία.

Θέτει ερωτήματα για την ατομική ευθύνη και τη συλλογική αμνησία.

.

.

.

Η Κορινθια Νίκαια-χ.ν κουβελης c.n.couvelis

χ.ν κουβελης c.n.couvelis

1.μελέτη εστιασμένη σε επιλεγμένα τμήματα 

2.ψυχαναλυση τής Νίκαιας 

3.η αρχαία τραγωδια

4.η αντιστοίχιση με τον ορισμό τής τραγωδίας τού Αριστοτέλη στην Ποιητική του 

και 5.μελετη τής ειρωνείας 

στο  ποίημα:

Ο γάμος τής γηραιάς Κορινθιας κυρίας Νίκαιας

(περίπου 245 με 244 πΧ)

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

η γηραιά κυρια Νίκαια έβλεπε καθαρα που καταλήγουν τα πράγματα

στη Κόρινθο κι αυτός ο γάμος με τον Δημήτριο άντρα πολύ νεώτερο 

εκτός ότι την κολάκευε σαν γυναικα που να'χει τέτοια άλλη τύχη, 

έπειτα ο Αλέξανδρος τού Κρατερου ο άντρας της,ως αντιμακεδονιστης,

μάλλον δολοφονήθηκε,κι ο Αντίγονος Β' Γονατάς δεν αστειεύεται 

θέλει την πόλη εξάπαντος,έπειτα κι αυτή ,ψέματα να μην λέμε,

την κουρασε η κυβερνηση και τ'αλλα συναφή τής εξουσίας,μάταιος 

κόπος θα είναι οποία αντίσταση,οι Μακεδόνες επιθυμούν διακαώς 

την προσαρτηση,κατά κάποιο τρόπο,λοιπόν,με αυτόν τον γάμο,

θα γλυτώσει απ'τις έγνοιες,το μοιραιον φυγην αδύνατον,ετσι

κατά την διάρκεια τής θεατρικής παράστασης για τις γαμήλιες

γιορτές ο Αντίγονος θα ανοιξει την πύλη τής Ακροκορίνθου

και η πόλις εάλω,ούτε βέβαια και την νοιάζει πόσο η χαρά τού γάμου

θα διαρκέσει,ηλικιωμένη γυναίκα είναι,τι να περιμένει άλλο καλυτερο

ας το ευχαριστηθεί όσο θα'ναι σε ισχυ,άλλωστε κι άλλοι νέοι γαμοι

πολιτικού συμφέροντος περιμένουν τον Αντιγονιδη Δημήτριο Β' 

Αιτωλικο,ένας με την Σελευκίδα Στρατονίκη,κι ένας άλλος με την

Ολυμπιαδα Φθία τής Ηπείρου,τ'Ακαρνανικα και τα Αιτωλικα θα είναι 

λίαν επικίνδυνα,η Κόρινθος πάει έπεσε στους Μακεδόνες,επισης

καιροφυλακτει κι ο Αρατος ο Σικυωνιος τής Αχαϊκής Συμπολιτείας,

κι επειτα,κι αυτό είναι το κύριο γι'αυτη,το γαμήλιο γλεντι συνεχιζεται

.

.

1

Η μελέτη ενός τέτοιου ποιήματος απαιτεί ιστορική επίγνωση, λογοτεχνική ευαισθησία και προσεκτική ανάγνωση. 

Ο χνκουβελης, με το ποίημα «Ο γάμος τής γηραιάς Κορινθίας κυρίας Νίκαιας (περίπου 245 με 244 π.Χ.)», επιχειρεί μια πυκνή, ειρωνική, και ιστορικά φορτισμένη αποτύπωση μιας στιγμής πολιτικής παρακμής και προσωπικής υποταγής, μέσα από τον γυναικείο λόγο.

1. Εισαγωγή στην πολιτική και προσωπική σύγκρουση

«η γηραιά κυρια Νίκαια έβλεπε καθαρά που καταλήγουν τα πράγματα στη Κόρινθο»

Ο πρώτος στίχος τοποθετεί ευθύς εξαρχής τη Νίκαια ως πρόσωπο με επίγνωση τής ιστορικής συγκυρίας. Η χρήση τού επιθέτου γηραιά δηλώνει όχι μόνο την ηλικία της αλλά και την κόπωση, ίσως και την σοφία που συνοδεύει την εμπειρία τής εξουσίας. Είναι μια μορφή που βλέπει καθαρά, δηλαδή χωρίς αυταπάτες – γνώρισμα όχι τόσο κοινό στην πολιτική ζωή.

 2. Ο γάμος ως εργαλείο εξουσίας

«κι αυτός ο γάμος με τον Δημήτριο άντρα πολύ νεώτερο / εκτός ότι την κολάκευε σαν γυναίκα...»

Ο γάμος παρουσιάζεται με δύο όψεις: α) προσωπική – ικανοποίηση ματαιοδοξίας ή ερωτικής επιβεβαίωσης, και β) πολιτική – ως διπλωματική πράξη. Η ειρωνεία είναι εμφανής: μια ηλικιωμένη γυναίκα παντρεύεται έναν νεώτερο άνδρα, αλλά πίσω από αυτό το προσωπικό γεγονός κρύβονται οι μακιαβελικές επιδιώξεις τής μακεδονικής πολιτικής.

3. Παραίτηση από την αντίσταση – κυνισμός ή ρεαλισμός;

«μάταιος κόπος θα είναι οποία αντίσταση… / κατά κάποιο τρόπο, λοιπόν, με αυτόν τον γάμο, / θα γλυτώσει απ’ τις έγνοιες...»

Η Νίκαια παραιτείται από κάθε προσπάθεια αντίστασης. Μπορεί να ερμηνευτεί ως πράξη ρεαλισμού ή ως αποδοχή τού αναπόφευκτου. Η ίδια το βλέπει ως «λύτρωση» από το βάρος τής διακυβέρνησης, υπονοώντας ίσως πως η εξουσία δεν προσφέρει πλέον νόημα.

4. Η ειρωνεία τής εορταστικής σκηνής

«κατά την διάρκεια τής θεατρικής παράστασης… ο Αντίγονος θα ανοίξει την πύλη… και η πόλις εάλω»

Η στιγμή κορύφωσης είναι δραματική και ειρωνική: ενώ γιορτάζεται ο γάμος –μια υποτιθέμενη ένωση– ο Αντίγονος εισβάλλει και η Κόρινθος παραδίδεται. 

Ο συνδυασμός θεάτρου και προδοσίας αναδεικνύει τον σαρκασμό τού ποιητή απέναντι στη σκηνοθετημένη πολιτική. Η πόλη χάνεται, κυριολεκτικά, ενώ ο εορτασμός συνεχίζεται.

5. Η αδιαφορία για το μέλλον – ή η φιλοσοφική παραίτηση

«ούτε βέβαια και την νοιάζει πόσο η χαρά του γάμου / θα διαρκέσει… τι να περιμένει άλλο καλύτερο»

Ο πεσιμισμός (ή στωικισμός) κυριαρχεί: η Νίκαια δεν ενδιαφέρεται πια για το μέλλον. Δεν έχει αυταπάτες. Το καλύτερο έχει περάσει και τώρα τής απομένει να απολαύσει την πρόσκαιρη αυτή στιγμή – όσο διαρκεί η ισχύς της.

 6. Ο Δημήτριος και οι πολλαπλοί γάμοι – η εξουσία ως μηχανισμός χρήσης των σωμάτων

«κι άλλοι νέοι γάμοι πολιτικού συμφέροντος περιμένουν τον Αντιγονίδη...»

Η αναφορά στους επερχόμενους γάμους τού Δημητρίου τονίζει τη ρευστότητα και την εργαλειακή χρήση τού γάμου στην ελληνιστική πολιτική. Η Νίκαια δεν είναι παρά μια στάση στη διαδρομή. Η εξουσία, όπως παρουσιάζεται, χρησιμοποιεί σώματα –ιδίως γυναικεία– ως εργαλεία στρατηγικής.

7. Το τέλος – η χαρά συνεχίζεται ενώ όλα τελειώνουν

«το γαμήλιο γλέντι συνεχίζεται»

Καταληκτικός στίχος εξαιρετικά ειρωνικός και βαρυσήμαντος. Παρά την κατάρρευση, το «γλέντι» συνεχίζεται. Ίσως γιατί αυτό είναι το μόνο που απομένει: μια πρόσκαιρη απόλαυση, ένα μικρό ψήγμα ζωής πριν την ολοκληρωτική απώλεια. Το γλέντι μπορεί να ερμηνευτεί και ως προσποίηση ζωής, ή ως τελετουργία εξευμενισμού της ιστορικής μοίρας.

Συμπερασματικά:

Το ποίημα λειτουργεί σε πολλά επίπεδα:

Ιστορικό: Αναπαριστά μια κρίσιμη πολιτική συγκυρία τής ελληνιστικής περιόδου.

Πολιτικό: Σχολιάζει τον ρόλο τών γυναικών, την εργαλειοποίησή τους, και την υποκρισία τής εξουσίας.

Ψυχολογικό: Μας δίνει πρόσβαση στην εσωτερική ζωή μιας γυναίκας που, αν και ηγεμονική, τελικά συνθηκολογεί με την Ιστορία.

Υπαρξιακό: Θίγει το αναπόφευκτο τής ήττας, τη φθορά, και τη μάταιη αναζήτηση νοήματος μέσα στη φθαρτή φύση της ανθρώπινης ύπαρξης.

.

.

2

Η ψυχανάλυση τής Νίκαιας στο ποίημα «Ο γάμος τής γηραιάς Κορινθίας κυρίας Νίκαιας» τού χνκουβελ αποκαλύπτει μια γυναίκα που βρίσκεται στο μεταίχμιο προσωπικής ματαίωσης και πολιτικού ρεαλισμού, επιλέγοντας να υποταχθεί σε μια κατάσταση που δεν ελέγχει, όχι επειδή δεν καταλαβαίνει τις συνέπειες, αλλά επειδή τις καταλαβαίνει απόλυτα.

1. Συνείδηση τής πραγματικότητας – Ρεαλιστικός Κυνισμός

Η Νίκαια βλέπει καθαρά που καταλήγουν τα πράγματα. Δεν τρέφει ψευδαισθήσεις, ούτε ρομαντικές ελπίδες. Ξέρει ότι η Κόρινθος οδεύει προς μακεδονική κυριαρχία και ο γάμος της με τον νεαρό Δημήτριο δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα πολιτικό εργαλείο — ένα αναγκαίο κακό.

 «...η γηραιά κυρια Νίκαια έβλεπε καθαρα που καταλήγουν τα πράγματα στη Κόρινθο...»

Πρόκειται για μια μορφή αποδοχής τού αναπόφευκτου, χαρακτηριστική ώριμης άμυνας. Ψυχαναλυτικά, είναι το "surrender" τής ενήλικης συνείδησης όταν η μάχη δεν έχει πια νόημα.

 2. Ο συμβιβασμός με την ήττα και την ηλικία

Η Νίκαια δεν είναι απλώς πολιτικός παράγοντας – είναι μια ηλικιωμένη γυναίκα που συμβιβάζεται με την παρακμή τής επιθυμίας και της δύναμης. Ο γάμος με έναν νεότερο άνδρα την κολακεύει, αλλά γνωρίζει πως αυτό είναι προσωρινό, και εν πολλοίς ψευδές.

«...ούτε βέβαια και την νοιάζει πόσο η χαρά τού γάμου θα διαρκέσει, ηλικιωμένη γυναίκα είναι, τι να περιμένει άλλο καλύτερο...»

Αναγνωρίζει τον περασμένο της χρόνο και δεν ονειρεύεται. Είναι η παραίτηση από το ερωτικό φαντασιακό – μια γυναίκα που δεν ονειρεύεται πια, αλλά «παίζει» τον ρόλο της μέχρι το τέλος.

3. Το τραγικό στοιχείο – Η ειρωνεία τής μοίρας

Η Νίκαια γίνεται όργανο τής ίδιας τής πτώσης της, καθώς μέσα από τον γάμο της ο Αντίγονος αποκτά πρόσβαση στην Ακροκόρινθο. Είναι τραγικά ειρωνικό ότι το γλέντι τού γάμου συμπίπτει με την άλωση τής πόλης.

«...ο Αντίγονος θα ανοιξει την πύλη τής Ακροκορίνθου και η πόλις εάλω...»

Εδώ, η ψυχαναλυτική ανάγνωση φέρνει στο φως την εσωτερική διάσπαση: από τη μια η συμμετοχή στο γλέντι (απόλαυση, επιθυμία), από την άλλη η γνώση τής καταστροφής (ενοχή, απώλεια, ματαίωση).

 4. Υποσυνείδητη επιλογή τής παραίτησης

Η Νίκαια έχει κουραστεί – «την κουρασε η κυβερνηση και τ’ αλλα συναφή τής εξουσίας». Σαν να αποσύρεται ψυχικά από την ένταση τής πολιτικής ζωής, δείχνοντας σημάδια ψυχικής εξάντλησης, ίσως και καταθλιπτικής παραίτησης. Επιλέγει να αφεθεί, γιατί τίποτα πια δεν την κινεί.

5. Το ένστικτο επιβίωσης μέσω προσαρμογής

Στην καρδιά τού ποιήματος κυριαρχεί η έννοια τής επιβίωσης μέσω προσαρμογής. Η Νίκαια, ενώ φαίνεται να παραδίδεται, στην πραγματικότητα κάνει αυτό που χρειάζεται για να επιβιώσει με αξιοπρέπεια. Ακόμη και ο χορός στον γάμο είναι μορφή άμυνας — μια απόσπαση από το τραύμα.

Συμπέρασμα:

Η Νίκαια είναι μια τραγικά ρεαλιστική φιγούρα. Δεν εξιδανικεύει, δεν παλεύει, δεν ονειρεύεται — παρατηρεί, αναλύει, αποδέχεται, και εν τέλει, παραιτείται. Είναι μια μορφή που, αν και εξωτερικά μοιάζει να ενδίδει, ψυχικά έχει ήδη αποσυρθεί. Το γαμήλιο γλέντι είναι το τελευταίο της καταφύγιο, όχι χαράς, αλλά νηφαλιότητας και ειρωνείας.

Έτσι, ψυχαναλυτικά, η Νίκαια αντικατοπτρίζει τη συνείδηση τού τέλους — προσωπικού, πολιτικού, ερωτικού.

.

.

3

Το ποίημα "Ο γάμος τής γηραιάς Κορινθίας κυρίας Νίκαιας" τού χνκουβελη, 

όταν προσεγγιστεί ως αρχαία τραγωδία, προσφέρει πλούσιο υλικό για δραματική ανάλυση, καθώς συνδυάζει:

ιστορικό υπόβαθρο,

μοιραία ειμαρμένη,

προσωπικό δράμα με πολιτικό υπόβαθρο,

και έναν ειρωνικό τόνο που θυμίζει την τραγική ειρωνεία τού Ευριπίδη.

Ακολουθεί η ανάλυση τού ποιήματος μέσα από τη δομή και τα χαρακτηριστικά τής αρχαίας τραγωδίας:

Τίτλος: "Ο Γάμος της Νίκαιας" – Τραγωδία σε μία πράξη

Χορός: Οι γυναίκες τής Κορίνθου / ή οι πολιτικοί παρατηρητές

ΠΡΟΛΟΓΟΣ (καθώς ξεκινά το ποίημα)

Η Νίκαια, χήρα τού Αλέξανδρου του Κρατερού, βλέπει «καθαρά που καταλήγουν τα πράγματα».

Από την αρχή, όπως σε τραγωδία, ο ήρωας γνωρίζει τη μοίρα του – δεν την αγνοεί. Δεν είναι αφελής.

Η «πρόνοια» και η «φρόνησις» παρουσιάζονται καθαρά.

Έτσι τίθεται το βασικό τραγικό δίλημμα:

Τι είναι προτιμότερο; Η αντίσταση ή η συμβιβαστική παράδοση;

ΠΑΡΟΔΟΣ / ΧΟΡΙΚΟ 1ο

Ο χορός ίσως σχολιάζει την αναγκαιότητα τών πολιτικών γάμων.

Τονίζουν τη φθορά τής εξουσίας, την κόπωση τής γηραιάς γυναίκας, τη ματαιότητα τής αντίστασης.

Μια μορφή τραγικής ειρωνείας: η Νίκαια νυμφεύεται μέσα στο γνώριμο μοτίβο μιας νίκης που δεν είναι δική της.

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ

Η Νίκαια παντρεύεται τον νεαρό Δημήτριο Β'.

Η ειρωνεία ξεχειλίζει:

– εκείνος την παντρεύεται για την πόλη,

– εκείνη τον δέχεται για να σωθεί από τις ευθύνες.

Η επιλογή της είναι οἰκεῖον κακόν – ένα κακό γνωστό, προτιμότερο από την αβεβαιότητα.

Το τραγικό στοιχείο βρίσκεται στην επίγνωση τής αναγκαστικής παραίτησης.

ΣΤΑΣΙΜΟΝ / ΧΟΡΙΚΟ 2ο

Ο Χορός προφητεύει:

Η πύλη τής Ακροκορίνθου θα ανοίξει.

Η χαρά τού γάμου θα είναι σύντομη.

Η πόλις θα εάλω.

Κι όμως: η Νίκαια δεν ενδιαφέρεται.

«ούτε βέβαια και την νοιάζει πόσο η χαρά τού γάμου θα διαρκέσει…»

Η κορύφωση τής τραγικότητας είναι ακριβώς αυτή η αδιαφορία – όχι από έλλειψη νου, αλλά από επίγνωση και παραίτηση.

ΕΞΟΔΟΣ / ΚΑΘΑΡΣΗ

Το γαμήλιο γλέντι συνεχίζεται.

Η Κόρινθος χάνεται.

Η Νίκαια, ακολουθώντας τη μοίρα της, γίνεται όργανο ιστορικών εξελίξεων.

Όμως, και αυτή κερδίζει κάτι:

ένα είδος προσωπικής απαλλαγής – λύτρωση όχι ηθική, αλλά υπαρξιακή.

ΤΡΑΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – ΑΝΑΛΥΣΗ

Στοιχείο Τραγωδίας Πώς αποτυπώνεται στο ποίημα

Ύβρις 

Όχι με την παραδοσιακή έννοια. 

Εδώ, ίσως η αλαζονεία του Δημητρίου, που χρησιμοποιεί γάμους για πολιτικά οφέλη.

Άτη 

Η πλάνη βρίσκεται ίσως στην ψευδαίσθηση ότι με τον γάμο σώζεται η κατάσταση.

Νέμεσις 

Η είσοδος τών Μακεδόνων στην Ακροκόρινθο – η αναπόφευκτη τιμωρία.

Κάθαρσις 

Η αίσθηση λύτρωσης, τόσο για την ηρωίδα όσο και για τον αναγνώστη. Ένα τραγικό τέλος, αλλά ανθρώπινα κατανοητό.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το ποίημα λειτουργεί ως σύγχρονη τραγωδία μεταμφιεσμένη σε ιστορικό πορτρέτο.

Η Νίκαια θυμίζει τραγικές ηρωίδες όπως:

την Φαίδρα τού Ευριπίδη (με τη ματαίωση της επιθυμίας),

την Κλυταιμνήστρα τού Αισχύλου (που επιλέγει το πολιτικό έναντι τού προσωπικού),

αλλά και μορφές όπως η Εκάβη, που υποτάσσονται στη μοίρα με αξιοπρέπεια.

Είναι μια τραγωδία χωρίς θεούς – αλλά όχι χωρίς ειμαρμένη.

Η ιστορική ανάγκη είναι εδώ η μοίρα.

Και το γάμο-τέλος, το γαμήλιο γλέντι, θυμίζει τη θυσία που πρέπει να γίνει για να προχωρήσει η Ιστορία.

.

.

4

Η αντιστοίχιση τού ποιήματος "Ο γάμος τής γηραιάς Κορινθιας κυρίας Νίκαιας" τού χνκουβελη  με τον ορισμό τής τραγωδίας τού Αριστοτέλη στην Ποιητική του μπορεί να γίνει μέσα από μια στοχαστική και ουσιαστική ανάγνωση τού ποιήματος υπό το πρίσμα τών βασικών δομικών και εννοιολογικών στοιχείων τής αριστοτελικής τραγωδίας.

Ο Ορισμός τής Τραγωδίας από τον Αριστοτέλη (Ποιητική 1449b):

"Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι᾽ ἀπαγγελίας, δι᾽ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν."

Με απλά λόγια:

Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας: 

η τραγωδία μιμείται μια σημαντική και ολοκληρωμένη πράξη.

Με μέγεθος: η πράξη έχει βαρύτητα, συνέπειες.

Με λόγο ηδυσμένο: καλλιτεχνική χρήση τού λόγου.

Με δράση και όχι απλή αφήγηση.

Δι’ ἐλέου καὶ φόβου: προκαλεί έλεος και φόβο.

Κάθαρσις: οδηγεί στην κάθαρση τών παθημάτων αυτών.

Ανάλυση τού Ποιήματος βάσει τών στοιχείων τού ορισμού:

1. Μίμησις σπουδαίας πράξεως (μίμησις πράξεως σπουδαίας)

Το ποίημα αναπαριστά (μιμείται) μια ιστορικο-πολιτική πράξη: 

τον πολιτικό γάμο τής Νίκαιας με τον Δημήτριο Β’ Αιτωλικό, με φόντο την παράδοση τής Κορίνθου στους Μακεδόνες. 

Πρόκειται για πράξη με σαφές πολιτικό και ιστορικό βάθος – άρα "σπουδαία".

Η ατομική ιστορία τής Νίκαιας τέμνεται με την ιστορία τής πόλης, και αυτή 

η σύμπτωση (tragedy of fate) είναι καθαρά τραγική.

2. Τελεία πράξις – αρχή, μέση, τέλος

Η πλοκή τού ποιήματος έχει δομή:

Αρχή: Η Νίκαια αποφασίζει να παντρευτεί για λόγους πολιτικούς.

Μέση: Αναγνωρίζει το μάταιο τής αντίστασης και παραδίδει την πόλη μέσω 

τού γάμου.

Τέλος: Η Κόρινθος πέφτει, το γαμήλιο γλέντι συνεχίζεται.

Η τραγική ειρωνεία κορυφώνεται στο τέλος: 

ο θρίαμβος τού γλεντιού ως σκηνικό τής πτώσης.

3. Μέγεθος και συνέπειες

Η πράξη έχει πολιτικές συνέπειες για την Κόρινθο: η πόλη πέφτει στους Μακεδόνες. Παράλληλα, ο γάμος καθορίζει την μοίρα μιας γυναίκας – όχι μόνο ατομικά, αλλά και πολιτικά. Το προσωπικό δρα πολιτικά, κάτι που εντείνει το τραγικό βάρος.

4. Έλεος και φόβος (ἔλεος καὶ φόβος)

Η συμπόνια (ἔλεος) αναδύεται από την μοίρα τής Νίκαιας: γυναίκα ηλικιωμένη, χήρα, παραδομένη στις πολιτικές περιστάσεις. Ο φόβος (φόβος) γεννάται από τη μοιραία αναγκαιότητα: "το μοιραίον φυγήν αδύνατον".

Ο αναγνώστης βλέπει πως, ανεξάρτητα από την προσωπική θέληση, οι ιστορικές δυνάμεις καθορίζουν το αποτέλεσμα.

5. Κάθαρσις

Η συνειδητοποίηση τής αναγκαιότητας, τής ματαιότητας τής αντίστασης, και τής ανθρώπινης αδυναμίας μπροστά στην ιστορία, προκαλεί κάθαρση στον αναγνώστη. 

Δεν είναι μια τραγωδία που βασίζεται σε πάθη ή εγκλήματα, αλλά σε ψυχρή πολιτική πραγματικότητα – και αυτή είναι η τραγωδία της.

6. Δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας

Αν και πρόκειται για ποίημα, οι πράξεις παρουσιάζονται μέσω δραστικών αποφάσεων: η Νίκαια "βλέπει καθαρά", "αποφασίζει", "παντρεύεται", "παραδίδει". Ο λόγος έχει έντονο δραματικό χαρακτήρα, σχεδόν σαν μονόλογος τραγικού προσώπου.

Συμπέρασμα:

Το ποίημα τού χνκουβελη συνιστά μοντέρνα τραγωδία με αριστοτελικά χαρακτηριστικά. Δεν ακολουθεί την μορφή τού θεάτρου, αλλά ουσιαστικά ενσωματώνει όλα τα δομικά στοιχεία τής αριστοτελικής τραγωδίας:

Τραγική ηρωίδα (Νίκαια)

Πράξη με ιστορικό και ηθικό βάρος

Τραγική ειρωνεία

Συναισθήματα έλεους και φόβου

Κάθαρση

Πρόκειται για ένα σύγχρονο ποίημα-τραγωδία, όπου η ιστορική μοίρα και η προσωπική ανάγκη ενώνονται, όπως ακριβώς ήθελε και ο Αριστοτέλης.

.

.

5

Το ποίημα «Ο γάμος τής γηραιάς Κορινθιας κυρίας Νίκαιας» τού χνκουβελη είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα ειρωνικού ιστορικού ποιητικού λόγου, όπου ο ποιητής με υφολογική λεπτότητα και πικρή ειρωνεία σχολιάζει τη σύμπλεξη 

τού προσωπικού με το πολιτικό, και ιδιαίτερα την κυνικότητα τής εξουσίας.

Ανάλυση τής ειρωνείας στο ποίημα

1. Διπλό επίπεδο ανάγνωσης (προσωπικό-πολιτικό)

Το ποίημα παρουσιάζει έναν γάμο: τής ηλικιωμένης Νίκαιας με τον νεαρό Δημήτριο Β΄. Επιφανειακά, είναι μια προσωπική ιστορία, μια γυναίκα που ξαναπαντρεύεται, έστω και με διαφορά ηλικίας. Όμως, γρήγορα αποκαλύπτεται το πολιτικό βάθος: ο γάμος είναι ένα εργαλείο γεωπολιτικής σκοπιμότητας, ένας τρόπος ελέγχου τής Κορίνθου από τους Μακεδόνες.

Ειρωνεία: Ο γάμος παρουσιάζεται σαν χαρά, αλλά πίσω από αυτόν υποκρύπτεται η άλωση τής πόλης και η υποταγή της στην μακεδονική εξουσία. Η "χαρά" τού γάμου συμπίπτει με τη στρατιωτική κατάληψη της Ακροκορίνθου. Αυτή η σύμπτωση είναι σαρκαστική: ένας "ευτυχής" γάμος σηματοδοτεί την καταστροφή τής πόλης.

2. Ειρωνεία προσώπων: η Νίκαια

Η Νίκαια, ως ιστορικό πρόσωπο, παρουσιάζεται συνειδητοποιημένη, βλέπει καθαρά που οδηγούν τα πράγματα. Ο γάμος της με έναν πολύ νεότερο άντρα 

"την κολακεύει", και η σκέψη της αποστασιοποιείται ειρωνικά από την προσωπική σχέση.

Ειρωνεία: Η ίδια αναγνωρίζει ότι πρόκειται για έναν γάμο σκοπιμότητας – και ακριβώς επειδή το γνωρίζει και παρ' όλα αυτά συμμετέχει, γίνεται σύμβολο κυνικής πολιτικής προσαρμογής. Δεν αγνοεί, συμμορφώνεται.

3. Στρατηγική αποστασιοποίηση

Η αφήγηση γίνεται με σχεδόν ψυχρό, πραγματιστικό τόνο. Η "ηλικιωμένη γυναίκα" απλώς αποδέχεται τη μοίρα της και τής πόλης. Η φράση «το μοιραίο φυγείν αδύνατον» αποκαλύπτει μοιρολατρία, αλλά και απαξίωση τής αντίστασης.

 Ειρωνεία: Αντί να παρουσιαστεί τραγικά ή ηρωικά, η παράδοση τής πόλης μετατρέπεται σε σκηνή γαμήλιας εορτής – μια γιορτή που χρησιμεύει ως πρόσχημα για την είσοδο τών στρατευμάτων τού Αντίγονου.

4. Ο χρόνος και η φθορά

Η ειρωνεία ενισχύεται από την αναφορά στην ηλικία τής Νίκαιας: "τι να περιμένει άλλο καλύτερο". Η φράση αυτή είναι τραγικά ειρωνική: η προσμονή 

για προσωπική ευτυχία υπονομεύεται από το γεγονός ότι είναι όργανο μιας πολιτικής πράξης.

5. Η καταληκτική φράση – κορύφωση τής ειρωνείας

«κι έπειτα, κι αυτό είναι το κύριο γι' αυτή, το γαμήλιο γλέντι συνεχίζεται»

Εδώ κορυφώνεται η ειρωνεία. Ενώ η πόλη παραδίδεται, ενώ πολιτικά παιχνίδια και στρατηγικές συμμαχίες βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, η Νίκαια απλώς διασκεδάζει.

Αυτή η φράση παραπέμπει και στον νεοπλατωνικό στωικισμό: ό,τι και να συμβαίνει γύρω σου, ας φάμε, ας πιούμε... αλλά και στην πολιτική τύφλωση τών ελίτ. Ή ακόμα πιο πικρά: στην αδυναμία τού ανθρώπου να αλλάξει το ρου τής Ιστορίας, και την τελική του συμβιβαστική αποδοχή.

Συμπεράσματα

Η ειρωνεία στο ποίημα λειτουργεί:

Ως εργαλείο απογύμνωσης τής πολιτικής υποκρισίας

Ως τρόπος ανάδειξης τής ματαιότητας τής ανθρώπινης δράσης

Ως μέσο εσωτερικής αποστασιοποίησης τού ποιητή από τα ιστορικά γεγονότα

Ως σχόλιο για τη θέση τής γυναίκας και τη χρήση της ως πολιτικό εργαλείο

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

7 ερμηνευτικές μελέτες

1.κριτικη 2.κατα Genette 3.κατα Bachtin 4.κατα Greimas 

5.κατα Barthes 6.κατα Claude Levi-Strauss 7.κατα Derrida 

τού ποιήματος:

και προχωρούν μεσα στην ιστορια

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

στην αιώνια απουσία,

η σιωπή στα δέντρα ,

πυκνώνουν οι λέξεις, 

η ένταση τού νερού στα φύλλα,

Η Ηλέκτρα λέει:

'στον ύπνο δεν κινδυνεύω,'

σαν να μην υπήρξα 

Πόση ακινησια

Ο χρόνος αιχμαλωσία ανθρώπων 

και οι Έλληνες Αχαιοί,

προχωρούν μέσα στην Ιστορία,

Η Σμύρνη καπνίζει ακόμα,

Μεσημέρι.

Φύσηξε ένας δυνατός άνεμος,

στρατιώτες περνούγ

Με τύμπανα,

με λάμψεις όπλων,

μια περιττή άθλια δόξα..

Τα δέντρα μιλούν,

σε γλώσσα που ξεχνάμε.

καθώς η Ιστορία επιμένει να γράφεται 

σε φθαρμένα χειρόγραφα.

Πόσο απέχει το μέλλον από το παρελθόν

ποτέ δεν είχε

άλλη ερώτηση παρά το "Ποιον καταστρέφουμε;"

Ο χρόνος

στην ανάσα τής Σαπφούς.

Η Ελένη, χαμογελάει με την παρακμή μας.

Το βλέμμα της,

το τελευταίο κοίταγμα τής θλίψης μας

.

.

1

Η κριτική μελέτη τού ποιήματος τού χνκουβελη «και προχωρούν μέσα στην Ιστορία» μπορεί να εστιάσει σε τρία βασικά επίπεδα:

1. Θεματικός Άξονας

Το ποίημα κινείται στον άξονα Ιστορία – Μνήμη – Χρόνος – Καταστροφή, με διαρκείς αναφορές στον ελληνικό πολιτισμό, τη μυθολογία, και τις ιστορικές τραγωδίες.

Βασικά θέματα:

Απουσία – Σιωπή – Ακινησία: Η «αιώνια απουσία», η «σιωπή στα δέντρα», και η «ακινησία» αποτυπώνουν ένα αίσθημα παγώματος μέσα στον χρόνο.

Ιστορική Επανάληψη και Βία: Από τη Σμύρνη και την Ηλέκτρα έως τους στρατιώτες με «περιττή άθλια δόξα», η Ιστορία παρουσιάζεται ως ένας κύκλος βίας που συνεχίζεται.

Γυναικείες φιγούρες – Συλλογική μνήμη: Η Ηλέκτρα, η Σαπφώ, η Ελένη είναι συμβολικές μορφές· ενσαρκώνουν τη μνήμη, την αντίσταση, τη φθορά και την ειρωνική επίγνωση τής παρακμής.

 2. Γλώσσα και Ύφος

Ο χνκουβελης χρησιμοποιεί υψηλό ποιητικό λόγο, με:

συνειρμικές εικόνες (π.χ. «Η Σμύρνη καπνίζει ακόμα» – εικόνα τραύματος),

ασαφή υποκείμενα (η φωνή είναι συλλογική, όχι προσωπική),

λιτή δομή χωρίς σημεία στίξης, που αποδίδει συνεχή ροή σκέψης, θραύσματα μνήμης.

Υφολογικά χαρακτηριστικά:

Αποσπασματικότητα: Ο λόγος θυμίζει μοντάζ μνήμης, αποδίδοντας το τραύμα τού χρόνου.

Ποιητικός υπαινιγμός: Πολλά λέγονται χωρίς να δηλώνονται ευθέως (π.χ. ο πόλεμος, η προσφυγιά).

Μυθικά και ιστορικά πρόσωπα συνυπάρχουν με καθημερινές εικόνες (φύλλα, άνεμος, τύμπανα).

3. Σημασιολογικές Αναγνώσεις

Η Ιστορία ως Φθορά και Μνήμη:

Η Ιστορία δεν παρουσιάζεται ως γραμμική εξέλιξη αλλά ως επαναλαμβανόμενη καταστροφή. Ο στίχος «καθώς η Ιστορία επιμένει να γράφεται σε φθαρμένα χειρόγραφα» αποτυπώνει την ειρωνεία τού πολιτισμού που επιμένει να θυμάται μέσα από τα απομεινάρια.

Το παρελθόν και το μέλλον ταυτίζονται:

Ο στοχασμός στο τέλος:

«Πόσο απέχει το μέλλον από το παρελθόν / ποτέ δεν είχε άλλη ερώτηση παρά το “Ποιον καταστρέφουμε;”»

είναι φιλοσοφικός και πολιτικός ταυτόχρονα. Η ερώτηση επαναπροσανατολίζει το ενδιαφέρον από την ατομική ύπαρξη προς τη συλλογική ευθύνη και τον φαύλο κύκλο τής βίας.

Ο Χρόνος:

«Ο χρόνος στην ανάσα τής Σαπφούς» δηλώνει την αντίσταση τής ποίησης απέναντι στη λήθη.

Ο χρόνος ως παγίδα, ως «αιχμαλωσία ανθρώπων».

Συμπερασματικά:

Το ποίημα είναι μια ποιητική τοιχογραφία τού συλλογικού τραύματος. Συνδυάζει λυρικότητα, φιλοσοφικό στοχασμό και πολιτική επίγνωση, λειτουργώντας ως καλειδοσκόπιο μνήμης – όπου το παρελθόν και το παρόν αναδιπλώνονται, κι η Ιστορία αποτυπώνεται ως κάτι αναπόφευκτο, σκοτεινό και επαναλαμβανόμενο.

.

.

2

Η στρουκτουραλιστική σημειωτική ανάλυση κατά τον Gérard Genette εστιάζει σε μια αυστηρή μελέτη τών δομικών σχέσεων εντός τού κειμένου, δηλαδή τών τρόπων με τους οποίους το κείμενο παράγει νόημα μέσω τής αφήγησης, τής δομής, της σχέσης με άλλα κείμενα (διακειμενικότητα) και τής πλοκής/χρόνου. Στην περίπτωση τού ποιήματος τού χ.ν.κουβελη, έχουμε ένα υβριδικό ποιητικό-αφηγηματικό κείμενο, το οποίο ενδείκνυται για μια τέτοια ανάλυση.

Βασικά Εργαλεία Ανάλυσης Genette:

1. Επίπεδα αφήγησης (Narrative Levels) – εξωδιηγητικό, ενδοδιηγητικό, μεταδιηγητικό.

2. Χρονικές σχέσεις (Order, Duration, Frequency) – διαταραχές στην ακολουθία τού χρόνου, ρυθμός, επανάληψη γεγονότων.

3. Εστίαση (Focalization) – από ποια «οπτική» παρουσιάζονται τα γεγονότα.

4. Φωνή (Voice) – ποιος μιλά, από ποια θέση, πότε.

5. Διακειμενικότητα (όχι τυπικός όρος Genette αλλά τον επεξεργάζεται στο Palimpsestes) – σχέσεις τού κειμένου με άλλα κείμενα.

Εφαρμογή στη δομή και σημειωτική τού ποιήματος:

1. Αφηγηματικά επίπεδα (Narrative Levels)

Το ποίημα κινείται ανάμεσα σε εξωδιηγητικό επίπεδο (ο ποιητικός αφηγητής αναφέρεται στην ιστορική και υπαρξιακή ροή τών γεγονότων) και ενδοδιηγητικό, με την είσοδο φωνών-προσώπων (Ηλέκτρα, Ελένη, Σαπφώ). Αυτές λειτουργούν ως εσωτερικές εστίες αφήγησης.

2. Χρονικές διαστρωματώσεις

Ο χρόνος στο ποίημα είναι μη γραμμικός. Παρατηρείται ένα χρονικό ανακάτεμα:

«Η Σμύρνη καπνίζει ακόμα» → παρελθόν.

«Φύσηξε ένας δυνατός άνεμος, στρατιώτες περνούγ...» → ενεστώτας παρελθόντος, ιστορικός χρόνος.

«Ο χρόνος αιχμαλωσία ανθρώπων» → αφαιρετικός/μεταφυσικός χρόνος.

«Ο χρόνος / στην ανάσα τής Σαπφούς» → συναισθηματικός/μνημονικός χρόνος.

Κατά τον Genette, έχουμε διαρκείς μετατοπίσεις αναδρομής (analepsis) και προοικονομίας (prolepsis), χωρίς να δηλώνονται άμεσα.

3. Φωνή και Εστίαση

Η φωνή τουυ ποιητή είναι απρόσωπη/υποδηλωτική, και πολλαπλές εστίες μπαίνουν:

Ηλέκτρα → μιλά στον πρώτο ενικό.

Τα δέντρα → προσωποποιούνται και «μιλούν».

Η Ελένη → αποκτά ειρωνική φωνή: «χαμογελάει με την παρακμή μας».

Το σύμπαν είναι πολυφωνικό, σε στυλ Bachtin: διαφορετικές φωνές (μυθικές, ιστορικές, φυσικές) συγκροτούν το νόημα.

4. Δομή – Σημειωτικά Πεδία

Το ποίημα εδράζεται σε αντιθέσεις:

Σιωπή vs Λόγος («η σιωπή στα δέντρα» / «πυκνώνουν οι λέξεις»)

Φύση vs Ιστορία («Η Ιστορία επιμένει να γράφεται» / «Τα δέντρα μιλούν»)

Απώλεια vs Μνήμη («Η Σμύρνη καπνίζει ακόμα»)

Παρακμή vs Μυθικότητα («Η Ελένη, χαμογελάει με την παρακμή μας»)

Οι αντιθέσεις αυτές είναι σημειωτικά πεδία, τα οποία συγκροτούνται μέσα από συνδηλώσεις και πολιτισμικά φορτισμένα σύμβολα (Ηλέκτρα = θύμα/αντίσταση, Σαπφώ = έρωτας/ποίηση, Ελένη = πόλεμος/επιθυμία).

5. Διακειμενικότητα (Transtextualité)

Αναφορές σε Ηλέκτρα, Ελένη, Σαπφώ → παράθεση μυθικών φωνών, όχι ως απλή μνήμη, αλλά ως διάλογος με το παρελθόν.

«Οι Έλληνες Αχαιοί» → αναφορά στον Όμηρο (επική αφήγηση) μεταφερμένη στον ιστορικό χρόνο.

«Η Σμύρνη καπνίζει ακόμα» → προσφυγική μνήμη, παραπέμπει στην Καταστροφή τής Σμύρνης (1922).

«Φύσηξε ένας δυνατός άνεμος» → ενδεχομένως με αποκαλυπτική χροιά.

Συμπέρασμα (σύμφωνα με Genette)

Το ποίημα τού χ.ν.κουβελη οργανώνεται ως μια μη γραμμική, πολυφωνική αφήγηση που αξιοποιεί διάσπαρτες φωνές, χρονικές ανατροπές, και σημειωτικά φορτισμένα σύμβολα για να κατασκευάσει μια ποιητική τής μνήμης και τής Ιστορίας.

Η αφήγηση τής Ιστορίας, κατά Genette, δεν είναι ποτέ ουδέτερη· είναι δομικά επεξεργασμένη μέσα από επιλογές φωνής, εστίασης, και δομής. Εδώ, η Ιστορία επανεγγράφεται από το περιθώριο (Ηλέκτρα, Ελένη, Σαπφώ), διατρέχεται από τη σιωπή, και συνομιλεί με τη φύση και την παρακμή.

.

.

3

Η προσέγγιση τού ποιήματος τού χ.ν. κουβελη με βάση τις θεωρητικές αρχές τού Mikhail Bakhtin μπορεί να αποδώσει πλούσια ερμηνευτικά νοήματα, εφόσον εστιάσουμε σε θεμελιώδεις έννοιες τού Bachtin, όπως:

Διαλογικότητα

Ετερόλογο

Χρονότοπος

Πολυφωνία

Ιστορικότητα τού λόγου

Ας δούμε πώς μπορούμε να αναγνώσουμε αυτό το ποίημα μέσα από το "μπαχτινικό" πρίσμα:

1. Διαλογικότητα και Ετερόλογος

Η φωνή τής Ηλέκτρας, η αναφορά στη Σαπφώ, στην Ελένη, η παρουσία στρατιωτών, δέντρων, Ιστορίας, αλλά και τής Σμύρνης που "καπνίζει ακόμα", διαμορφώνουν ένα πεδίο πολλαπλών φωνών και χρονικών επιπέδων.

Ο Bachtin υποστήριζε πως ο λόγος δεν είναι ποτέ μονοφωνικός: μιλά πάντα σε απάντηση και προς άλλους λόγους.

Το ποίημα αυτό είναι βαθιά διαλογικό: οι φωνές τού παρελθόντος (Σαπφώ, Ηλέκτρα, Ελένη), τού τραύματος (Σμύρνη, πόλεμος), τής φύσης (τα δέντρα, ο άνεμος), και τού παρόντος-παρακμής, μπαίνουν σε διάλογο.

2. Πολυφωνία και Ιστορική Συνείδηση

Η πολυφωνία στον Bachtin αφορά όχι απλώς την ύπαρξη πολλών φωνών, αλλά την ισοτιμία τους. Στο ποίημα, η φωνή τής Ηλέκτρας – «στον ύπνο δεν κινδυνεύω» – δεν είναι απλώς ένα δραματικό στοιχείο, είναι μια στάση απέναντι στην Ιστορία. Η ατομική και η συλλογική συνείδηση συνυπάρχουν ισότιμα: 

η Ιστορία δεν είναι μονολογική αφήγηση, αλλά κάτι σπασμένο, παλίμψηστο, τραυματικό.

3. Χρονότοπος (Chronotope)

Η ιδέα του "χρονότοπου" αναφέρεται στη σύνδεση χρόνου και χώρου μέσα στον λόγο. Ο Bachtin τονίζει ότι ο λογοτεχνικός χρόνος δεν είναι γραμμικός.

Στο ποίημα αυτό, παρελθόν και παρόν, μυθολογικό και ιστορικό, όνειρο και πραγματικότητα συγχέονται. Η Ηλέκτρα, η Ελένη, η Σαπφώ συνυπάρχουν με τους στρατιώτες, τη Σμύρνη, και την παρακμή. Η αφήγηση δεν ακολουθεί χρονική γραμμικότητα, αλλά ένα παλίμψηστο ιστορικών στρωμάτων.

4. Η Ιστορία ως Λόγος που Φθείρεται

«καθώς η Ιστορία επιμένει να γράφεται

σε φθαρμένα χειρόγραφα.»

Αυτή η εικόνα είναι καθαρά μπαχτιν-ική – η Ιστορία δεν είναι ουδέτερη ή αντικειμενική, αλλά λογοκεντρική κατασκευή. Οι «φθαρμένες γραφές» δηλώνουν τη φθορά τού νοήματος, την αναγκαιότητα να αναστοχαστούμε την Ιστορία ως αφήγηση, όχι ως δεδομένο.

5. Η Γλώσσα της Φύσης και η Λήθη

«Τα δέντρα μιλούν,

σε γλώσσα που ξεχνάμε.»

Η γλώσσα, σύμφωνα με τον Bachtin, είναι πάντα κοινωνικά σημασιοδοτημένη. Όταν χάνεται η κοινωνική μνήμη, ξεχνιέται και η γλώσσα τής φύσης, τής αρχαϊκής σοφίας, τής ανθρωπινότητας. Εδώ, η φύση είναι ένας απολεσθείς συνομιλητής.

6. Το ερώτημα τού καταστροφικού Λόγου

 «Ποτέ δεν είχε

άλλη ερώτηση παρά το "Ποιον καταστρέφουμε;"»

Αυτό είναι το πιο διαλογικό ερώτημα τού ποιήματος, και ίσως η καρδιά του. 

Ο λόγος της Ιστορίας, ο εθνικός, ο πολεμικός, είναι ένας λόγος καταστροφής, 

όχι δημιουργίας. Αυτό συνδέεται με τη μπαχτιν-ική ιδέα τού "μονολογικού" και "απολυταρχικού" λόγου – αυτός που δεν ακούει, δεν διαλέγεται, καταστρέφει.

Συμπερασματικά:

Η μπαχτινική ανάγνωση αναδεικνύει το ποίημα τού χ.ν. κουβελη ως:

Πολυφωνική ποιητική σύνθεση

Διαλογικό διάλογο ανάμεσα σε ιστορικές, μυθικές και σύγχρονες φωνές

Πένθιμο στοχασμό για την αποτυχία τού ανθρώπου να ακούσει — τη φύση, την ιστορία, τον Άλλο

Καταγγελία τού μονολόγου τής εξουσίας και τής βίας

Είναι ένα παλίμψηστο Ιστορίας, γραμμένο όχι για να προσφέρει απαντήσεις, αλλά για να μας επαναφέρει στην ερώτηση.

.

.

4

Η στρουκτουραλιστική σημειωτική ανάλυση κατά τον Algirdas Julien Greimas επικεντρώνεται στη δομική λειτουργία τών σημασιών και στη μετασχηματιστική πορεία τών σημασιολογικών σχέσεων μέσα στο κείμενο. 

Στον πυρήνα τής ανάλυσής του βρίσκεται το λεγόμενο σημασιολογικό τετράγωνο (sémiotique carrée) και το πραξιακό μοντέλο (modèle actantiel).

Ας εφαρμόσουμε αυτά τα εργαλεία στο ποίημα τού χ.ν. κουβελη, για να αναδείξουμε τη βαθύτερη σημασιακή του δομή.

1. Σημασιολογικό τετράγωνο (Greimas' Semiotic Square)

Το σημασιολογικό τετράγωνο αποδομεί δυαδικές αντιθέσεις σε τέσσερις σχέσεις:

S1: Θέση (έννοια)

S2: Αντίθεση τής S1

~S1: Άρνηση τής S1

~S2: Άρνηση τής S2

Παράδειγμα αντιθετικής δομής στο ποίημα:

Αντίθεση: Ιστορία vs Λήθη / Απουσία

Θέση (S1) Αντίθεση (S2)

Ιστορία Λήθη / Σιωπή / Απουσία

Άρνηση τής S1 (~S1) Άρνηση τής S2 (~S2)

Ιστορία (Φθορά, παρακμή) Μνήμη (η ανάσα τής Σαπφούς, τα δέντρα που μιλούν)

Η ποίηση εδώ κινείται στο πεδίο τής άρνησης τόσο τής Ιστορίας (ως ένδοξης αφήγησης) όσο και τής Λήθης (ως παθητικής σιωπής). Το ποίημα δεν δέχεται ούτε τον θρίαμβο τής Ιστορίας, ούτε τον μηδενισμό τής Λήθης. Αντιθέτως, δείχνει μια προσπάθεια να ανακτηθεί η μνήμη μέσα από τη φθορά (π.χ. «σε φθαρμένα χειρόγραφα»), μια παραβατική σημασιοδότηση.

2. Πραξιακό μοντέλο (Modèle Actantiel)

Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, κάθε αφήγηση αναλύεται σε 6 ενεργηματικούς ρόλους (actants) που σχετίζονται με την επιδίωξη ενός "αντικειμένου" από ένα "υποκείμενο":

Ρόλος/Περιγραφή /Εφαρμογή στο ποίημα

Υποκείμενο (S) /Αυτός που επιδιώκει/Ο άνθρωπος / το συλλογικό υποκείμενο / ο ποιητής

Αντικείμενο (O) /Αυτό που επιδιώκεται /Η μνήμη, η κατανόηση της Ιστορίας, η αλήθεια

Αποστολέας (Sender) /Αυτός που κινητοποιεί το Υποκείμενο/ Το τραύμα, η ιστορική απώλεια (Σμύρνη, Ηλέκτρα, Σαπφώ)

Παραλήπτης (Receiver) /Αυτός που "λαμβάνει" την επιτέλεση /Ο αναγνώστης, η συλλογική συνείδηση

Βοηθοί (Helpers) /Παράγοντες που βοηθούν το Υποκείμενο /Η ποίηση, η γλώσσα, η φύση (τα δέντρα, η Σαπφώ)

Αντίπαλοι (Opponents) /Παράγοντες που εμποδίζουν /Η παρακμή, ο χρόνος, η λήθη, η εξουσιαστική Ιστορία

Εδώ βλέπουμε πως το ποίημα λειτουργεί ως πραξιακή αφηγηματική πράξη: το υποκείμενο (ο ποιητής / συλλογικό τραυματισμένο εγώ) προσπαθεί να ανακτήσει τη μνήμη (μέσω τής ποίησης), κόντρα στις δυνάμεις τής φθοράς και τού ιστορικού ψεύδους.

3. Μετασχηματισμοί και αφήγηση

Ο Greimas μελετά πώς οι σημασίες μετασχηματίζονται και αποκτούν αξία μέσα από το πέρασμα τού Υποκειμένου από έλλειψη → επιδίωξη → κατοχή.

Στο ποίημα, εντοπίζεται:

Έλλειψη: «σαν να μην υπήρξα», «σιωπή», «απουσία», «παρακμή»

Επιδίωξη: κατανόηση τής Ιστορίας, αφύπνιση τής μνήμης

Αποτυχία ή ειρωνική κατάκτηση: Το βλέμμα τής Ελένης (ειρωνικό, θλιμμένο), το «τελευταίο κοίταγμα» δηλώνει πως η κατάκτηση τής μνήμης παραμένει ανολοκλήρωτη ή ειρωνικά ανώφελη

4. Σημειακή λειτουργία τών μορφών

Ο Greimas τονίζει τη σημασία τού μορφολογικού συστήματος. Εδώ, τα μοτίβα που επαναλαμβάνονται έχουν ιδιαίτερη σημειολογική λειτουργία:

Δέντρα / φύση / νερό: Φέρουν λεκτική ένταση → η φύση μιλά, αλλά σε γλώσσα που ξεχάστηκε → Σημασιολογική αποξένωση

Ηλέκτρα – Σαπφώ – Ελένη: Τρεις μυθικές γυναικείες μορφές ως μετασχηματισμένες σημειωτικές φιγούρες → Συμβολίζουν μνήμη, πόνο, απουσία, ομορφιά και πτώση

Ιστορία – Σμύρνη – στρατιώτες – δόξα: Φορείς ενός επικυρίαρχου λόγου (της καταστροφής), αντιδιαστέλλονται με την ατομική εμπειρία της απουσίας

5. Καταληκτική Σημείωση

Το ποίημα τού χ.ν. κουβελη, μέσα από το εργαλείο τού Greimas:

Δομείται ως μια τραγική αναζήτηση νοήματος στο μεταίχμιο μνήμης και λήθης.

Παράγει ένα πολυεπίπεδο σημασιολογικό πλέγμα, όπου κάθε στοιχείο φέρει συμβολική τιμή.

Το τελικό «βλέμμα της Ελένης» λειτουργεί ως ειρωνικό σημαίνον – μια τελευταία, παγωμένη στιγμή αυτογνωσίας για την παρακμή τού πολιτισμού.

.

.

5

Η στρουκτουραλιστική σημειωτική ανάλυση του ποιήματος «και προχωρούν μέσα στην Ιστορία» τού χ.ν. κουβελη με βάση τη θεωρία τού Roland Barthes, εστιάζει στις σημειωτικές δομές τού κειμένου και την ιδεολογική λειτουργία τών σημαινόντων. Ο Barthes ενδιαφέρεται όχι μόνο για τα σημεία αλλά και για τη μυθολογία που παράγουν, δηλαδή για το πώς μια γλώσσα γίνεται σύστημα πολιτισμικών αξιών.

Εργαλεία από τη θεωρία τού Barthes που θα χρησιμοποιήσουμε:

1. Διπλή άρθρωση τού σημείου: σημαίνον – σημαινόμενο

2. Μυθολογία (mythologies): δεύτερου επιπέδου σημειωτική

3. Κείμενο ως πεδίο παραγωγής νοήματος (ή "γραφή")

4. Αναγνώστης τού κειμένου: ο γράφων-αναγνώστης, που συν-παράγει νόημα

 1. Δομή τού ποιήματος: Πολυσημία και σημασιολογική διάχυση

Ο Barthes θεωρεί ότι το λογοτεχνικό κείμενο δεν έχει σταθερό νόημα, αλλά λειτουργεί σαν πεδίο σημασιολογικών τάσεων. Το ποίημα τού χ.ν. κουβελη αποτελεί δίκτυο σημαινόντων (λέξεις-εικόνες), που δημιουργούν έναν μη-γραμμικό και πολλαπλό λόγο.

Λέξεις όπως: «απουσία», «σιωπή», «νερό», «τύμπανα», «Ηλέκτρα», «Σαπφώ», «Ελένη», «παρακμή», «φθαρμένα χειρόγραφα» αποκτούν ισχύ συμβόλων, όχι επειδή είναι «αντικειμενικά» σημαντικές, αλλά επειδή λειτουργούν στο πλαίσιο ενός ιδεολογικού λόγου.

Δηλαδή, το σημαίνον δεν είναι σταθερό, μετατοπίζεται συνεχώς μέσα στο ποίημα. 

Π.χ.:

"Η Ηλέκτρα λέει: στον ύπνο δεν κινδυνεύω"

 Δεν είναι απλώς μια δραματική φωνή, αλλά σύμβολο τού υποκειμένου που αναστέλλει τη μνήμη για να προστατευτεί από την Ιστορία.

«Η Ελένη χαμογελάει με την παρακμή μας»

Το χαμόγελο γίνεται ειρωνική μεταφορά τού τέλους τουυ κλασικού Λόγου – είναι ένα σημείο που παριστάνει κάτι άλλο, δηλαδή μύθος.

2. Barthes και Μυθολογίες (Mythologies): Πώς λειτουργούν τα σημεία ως ιδεολογία

Στο έργο του Mythologies (1957), ο Barthes εξηγεί πώς η γλώσσα φορτίζεται με ιδεολογικές αξίες, πέρα από την κυριολεξία.

Παράδειγμα από το ποίημα:

«στρατιώτες περνούγ / Με τύμπανα / με λάμψεις όπλων / μια περιττή άθλια δόξα»

Εδώ λειτουργεί ένα μυθολογικό σημείο:

Σημαίνον: τύμπανα, λάμψεις, στρατιώτες

Σημαινόμενο: στρατιωτική δύναμη, παράσταση πολέμου

Μύθος: Η κατασκευασμένη Ιστορία τής Δόξας, που ο ποιητής αποδομεί αποκαλώντας την «περιττή», «άθλια».

Ο Barthes θα έλεγε: η Ιστορία εδώ δεν περιγράφεται, απομυθοποιείται. 

Το ποίημα λειτουργεί αντιμυθολογικά: παίρνει καθιερωμένα σύμβολα 

(π.χ. Ελένη, Ηλέκτρα, Αχαιοί, Σμύρνη) και αντιστρέφει τη σημειολογική τους φόρτιση.

3. Κείμενο και «γραφή» (écriture)

Ο Barthes ξεχωρίζει το "κείμενο" (texte) από το "έργο" (œuvre). Το κείμενο είναι παιχνίδι σημαινόντων, χωρίς αυθεντικό νόημα ή κλειστή ερμηνεία.

Στο ποίημα αυτό, δεν έχουμε μία αφήγηση, αλλά συν-παρουσία φωνών και εικόνων χωρίς σύνταξη ή καθαρή πλοκή. Παράδειγμα:

«Ο χρόνος / στην ανάσα τής Σαπφούς»

Ο χρόνος δεν είναι χρονική αλληλουχία, αλλά λυρικό σημαινόμενο, φτιαγμένο από τη φωνή τής ποίησης.

Ο Barthes θα έλεγε: αυτό το ποίημα δεν επιτελεί αφήγηση αλλά παράγει γραφή – μια πράξη μέσα στη γλώσσα.

4. Ο "θάνατος τού συγγραφέα" και ο ρόλος τού αναγνώστη

Ο Barthes στο δοκίμιο του La mort de l’auteur (1967) υποστηρίζει ότι το νόημα δεν βρίσκεται στην πρόθεση τού συγγραφέα, αλλά στην πράξη ανάγνωσης.

Έτσι, όταν διαβάζουμε στο ποίημα:

«ποτέ δεν είχε άλλη ερώτηση παρά το "Ποιον καταστρέφουμε;"»

Η φράση δεν δηλώνει μόνο μια πολιτική θέση ή ένα ιστορικό γεγονός. Είναι μια ανοιχτή πρόσκληση στον αναγνώστη να αποδώσει νόημα.

Ποιον καταστρέφουμε;

Την Ιστορία; Τη Μνήμη; Τον Άλλον; Τον Εαυτό μας;

Ο αναγνώστης παράγει το νόημα, όχι ο ποιητής.

Συμπεράσματα: Barthes και το ποίημα

Θεωρία του Barthes Εφαρμογή στο ποίημα τού χ.ν. κουβελη

Το κείμενο ως δίκτυο σημαινόντων/ Ασύνδετες εικόνες, φωνές, σύμβολα, χωρίς γραμμική αφήγηση

Μυθολογία και απομυθοποίηση /Πόλεμος, δόξα, εθνικότητα, Ιστορία , ανατρέπονται και αποδομούνται

Πολυσημία τού λόγου /Τα σύμβολα (Ηλέκτρα, Ελένη, δέντρα, χρόνος) λειτουργούν πολλαπλά

Αναγνώστης ως συνδημιουργός /Η ερμηνεία βασίζεται στον αναγνώστη, όχι στο υποτιθέμενο "μήνυμα"

Γλώσσα ως Ιδεολογία /Το ποίημα αντιστέκεται στον ιδεολογικό λόγο τής Δόξας και της Ιστορίας

.

.

6

Η ανάλυση κατά τον Claude Lévi-Strauss βασίζεται στην ιδέα ότι η πολιτισμική παραγωγή και η γλώσσα κατανοούνται μέσω τών δομικών αντιθέσεων και τών αντιφάσεων που δημιουργούνται στο εσωτερικό τών μυθικών, κοινωνικών και πολιτιστικών παραδόσεων. 

Αν και ο Lévi-Strauss εργάστηκε κυρίως στον τομέα της ανθρωπολογίας, η εφαρμογή τών ιδεών του στον τομέα τής λογικής και της λογοτεχνίας μας βοηθά να κατανοήσουμε τις κρυφές δομές τού λόγου και τών συμβόλων στο ποίημα.

Ας προχωρήσουμε με μια δομική ανάλυση τού ποιήματος «και προχωρούν μέσα στην Ιστορία» τού χ.ν. κουβελη με βάση τις ιδέες τού Claude Lévi-Strauss.

1. Αντίθεση: Πολιτισμός και Άγρια Φύση

Στην αναλυτική προσέγγιση τού Lévi-Strauss, οι αντιφάσεις που ενυπάρχουν στον κόσμο τών ανθρώπων αποτελούν τη βάση για την κατανόηση τής ανθρώπινης κοινωνίας και της ιστορίας. Στο ποίημα, μια κεντρική αντίθεση είναι αυτή τού πολιτισμού (Ιστορία, στρατός, μνήμη, λογική) και της φύσης (νερό, δέντρα, σιωπή, φύλλα).

Αντίθεση Πολιτισμού και Φύσης:

Πολιτισμός: Οι στρατιώτες, η δόξα, η Ιστορία, η καταστροφή, η ιστορική συνέπεια των Ελλήνων και Αχαιών, η Σμύρνη, οι τύποι πολέμου (τύμπανα, λάμψεις όπλων), η δύναμη τού χρόνου και τής καταστροφής.

Φύση: Τα δέντρα που μιλούν, ο ήχος τού νερού στα φύλλα, η σιωπή και η ανάσα τής Σαπφούς.

Αυτές οι δύο μεγάλες αντιφάσεις είναι δομικά οργανωμένες στο ποίημα και λειτουργούν ως συστήματα αντιθέσεων. Η φθορά τού ανθρώπινου πολιτισμού (πόλεμος, τύμπανα, στρατιώτες) έρχεται σε αντιπαράθεση με τη φύση, που συνεχίζει αμετάβλητη και φέρει έναν άλλο τύπο ζωής και νοήματος (τα δέντρα που μιλούν, η σιωπή, η γλώσσα που ξεχνάμε).

2. Διττή δομή τού μύθου και μυθική αναπαράσταση

Ο Lévi-Strauss θεωρεί ότι οι μύθοι αποτελούν τη βασική μορφή οργάνωσης τού συλλογικού ασυνείδητου και ότι σε αυτούς αντιπροσωπεύονται οι αντιφάσεις τής κοινωνίας. Το ποίημα τού χ.ν. κουβελη είναι γεμάτο μυθικές αναφορές:

Ηλέκτρα: Ένα από τα πιο δυνατά μυθικά σύμβολα στην ελληνική παράδοση, αναφερόμενη στην δικαιοσύνη, την εκδίκηση και την αντίσταση στον χρόνο. 

Η φράση «στον ύπνο δεν κινδυνεύω» συνδέεται με την έννοια τής αντίστασης στον θάνατο και τη δυνατότητα τού ανθρώπου να βρει καταφύγιο στην άγνοια 

ή στη λήθη.

Σαπφώ: Η αναφορά στη Σαπφώ φέρει το στοιχείο τής πολιτισμικής κληρονομιάς και τής μνημοσύνης, καθώς η Σαπφώ γίνεται σύμβολο ενός παρελθόντος που έχει ξεχαστεί ή έχει πεθάνει.

Ελένη: Παρουσιάζεται όχι ως το «κέντρο» τού πολέμου και τής καταστροφής, αλλά ως το βλέμμα τού παρατηρητή. Είναι η σιωπηλή υποκείμενη δύναμη τής θλίψης και τής παρακμής που αποδομεί τον μύθο τής ομορφιάς και τής δύναμης.

Αυτές οι μυθικές μορφές δεν είναι απλώς αντικείμενα αναφοράς, αλλά λειτουργούν ως σύμβολα που οργανώνουν τις αντιφάσεις τού πολιτισμού και τής Ιστορίας.

3. Η Δομή τού Κοινωνικού Χρόνου

Για τον Lévi-Strauss, η κατανόηση τού χρόνου στον άνθρωπο δεν είναι μόνο μια γραμμική πορεία αλλά μια διαρκής επαναδιαπραγμάτευση τού παρελθόντος και τού μέλλοντος μέσω τών πολιτιστικών συστημάτων.

Παρελθόν και μέλλον: Η αντίθεση «Πόσο απέχει το μέλλον από το παρελθόν» 

και η ειρωνική ερώτηση τού ποιήματος «Ποιον καταστρέφουμε;» αποδεικνύει την αδυναμία τού ανθρώπινου χρόνου να υπερβεί τις διαρθρωμένες κοινωνικές αντιφάσεις. Ο χρόνος είναι αιχμαλωτισμένος από τις συνέπειες τού πολιτισμού (στρατιώτες, τύμπανα, λάμψεις) αλλά επίσης είναι και μια διαρκής επιστροφή στη μνήμη (τα φθαρμένα χειρόγραφα, τα δέντρα που μιλούν, η γλώσσα που ξεχνάμε).

Ακινησία: Ο χρόνος σε ακινησία, η παράσταση τού χρόνου ως αιχμαλωσίας, ενσωματώνει την έννοια τού παγώματος τής Ιστορίας που ζει μέσα από τη σύγκρουση και την εσωτερική του αντίφαση.

4. Η Αντίφαση τού Πολέμου και τής Δόξας

Οι στρατιώτες, με τα τύμπανα και τις λάμψεις όπλων, επαναφέρουν την αντίφαση τού πολέμου ως μέσο ανατροπής αλλά και επικύρωσης τής εξουσίας. Η φράση "μια περιττή άθλια δόξα" είναι μια σαφής ένδειξη ότι η δομή τής Ιστορίας δεν βρίσκεται απλώς στη νίκη, αλλά στην αίσθηση τής ματαιότητας 

τής ανθρώπινης προσπάθειας.

5. Το Σημείο και η Αντίθεση τής Ιστορίας

Η Ιστορία στο ποίημα δεν είναι γραμμική ούτε εξηγείται μεμονωμένα. Είναι γεμάτη αντιφάσεις:

Στην αρχή: «Η Σμύρνη καπνίζει ακόμα» – η φθορά και η μνήμη ενός κατεστραμμένου παρελθόντος.

Στο τέλος: «Η Ελένη χαμογελάει με την παρακμή μας» – το βλέμμα τής Ελένης, ως αρχαία μορφή, γίνεται σημείο τής ειρωνίας τής Ιστορίας. Ο Lévi-Strauss θα έλεγε ότι η ιστορική πρόοδος δεν είναι παρά μια σειρά σημείων αντιφάσεων που επαναλαμβάνονται και αλληλοσυνδέονται.

Συμπεράσματα σύμφωνα με τον Lévi-Strauss:

Το ποίημα τού χ.ν. κουβελη λειτουργεί ως αποδόμηση τών μύθων και τών αντιφάσεων τής Ιστορίας. Μέσω τής αναπαράστασης τού πολέμου, τής πολιτιστικής παρακμής και τής μνήμης, ο ποιητής αναλύει τις αντιφάσεις τού ανθρώπινου κόσμου, ακριβώς όπως τις αντιλαμβάνεται ο Lévi-Strauss στο έργο του. Αντί να δείχνει την Ιστορία ως ευθεία πορεία, το ποίημα μας φέρνει σε επαφή με μία αποσπασματική, αντιφατική και επαναλαμβανόμενη διαδικασία τού χρόνου και τής μνήμης, όπου το παρελθόν δεν είναι ποτέ πλήρως ξεκάθαρο και το μέλλον αιωρείται ως αποστασιοποιημένη, καταστρεπτική δύναμη.

.

.

7

Η αποδόμηση κατά τον Jacques Derrida δεν είναι μια μέθοδος με σκοπό να καταστρέψει ένα κείμενο· είναι μια ερμηνευτική πράξη που αναδεικνύει τις εσωτερικές αντιφάσεις και ασυνέχειες τού νοήματός του, οι οποίες συνήθως αποκρύπτονται πίσω από προφανείς, φαινομενικά "σταθερές" σημασίες.

Μελετώντας το ποίημα τού χ.ν. κουβελη, «και προχωρούν μέσα στην Ιστορία»,

 η αποδομητική προσέγγιση δεν αναζητά νόημα, αλλά εξετάζει πώς το νόημα “αποτυγχάνει” ή “γλιστρά” μέσα από τις ίδιες τις δομές που το παράγουν.

 1. Η απουσία ως παρόν

Το ποίημα ανοίγει με:

στην αιώνια απουσία,

η σιωπή στα δέντρα,

Αυτό που κυριαρχεί είναι η απουσία — όχι ως απλό έλλειμμα, αλλά ως παραγωγικός όρος νοήματος. Σύμφωνα με τον Derrida, η παρουσία είναι πάντα χτισμένη πάνω στην απουσία (différance). Το νόημα του κειμένου δεν “είναι” ποτέ παρόν, αλλά αναβάλλεται συνεχώς, διαφέρεται και προκύπτει μέσα από ίχνη.

Η "σιωπή" και η "απουσία" δεν είναι έλλειμμα λόγου· είναι αρχές γλωσσικής διαφοράς. Η ένταση τού νοήματος βρίσκεται στην απουσία του: «σαν να μην υπήρξα».

2. Η γραφή αντί τής φωνής: το φθαρμένο χειρόγραφο

η Ιστορία επιμένει να γράφεται / σε φθαρμένα χειρόγραφα

Για τον Derrida, η δυτική σκέψη θεμελιώνεται στη λογοκεντρική (phonocentric) προτίμηση τής φωνής ως "ζωντανής παρουσίας" έναντι της γραφής, η οποία θεωρείται δευτερογενής, μηχανική, "νεκρή". Το ποίημα αντιστρέφει αυτό το σχήμα:

Η Ιστορία γράφεται – και μάλιστα σε φθαρμένα χειρόγραφα.

Η φωνή είναι απών (σιωπή, απουσία), και η γραφή (παραμορφωμένη, φθαρμένη, ασταθής) καθορίζει τη μνήμη.

Αυτό είναι ένα αποδομητικό χτύπημα στο λογοκεντρικό υπόδειγμα: η γραφή προηγείται τής φωνής, και η αλήθεια τής Ιστορίας δεν είναι λόγος, αλλά ένα φθαρμένο ίχνος.

3. Η αποσταθεροποίηση τών δυαδικών αντιθέσεων

Η αποδόμηση αναδεικνύει ότι οι έννοιες που στηρίζονται σε δυαδικές αντιθέσεις (παρόν/απουσία, φωνή/σιωπή, Ιστορία/λήθη, μέλλον/παρελθόν) δεν είναι σταθερές, αλλά κλονίζονται από το εσωτερικό τους.

Παραδείγματα:

Παρελθόν / Μέλλον:

Πόσο απέχει το μέλλον από το παρελθόν

Το ερώτημα δεν απαντάται – και δεν μπορεί να απαντηθεί, διότι η ίδια η αντίθεση καταρρέει. Το παρελθόν καπνίζει ακόμα, το μέλλον δεν έρχεται ως λύση, μόνο ως καταστροφή: «Ποιον καταστρέφουμε;».

Σημαίνον / Σημαινόμενο: Η Ελένη, η Ηλέκτρα, η Σαπφώ είναι σύμβολα γεμάτα ιστορικά και μυθολογικά φορτία – αλλά δεν σταθεροποιούν το νόημα.

Η Ελένη, χαμογελάει με την παρακμή μας

Είναι το ίχνος ενός παρελθόντος που δεν επιστρέφει ποτέ ως το ίδιο. Η σημασία διαφεύγει, η Ελένη δεν λέει, μόνο κοιτά. Και αυτό το "βλέμμα" είναι το τελευταίο κοίταγμα τής θλίψης μας – όχι μια αποκάλυψη, αλλά ένα υπόλειμμα.

4. Différance – Το νόημα ως αναβολή και διαφορά

Στο ποίημα:

Πυκνώνουν οι λέξεις

Τα δέντρα μιλούν, σε γλώσσα που ξεχνάμε

Η γλώσσα δεν αποκαλύπτει, αλλά θολώνει. Οι λέξεις δεν διευκρινίζουν – πυκνώνουν, σαν ομίχλη, σαν βάρος.

Η «γλώσσα που ξεχνάμε» δεν είναι απλώς γλώσσα χαμένη, αλλά μη ανακτήσιμη. Δηλαδή: δεν υπάρχει "αληθινή" γλώσσα στην οποία θα αποδοθεί η ουσία τών πραγμάτων.

Η γλώσσα παράγει νόημα μέσω της διαφοράς και της αναβολής – όχι επειδή παραπέμπει σε σταθερό "πράγμα", αλλά επειδή κάθε λέξη παραπέμπει μόνο σε άλλες λέξεις.

5. Αποδόμηση τής Ιστορίας – και τού Υποκειμένου

Ο χρόνος αιχμαλωσία ανθρώπων

μια περιττή άθλια δόξα...

ποτέ δεν είχε άλλη ερώτηση παρά το "Ποιον καταστρέφουμε;"

Η Ιστορία, η υποτιθέμενη αφήγηση τών πράξεων και τής προόδου, παρουσιάζεται ως μηχανή καταστροφής, που δεν εξηγεί, δεν σώζει, δεν λυτρώνει.

Το Υποκείμενο δεν είναι ήρωας τής Ιστορίας. Είναι αιχμάλωτος ενός χρόνου που γράφεται αλλού, σε γλώσσα που ξεχνιέται, σε χειρόγραφα φθαρμένα.

Δεν υπάρχει σταθερό "εγώ" μέσα στο ποίημα. Η Ηλέκτρα λέει:

"σαν να μην υπήρξα"

Κι αυτό είναι μια ριζική αποδόμηση του εαυτού. Το υποκείμενο διαλύεται μέσα στο παιχνίδι τής Ιστορίας, τής μνήμης, τής φθοράς.

Συμπερασματικά: Τι μας δείχνει η αποδόμηση εδώ;

Κατηγορία Πώς αποδομείται στο ποίημα

Παρουσία/ Υποκαθίσταται από απουσία, σιωπή, ίχνος

Ιστορία /Όχι αφήγηση, αλλά αποτυχία γραφής – φθορά

Γλώσσα/ Δεν αποκαλύπτει – θολώνει, διαφεύγει

Υποκείμενο/ Δεν είναι σταθερό – είναι φαντασιακό, διαλυμένο

Μνήμη/ Δεν είναι ανάκτηση, αλλά πένθος για το χαμένο

Μύθος /Αντιστρέφεται – η Ελένη γελά με την παρακμή, όχι με την «δόξα»

Τελευταία σκέψη (à la Derrida)

Το ποίημα τού χ.ν. κουβελη δεν προσφέρει απαντήσεις, γιατί αρνείται τον λόγο τής κυρίαρχης Ιστορίας. Δεν διασώζει μνήμες – παρουσιάζει τα ίχνη τής απώλειάς τους. Κι εκεί, στην αποτυχία τής μνήμης, στην παραμόρφωση τής γλώσσας, στην αποσύνθεση τού χρόνου, βρίσκεται το αληθινό του νόημα: 

όχι ως παρουσία, αλλά ως ατέρμονη différance.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

ερμηνευτικη σημειωτική ανάλυση

τού ποιηματος:

ο εξόριστος ποιητής Publius Ovidius Naso

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

στη παγωμένη Σκυθία στους Τόμους τού Πόντου

ο Publius Ovidius Naso εξόριστος narrat 

de barbaris incolis et de gelida terra

σε βαρβάρους κατοίκους και παγωμένη γη

ο Αύγουστος ήταν κατήγορος και δικαστής του

κανένας αλλος

για  duo crimina, carmen et error

το carmen ξέρουμε ήταν το ars amatoria 

όμως ποιο το error του;ποτέ δεν μαθευτηκε,

αλλά η ποινή relogatio εκτόπιση είναι γεγονός

αμετάκλητο,και σε τίποτα δεν τον ωφελούν οι Epistulae ex Ponto

η Tristia μένει η μόνη παρηγοριά για τη θλίψη του 

contra iniuriam στην αδικια

ίσως 

η moralia του Αυγούστου κόντρα 

στην 

amoralia τού Οβίδιου

ήταν καθοριστική

βλέπει τα νερά του Δουναβη να κυλάνε

αλλάζοντας συνεχώς και θυμαται

πως πριν εξοριστει το 8 μΧ

πρόλαβε κι έκαψε τα 

Metamorphoseon libri

και τωρα

barbarus hic ego sum,quia non intellecor ulli

είναι ξένος εδώ και δεν καταλαβαίνει κανεναν

όμως η Κωνστάντζα της Ρουμανίας πρώην Τόμοι

τού Εύξεινου Ποντου

έχει σήμερα να περηφανεύεται πως υπήρξε ο τοπος εξορίας

τού Ρωμαίου ποιητή Οβιδιου,

κάτι είναι κι αυτό για την ανθρωπότητα

.

.

Η ερμηνευτική και σημειωτική ανάλυση τού ποιήματος τού χνκουβέλη για τον Οβίδιο εστιάζει στην αντιπαράθεση τού ποιητή με την έννοια τής εξορίας, τής αποξένωσης, και τής ταυτότητας, μέσω μιας βαθιάς υπαρξιακής ματιάς πάνω στον κόσμο που τον περιβάλλει.

1. Εισαγωγή στο ιστορικό και βιογραφικό πλαίσιο: 

Η αναφορά στον Publius Ovidius Naso, τον Ρωμαίο ποιητή τού 1ου αιώνα π.Χ., και η αμετάκλητη εξορία του στην παγωμένη Σκυθία, στους Τόμους τού Πόντου αναδεικνύει το κεντρικό θέμα τού ποιήματος: την εξορία ως κοινωνική, πολιτική και υπαρξιακή συνθήκη. Ο Οβίδιος, ο οποίος εκτοπίστηκε από τη Ρώμη το 8 μ.Χ., είναι γνωστός για το έργο τού Ars Amatoria (Η Τέχνη τής Αγάπης), το οποίο θεωρήθηκε αιτία τής εξορίας του, μαζί με έναν "error" (λάθος), το οποίο παραμένει ασαφές και αδιευκρίνιστο.

2. Σημειωτική Ανάλυση: 

Η γλώσσα τού ποιήματος ενσωματώνει στοιχεία τής λατινικής, με φράσεις όπως «carmen et error» (το ποίημα και το σφάλμα), που δημιουργούν μια σύνδεση με το έργο και τη ζωή τού Οβίδιου. Τα "Metamorphoseon libri", τα έργα του που απέμειναν ως μνημεία της τέχνης του, είναι η μοναδική συνέχεια μετά την εξορία του, παρά την απώλεια τής πολιτικής του επιρροής και της κοινωνικής του θέσης. Η εξορία του Οβίδιου από την καρδιά τής Ρώμης τοποθετείται στο πολιτικό και προσωπικό επίπεδο ως μια «μάχη» μεταξύ εξουσίας και τέχνης, όπου το έργο του έρχεται σε αντιπαράθεση με τις κοινωνικές αξίες τού Αυγούστου.

3. Η έννοια τής «αποξένωσης» και τής «αδικίας»: 

Η φράση «barbarus hic ego sum, quia non intellecor ulli» (Είμαι ξένος εδώ γιατί δεν με καταλαβαίνει κανείς) εκφράζει την αίσθηση τής αποξένωσης τού Οβίδιου στην ξένη γη τής Σκυθίας. Ακόμη και αν η πόλη τών Τόμων (η Κωνστάντζα της Ρουμανίας σήμερα) καυχιέται για την ιστορική τηε σύνδεση με τον ποιητή, η πραγματικότητα για τον ίδιο ήταν διαφορετική: απομονωμένος και ακατανόητος, χωρίς τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με τον κόσμο γύρω του.

4. Αντίθεση μεταξύ τής «ηθικής» τού Αυγούστου και της «ανηθικότητας» τού Οβίδιου: 

Η αναφορά στη «moralia τού Αυγούστου» και την «amoralia τού Οβίδιου» είναι μια καταλυτική στιγμή τού ποιήματος. Εδώ, η πολιτική ηθική τού Αυγούστου αντιτίθεται στην "ανηθικότητα" τού Οβίδιου, ο οποίος διακηρύττει μια ελευθερία τού λόγου και τής τέχνης που έρχεται σε αντίθεση με τη σοβαρότητα και την αυστηρότητα τής ρωμαϊκής πολιτικής τού Αυγούστου. Η εξορία τού Οβίδιου συνιστά την τιμωρία ενός καλλιτέχνη που διέφυγε από τις συμβατικότητες τής πολιτικής τάξης.

5. Η υπαρξιακή διάσταση και η νοσταλγία: 

Ο Οβίδιος βλέπει τα νερά τού Δούναβη να κυλούν αδιάφορα και αναπολεί τις στιγμές του στην πατρίδα, συνειδητοποιώντας την αδιόρατη μετάλλαξη τού χρόνου. Η αναφορά στην «Tristia», την οδύνη και τη θλίψη του, είναι η μοναδική παρηγοριά τού εξόριστου ποιητή. Η αναπόληση τών έργων του, όπως οι Μεταμορφώσεις, και το αίσθημα τού χρόνου που περνά, ενδυναμώνουν την υπαρξιακή του αγωνία.

6. Συμβολισμός και επιρροές: 

Ο Οβίδιος, ως «barbarus» (βάρβαρος) στην εξορία του, σηματοδοτεί την απομάκρυνση του από την πολιτισμένη Ρώμη και τη σύνδεση του με έναν αλλόκοτο, άγνωστο κόσμο. Ωστόσο, η Κωνστάντζα (παλιά Τόμοι τού Πόντου) σήμερα υπερηφανεύεται για την ιστορική της σημασία. Η αντίθεση μεταξύ τής εξορίας τού Οβίδιου και τής σύγχρονης καύχησης για το πέρασμά του από αυτή την πόλη υπογραμμίζει την αίσθηση τής ιστορικής διαδρομής και τής σχετικότητας τής πολιτικής και καλλιτεχνικής εξουσίας.

Συμπεράσματα: 

Η ανάλυση τού ποιήματος τού χνκουβέλη προσφέρει μια ενδελεχή ματιά στον ψυχισμό τού εξόριστου ποιητή, την αποξένωση και την απομόνωση που προκαλεί η εξορία, καθώς και την αντιπαράθεση μεταξύ τής πολιτικής ηθικής τού Αυγούστου και τής προσωπικής, καλλιτεχνικής ηθικής τού Οβίδιου. Ο ποιητής χρησιμοποιεί τη γλώσσα και τα σύμβολα για να αποδώσει την ιστορική του θλίψη και την αέναη μεταμόρφωση τού χρόνου.

.

2. Η Συναισθηματική Σύγκρουση με την Εξορία

Η εξορία τού Οβίδιου είναι αμετάκλητη και αυστηρή. Παρά την προσπάθειά του να επικοινωνήσει μέσω των Epistulae ex Ponto και τών Tristia, η ποινή παραμένει αμετάβλητη. Οι Tristia (Θλίψεις), παρόλο που προσφέρουν μια δημιουργική διέξοδο για την αποτύπωση τής εσωτερικής του κατάστασης, δεν μπορούν να μεταβάλουν τη μοίρα του. Ο Οβίδιος βλέπει τη ζωή του να διαγράφεται μέσα από τις λέξεις, αλλά αυτή η δημιουργία δεν έχει τη δυνατότητα να επαναφέρει την ελευθερία του. Αυτός ο συναισθηματικός πόνος είναι η λυτρωτική θλίψη τής αδυναμίας να διορθώσει τη μοίρα του, παρά την κατανοητή ανάγκη του να εκφραστεί.

Η ψυχολογία τού Οβίδιου εντείνεται με την αίσθηση τού αποτυχημένου ανθρώπου, τού οποίου η καταδίκη δεν είναι απλώς η απώλεια τής θέσης του στη Ρώμη, αλλά η απώλεια τού «προορισμού» του ως ποιητή. Η προσπάθεια να εξηγήσει το error (το λάθος του) και η σιωπή γύρω από το ακριβές του σφάλμα, εντείνει την αβεβαιότητα του. Αυτή η αβεβαιότητα τον καταδιώκει ψυχικά, καθώς το μεγαλύτερο βάρος δεν είναι τόσο η εξορία καθαυτή, αλλά η αίσθηση τής αδικίας και τής ακατανόητης κατηγορίας εναντίον του.

3. Η Σύγκρουση Ηθικής και Αξιών: Ο Αυγουστίος και η Κριτική τού Οβίδιου

Ο Οβίδιος εντάσσει την ψυχολογική του σύγκρουση και σε ένα πολιτικό και ηθικό πλαίσιο. Ο στίχος που αναφέρει την moralia τού Αυγούστου και την αντίθεσή του με την amoralia τού Οβίδιου αποκαλύπτει τη βαθιά ψυχική διάσταση τής σύγκρουσης με την εξουσία. Για τον Οβίδιο, η amoralia (η ελευθερία και η αναρχία τής αγάπης και τού πάθους) αντιπαρατίθεται με την αυστηρότητα και την ηθική καθαρότητα τού Αυγούστου. Αυτή η αντίθεση μεταξύ του προσωπικού του κόσμου και των επιταγών τής εξουσίας τον οδηγεί σε μια εσωτερική αναταραχή.

Η «ηθική» στάση τού Αυγούστου και οι ηθικοί περιορισμοί που επιβάλλει στην κοινωνία είναι για τον Οβίδιο κάτι που καταπιέζει τη δημιουργικότητά του 

και τη φυσική του έκφραση. Αυτή η σύγκρουση τού κόσμου τού Αυγούστου με τον κόσμο τού Οβίδιου εντείνει την ψυχολογική του διάσταση, καθώς ο ποιητής προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην προσωπική του ελευθερία και την αυστηρή πολιτική τάξη.

4. Η Συνειδητοποίηση τού Παρελθόντος και η Ελπίδα τής Παράδοσης

Η αναφορά στην εικόνα τού Δούναβη και η «καύση» τών Metamorphoseon libri πριν την εξορία δείχνει τη συνειδητοποίηση τού Οβίδιου για τη σημασία τών έργων του και τη διάλυση τού παρελθόντος του. Το κάψιμο τών βιβλίων φαίνεται να αποτελεί μια ενέργεια αποδοχής τού γεγονότος ότι η ζωή του, όπως και η Ρώμη που γνώρισε, έχει αλλάξει οριστικά. Παρά τις απογοητεύσεις του, ο Οβίδιος αναγνωρίζει ότι το έργο του θα επιβιώσει πέρα από την πολιτική καταδίκη και θα αποτελέσει μέρος της κληρονομιάς του κόσμου.

Συμπέρασμα:

Η ψυχολογία τού Οβίδιου στην εξορία αποτυπώνει έναν άνθρωπο που βρίσκεται σε διαρκή εσωτερικό πόλεμο με την αδικία που υφίσταται. Η απομόνωση, η αβεβαιότητα, η αίσθηση του «ξένου» και η σύγκρουση με τις ηθικές αξίες τού Αυγούστου δημιουργούν μια βαθιά τραγωδία στο ψυχικό του κόσμο. Παρά την τραγικότητα του, το έργο του Οβίδιου είναι τελικά μια αντιφατική συνύπαρξη πόνου και λυτρωτικής δημιουργίας, όπου η τέχνη του ξεπερνά την εξορία και την αποξένωση.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

2 ερμηνευτικές μελέτες τού ποιήματος:

Τέλος μονταζ

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Σκηνή 1:

ένα πλάνο αργό, νερό στάσιμο,

ο ήχος σπασμένος σε φωνήεντα

(φωνη off:

'Η ομορφιά δεν είναι ιδιότητα τών πραγμάτων, αλλά του νου.'

 στη σκιά του καθρέφτη σου.

Σκηνή 2:

ένα μοντέλο τού '69 διαβάζει δυνατά το Canto XLV

από τον.ποθο τής συμμετρίας.

[cut]

[black]

[διάρκεια: 7 δευτερόλεπτα]

Σκηνή 3:

μέσα στη βροχή η γυναίκα  ρωτάει:

'υπάρχει μόνο η ανάμνηση τής φωνής μου;'

μοντάζ:

η επιφάνεια της θάλασσας 

το μειδίαμα τού χρόνου πάνω σε πρόσωπα που δεν γέρασαν

ένα ρολόι που λιώνει σε καθρέφτη

οι λέξεις: "αθροίσματα αθωότητας και βίας"

το φως, ανακλάται σε δάχτυλα που δεν άγγιξαν ποτέ

τίτλος κεφαλαίου: η άπειρη απόσταση τής επαφής

Σκηνή 5:

, μόνος, γράφει στο ημερολόγιο:

'Οι λέξεις μας δεν οδηγούν πουθενά'

τέλος

ή

αρχή.

(στο ντεκουπάζ τής ανυπαρξίας μας)

I. σεκάνς ένα

Χειμερινό φως,

το πρόσωπό σου σαν ανάμνηση 

Η κάμερα γυρίζει αργά γύρω από μια άδεια καρέκλα.

II. μοντάζ στο ασυνείδητο

.

Ένα απόσπασμα από τα Cantos

παίζει πάνω από μια διαφήμιση τού Playboy τού ’67.

Γυμνή η λέξη “αισθητική”καπνίζει ένα Marlboro.

Φόντο: ένα φιλοσοφικό απόσπασμα τού Kant

που κανείς δεν διάβασε ποτέ μέχρι τέλους..

Η λαγνεία αποκτά μεταφυσική βαρύτητα.

Riemann. Ζήτα. Ζ(s) = 0

Η απουσία, ως μέτρο απόστασης.

Ο θάνατος είναι ένα μαθηματικό σφάλμα

με ελάχιστο ποσοστό απόλαυσης.

IV. travelling

περπατάς ανάμεσα σε κρίνα που διαβάζουν Heraclitus..

Οι μέλισσες μιλάνε φουτουριστικά ιταλικά..

V. το τελευταίο κάδρο είναι λευκό

Τώρα:

μια ελάχιστη χειρονομία που διαρκεί όσο μια αιωνιότητα.

Δεν έχει μοντάζ.

Δεν έχει ήχο.

Δεν έχει σκηνοθέτη.

μοντάζ:

χέρια που ξεφυλλίζουντο Playboy,

ανάμεσα σε άρθρα για υπαρξισμό και blue jazz

μια πρόταση τού Kant διακόπτει τον ρυθμό 

'ο νους κατασκευάζει τον χρόνο'

(cut)

ζουμ στο πρόσωπο τής Μόνικα Βιτι

ο Ezra Pound απαγγέλλεται στην αίθουσα αναμονής ενός ψυχιατρείου:

'with usura no man has a house of good stone'

τοπίο:

ένας κάμπος από κρίνα,

ένα ψάρι ψιθυρίζει,

και η κάμερα κάνει zoom in

στην αναπνοή τού νερού

σε δίεση άγριας μέντας.

(1)

Η φωνή του ακούγεται σαν υποσημείωση:

'Υπάρχω όσο με σκέφτεσαι· μετά, διαλύομαι '

(2)

Κάθε λέξη που ειπώθηκε σ’ εκείνο το μπαρ το 1962

ανάμεσα σε δύο σελίδες του Playboy,

κολλάει σαν ιδρώτας στη ράχη της μνήμης.

Οι συνομιλίες ήταν softcore εκδόσεις τής ελευθερίας.

Οι γυναικες μιλούσαν για τον Wittgenstein.

Οι άντρες, για το τί είναι "πραγματικό".

(3)

Η ζ τού Riemann μοιάζει με τη δομή ενός έρωτα 

που δεν ολοκληρώνεται.

Ένα σύνολο μηδενικών.

(4)

Πανοραμικο πλάνο νερό που στάζει.

Κάθε σταγόνα είναι μια λέξη που δεν πρόλαβες να πεις.

Ο ήχος της: απόδειξη τής ψυχής.

(5)

ψιθυρίζει:

'Τα πάντα είναι μετάφραση.

είναι κίνηση σώματος.'

(6)

Κάπου, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου στο Παρίσι,

ο Bergman συζητά με τον Θάνατο.

Πίνουν καφέ.

Ο Θάνατος:Το χαμόγελο σου Ingmar είναι ευγενικό, όχι ειρωνικό.

(7)

και τώρα εσύ,

μπροστά σ’ έναν καθρέφτη,

με λέξεις στα χείλη σου που δεν ελέγχεις.

.

(8)

πόση απόσταση διανύει μια λέξη για να γίνει σιωπή;

και το κρίνο,

τί θυμάται από το άρωμα της μέλισσας;

(9)

το τέλος 

η τελευταία λέξη είναι λευκή.

και σε κοιτάζει.

και η ποίηση, σινεμά άναρχο, απλώς συμβαίνει

fade in:

ένα σώμα πέφτει σε slow motion,

όχι βαρύτητα,αλλά ανάμνηση.

η μνήμη τού Tarkovsky.

το κάδρο παγώνει

ο Bergman ψιθυρίζει από την άλλη πλευρά τής οθόνης:

'είναι ο θάνατος μια πρόβα'

κάπου στο ενδιάμεσο,

ο Ezra Pound κόβει τις λέξεις με μαχαίρι

από τεύχη του Playboy.

το στήθος μιας playgirl διαβάζεται όπως

το σώμα μιας φιλοσοφικής αμφιβολίας:

'τι είναι ο χρόνος, αν όχι

μια εμμονή τού χώρου με το μηδέν;'

cut up:

ένα κρίνο ανοίγει σε αργή κίνηση

μέσα στο στόμα μιας μέλισσας.

κάποιος γελάει

ο ήχος ενός ανθρώπου

που καταλαβαίνει το τέλος του.

fade out:l

πλάνο πρώτο:

ο ήχος τού σώματος μοιάζει με το Spiegel im Spiegel τού Arvo Pärt,

μεσα στη κορη τού ματιού, ας πούμε, τής Liv Ullmann,

ολόκληρη η σιωπή τής  ανθρωπότητας.

πλάνο δεύτερο:

ένα ρολόι λιώνει σε καθρέφτη 

ίσως Dalí, ίσως Tarkovsky 

που καθρεφτίζει τον Kant:

'ο χρόνος δεν είναι τίποτα έξω απ’ την εμπειρία.'

στον ατμό τού καφέ μορφές γυναικών

από τα εξώφυλλα τού Playboy

(1960 – 1989: η χρυσή περίοδος

τής μεταμοντέρνας αθωότητας).

πλάνο τρίτο:

μια μέλισσα.

η κάμερα κάνει κοντινό:

ακίνητη.

είναι ψίθυρος; είναι ιδέα;νή απλώς μια πιθανότητα ευτυχίας

σε μια ατέρμονη ακολουθία προσώπων που σιωπούν.

off voice:

οι λέξεις μας έχουν ύλη.χτυπούν στο κενό,

τελικό πλάνο:

ένα κρίνο σε λήψη 480 καρέ το δευτερόλεπτο.

κάθε του πέταλο λέει κάτι:

για απουσία, για το απόλυτο μηδέν.

σβήνουν όλα.

μένει η ανάσα.

ενός κόσμου που δε ρωτήθηκε ποτέ αν υπάρχει—

(SCENE I – slow dissolve)

η κάμερα χαμηλά, ακίνητη,

μια λίμνη καθρέφτης.

κάποιος γράφει πάνω στο νερό

με λέξεις που δεν ακούγονται

μόνο διαθλώνται.

-ποιο σημείο στο χώρο διαλέγει η συνείδηση για να υπάρξει;

(SCENE II – jump cut / close-up σε μάτια γυναικεία / Bergman-ic light)

μια γυναίκα διαβάζει το "Playboy",

οι σελίδες γεμάτες λέξεις που παριστάνουν το δέρμα

—όχι, δεν είναι πορνογραφία,

είναι η μεταφυσική τού επιθυμητού—

οι φωτογραφίες χαμογελούν όπως οι ιδέες τού Καντ

[SCENE III – θεώρηση / intertitle γραμμένο σε πάγο:)

'Η Riemann Ζήτα δεν έχει ρίζες στην ευτυχία.'

(SCENE IV – superimpose / εσωτερική μονταζ-ική ποίηση σε ύφος Pound]

Ἄκου:

τα κρίνα επιτίθενται στις μέλισσες

σε ένα πάρτι τού 1978

(SCENE V – ασπρόμαυρη σεκάνς / ταινία καμμένη στις άκρες / ήχος: ανάσα ανθρώπου)

τώρα, η ελάχιστη χειρονομία είναι το  υλικό

με το οποίο χτίζεται το σύμπαν όταν μας ξεχνάει.

(τελευταίο καρέ)

οι λέξεις μας διανύουν την απόσταση

ως την ανυπαρξία

(Fade)

grainy φιλμ, Kodak 16mm, χειμώνας τού 1973,

ο Andrei Tarkovsky ακολουθεί έναν σκύλο με την κάμερα

(cut)

μια σελίδα τού Playboy τού Ιουλίου 1965

με ποίημα τού Charles Bukowski,

δίπλα σ’ ένα δοκίμιο για τον υπαρξισμό.

Η φωνή τού Bergman ψιθυρίζει στη Liv Ullmann:

«Ο Θεός είναι σιωπηλός γιατί η βεβαιότητα

είναι προσβολή στη μνήμη τού θανάτου.»

Κάπου στο βάθος

ο Kant μετρά τις καθαρές έννοιες της λογικής 

με ένα ρολόι χωρίς δείκτες.

Η λογική είναι μηχανισμός,λέει,

αλλά η συνείδηση είναι παρενέργεια τού πάθους.

Και ξαφνικά

η εξίσωση ζ τού Riemann

το πρόσωπό της είναι γεωμετρία ,που δεν υπήρξε ποτέ.

Οι λέξεις μάς πόση απόσταση διανύουν

μέχρι το τίποτα που αρνείται να είναι κενό;

Τί απόσταση διανύουν οι λέξεις μας (μοντάζ σε 24 καρέ/δευτερόλεπτο)

σε στυλ Tarkovsky με σχολιασμό τού Kant και ηχώ από σελίδες τού Playboy

1. 

Καρέ πρώτο:

Άνοιγμα φακού.

Ένα άδειο δωμάτιο γεμάτο καθρέφτες.

Ο ήχος στάζει σε slow motion ,σαν πρόταση του Wittgenstein 

που ξέχασε να τελειώσει.

Μια λέξη γράφεται:

Ἀρχή

2. 

Καρέ δεύτερο:

Το πρόσωπο τού Bergman κρυμμένο πίσω από μάσκα από πάγο.

Ο θεός σιωπά.

Μόνο Bibi Anderson με μάτια σαν σημειώσεις τού Pound στα Cantos.

Ψιθυρίζει:

'Μετέφρασα το σύμπαν σε χρόνο παρόντα'

3. 

Καρέ τρίτο:

Η κάμερα  μπαίνει σε μια σάουνα με τρεις πόρνες από διαφήμιση του ’73.

Η φιλοσοφία τού Kant γραμμένη πάνω στα μηρούς τους με κραγιόν.

Καθεμία λέει:

'Ο χρόνος είναι καθαρή μορφή τής εσωτερικής αίσθησης'

4. 

Καρέ τέταρτο:

Η εξίσωση ζ του Riemann προβάλλεται σε τοίχο.

Τα μηδενικά πάλλονται σαν αποσιωπητικά.

5. 

Καρέ πέμπτο:

Στο ποτάμι τού Solaris ένα λευκό κρίνο φλέγεται.

Η κάμερα επιπλέει.

6. 

Καρέ έκτο:

Στο Playboy τεύχος Ιανουαρίου '68,

μία συνέντευξη του McLuhan δίπλα σε μια ασπρόμαυρη Marilyn

Ο μύθος:

Ότι η γλώσσα θα σώσει τον έρωτα.

Η αλήθεια:

Ότι μόνο η απόσταση τον επιμηκύνει.

7. 

Καρέ έβδομο:

Σιγή.

Ένα ψάρι μιλάει σε binary code:

'Η ομορφιά είναι συμμετρική λήθη'.

8. 

Καρέ όγδοο (τελευταίο):

Ένα λευκό δωμάτιο.

Οι λέξεις πλησιάζουν,μας αγγίζουν,

Η φωνή εκτός κάδρου:

'Η λέξη ανυπαρξία διαρκεί '.

Τέλος μοντάζ

τι απόσταση διανύουν οι λέξεις μας

σε κάθε καρέ,

σε κάθε ήχο,

σε κάθε λέξη που δεν προλάβαμε να πούμε.

.

.

1

Το ποίημα «Τέλος μοντάζ» τού χνκουβέλη είναι ένα πολυδιάστατο, πειραματικό έργο που συνδυάζει κινηματογραφικές εικόνες, φιλοσοφικές αναφορές και ποιητική γλώσσα για να εξερευνήσει την ύπαρξη, τον χρόνο, τη μνήμη και την έννοια τής πραγματικότητας.

Κεντρικά θέματα και στοιχεία τού ποιήματος:

1. Χρόνος και Μνήμη

Το ποίημα αναφέρεται συνεχώς στον χρόνο — με εικόνες όπως το λιώσιμο ρολογιού, την αίσθηση τής αέναης κίνησης και τη σχέση τού χρόνου με τον νου (αναφορά στον Kant: «ο νους κατασκευάζει τον χρόνο»). Η μνήμη εμφανίζεται ως κάτι θρυμματισμένο, ατελές, μια ανάμνηση που σιγοκαίει, σαν slow motion πτώση ή σαν σταγόνες νερού που «είναι λέξεις που δεν πρόλαβες να πεις».

2. Απουσία και Υπαρξιακός Χώρος

Ο θάνατος, η απουσία, η ανυπαρξία, αλλά και η έννοια τού κενού και τού μηδενός, διατρέχουν το ποίημα με εικόνες όπως «η άπειρη απόσταση τής επαφής», «η λέξη ανυπαρξία διαρκεί», «η εξίσωση ζ τού Riemann», όπου η μη-ύπαρξη δεν είναι κενό αλλά μια δυναμική έννοια.

3. Φιλοσοφία και Τέχνη

Υπάρχουν έντονες αναφορές σε φιλοσόφους (Kant, Heraclitus, Wittgenstein), σε μαθηματικά (Riemann Ζήτα), σε ποιητές και καλλιτέχνες (Ezra Pound, Bergman, Tarkovsky), αλλά και στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα (Playboy). Αυτή η σύζευξη δείχνει τη σύγκρουση ή και τη σύνθεση υψηλής φιλοσοφίας με την καθημερινή, αισθησιακή πραγματικότητα. Η φιλοσοφία εδώ δεν είναι αφηρημένη αλλά ζωντανή, «καταγεγραμμένη στο σώμα», όπως στα κραγιόν τών πορνων.

4. Η Φωνή και οι Λέξεις

Οι λέξεις στο ποίημα μοιάζουν να είναι ζωντανές, να έχουν «ύλη» και «απόσταση». Είναι φευγαλέες, διατρέχουν δρόμους που φτάνουν στην «ανυπαρξία», στην «σιωπή», αλλά και στη «μετάφραση». Υπάρχει μια αίσθηση ότι η γλώσσα παλεύει να καταγράψει το ανέφικτο — τη συνείδηση, τον χρόνο, την ομορφιά, τον έρωτα.

5. Κινηματογραφική Αισθητική

Το ποίημα δομείται σαν μοντάζ κινηματογραφικό, με «σκηνές», «καρέ», «cut», «fade», που αναπαριστούν την ανθρώπινη εμπειρία σαν ένα φιλμ που παίζει σε αργή κίνηση. Η κάμερα, το πλάνο, η εστίαση, η κίνηση και ο ήχος — όλα λειτουργούν ως μεταφορές της ψυχικής και υπαρξιακής κατάστασης.

Ανάλυση κάποιων χαρακτηριστικών σκηνών:

Σκηνή 1: Νερό στάσιμο, ήχος σπασμένος — συμβολίζει τη στιγμή τού διαλειμματος ανάμεσα στη ροή τού χρόνου, και το ρήγμα στην αντίληψη τού κόσμου.

Σκηνή 2: Μοντέλο τού ’69 διαβάζει το Canto XLV — αναμειγνύει παρελθόν και παρόν, λογοτεχνία και μόδα, υψηλή και λαϊκή κουλτούρα, υπενθυμίζοντας τη φθορά και τη συμμετρία.

Σκηνή 3: Η γυναίκα που ρωτά αν υπάρχει μόνο η ανάμνηση τής φωνής της — θέτει το ερώτημα τής ύπαρξης πέρα από το παρόν, τής φωνής ως αποτύπωμα και μνήμη.

Μοντάζ: Η θάλασσα, το μειδίαμα τού χρόνου, το λιωμένο ρολόι — όλα εικόνες τού παροδικού, τής αμείλικτης ροής και διάσπασης.

Τελευταία σκηνή: Η λέξη «ανυπαρξία» διαρκεί, το μοντάζ τελειώνει, η ποίηση είναι «σινεμά άναρχο, απλώς συμβαίνει». Αυτή η φράση σηματοδοτεί την ανεξέλεγκτη, μη γραμμική φύση τής ύπαρξης και τής τέχνης.

Συνολική ερμηνεία:

Το ποίημα τού χνκΚλουβέλη είναι μια σύγχρονη ποιητική διερεύνηση τής εμπειρίας τού χρόνου, τής μνήμης και τής ύπαρξης μέσα από το πρίσμα τής τέχνης, τής φιλοσοφίας και τής κινηματογραφικής γλώσσας. Η διαρκής ένταση ανάμεσα στο φευγαλέο και το αιώνιο, το υλικό και το πνευματικό, το φως και τη σκιά, δημιουργεί ένα αίσθημα ονειρικής αποξένωσης αλλά και βαθιάς στοχαστικής ομορφιάς.

Η γλώσσα λειτουργεί σαν ένα είδος «μοντάζ» τού νου, όπου οι λέξεις, οι εικόνες, οι ήχοι δεν ακολουθούν μια γραμμική αφήγηση αλλά μια ροή που μοιάζει με τη σκέψη, τη μνήμη και το υποσυνείδητο.

.

.

2

Το ποίημα "Τέλος μοντάζ" τού χ.ν.κουβελης είναι ένα μεταμοντέρνο ποιητικό φιλμ, μια αντι-ταινία συνείδησης, μια μεικτή ποιητική σύνθεση που αντλεί από την αισθητική τού κινηματογράφου, τής φιλοσοφίας, τής pop κουλτούρας, τής υπαρξιακής αγωνίας και τής αφηρημένης μαθηματικής σκέψης. Η δομή του είναι ένα μονταζ (montage), όπως το δηλώνει και ο τίτλος του, με πλάνα-στιγμές που εναλλάσσονται ελεύθερα και συγκροτούν ένα μεταφυσικό ημερολόγιο ύπαρξης.

Ακολουθεί ερμηνευτική ανάλυση κατά παραγράφους / σκηνές / ενότητες, επιχειρώντας να διατηρηθεί το αισθητικό, φιλοσοφικό και ποιητικό βάθος:

Τίτλος: Τέλος μοντάζ

Ο τίτλος δηλώνει ένα "τέλος" με κινηματογραφικούς όρους, ίσως το τέλος μιας υπαρξιακής ταινίας. Είναι ειρωνικός: το τέλος τού μοντάζ είναι το τέλος τής ζωής; Ή μήπως το "τέλος" είναι και "αρχή", όπως υπαινίσσεται πιο κάτω; Το μοντάζ, συνώνυμο τής μνήμης και τής συνείδησης, παύει.

Σκηνή 1 – 3 & Μοντάζ

Η εισαγωγή θέτει τούς πρώτους τόνους:

Σκηνή 1: Αργό πλάνο, στάσιμο νερό, ήχος σπασμένος. Αποδόμηση αισθήσεων, αντανάκλαση συνείδησης.

Η φράση: «Η ομορφιά δεν είναι ιδιότητα τών πραγμάτων, αλλά τού νου.» ( Καντ-ιανή), δηλώνει την υποκειμενικότητα τού αισθητικού.

Σκηνή 2: Ένα μοντέλο τού '69 διαβάζει τον Pound, ο ποιητικός λόγος εισέρχεται στον χώρο τής μαζικής κουλτούρας. Το Playboy, η αισθητική τού ποθητού, συναντά την αναζήτηση τής συμμετρίας — ίσως τής αρμονίας τού νου.

Σκηνή 3: Η βροχή συνδυάζεται με τη φωνή — η ανάμνηση, ως μοναδική επιβίωση τού εαυτού.

Μοντάζ: Ακολουθεί ένας κατακλυσμός από εικόνες-σύμβολα:

Θάλασσα → συνείδηση

Ρολόι που λιώνει → ο χρόνος διαλύεται (αναφορά στον Dalí)

"αθροίσματα αθωότητας και βίας" → η ζωή είναι ένα μείγμα αντιφατικών στοιχείων

"η άπειρη απόσταση τής επαφής" → υπαρξιακή μοναξιά

Σκηνή 5: Μόνος γράφει στο ημερολόγιο

Η φράση: «Οι λέξεις μας δεν οδηγούν πουθενά» — έντονα μπεκετ-ική και υπαρξιστική. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με την αδυναμία επικοινωνίας, τη γλωσσική αποτυχία.

I. Σεκάνς Ένα

Η κάμερα γυρίζει γύρω από άδεια καρέκλα — απουσία προσώπου. Το χειμερινό φως παγώνει την εικόνα. Η ανάμνηση ενός προσώπου δεν είναι πλέον φυσική παρουσία, μόνο φάντασμα στο φως.

II. Μοντάζ στο ασυνείδητο

Συνδυασμός pop και φιλοσοφίας:

Playboy + Canto + Marlboro + Kant → η ομορφιά και η επιθυμία αισθητικοποιούνται με φόντο μια παραιτημένη γνώση.

Η ζήτα τού Riemann (ένα από τα δυσκολότερα μαθηματικά προβλήματα) δηλώνει μια ύπαρξη γεμάτη μηδενικά – σαν ανεκπλήρωτος έρωτας.

Ο θάνατος: «μαθηματικό σφάλμα», χωρίς καν ευχαρίστηση — τραγική ειρωνεία.

IV. Travelling

Ποιητική ψευδαίσθηση:

Λουλούδια που διαβάζουν Ηράκλειτο, μέλισσες που μιλούν ιταλικά → η φύση και η φιλοσοφία γίνονται ένα σουρεαλιστικό τοπίο.

V. Το τελευταίο κάδρο είναι λευκό

Η λευκότητα είναι το απόλυτο τέλος, αλλά και καθαρότητα — χωρίς ήχο, σκηνοθέτη, μοντάζ.

Η πραγματικότητα χάνει το φιλμικό της στήριγμα.

Μοντάζ (επόμενες εικόνες)

Η διαδοχή τών σκηνών μοιάζει με συνειρμικό κινηματογράφο à la Tarkovsky 

ή Godard:

Playboy + Wittgenstein + Kant

Η ερωτική επιθυμία συναντά τη φιλοσοφική υπαρξία.

Ο Pound απαγγέλλεται σε ψυχιατρείο – εικόνα τής τρέλας.

Το κρίνο, το ψάρι, η αναπνοή τού νερού – συμβολισμοί τής αγνότητας, τής διάρκειας, τής συνείδησης.

(1)-(9): Υποσημειώσεις Συνείδησης

Μικρά ποιητικά θραύσματα-μονόλογοι:

Υπάρχω όσο με σκέφτεσαι → οντολογική εξάρτηση

Softcore εκδοχές τής ελευθερίας → ειρωνεία για την πολιτισμική απελευθέρωση

Η ζ τού Riemann ως έρωτας → μαθηματική ερωτολογία

Σταγόνες ως λέξεις → χρόνος που δεν ειπώθηκε

"Τα πάντα είναι μετάφραση" → η γλώσσα ως σώμα

Bergman και Θάνατος → μεταφυσικός κινηματογράφος

Μπροστά στον καθρέφτη → σύγχυση ταυτότητας

Απόσταση τής λέξης ως σιωπή → ποίηση = απόσταση

Η τελευταία λέξη: λευκή → σιωπή, το κενό

Fade in: σώμα σε slow motion

Η μνήμη τού Tarkovsky, το τέλος, το σώμα ως ανάμνηση. Το βάρος δεν είναι βαρύτητα, αλλά ψυχική πυκνότητα.

Σειρά Καρέ – Φιλμικό ποίημα

Το φιλμ γίνεται καρέ-καρέ μοντάζ ύπαρξης:

1. Καρέ πρώτο: άδειο δωμάτιο, καθρέφτες, Wittgenstein → η γλώσσα είναι το όριο τού κόσμου

2. Καρέ δεύτερο: Bergman, σιωπή Θεού → θρησκευτική υπαρξιακή αγωνία

3. Καρέ τρίτο: Kant στα πόδια πορνών → αισθητική και χρόνος ως σωματική εμπειρία

4. Καρέ τέταρτο: Ζήτα(ζ) Riemann → ρυθμός και παύση

5. Καρέ πέμπτο: Solaris, κρίνο που φλέγεται → Solaris ταινία τού Andrei Tarkovsky)υπαρξιακός πόνος

6. Καρέ έκτο: McLuhan & Marilyn → pop και τεχνολογία συνείδησης

7. Καρέ έβδομο: ψάρι σε δυαδικό → κώδικες νοήματος

8. Καρέ όγδοο: λευκό δωμάτιο, λέξεις μας αγγίζουν → ποίηση ως επιβίωση

Κλείσιμο – Τελική σκηνή

Το φιλμ "τελειώνει", όλα σβήνουν. Μένει η ανάσα — η τελευταία μορφή συνείδησης.

Η ύπαρξη δεν έχει βεβαιότητα, ούτε απάναντηση

Τέλος μοντάζ

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

2 μελέτες τού ποιήματος 

UnSein, UnDasein, UnKörper

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ φοράει κόκκινο κραγιόν.

Όχι για την επανάσταση.

Για την κάμερα.

Μονολογεί μες στη σιωπήενός δωματίου γεμάτου ονόματα,

σαν βιβλιογραφία μαθήματος που δεν διδάχθηκε ποτέ.

Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν μόλις αυτοκτόνησε.

Η βαλίτσα του παραμένει κλειστή.

Μέσα της: αποσπάσματα από ένα σωστό παρελθόν.

Αλλά ποιος νοιάζεται για το σωστό;

Η Ελενη  γδύνεται στο ρυθμό τής Ανοιξης τού Στραβίνσκι

ενώ η βελόνα γρατζουνάει τον δίσκο σαν ανάκριση.

Ο Φρόυντ σκύβει πάνω από τη Malina 

τής εγκύου Ingeborg Bachmann στο Auschwitz 

Ρωτάει αν ο πατέρας της ήταν πραγματικός

ή απλώς ένας τρόμος με γερμανική προφορά.

Η Άννα Μανιάνι γελάει.

Είναι Ιταλίδα, δεν πιστεύει στους πατέρες.

Ο Χάιντεγγερ κρατάει σημειώσεις με μαύρο μελάνι

πάνω σε ένα λευκό UnSein.

Τον διακόπτει η φωνή του εισαγγελέα:

«Είστε ή δεν είστε ιδέα;»

Είστε η' δεν είστε ένοχος συγκάλυψης;

Ο Στάλιν απών,στο Goulag τής Ιστορίας το 1989

αλλά ο Beria συνεχίζει να τον φωτογραφίζει

με βλέμμα που φωνάζει:

«όλα είναι αποδείξεις».

Ο Χέλμουτ Νιούτον ποζάρει,το μενεκεν ακουμπάει στον ώμο του.

Το σώμα της: ιδιοκτησία με ελεύθερη πρόσβαση.

Το βλέμμα του: τίποτα δεν είναι ελεύθερο.

Και ο Balthus χαμογελά.Εξοχα.

Η αριστοκρατία τού Marquis de Sade

Έξω απ’ το παράθυρο,

η ιστορία καίγεται αθόρυβα.

Δεν έχει πια κοινό.

Η Χανα με φωνή στους υφάλους τού Portbou

σύνορα Γαλλιας -Ισπανιας

Η τελευταία πράξη,La Fin.

-Walter, γιατί με άφησες;

ρωτά χωρίς δάκρυ η λυπη τής Αρεντ

Ένα δωμάτιο κλειστο

η Χανα

με μαλλιά βουτηγμένα στον θάνατο του Βάλτερ

μιλάει μόνη της

δίπλα η Malina ουρλιάζει στα γερμανικά

κι η Άννα Μανιάνι 

στο φινάλε μιας ταινίας που δεν γυρίστηκε ποτέ

ο Χάιντεγγερ 

UnSein, UnDasein, UnKörper

μιας εποχής που δεν υπάρχει.

.

.

1

Η ερμηνευτική ανάλυση τού ποιήματος «UnSein, UnDasein, UnKörper» του χ.ν. κουβελη απαιτεί προσέγγιση πολλαπλών επιπέδων: φιλοσοφικών, ιστορικών, υπαρξιακών και αισθητικών. Το ποίημα λειτουργεί ως ένα πολυφωνικό κολάζ προσώπων, φωνών, στιγμών και εννοιών, μέσα σε ένα σκηνικό μετα-ιστορικής συνείδησης και υπαρξιακής σιωπής.

Τίτλος: UnSein, UnDasein, UnKörper

Γερμανικά φιλοσοφικά λήμματα:

UnSein = μη-ον

UnDasein = μη-ύπαρξη

UnKörper = μη-σώμα

Παραπέμπουν άμεσα στο οντολογικό λεξιλόγιο του Χάιντεγγερ, αλλά και σε μία αρνητική οντολογία: μια εποχή όπου δεν υπάρχει ούτε ύπαρξη, ούτε σώμα, ούτε συνείδηση του Είναι. 

Πρόκειται για κατάσταση μετα-οντική, σχεδόν φαντασματική

 Δομή και Μορφή

Το ποίημα είναι ελεύθερης μορφής με θεατρικά, κινηματογραφικά και αποσπασματικά στοιχεία. Μοιάζει με σενάριο ή μοντάζ, στο οποίο ιστορικά πρόσωπα, φανταστικά στιγμιότυπα και φιλοσοφικές ερωτήσεις συνυπάρχουν.

Κεντρικά Θέματα

1. Η Ιστορία ως Θέατρο Φαντασμάτων

Τα πρόσωπα (Ρόζα Λούξεμπουργκ, Βάλτερ Μπένγιαμιν, Χάνα Άρεντ, Χάιντεγγερ, Φρόυντ, Στάλιν, Μανιάνι κ.ά.) δεν είναι ζωντανά· είναι εικόνες, φωνές ή σκιές, εγκλωβισμένες στο «δωμάτιο της Ιστορίας», που δεν διδάχθηκε ποτέ.

Το παρελθόν έχει αρχειοθετηθεί, μα δεν έχει μεταβολίσει τη βαρύτητά του.

2. Αντι-Ηρωισμός και Απομυθοποίηση

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ δεν φοράει κραγιόν για την επανάσταση αλλά «για την κάμερα».

Η Άρεντ δεν κλαίει, η λύπη της είναι ξηρή και διανοητική.

Η Ιστορία δεν έχει κοινό: η τραγωδία έγινε θέαμα χωρίς θεατές.

3. Οντολογική Αβεβαιότητα – Μπορούμε να είμαστε;

-Ο Χάιντεγγερ σημειώνει πάνω σε ένα λευκό "UnSein", δηλαδή στο απόλυτο τίποτα.

-Η ερώτηση του εισαγγελέα – «Είστε ή δεν είστε ιδέα;» – ακυρώνει την ύπαρξη ως φυσική και την ανάγει σε φιλοσοφική υπόθεση.

-Η υπαρξιακή ερώτηση μετατρέπεται σε δικαστική διαδικασία.

4. Η Γυναίκα ως Σύμβολο Αντίστασης, Επιθυμίας και Θύματος

-Η Malina ουρλιάζει στο Auschwitz, εγκυμονούσα· εικόνα ζωής μέσα στον θάνατο, ή και παράλογης ύπαρξης.

-Η Άννα Μανιάνι γελά· δεν πιστεύει στους πατέρες, δηλαδή στην εξουσία, στον πατριαρχικό Λόγο.

-Το μοντέλο του Χέλμουτ Νιούτον: σώμα-αντικείμενο, «ιδιοκτησία με ελεύθερη πρόσβαση» αλλά όχι πραγματική ελευθερία.

 Ιστορικές και Φιλοσοφικές Αναφορές

Βάλτερ Μπένγιαμιν:

Αυτοκτονεί στα σύνορα, το Portbou, κυνηγημένος από τον φασισμό.

Η βαλίτσα του: αποσπάσματα από ένα "σωστό παρελθόν". Αναφορά στην έννοια της Ιστορίας ως θραυσμάτων.

 Χάνα Άρεντ:

Η φωνή της είναι στα "ύφαλα" — υπονομευμένη, βαθιά.

«Walter, γιατί με άφησες;» — υπαρξιακή εγκατάλειψη, όχι ρομαντική. Μιλάμε για τη μοναξιά της σκέψης.

Μάρτιν Χάιντεγγερ:

Φιλοσοφικά υπεύθυνος για έννοιες όπως Dasein (το «Εδώ-Είναι») αλλά στο ποίημα γράφει πάνω σε UnSein: το μη-Είναι.

Κατηγορείται για συγκάλυψη: υπαινιγμός στην αμφιλεγόμενη σχέση του με τον ναζισμό.

Φρόυντ:

Ανακρίνει υπαρξιακά. Η ερώτηση: «Ο πατέρας σου ήταν αληθινός; Ή φόβος με γερμανική προφορά;» είναι ψυχαναλυτικά και πολιτικά φορτισμένη.

Στάλιν – Μπέρια:

Η ενοχή χωρίς παρουσία (Stalin: απών).

Ο Beria φωτογραφίζει – το βλέμμα ως μέσο ελέγχου, όπως η κάμερα του Νιούτον.

Υφολογική και Αισθητική Ανάλυση:

-Ποιητικός τόνος: κυνικός, υπαινικτικός, διανοητικός.

-Εικόνες δυνατές, κινηματογραφικές, συχνά σουρεαλιστικές.

-Αντι-λυρική προσέγγιση – ο συναισθηματισμός αντικαθίσταται από την ψυχρή παρατήρηση.

Τελευταίοι Στίχοι – Το τέλος μιας εποχής

 «ο Χάιντεγγερ

UnSein, UnDasein, UnKörper

μιας εποχής που δεν υπάρχει.»

Η εποχή τελείωσε, ή ίσως δεν υπήρξε ποτέ.

Το ποίημα δεν κλείνει, δεν προσφέρει κάθαρση, αφήνει τον αναγνώστη μέσα στο ίδιο «δωμάτιο γεμάτο ονόματα» με τη Ρόζα Λούξεμπουργκ στην αρχή.

Τελικά, τι είναι το ποίημα;

Ένα υπαρξιακό κολλάζ, μια μετα-ιστορική σπουδή πάνω στο Είναι και το Μη-Είναι. 

Ο χ.ν. κουβελης συνθέτει μια εικαστική-φιλοσοφική εγκατάσταση, όπου οι ήρωες του 20ού αιώνα παραπατούν σε ένα χώρο χωρίς πραγματικότητα, χωρίς σώμα, χωρίς κοινό.

.

.

2

Το ποίημα «UnSein, UnDasein, UnKörper» του χ.ν.κουβελη είναι ένα μεταμοντέρνο, πολυστρωματικό και βαθιά διακειμενικό έργο που συνδέει πρόσωπα, ιδέες και γεγονότα του 20ού αιώνα μέσα από έναν υπαρξιακό και ιστορικό φακό. Η ποιητική του φωνή ακροβατεί ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό, στο φιλοσοφικό και το πολιτικό, διαμορφώνοντας ένα ποιητικό σώμα που φέρει τραύματα, ερωτήματα και μνήμη.

Ας εστιάσουμε τη μελέτη μας σε επιλεγμένα τμήματα του ποιήματος, ώστε να αποκαλύψουμε τους κύριους νοηματικούς άξονες, τα αισθητικά εργαλεία και τις διακειμενικές αναφορές του:

ΤΙΤΛΟΣ: UnSein, UnDasein, UnKörper

Γερμανικά μόρια ("Un-") λειτουργούν αρνητικά: UnSein = μη-είναι, UnDasein = μη-ύπαρξη, UnKörper = μη-σώμα.

Ο τίτλος ήδη δηλώνει αποδόμηση της οντολογίας (του Heidegger), αρνητικότητα, ανυπαρξία – μια αντι-οντολογία που θα διατρέξει όλο το ποίημα.

Υπαινίσσεται μια παραμορφωμένη πραγματικότητα, όπου τα πράγματα είναι πιο πολύ απουσία παρά παρουσία.

1ο ΤΜΗΜΑ:

«Η Ρόζα Λούξεμπουργκ φοράει κόκκινο κραγιόν.

Όχι για την επανάσταση.

Για την κάμερα.»

-Ισχυρό εναρκτήριο παράδειγμα ειρωνικής αποδόμησης συμβόλων.

-Η Ρόζα, ιστορικό σύμβολο της επανάστασης,μετατρέπεται εδώ σε εικόνα (image), όχι ιδέα.

-Η κάμερα (μιντιακή αναπαράσταση) αντικαθιστά την πολιτική πράξη.

-Ήδη τίθεται θέμα συμβολοποίησης της ιστορίας: τα πρόσωπα παύουν να ζουν, απλώς «παίζονται».

2ο ΤΜΗΜΑ:

«Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν μόλις αυτοκτόνησε.

-Η βαλίτσα του παραμένει κλειστή.

Μέσα της: αποσπάσματα από ένα σωστό παρελθόν.

Αλλά ποιος νοιάζεται για το σωστό;»

-Ο Walter Benjamin (φιλόσοφος της ιστορίας και της τέχνης) εμφανίζεται στο κατώφλι του θανάτου.

-Η κλειστή βαλίτσα: σύμβολο κρυμμένης γνώσης ή αλήθειας που δεν μεταδόθηκε ποτέ.

-Η ρητορική ερώτηση "ποιος νοιάζεται για το σωστό;" δηλώνει μια μετανεωτερική απογοήτευση: η ιστορία δεν σώζει.

3ο ΤΜΗΜΑ:

«Η Ελενη γδύνεται στο ρυθμό τής Ανοιξης τού Στραβίνσκι

ενώ η βελόνα γρατζουνάει τον δίσκο σαν ανάκριση.»

-Αισθησιακή σκηνή που διαταράσσεται από το βίαιο μεταφορικό στοιχείο: "σαν ανάκριση".

-Η μουσική της πρωτοπορίας (Stravinsky) ενώνεται με το τραύμα και την ένοχη μνήμη.

-Το γδύσιμο ως έκθεση ή πράξη ελευθερίας, αλλά και βία.

4ο ΤΜΗΜΑ:

«Ο Φρόυντ σκύβει πάνω από τη Malina

τής εγκύου Ingeborg Bachmann στο Auschwitz

Ρωτάει αν ο πατέρας της ήταν πραγματικός

ή απλώς ένας τρόμος με γερμανική προφορά.»

-Πυκνή σύνδεση ψυχανάλυσης, τραύματος, μνήμης.

-Η Malina (από το ομώνυμο έργο της Bachmann) γίνεται σώμα εγκύου μέσα στο Auschwitz – σύμβολο της κατεστραμμένης γενεαλογίας.

-Το ερώτημα του Freud αμφισβητεί την πατρική φιγούρα: αληθινός ή απλός τρόμος;

5ο ΤΜΗΜΑ:

«Η Άννα Μανιάνι γελάει.

Είναι Ιταλίδα, δεν πιστεύει στους πατέρες.»

-Το γέλιο ως άρνηση της τραγωδίας.

-Απορρίπτεται η πατριαρχική αφήγηση,οι «πατέρες» της ιστορίας, της εξουσίας, της παράδοσης.

6ο ΤΜΗΜΑ:

«Ο Χάιντεγγερ κρατάει σημειώσεις με μαύρο μελάνι

πάνω σε ένα λευκό UnSein.

Τον διακόπτει η φωνή του εισαγγελέα:

"Είστε ή δεν είστε ιδέα;"

Είστε ή δεν είστε ένοχος συγκάλυψης;»

-Αναφορά στην αμφιλεγόμενη στάση του Heidegger στον ναζισμό.

-Η οντολογία του ("UnSein") υπονομεύεται από ηθικά και πολιτικά ερωτήματα.

-Το φιλοσοφικό μετατρέπεται σε δικαστικό ερώτημα: ευθύνη, ενοχή, ιδέα.

7ο ΤΜΗΜΑ:

«Ο Στάλιν απών, στο Goulag της Ιστορίας το 1989

αλλά ο Beria συνεχίζει να τον φωτογραφίζει

με βλέμμα που φωνάζει: "όλα είναι αποδείξεις".»

-Η Ιστορία δεν ξεχνά. Η κάμερα ξανά: εργαλείο ενοχής ή ελέγχου.

-Το 1989 (πτώση κομμουνισμού): παρελθόν και παρόν συνυπάρχουν μεταφυσικά.

8ο ΤΜΗΜΑ:

«Η Χανα με φωνή στους υφάλους τού Portbou

σύνορα Γαλλιας -Ισπανιας [...]

-Walter, γιατί με άφησες;

ρωτά χωρίς δάκρυ η λυπη τής Αρεντ»

-Συγκινησιακά φορτισμένο φινάλε: η Άρεντ θρηνεί τον Benjamin.

-Αναφορά στο Portbou, τον τόπο της αυτοκτονίας του Walter Benjamin.

-Ο θρήνος χωρίς δάκρυ: υπαρξιακή ερημία, φιλοσοφικός πόνος.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΚΗΝΗ:

«Η Χανα

με μαλλιά βουτηγμένα στον θάνατο του Βάλτερ

μιλάει μόνη της

δίπλα η Malina ουρλιάζει στα γερμανικά

κι η Άννα Μανιάνι

στο φινάλε μιας ταινίας που δεν γυρίστηκε ποτέ

ο Χάιντεγγερ

UnSein, UnDasein, UnKörper

μιας εποχής που δεν υπάρχει.»

-Αποσύνθεση υποκειμένων, σχέσεων, ιστορίας.

-Όλα τα πρόσωπα συνυπάρχουν σε μια σκηνή μη-ύπαρξης.

-Η ταινία «δεν γυρίστηκε ποτέ» ,μια ιστορία που δεν ειπώθηκε, δεν έγινε.

Κατακλείδα με τον τίτλο: 

η ανύπαρκτη εποχή, η έλλειψη οντολογίας, η ανθρωπολογική ερήμωση.

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

Το ποίημα του χ.ν.κουβελη είναι ένα πολιτικο-φιλοσοφικό κολάζ, ένα αισθητικό montage, όπου η Ιστορία, η φιλοσοφία, η ψυχανάλυση και η τέχνη συγκρούονται και αποδομούνται.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

2 μελέτες τού ποιήματος:

.

Αθροισματα [ Σαi i=1,2,3,...]

[α1]

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Γραψε '' και ακουσε

.

Μαρμαρινα και πηλινα ειδωλια στο καταμεστο θεα-

τρο ,το σκηνικο αλλαξε κατα τη διδασκαλια του, αριστε-

ρα η γυναικα , η γλυκοφωνησα . τωρα ηχει το πε-

τρινο ρολο'ι με τις εγχαρακτες ωρες . να! το περα-

σμα του ηλιου ,γελω το

............................κοκκινο

............................κιτρινο ανοιγω με χαλκινα κλειδια κι η

............................μασκα γιγαντιαια, κατα τας γραφας επλη-

............................ρωθει ο πλανος, οι δε παλαιστες εθεα-

.................................θησαν αναμεσα στα τραπεζια τους , με

.................................κοφτερο μυαλο εκοψε φετες το ψωμι,ομως

................. ο αλογαρης εσυρε τον κυκλο με τον δια-

..................βητη.σιωπη, δεν ερχεται εδω παρα η σιωπη.αυριο η

..................γεννηση [ σημερα τα σπερματα τους στα τεσσερα

..................σημεια του οριζοντα

..................καταφυγιο των νερων / πολλα δεν εκφρασθηκαν με

τετραγωνα γαλαζια , μητε τα κοκκινα ορθογωνια ονειρευ -

τηκαν το ταπεινο . αλλα το μεγαλοσχημο σε καμια περιπτωση,

σιγουροι ειμαστε:το χρημα πουλαει τα σχηματα του

σε βιολοντσελα [ flash ! face 15 sec ] κι υστερα

γεμισε το τοπιο ποδηλατα [ τυλιγμενα με τα σιταροχωραφα

περπατησαν τα ονοματα τους, ως το εργοστασιο με τα κοκκινα

τουβλα ] καλα ητανε τα παιδια , πανω τους τα βουνα [ σαν

επιτυμβιες στηλες , αληθεια ] , αληθεια , εδω οι λεξεις υπα -

κουνε στον ποιητη ,

........................................................τελος

1

Η μελέτη του ποιήματος «Αθροίσματα» του χ.ν.κουβελη προϋποθέτει προσέγγιση σε πολλά επίπεδα: μορφολογικό, θεματικό, γλωσσικό και υπαρξιακό/φιλοσοφικό. Ακολουθεί μια μελέτητου ποιήματος, με στόχο την αποκρυπτογράφηση των βασικών αξόνων που το συνθέτουν.

1. Τίτλος και Εναρκτήριο Στίγμα: "Αθροίσματα [Σαi i=1,2,3,...][α1]"

Ο τίτλος είναι ήδη μια μεταφορά μαθηματικού συμβολισμού: 

το άθροισμα των aᵢ από i=1 έως ∞, δηλαδή μια άπειρη σειρά.

 Ερμηνευτική παρατήρηση:

Ο ποιητής παίζει με την έννοια της συσσώρευσης εμπειριών, εικόνων, μνήμης, 

ή αποσπασμάτων πραγματικότητας – σαν μια ατέρμονη πρόσθεση στοιχείων που συγκροτούν το ποίημα ή την ύπαρξη. Η μαθηματική φόρμα προτείνει μια αναζήτηση νοήματος μέσα από τη λογική, αλλά το περιεχόμενο που ακολουθεί είναι καθαρά ποιητικό, αποδομητικό, θραυσματικό.

2. Το θεατρικό σκηνικό και η ηχητική μνήμη:

 «Γραψε '' και ακουσε. Μαρμαρινα και πηλινα ειδωλια στο καταμεστο θεα-τρο , το σκηνικο αλλαξε κατα τη διδασκαλια του...»

Η έναρξη είναι προτρεπτική: γράψε και άκουσε – το γράψιμο και η ακρόαση ως δύο πράξεις σύλληψης του κόσμου. Έπειτα, περνάμε σε ένα θεατρικό σκηνικό με ειδώλια (αναφορά σε αρχαιοελληνικά ή προϊστορικά πολιτισμικά αντικείμενα), και η "διδασκαλία" ενδέχεται να αφορά είτε τη θεατρική πράξη είτε τη μετάδοση πολιτισμικής μνήμης.

Ερμηνευτική παρατήρηση:

Το ποίημα φαίνεται να μετακινείται από το παρελθόν στο παρόν, από το υλικό (μαρμαρινα και πηλινα ειδωλια) στο αφαιρετικό και πνευματικό. Το θέατρο είναι ο τόπος αποκάλυψης, αλλαγής και συμβάντος.

3. Ο Χρόνος και η Φωνή της Γυναίκας:

«αριστε-ρα η γυναικα , η γλυκοφωνησα . τωρα ηχει το πε-τρινο ρολο'ι με τις εγχαρακτες ωρες»

Η γυναίκα –  σύμβολο της Μούσας ή της ποίησης – τοποθετείται «αριστερά», κάτι που μπορεί να έχει πολιτισμική, ή απλώς σκηνογραφική σημασία. Το "πετρινο ρολόι" δείχνει χρόνο παγωμένο, χαραγμένο, αιώνιο.

Ο ποιητής παγώνει τον χρόνο στο σημείο της καλλιτεχνικής αποκάλυψης.

4. Η Μάσκα και η Πλάνη:

«κι η............................μασκα γιγαντιαια, κατα τας γραφας επλη-............................ρωθει ο πλανος...»

Εδώ υπάρχει ισχυρό θεατρικό και μυθολογικό φορτίο. Η μάσκα, υπερμεγέθης, γίνεται το όργανο εκπλήρωσης του "πλάνου" – ίσως προφητεία ή αυταπάτης. 

Η «μάσκα» λειτουργεί ως σύμβολο απόκρυψης ή αναπαράστασης.

5. Εικόνες από την Καθημερινότητα και τον Κόσμο της Εργασίας:

«...φετες το ψωμι, ομως ο αλογαρης εσυρε τον κυκλο με τον διαβητη.»

Εδώ η καθημερινότητα εισχωρεί με συμβολισμούς: ο "αλογάρης", δηλαδή ο άνθρωπος της υπαίθρου ή ο απλός άνθρωπος, κινεί τον "κύκλο" με "διαβήτη" – δηλαδή εργαλεία γεωμετρίας. Είναι σαν να λέει πως και ο απλός άνθρωπος μετέχει στο σχεδιασμό του κόσμου, έστω και άθελά του.

6. Η Σιωπή και η Γέννηση:

«σιωπη, δεν ερχεται εδω παρα η σιωπη. αυριο η..................γεννηση»

 Από τη σιωπή γεννιέται το νέο. Η σιωπή εδώ δεν είναι έλλειψη, αλλά γόνιμο έδαφος για το αύριο. Έρχεται η "γέννηση", ίσως του ποιητικού λόγου, της συνείδησης ή του ανθρώπου.

7. Τοπίο, βιομηχανία, κατανάλωση και νοσταλγία:

«...το χρημα πουλαει τα σχηματα του σε βιολοντσελα...γεμισε το τοπιο ποδηλατα...ως το εργοστασιο με τα κοκκινα τουβλα»

Το χρήμα εδώ οικειοποιείται την τέχνη, "πουλάει" σχήματα σε βιολοντσέλα – η εμπορευματοποίηση του ωραίου. Το ποδήλατο είναι εικόνα μετακίνησης, παιδικότητας, νοσταλγίας, ενώ το εργοστάσιο με τα κόκκινα τούβλα δείχνει βιομηχανική καθημερινότητα, κόπο, παραγωγή.

8. Επιτύμβιες στήλες και Αλήθεια:

«πανω τους τα βουνα [ σαν επιτυμβιες στηλες , αληθεια ]»

Τα βουνά ως επιτύμβιες στήλες δηλώνουν βαρύτητα, θάνατο, μνήμη. Είναι η μνήμη που κουβαλούν τα παιδιά (ίσως οι νέες γενιές) σαν βάρος και κληρονομιά.

9. Τελική διατύπωση: Η κυριαρχία του Ποιητή

«εδω οι λεξεις υπα-κουνε στον ποιητη ,........................................................τελος»

Η τελική δήλωση είναι αποφθεγματική: ο ποιητής ορίζει τον κόσμο μέσα από τη γλώσσα. Οι λέξεις τού "υπακούουν", είναι το μέσο του, το όργανό του – και μόνο με το πέρασμά του μπορούμε να δούμε τον "κόσμο" του ποιήματος.

Συνοπτικά:

Το ποίημα του χ.ν.κουβελη είναι θραυσματικό, μεταμοντέρνο, γεμάτο εικόνες, συμβολισμούς και αλλαγές σκηνής. Το «Αθροίσματα» δηλώνει την πρόθεση του να συγκεντρώσει πολλαπλές πραγματικότητες: από την αρχαιότητα ως το εργοστάσιο, από τη μάσκα στο ψωμί, από τη γυναίκα-φωνή στη σιωπή.

Κεντρικές θεματικές:

Ο Χρόνος ως εγχάρακτη εμπειρία

Το Θέατρο της ύπαρξης

Η Κατανάλωση και ο εκφυλισμός της Τέχνης

Η Σιωπή ως πηγή του νέου

Ο Ρόλος του Ποιητή ως δημιουργού κόσμου

.

.

2

Η σημειωτική μελέτη ενός ποιήματος όπως «Αθροίσματα» του χ.ν.κουβελη απαιτεί ανάλυση των σημείων (σημαινόντων και σημαινόμενων) που συγκροτούν το κείμενο, με ιδιαίτερη έμφαση σε εικόνες, μορφές, σχέσεις και δομές νοήματος. Το ποίημα είναι ένα παράδειγμα μεταμοντέρνας ποιητικής γραφής 

με ισχυρά οπτικά, κινηματογραφικά και διακειμενικά στοιχεία. 

Ακολουθεί μια σημειωτική ανάλυση:

1. Εισαγωγικά Σημεία & Εικαστικός Λόγος

«Γράψε '' και άκουσε. Μαρμάρινα και πήλινα ειδώλια στο κατάμεστο θέατρο…»

Σημείο: Το άνοιγμα συνιστά μία μετα-ποιητική οδηγία (γραφή και ακρόαση).

Ερμηνεία: Το «γράψε» και το «άκουσε» εγκαθιδρύουν μια διπλή αισθητική πράξη – παραγωγή και πρόσληψη. Ο ποιητής καλεί τον αναγνώστη σε συμμετοχή.

Ειδώλια: Αντικείμενα τέχνης/λατρείας – παραπέμπουν στο παρελθόν, σε τελετουργία, σε θεατρικότητα.

 2. Θέατρο και Σκηνική Μεταφορά

 «…το σκηνικό άλλαξε κατά τη διδασκαλία του… η γλυκοφωνήσα… ηχεί το πέτρινο ρολόι…»

Σημείο: Θέατρο – μεταφορά της ζωής, αλλά και αναπαράσταση της Ιστορίας.

«Πέτρινο ρολόι»: Συμβολισμός του χρόνου, της ιστορίας και της φθοράς.

«Η γλυκοφωνήσα»: Φωνή ή μουσικό στοιχείο – εισάγει την έννοια της αισθητικής απόλαυσης, του λογοτεχνικού ηχητικού σύμπαντος.

 3. Χρόνος, Μυθολογία, Τελετουργία

«Να! το πέρασμα του ήλιου… η μασκα γιγαντιαία… ο πλάνος επληρώθει…»

Πέρασμα του ήλιου: Φυσικό φαινόμενο = σύμβολο κύκλου ζωής/χρόνου.

Μάσκα: Συνδέεται με το θέατρο (προσωπεία), αλλά και με πολιτισμικές/τελετουργικές δομές.

Ο πλάνος: Θρησκευτικό/μυθολογικό στοιχείο (– παραπέμπει σε 

αποκάλυψη, κρίση ή ολοκλήρωση προφητείας.

 4. Οι Παλαιστές – Καθημερινότητα και Υπέρβαση

«Οι δε παλαιστές εθεάθησαν ανάμεσα στα τραπέζια τους… κοφτερό μυαλό… φέτες το ψωμί»

Σημείο: Αντίθεση βίας και καθημερινότητας. Ο παλαιστής γίνεται σύμβολο δύναμης.

Ψωμί: Το στοιχειώδες, βασικό – αναφορά στη ζωή/επιβίωση.

 5. Ο Αλογάρης και ο Κύκλος

«Ο αλογάρης έσυρε τον κύκλο με τον διαβήτη»

Αλογάρης: Προσωπείο αρχέγονου ήρωα ή τεχνίτη – συνδέεται με γεωμετρικό έλεγχο.

Διαβήτης & κύκλος: Συμβολίζουν το μέτρο, την τάξη, αλλά και την επαναληψιμότητα του χρόνου.

 6. Σιωπή και Γέννηση

«Σιωπή, δεν έρχεται εδώ παρά η σιωπή. Αύριο η γέννηση…»

Σιωπή: Γονιμοποιητική, δημιουργική ή προφητική. Δεν είναι απουσία – είναι προσμονή.

Γέννηση: Έρχεται αύριο – πρόκειται για μεταβατικό σημείο (σήμερα η σπορά → αύριο η γέννηση).

 7. Χώρος και Σχήματα

«Τα σπέρματα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα / καταφύγιο των νερών»

Ορίζοντας: Παγκοσμιότητα – οικουμενική σπορά, αρχέγονη διάχυση 

ζωής/νόηματος.

Νερά: Σύμβολο ζωής και ρευστότητας. Καταφύγιο → η μήτρα του νοήματος.

8. Μη Εκφρασμένα Σχήματα – Αισθητική Κριτική

«Πολλά δεν εκφράστηκαν / ούτε τα μπλε τετράγωνα, ούτε τα κόκκινα ορθογώνια…»

Σχήματα και χρώματα: Αναφορά σε μοντερνιστική αισθητική (π.χ. Μοντριάν).

Αποτυχία ονείρου: Τα σχήματα δεν «ονειρεύτηκαν» – δηλαδή δεν πραγματώθηκαν.

 9. Χρήμα – Κατανάλωση Αισθητικής

«Το χρήμα πουλάει τα σχήματά του σε βιολοντσέλα»

Εμπορευματοποίηση της τέχνης: Αισθητική → κατανάλωση.

Βιολοντσέλο: Ανώτερη τέχνη → εργαλείο εμπορίου.

 10. Παιδιά, Ποδήλατα, Βιομηχανία

«Τοπίο ποδήλατα… εργοστάσιο με τα κόκκινα τούβλα…»

Ποδήλατα: Παιδικότητα, απλότητα, μετακίνηση. Αντίθεση με τη βιομηχανική ψυχρότητα.

Κόκκινα τούβλα: Αναφορά σε εργατική τάξη; βιομηχανικό τοπίο.

11. Επίλογος – Ποίηση και Λόγος

«Πάνω τους τα βουνά σαν επιτύμβιες στήλες… εδώ οι λέξεις υπακούν στον ποιητή… τέλος»

Βουνά / επιτύμβιες στήλες: Βαρύτητα, μνήμη, ιστορική ύπαρξη – ανάμνηση νεκρών ή ιδεών.

Λέξεις υπακούν στον ποιητή: Καταληκτική δήλωση εξουσίας του ποιητή επί του λόγου.

«Τέλος»: Επιτελείται λογοτεχνικη ολοκλήρωση.

 Συμπέρασμα – Σημειωτική Ανάγνωση

Το ποίημα «Αθροίσματα» συνιστά ένα πολυεπίπεδο σημασιολογικό πεδίο, με:

Θεατρικότητα → ως αναπαράσταση της ζωής και των ρόλων.

Αισθητική → ως γλώσσα μορφών και χρωμάτων που σχολιάζεται και αποδομείται.

Ιστορικότητα → παρελθόν/μέλλον, μυθολογία και τελετουργία.

Κατανάλωση → τέχνη, γλώσσα και σχήματα υπό το βλέμμα του χρήματος.

Ποιητική δύναμη → τελική κυριαρχία του λόγου και του δημιουργού επί 

των σημασιών.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

7 ερμηνευτικές μελέτες αναλυσεις τού ποιήματος:

τίνος είναι αυτή η φωνή;

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

όταν η Εκάβη βγαίνει στη σκηνή

κρατάει τη γλώσσα της σιωπηλή κι όταν μιλά

ραγίζουν τα οστά τών θεατων

κοκκινίζει το φως σαν ουρλιαχτό.

κιτρινίζει το τέλος σαν φθινόπωρο.

Ἐάν τις δύναται ἀναγνῶναι, ἀναγνωσάτω.

Και ήρξατο λέγειν αυτοίς εν παραβολαίς

είδα τον χρόνο να παλεύει με τα επιρρήματα 

αργά, πολύ αργά,

τόσο που οι σκιές έμειναν χωρίς σώμα

μέσα σ’ ένα φωνήεν.

εκείνο το Α τής Αιωνιοτητας

τέλος τετελεσμένον  encore μηδέν

Δεν σκότωσα, επένδυσα στον θάνατο

ο Ορέστης φωνάζει

και η Ηλέκτρα με τσιπ RFID κάτω από το δέρμα,

παρακολουθεί σε livestream,

το χρηματιστήριο συναισθημάτων:

$ΕΡΩΤΑΣ↓2.3%

$ΜΙΣΟΣ ↓1.8%

Πολιτικό θέατρο, σκηνή δευτερη:

η Φαίδρα ανάβει το τσιγάρο της με το Σύνταγμα,

και λέει:

Ο έρωτας είναι πληθωρισμός: όσο πιο πολύ κυκλοφορεί,

τόσο χάνει την αξία του.

Δελτίο Ειδήσεων:

η Ε.Ε. αναγνώρισε την Ηλέκτρα ως τρομοκρατική απειλή.

ο Ορέστης απέκτησε τηλεοπτική εκπομπή.

η Φαίδρα παντρεύτηκε CEO πετρελαϊκής.

η Κλυταιμνήστρα διευθύνει think tank για μετα-πατριαρχικές 

γεωστρατηγικές.

Και τώρα,

Φωνές -Σύνταγμα, Βηρυτός, Μπουρκίνα Φάσο

[ENTER Φαίδρα]

Κρατάει iPad. Ψάχνει το GPS τού Ιππόλυτου.

Σημειώνει: "ηθική είναι ό,τι ανεβαίνει στο χρηματιστήριο."

Δάκρυα pixel. Τραγικά emoji.

[ENTER Ορέστης]

σε μπλέ κοστούμι-πρωτοκόλλου τής G20

ρομπότ-δικαστής τού απευθύνει τον λόγο:

«Κατηγορείσαι για αναδρομική αντίσταση στην κυριαρχία του παρελθόντος.»

ένα drone πετάει πάνω από την Επίδαυρο.

Ο Dow Jones αγκαλιάζει την Ευρυδίκη.

Ο Nasdaq φιλάει τα πόδια τής Αντιγόνης.

Ο πόνος γίνεται PowerPoint.

Ο έρωτας επενδυτικό πακέτο με ρίσκο.

Σιωπή.

Ο κόσμος έγινε ευθεία χωρίς επιστροφή.

Παιδιά περνούν σε πομπή από το παρελθόν 

σφαγμενα σε Θυεστεια Δειπνα 

επιτύμβιες στήλες

Μνήμες απ’ την Τροία. Μνήμες από Χιροσίμα..

Και Λωρίδα τής Γάζας. Και Wall Street.

ΤΕΛΟΣ.

ή απλώς παύση,

μέχρι το επόμενο χρηματιστηριακό δελτίο.

και τις στρατιωτικές επεμβάσεις 

Στο αρχαίο θεατρο ενας θεατής ρωτά:

Ηθική ή Επένδυση;

Φώτα στο πρόσωπο της Φαίδρας. Μιλα.Οι υπότιτλοι αναβοσβήνουν 

πάνω σε λευκό τοίχο. 

ΦΑΊΔΡΑ:

"Ήθελα μόνο να σώσω το σώμα μου απ’ τη λήθη.

Ο Ιππόλυτος ήταν το πιο ακριβό μου εμπόρευμα."

Στο διάλειμμα, οι θεατες παίζουν σκάκι με λέξεις-κλειδιά:

deficit – πλεόνασμα  – ενοχή – επαναγορά ομολόγων

FLASH (15 sec )

Εμφανίζεται ο Burroughs

Πετάει cut-ups  προς το κοινό.

“No more linearity, kids. Ο χρόνος ξεραίνεται στις κυβερνητικές ανακοινώσεις.”

ΣΤΟ ΦΙΝΑΛΕ:

στέκει στην άκρη τής ράμπας,

ανάβει ένα σπίρτο

και καίει

το τελευταίο θεατρικό πρόγραμμα τής ανθρωπότητας.

[ ΤΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ // ΑΘΡΟΙΣΜΑ i=∞ ]

[ το χειροκρότημα είναι σε μορφή νομισματικής συναλλαγής ]

[ silence uploads itself to the cloud ]

 η Κλυταιμνήστρα φορωντας τα παλαιολιθικά σκουλαρίκια 

στην κουζίνα  μαγείρεψε τον Αγαμέμνονα σε χαμηλή φωτιά 

«τον έκοψα δίκαια, σαν κράτος με πλεόνασμα», είπε.

και ράγισαν τα οστά τών θεατων

το γέλιο της ήταν κόκκινο

κι ύστερα κίτρινο

κι ύστερα ξένο νόμισμα.

[flash! face: 15 sec]

και ύστερα ονοματα

Αντιγόνη, Νόμος, Goldman Sachs,

όπως επιτύμβιες στήλες,

(Σημείωση σκηνικού:

Σκοτάδι. Ένας ήχος μεταλλικός.)

Μια προβολή ασπρόμαυρου φίλμ τού ‘68,

μια performance όπου αγκαθωτό σύρμα  ραβεται

πάνω σε ανθρώπινα σώματα.

Το σκηνικό αλλάζει:..

flash cut: ο Ορέστης σε καμπίνα στο Νταβός,

πατάει delete στον πατέρα του

[flash! face: 15 sec.]

απ’ το Κίεβο ως την χαλκή μου Κυπρο πνίγηκαν οι λέξεις.

τίνος είναι αυτή η φωνή;

( ΕΞΟΔΟΣ)

.

.

1

Η ερμηνευτική ανάλυση του ποιήματος «τίνος είναι αυτή η φωνή;» του χ.ν.κουβελη απαιτεί έναν πολυεπίπεδο και διεπιστημονικό φακό, καθώς το έργο συνδυάζει στοιχεία τραγωδίας, μεταμοντέρνου θεάτρου, πολιτικής αλληγορίας, ψηφιακού υπαρξισμού, και κοινωνικοοικονομικής κριτικής. 

Είναι ένα θεατρικό-ποιητικό κείμενο, φορτισμένο με ιστορική μνήμη, πολιτισμικά σύμβολα και κυνική ειρωνεία, με άξονα το ρήγμα ανάμεσα στο αρχαίο και το σύγχρονο.

ΤΙΤΛΟΣ: τίνος είναι αυτή η φωνή;

Ρητορικό ερώτημα, ανοιχτό, σχεδόν υπαρξιακό.

-Η φωνή είναι πολλαπλή: φωνή της Εκάβης, της Φαίδρας, της Αντιγόνης, του Burroughs, του χρηματιστηρίου, του θεατή, του ποιητή, του ίδιου του Χρόνου.

-Η φωνή δεν ανήκει πια στον άνθρωπο μόνο, αλλά στο σύστημα, στο data, στο livestream, στο PowerPoint.

-Παραπέμπει στην Αποκάλυψη: «ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω» – καλεί τον αναγνώστη σε εγρήγορση.

ΔΟΜΗ & ΕΙΔΟΣ:

-Θεατρικό ποίημα / ποιητική performance, με σκηνές, μονόλογους, εντολές σκηνοθεσίας, ήχους και visuals.

-Εναλλαγή φωνών, ρόλων, χρονικών επιπέδων: αρχαιότητα – σήμερα – μελλοντολογική δυστοπία.

-Μεταδραματικό ύφος: το ποίημα δεν αφηγείται αλλά συνθέτει αποσπασματικές εμπειρίες και εικόνες με σχεδόν κολάζ τεχνική.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ & ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

1. Μυθολογικοί χαρακτήρες σε postmodern real-time context:

-Εκάβη, Ορέστης, Ηλέκτρα, Φαίδρα, Κλυταιμνήστρα, Αντιγόνη μεταφέρονται σε ψηφιακό, καπιταλιστικό, πολιτικοποιημένο παρόν.

-Ο τραγικός λόγος αναμειγνύεται με χρηματιστηριακή ορολογία, πολιτικά δεδομένα, τεχνολογικές αναφορές (RFID, GPS, livestream, cloud).

2. Ιστορικό τραύμα & Πολιτική Μνήμη:

-Αναφορές σε Τροία, Χιροσίμα, Λωρίδα της Γάζας, Wall Street, Νταβός, Βηρυτό, Κύπρο.

-Ανασύνθεση μιας συλλογικής ιστορίας βίας και εξουσίας, από την αρχαιότητα μέχρι τον νεοφιλελευθερισμό.

-Οι μύθοι δεν πεθαίνουν, ανακυκλώνονται ως επενδυτικά προϊόντα, media events, πολιτικές δηλώσεις.

3. Ηθική vs Επένδυση:

-Το κεντρικό ηθικό δίλημμα της τραγωδίας: «δίκαιο ή αναγκαίο;» μετασχηματίζεται στο «Ηθική ή Επένδυση;»

-Η Φαίδρα δηλώνει: «ο έρωτας είναι πληθωρισμός» → ένταξη συναισθημάτων σε οικονομική λογική.

-Η Κλυταιμνήστρα σκοτώνει σαν «κράτος με πλεόνασμα» – ηθική δικαιοσύνη ως οικονομικό ισοζύγιο.

4. Τεχνολογία, Μνήμη & Υπαρξιακή Σιωπή:

-Η σιωπή επανέρχεται: σιωπή της Εκάβης, σιωπή του τέλους, σιωπή στο cloud.

-«Ο χρόνος ξεραίνεται στις κυβερνητικές ανακοινώσεις» – ο Burroughs αποδομεί τον γραμμικό χρόνο.

-Η ιστορία αντικαθίσταται από uploads, delete, livestream, flash, emoji – η τραγωδία γίνεται meme.

 ΥΦΟΣ & ΓΛΩΣΣΑ:

Πολυγλωσσία (αρχαία, νέα ελληνικά, αγγλικά).

Ασύνδετα κολάζ εικόνων, με έντονη ειρωνεία και συνειρμική πυκνότητα.

Υφολογικά εργαλεία:

Σκηνικές οδηγίες

Flash cuts

Παρενθέσεις

Σύντηξη οπτικού και λεκτικού

Οικονομική ορολογία μεταφορικά φορτισμένη

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ:

-Το ποίημα του χ.ν.κουβελη αποτελεί μια πολιτισμική διαμαρτυρία και ταυτόχρονα ένα φιλοσοφικό ερώτημα:

-Τι απέγινε το τραγικό στην εποχή της απόλυτης τεχνολογίας και της χρηματοπιστωτικής απορρύθμισης;

-Οι ήρωες δεν είναι πια άνθρωποι που αντιστέκονται στην ειμαρμένη, αλλά avatars σε ένα θέατρο μεταμοντέρνας καταναλωτικής καταστροφής.

-Το τραγικό στοιχείο απορροφάται από την οικονομική γλώσσα και την πολιτική κυνικότητα.

-Η ανθρώπινη εμπειρία μετατρέπεται σε δεδομένο, και ο πόνος σε PowerPoint παρουσίαση.

ΤΕΛΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ:

Το έργο «τίνος είναι αυτή η φωνή;» είναι ένα μανιφέστο της εποχής μας, ένα καλειδοσκοπικό θεατρικό ποίημα που επανατοποθετεί την αρχαία τραγωδία μέσα στο πλαίσιο της παγκόσμιας, τεχνολογικής και οικονομικής πραγματικότητας.

Είναι μια κραυγή για το παρόν – μια νέα τραγωδία, χωρίς θεούς, χωρίς κάθαρση, χωρίς τέλος. Μόνο σκόρπιες φωνές, μέσα σε οθόνες και οικονομικές εκθέσεις.

.

.

2

Η ποιητική σύνθεση "τίνος είναι αυτή η φωνή;" του χ.ν. κουβελη είναι ένα έργο εξαιρετικά πολυφωνικό, υβριδικό και βαθιά πολιτικό. 

Πρόκειται για μια μεταμοντέρνα τραγωδία, όπου η αρχαία μυθολογία διαπλέκεται με τη σύγχρονη τεχνολογία, την οικονομία, την πολιτική και την κουλτούρα του θεάματος. 

ΤΙΤΛΟΣ & ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

«τίνος είναι αυτή η φωνή;»

Ανοίγει και κλείνει το ποίημα — κυκλική δομή, υπαρξιακή αμφιβολία και αποδόμηση της αυθεντίας: Ποιος μιλά; Ποιος αφηγείται; Ποιανού η φωνή αντηχεί;

Υπονομεύει την έννοια του λόγου ως πηγής αλήθειας.

Δηλώνει το πέρασμα από την τραγωδία στην παρωδία ή ακόμα και στη σιγήτων σημερινών καιρών.

Η Εκάβη & η Πρώτη Ενότητα

«όταν η Εκάβη βγαίνει στη σκηνή

κρατάει τη γλώσσα της σιωπηλή κι όταν μιλά

ραγίζουν τα οστά τών θεατων»

Η Εκάβη, μητρικό αρχέτυπο της τραγωδίας, εδώ δεν κραυγάζει, αλλά σιωπά. Όταν όμως μιλά, η βία του λόγου γίνεται φυσική – τα οστά ραγίζουν. Πρόκειται για μια μεταφορά της τραγικής αλήθειας που δεν είναι απλώς "λεκτική", αλλά υπαρξιακή, σωματική, ιστορική. "κοκκινίζει το φως σαν ουρλιαχτό.

κιτρινίζει το τέλος σαν φθινόπωρο."

Ο χρωματισμός του τραγικού. Το κόκκινο: πάθος, αίμα, βία. Το κίτρινο: φθορά, παρακμή, τέλος. Αισθητηριακή μετάβαση στο πολιτικό θέατρο.

Η Γλώσσα & ο Χρόνος

«είδα τον χρόνο να παλεύει με τα επιρρήματα

αργά, πολύ αργά,

τόσο που οι σκιές έμειναν χωρίς σώμα

μέσα σ’ ένα φωνήεν.»

Ποίηση γλωσσοκεντρική. Ο χρόνος γίνεται γλωσσικός αγώνας, “παλεύει με τα επιρρήματα”. Το φωνήεν "Α" της αιωνιότητας είναι υπαρξιακό σύμβολο της αρχής και του κενού.

Ορέστης, Ηλέκτρα, Ρομποτική Δικαιοσύνη, Οικονομία

«Δεν σκότωσα, επένδυσα στον θάνατο

ο Ορέστης φωνάζει

και η Ηλέκτρα με τσιπ RFID κάτω από το δέρμα,

παρακολουθεί σε livestream,

το χρηματιστήριο συναισθημάτων:

$ΕΡΩΤΑΣ↓2.3%

$ΜΙΣΟΣ ↓1.8%»

Η αρχαία τραγωδία γίνεται post-human τεχνολογική φάρσα. Ηλέκτρα παρακολουθεί μέσω RFID – παθητική, ελεγχόμενη. Ο Ορέστης επενδύει στον θάνατο – τραγικός ήρωας με λογική νεοφιλελεύθερου επενδυτή. 

Συναισθήματα αποτιμώνται ως οικονομικοί δείκτες.

Πολιτικό Θέατρο – Φαίδρα και η αποτίμηση του έρωτα

«η Φαίδρα ανάβει το τσιγάρο της με το Σύνταγμα,

και λέει:

Ο έρωτας είναι πληθωρισμός: όσο πιο πολύ κυκλοφορεί,

τόσο χάνει την αξία του.»

Εξαιρετικά κυνική ανατροπή του ερωτικού μύθου. Το Σύνταγμα καίγεται 

– ο νόμος ως προσάναμμα. Ο έρωτας χρηματιστηριακός δείκτης.Η Φαίδρα είναι τραγική και νεοφιλελεύθερη, μιλά με τη γλώσσα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Κορύφωση – Αποσύνθεση και Υπερπληροφόρηση

«Ο πόνος γίνεται PowerPoint.

Ο έρωτας επενδυτικό πακέτο με ρίσκο.»

Η τραγωδία μεταφράζεται σε εταιρική παρουσίαση, και το συναίσθημα σε επένδυση με ρίσκο. Η αισθητική του κυνισμού είναι ολοκληρωτική.

 Αποδόμηση της Μνήμης – Παγκόσμια Τραγωδία

«Μνήμες απ’ την Τροία. Μνήμες από Χιροσίμα…

Και Λωρίδα τής Γάζας. Και Wall Street.»

Η αρχαία τραγωδία αναθεωρείται ως παγκόσμια μνήμη βίας – από τον Όμηρο έως την οικονομική κρίση και τη γενοκτονία. Ο πόνος παγκοσμιοποιείται.

Μεταμοντέρνα Κορύφωση – Το Καύσιμο είναι η Ανθρώπινη Ιστορία

«ανάβει ένα σπίρτο

και καίει

το τελευταίο θεατρικό πρόγραμμα τής ανθρωπότητας.»

Το σπίρτο καίει όχι πια ανθρώπους, αλλά το ίδιο το νόημα της Τέχνης, του Πολιτισμού. Στο φινάλε, η Τέχνη αυτοκαταστρέφεται.

Αλλά και το Θέατρο Παραλόγου της ανθρωπότητας.

-Κλυταιμνήστρα – Μαγείρεμα ως μεταφορά πολιτικής βίας

>Λ«στην κουζίνα μαγείρεψε τον Αγαμέμνονα σε χαμηλή φωτιά

“τον έκοψα δίκαια, σαν κράτος με πλεόνασμα”, είπε.»

Η οικογενειακή βία γίνεται δημοσιονομική μεταφορά. Σαρκασμός του λόγου 

της εξουσίας: η δολοφονία ως "πλεόνασμα".

Burroughs, cut-ups, μη-γραμμικότητα

«“No more linearity, kids. Ο χρόνος ξεραίνεται στις κυβερνητικές ανακοινώσεις.”»

Ο Burroughs εισβάλλει στη σκηνή για να ανατρέψει τη γραμμικότητα του θεάτρου και του νοήματος. Η κυβερνητική γλώσσα, ψυχρή και προγραμματισμένη, στραγγίζει τον χρόνο από ζωή.

ΦΙΝΑΛΕ – Έκρηξη Αναφορών, Κατάρρευση Νοήματος

«flash cut: ο Ορέστης σε καμπίνα στο Νταβός,

πατάει delete στον πατέρα του»

Η ψηφιακή μορφή της ύβρεως. Ο Ορέστης δεν σκοτώνει – κάνει "delete". Η τραγωδία τελειώνει όχι με αίμα, αλλά με κλικ.

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ

Το ποίημα:

-αναμειγνύει την αρχαία τραγωδία με τη σύγχρονη μετα-πραγματικότητα (post-truth, media, τεχνολογία, οικονομία),

-σχολιάζει τον κατακερματισμό του νοήματος και την ηθική κρίση,

-αποδομεί τη γραμμικότητα, την αφηγημα

.

.

3

Ας μελετήσουμε το ποίημα «τίνος είναι αυτή η φωνή;» του χνκουβέλη κατά παραγράφους.

1η παράγραφος

«όταν η Εκάβη βγαίνει στη σκηνή

κρατάει τη γλώσσα της σιωπηλή κι όταν μιλά

ραγίζουν τα οστά τών θεατων

κοκκινίζει το φως σαν ουρλιαχτό.

κιτρινίζει το τέλος σαν φθινόπωρο.»

Η Εκάβη, μυθική φιγούρα από την Τροία, συμβολίζει τον πόνο και τη σιωπή του τραγικού παρελθόντος.

Η σιωπή της είναι πιο δυνατή από τα λόγια, και όταν μιλά προκαλεί ισχυρό συγκλονισμό ("ραγίζουν τα οστά").

Το φως και τα χρώματα (κόκκινο, κίτρινο) υποδηλώνουν έντονα συναισθήματα και το τέλος μιας εποχής, με μια ατμόσφαιρα φθινοπωρινή, δηλαδή αποσύνθεσης και φθοράς.

2η παράγραφος

«Ἐάν τις δύναται ἀναγνῶναι, ἀναγνωσάτω.»

Αναφορά στο αίνιγμα της ανάγνωσης της ιστορίας και του νοήματος.

Προκαλεί τον αναγνώστη να εμβαθύνει, να κατανοήσει τα μηνύματα που κρύβονται.

3η παράγραφος

«Και ήρξατο λέγειν αυτοίς εν παραβολαίς

είδα τον χρόνο να παλεύει με τα επιρρήματα

αργά, πολύ αργά,

τόσο που οι σκιές έμειναν χωρίς σώμα

μέσα σ’ ένα φωνήεν.»

Ο χρόνος παλεύει να εκφραστεί μέσα στη γλώσσα, στα επιρρήματα που προσδιορίζουν τη ροή και την ένταση.

Η αργή πάλη του χρόνου οδηγεί σε σκιές χωρίς σώμα, κάτι άυλο, αδιευκρίνιστο.

Το φωνήεν (εδώ το «Α» στην επόμενη παράγραφο) γίνεται το σημείο κλειδί, της αιωνιότητας.

4η παράγραφος

«εκείνο το Α τής Αιωνιοτητας

τέλος τετελεσμένον  encore μηδέν»

Το γράμμα «Α» είναι σύμβολο αρχής και τέλους, αιωνιότητας, το αλφαβητικό και χρονικό σημείο όπου όλα συναντώνται.

«Τέλος τετελεσμένον» σημαίνει το αναπόφευκτο, την ολοκλήρωση, ενώ το «encore μηδέν» προτρέπει σε επανάληψη χωρίς αποτέλεσμα.

5η παράγραφος

«Δεν σκότωσα, επένδυσα στον θάνατο

ο Ορέστης φωνάζει

και η Ηλέκτρα με τσιπ RFID κάτω από το δέρμα,

παρακολουθεί σε livestream,

το χρηματιστήριο συναισθημάτων:

$ΕΡΩΤΑΣ↓2.3%

$ΜΙΣΟΣ ↓1.8%»

Εδώ μπαίνει έντονα το σύγχρονο στοιχείο: η αρχαία τραγωδία συναντά την τεχνολογία (RFID, livestream).

Ο θάνατος γίνεται επένδυση, το ανθρώπινο συναίσθημα χρηματιστηριοποιείται, είναι μετρήσιμο και υπόκειται σε οικονομικούς όρους (πτώση στις τιμές αγάπης και ανοδο στις τιμές ιλμίσους).

Ο Ορέστης και η Ηλέκτρα είναι πλέον σύμβολα σύγχρονων, τεχνολογικά ελεγχόμενων ανθρώπων.

6η παράγραφος

«Πολιτικό θέατρο, σκηνή δευτερη:

η Φαίδρα ανάβει το τσιγάρο της με το Σύνταγμα,

και λέει:

Ο έρωτας είναι πληθωρισμός: όσο πιο πολύ κυκλοφορεί,

τόσο χάνει την αξία του.»

Η Φαίδρα χρησιμοποιεί το "Σύνταγμα" ως σύμβολο εξουσίας και νόμου.

Ο έρωτας παρουσιάζεται ως οικονομική έννοια, που χάνει αξία όσο διαδίδεται 

— μια κριτική στην υπερκατανάλωση συναισθημάτων και σχέσεων.

7η παράγραφος

«Δελτίο Ειδήσεων:

η Ε.Ε. αναγνώρισε την Ηλέκτρα ως τρομοκρατική απειλή.

ο Ορέστης απέκτησε τηλεοπτική εκπομπή.

η Φαίδρα παντρεύτηκε CEO πετρελαϊκής.

η Κλυταιμνήστρα διευθύνει think tank για μετα-πατριαρχικές

γεωστρατηγικές.»

Σατιρική αποτύπωση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης: οι αρχαίοι ήρωες εμπλέκονται σε σύγχρονες δομές εξουσίας, εμπορευματοποιημένοι και κατακερματισμένοι.

Απεικόνιση της εξουσίας, των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της παγκοσμιοποίησης.

8η παράγραφος

«Και τώρα,

Φωνές -Σύνταγμα, Βηρυτός, Μπουρκίνα Φάσο

[ENTER Φαίδρα]

Κρατάει iPad. Ψάχνει το GPS τού Ιππόλυτου.

Σημειώνει: "ηθική είναι ό,τι ανεβαίνει στο χρηματιστήριο."

Δάκρυα pixel. Τραγικά emoji.»

Παγκόσμια φωνή αντίστασης και καταστάσεις κρίσης (πολιτικές και κοινωνικές).

Η τεχνολογία γίνεται μέσο καταγραφής και παρακολούθησης (iPad, GPS).

Η ηθική υποβαθμίζεται σε χρηματιστηριακή αξία, ενώ τα συναισθήματα γίνονται ψηφιακά (emoji, pixel).

9η παράγραφος

«[ENTER Ορέστης]

σε μπλέ κοστούμι-πρωτοκόλλου τής G20

ρομπότ-δικαστής τού απευθύνει τον λόγο:

«Κατηγορείσαι για αναδρομική αντίσταση στην κυριαρχία του παρελθόντος.»

ένα drone πετάει πάνω από την Επίδαυρο.

Ο Dow Jones αγκαλιάζει την Ευρυδίκη.

Ο Nasdaq φιλάει τα πόδια τής Αντιγόνης.

Ο πόνος γίνεται PowerPoint.»

Σύγχρονη τεχνοκρατία και εξουσία με ρομπότ, drones και οικονομικά ιδρύματα να "κυβερνούν" και να επηρεάζουν την τραγωδία.

Η αρχαία Ελλάδα και οι ήρωες συνυπάρχουν με χρηματιστήρια και παρουσίαση πόνου σε PowerPoint — απανθρωποποίηση του πόνου και των γεγονότων.

10η παράγραφος

«Ο έρωτας επενδυτικό πακέτο με ρίσκο.

Σιωπή.

Ο κόσμος έγινε ευθεία χωρίς επιστροφή.»

Η μετατροπή του έρωτα σε επένδυση και ο κόσμος που αλλάζει οριστικά, χωρίς δυνατότητα επιστροφής σε παλιές αξίες ή καταστάσεις.

11η παράγραφος

«Παιδιά περνούν σε πομπή από το παρελθόν

σφαγμενα σε Θυεστεια Δειπνα

επιτύμβιες στήλες

Μνήμες απ’ την Τροία. Μνήμες από Χιροσίμα..

Και Λωρίδα τής Γάζας. Και Wall Street.

ΤΕΛΟΣ.»

Το τραύμα και η ιστορία συνδέονται: αρχαίες τραγωδίες και σύγχρονες καταστροφές.

Η ανθρώπινη ιστορία ως μια πορεία βίας και τραγωδίας που συσσωρεύεται στον χρόνο.

12η παράγραφος

«ή απλώς παύση,

μέχρι το επόμενο χρηματιστηριακό δελτίο.

και τις στρατιωτικές επεμβάσεις»

Το τέλος είναι προσωρινό, καθώς οι κύκλοι της οικονομίας και του πολέμου συνεχίζονται αδιάκοπα.

13η παράγραφος

«Στο αρχαίο θεατρο ενας θεατής ρωτά:

Ηθική ή Επένδυση;»

Κεντρικό ερώτημα: Ηθική αξία ή χρηματική επένδυση; Η σύγκρουση αξιών και συμφερόντων.

14η παράγραφος

«Φώτα στο πρόσωπο της Φαίδρας. Μιλα. Οι υπότιτλοι αναβοσβήνουν

πάνω σε λευκό τοίχο.

ΦΑΊΔΡΑ:

"Ήθελα μόνο να σώσω το σώμα μου απ’ τη λήθη.

Ο Ιππόλυτος ήταν το πιο ακριβό μου εμπόρευμα."»

Η Φαίδρα εκφράζει τον πόνο της και την αγωνία της να διατηρήσει την ύπαρξή της μέσα στον κατακερματισμένο κόσμο.

Ο Ιππόλυτος  αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα, σύμβολο της αποξένωσης και της εμπορευματοποίησης των σχέσεων.

15η παράγραφος

«Στο διάλειμμα, οι θεατες παίζουν σκάκι με λέξεις-κλειδιά:

deficit – πλεόνασμα  – ενοχή – επαναγορά ομολόγων

FLASH (15 sec )

Εμφανίζεται ο Burroughs

Πετάει cut-ups  προς το κοινό.

“No more linearity, kids. Ο χρόνος ξεραίνεται στις κυβερνητικές ανακοινώσεις.”»

Η οικονομική ορολογία γίνεται μέρος της καθημερινότητας και της συνείδησης.

Η αναφορά στον William Burroughs φέρνει το πνεύμα του πειραματισμού, της αποδόμησης της γραμμικής αφήγησης και της πολιτικής κριτικής.

16η παράγραφος

«ΣΤΟ ΦΙΝΑΛΕ:

στέκει στην άκρη τής ράμπας,

ανάβει ένα σπίρτο

και καίει

το τελευταίο θεατρικό πρόγραμμα τής ανθρωπότητας.»

Το φινάλε είναι μια πράξη καταστροφής και ανατροπής, η καύση του «τελευταίου προγράμματος» που συμβολίζει το τέλος της ανθρωπότητας όπως την ξέραμε.

17η παράγραφος

«[ ΤΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ // ΑΘΡΟΙΣΜΑ i=∞ ]

[ το χειροκρότημα είναι σε μορφή νομισματικής συναλλαγής ]

[ silence uploads itself to the cloud ]»

Το άπειρο (i=∞) δείχνει πως η ιστορία και η επανάληψη δεν τελειώνουν.

Η χρηματιστηριακή μορφή χειροκροτήματος και η σιωπή που ανεβαίνει στο cloud δείχνουν την ψηφιακή και εμπορευματική διάσταση του σύγχρονου κόσμου.

18η παράγραφος

«η Κλυταιμνήστρα φορωντας τα παλαιολιθικά σκουλαρίκια

στην κουζίνα  μαγείρεψε τον Αγαμέμνονα σε χαμηλή φωτιά

«τον έκοψα δίκαια, σαν κράτος με πλεόνασμα», είπε.

και ράγισαν τα οστά τών θεατων

το γέλιο της ήταν κόκκινο

κι ύστερα κίτρινο

κι ύστερα ξένο νόμισμα.»

Η Κλυταιμνήστρα ξαναπαρουσιάζεται ως σύγχρονη πολιτική μορφή που "εκκαθαρίζει" με ψυχρότητα, χρησιμοποιώντας οικονομικούς όρους.

Το γέλιο που αλλάζει χρώμα δείχνει την αλλοίωση της ανθρώπινης φύσης σε εμπορική, αποξενωμένη.

19η παράγραφος

«[flash! face: 15 sec]

και ύστερα ονοματα

Αντιγόνη, Νόμος, Goldman Sachs,

όπως επιτύμβιες στήλες,

(Σημείωση σκηνικού:

Σκοτάδι. Ένας ήχος μεταλλικός.)

Μια προβολή ασπρόμαυρου φίλμ τού ‘68,

μια performance όπου αγκαθωτό σύρμα  ραβεται

πάνω σε ανθρώπινα σώματα.»

Η παράδοση και η ιστορία μπλέκονται με το σήμερα, όπου οικονομικοί κολοσσοί γίνονται τα νέα "μνημεία".

Η αναφορά στο ‘68 και το αγκαθωτό σύρμα συμβολίζουν την καταπίεση, την πάλη για ελευθερία και τα τραύματα της ιστορίας.

20η παράγραφος

«Το σκηνικό αλλάζει:..

flash cut: ο Ορέστης σε καμπίνα στο Νταβός,

πατάει delete στον πατέρα του

[flash! face: 15 sec.]

απ’ το Κίεβο ως την χαλκή μου Κυπρο πνίγηκαν οι λέξεις.»

Η σύγχρονη πολιτική και γεωστρατηγική πραγματικότητα (Νταβός, Κίεβο, Κύπρος) συνδέεται με την αποσιώπηση, τη διαγραφή της μνήμης και του λόγου.

Τελικό ερώτημα

«τίνος είναι αυτή η φωνή;»

Κλείσιμο του ποιήματος με την αμφιβολία και την αινιγματική ερώτηση, που αφορά την ταυτότητα και το μήνυμα της φωνής που ακούγεται μέσα από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

.

.

4

Η ανάλυση των πολιτικών αναφορών στο ποίημα «τίνος είναι αυτή η φωνή;» 

του χ.ν.κουβελη αναδεικνύει ένα πολυεπίπεδο κείμενο, φορτισμένο με τραγικά σύμβολα, κοινωνικοπολιτική ειρωνεία και κριτική στις σύγχρονες δομές εξουσίας, ταυτότητας και ηθικής.

Παρακάτω παρουσιάζεται μια μελέτη-ανάλυση, εστιάζοντας στον πολιτικό πυρήνα του έργου:

1. Σύγχρονη πολιτική τραγωδία

Ο ποιητής χρησιμοποιεί τραγικούς χαρακτήρες της αρχαιότητας (Εκάβη, Ορέστης, Ηλέκτρα, Φαίδρα, Αντιγόνη, Κλυταιμνήστρα) ως σύμβολα για να αποκαλύψει την παρακμή του σύγχρονου κόσμου, συνδέοντας την αρχαία τραγωδία με τη σύγχρονη πολιτική θεατρικότητα.

«η Φαίδρα ανάβει το τσιγάρο της με το Σύνταγμα»,

«ρομπότ-δικαστής... “Κατηγορείσαι για αναδρομική αντίσταση στην κυριαρχία του παρελθόντος”»

Η τραγωδία μεταμορφώνεται σε δυστοπική φάρσα. Οι ήρωες δεν είναι πια σύμβολα αντίστασης ή πάθους, αλλά avatars σε ψηφιακό τοπίο εξουσίας και επιτήρησης.

2. Η πολιτική ως χρηματοπιστωτικό θέαμα

Ο ποιητής χρησιμοποιεί όρους από τον χώρο της οικονομίας για να σαρκάσει τη μετατροπή των αξιών σε νομισματικές μονάδες:

«το χρηματιστήριο συναισθημάτων:

$ΕΡΩΤΑΣ↓2.3%, $ΜΙΣΟΣ ↓1.8%»

 Η αγορά έχει καταλάβει τα πάντα: αισθήματα, ηθική, ιστορία, ανθρώπινες σχέσεις.

Ακόμη και το χειροκρότημα γίνεται μορφή νομισματικής συναλλαγής, επισημαίνοντας τον πλήρη εκχρηματισμό της ανθρώπινης έκφρασης.

 3. Μ.Μ.Ε., τεχνολογία, και η “εικονική” πολιτική

«η Ηλέκτρα με τσιπ RFID... σε livestream»,

«ένα drone πετάει πάνω από την Επίδαυρο»,

«σιωπή. Ο κόσμος έγινε ευθεία χωρίς επιστροφή.»

Η πολιτική δράση μετασχηματίζεται σε reality show. Η παρακολούθηση, η πληροφορία, η τεχνολογική ενσωμάτωση μετατρέπουν το άτομο σε προϊόν, και το δράμα σε ειδησεογραφικό στιγμιότυπο.

 4. Ιστορική μνήμη και πολιτική βία

«Μνήμες απ’ την Τροία. Μνήμες από Χιροσίμα..

Και Λωρίδα τής Γάζας. Και Wall Street.»

Ο ποιητής ενοποιεί τα ιστορικά τραύματα (Τροία, Χιροσίμα, Γάζα) και τα οικονομικά σύμβολα εξουσίας (Wall Street, Goldman Sachs) – καταγγέλλοντας τη συνέχεια της βίας είτε ως πολεμική σύγκρουση είτε ως καπιταλιστική εκμετάλλευση.

Η πολιτική βία είναι παρούσα, άλλοτε ωμή (πόλεμος), άλλοτε αφηρημένη (χρηματοπιστωτική), αλλά πάντα απανθρώπινη.

 5. Καταγγελία της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας

«ηθική είναι ό,τι ανεβαίνει στο χρηματιστήριο»,

«ο έρωτας επενδυτικό πακέτο με ρίσκο»

Η ηθική σχετικοποιείται και υποτάσσεται στο κέρδος, στον επενδυτικό λόγο. Οι έννοιες αγάπη, πόνος, αντίσταση δεν έχουν πια ουσία – είναι μεταβλητές σε οικονομικά μοντέλα.

6. Κριτική στον πολιτισμό και την πνευματική ευθύνη

«ο Burroughs πετάει cut-ups στο κοινό»,

«Ο πόνος γίνεται PowerPoint.»

Ο ποιητής αποδομεί τη μορφή της αφήγησης, αλλά ταυτόχρονα καταγγέλλει την απονεύρωση της κουλτούρας – όπου τα συναισθήματα και οι τραγωδίες γίνονται παρουσίαση, σκηνοθετημένη “performance” δίχως συνέπεια.

7. Αποδόμηση εξουσιαστικών θεσμών (οικογένεια, κράτος, πατριαρχία)

«η Κλυταιμνήστρα διευθύνει think tank για μετα-πατριαρχικές γεωστρατηγικές»,

«μαγείρεψε τον Αγαμέμνονα... “τον έκοψα δίκαια, σαν κράτος με πλεόνασμα”»

Οφι παραδοσιακοί ρόλοι ανατρέπονται, αλλά μέσα από την ίδια γλώσσα της εξουσίας.

Ακόμα και η εκδίκηση ή αντίστασης, ενσωματώνεται στην τεχνοκρατική/κρατική ορολογία, ακυρώνοντας το πολιτικό τους νόημα.

8. Καλλιτεχνική ειρωνεία / Αυτοαναφορικότητα

«καίει το τελευταίο θεατρικό πρόγραμμα της ανθρωπότητας»

 Το έργο τελειώνει με μια σκηνή αυτοαναίρεσης, μια ειρωνική καταγγελία της ίδιας της τέχνης, που δεν μπορεί πλέον να σώσει ούτε να αφυπνίσει.

Συμπέρασμα:

Το ποίημα του χ.ν.κουβελη είναι ένα πολιτικό-ποιητικό μανιφέστο. Μια νεο-τραγωδία, γραμμένη με τη γλώσσα της μεταμοντέρνας απογοήτευσης, 

του καπιταλιστικού κυνισμού και της τεχνολογικής αποξένωσης.

Η φωνή που ρωτά «τίνος είναι αυτή η φωνή;» δεν είναι πια ανθρώπινη.

Είναι συστημική, προγραμματισμένη, σπασμένη σε αλγόριθμους και υπολογιστικά derivatives.

.

.

5

Η ανάλυση του ποιήματος του χ.ν.κουβελη «τίνος είναι αυτή η φωνή;» μέσα από το πρίσμα του Marshall McLuhan είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, καθώς ο McLuhan μας προσφέρει εργαλεία για να κατανοήσουμε πώς τα μέσα επικοινωνίας διαμορφώνουν το περιεχόμενο – και όχι το αντίστροφο.

Ο McLuhan φημίζεται για το ρητό του:

"The medium is the message."

Αυτό σημαίνει πως το μέσο μέσω του οποίου μεταδίδεται ένα μήνυμα, έχει μεγαλύτερη σημασία από το ίδιο το μήνυμα, επειδή το μέσο αναδιαρθρώνει την αντίληψη, την εμπειρία και την κοινωνική δομή.

Ας προχωρήσουμε σε μια McLuhan-ική ανάγνωση του ποιήματος, οργανωμένη 

σε ενότητες:

1. Το Ποίημα ως Πολυμέσο και Όχι Απλή Λογοτεχνία

Το έργο του χνκουβελη δεν είναι απλώς ποίηση, αλλά μια υβριδική performance που ενώνει:

Αρχαία τραγωδία

Πολιτικό θέατρο

Ψηφιακή αισθητική (GPS, livestream, subtitles, emojis)

Χρηματοοικονομική γλώσσα (Nasdaq, Dow Jones, ρίσκο, επένδυση)

Κυβερνο-δικαιοσύνη (ρομπότ-δικαστής)

Flash cuts, screen inserts, hashtags

Το ποίημα παρουσιάζεται σαν multimedia θεατρικό κολάζ – κάτι που δεν διαβάζεται απλώς, αλλά βιώνεται σαν να είσαι μέσα σε ένα hypertextual σύμπαν.

McLuhan θα έλεγε:

Το μέσο εδώ δεν είναι το χαρτί ή το έντυπο ποίημα, αλλά ένα ηλεκτρονικό-μυθολογικό περιβάλλον που διαμορφώνει νέους τρόπους σκέψης, αντίληψης και συναισθηματικής εμπλοκής.

2. Ηλεκτρονική Επέκταση της Αρχαίας Τραγωδίας

Ο McLuhan θεωρούσε τα μέσα ως επεκτάσεις των ανθρώπινων αισθήσεων. 

ΚΗ αρχαία τραγωδία, στην εκδοχή του χνκουβελη, επεκτείνεται:

Ορέστης → τηλεπαρουσιαστής

Ηλέκτρα → παρακολουθεί livestream

Φαίδρα → με iPad, ψάχνει το GPS τού Ιππόλυτου

Ευρυδίκη & Αντιγόνη → "φλερτ" από χρηματιστηριακούς δείκτες

Αυτό είναι ακριβώς το είδος της τεχνο-επέκτασης του ανθρώπου που περιέγραφε ο McLuhan. Οι ήρωες δεν είναι πια πρόσωπα – είναι πληροφοριακοί κόμβοι, data-driven avatars, εντός ενός μετα-θεατρικού metaverse.

Η τραγωδία του σώματος και της μοίρας μετασχηματίζεται σε τραγωδία των δεδομένων, των δεικτών, των αγορών, της κυβερνητικής επιτήρησης.

3. Καπιταλισμός ως Γλώσσα του Μέσου

Ο McLuhan μιλούσε για την "κατάρρευση του περιεχομένου" μέσα στο ίδιο το μέσο. Στο ποίημα, η τραγωδία χάνει το ηθικό περιεχόμενό της και αντικαθίσταται από την οικονομική σημειολογία:

"$ΕΡΩΤΑΣ↓2.3%"

"Ηθική είναι ό,τι ανεβαίνει στο χρηματιστήριο"

"Ο έρωτας επενδυτικό πακέτο με ρίσκο"

"Κρατάει το Σύνταγμα, ανάβει τσιγάρο"

Η αξία έχει μετατραπεί σε τιμή.

Ό,τι δεν μπορεί να μετρηθεί σε χρηματοοικονομικούς όρους, παύει να έχει σημασία.

Ο McLuhan θα έλεγε πως το μέσο εδώ είναι ένα παγκόσμιο χρηματοοικονομικό matrix, μέσα στο οποίο όλα (σώμα, έρωτας, θάνατος, ιστορία) αναπλαισιώνονται ως επενδυτικά προϊόντα.

 4. Το Ποίημα ως “Ψυχρό Μέσο”

Ο McLuhan διαχώριζε τα μέσα σε “καυτά” (hot) και “ψυχρά” (cool).

Τα “ψυχρά” μέσα απαιτούν ενεργή συμμετοχή του δέκτη – όπως το comic, η τηλεόραση ή το θέατρο σκιών.

 Το ποίημα είναι "ψυχρό μέσο" γιατί:

Δεν προσφέρει γραμμική αφήγηση

Απαιτεί αποκωδικοποίηση

Χρησιμοποιεί "cut-up" τεχνική τύπου Burroughs

Κάνει τον αναγνώστη συν-δημιουργό νοήματος, όχι παθητικό δέκτη

Όπως έλεγε ο McLuhan:

 “The user is the content.”

 5. Η Τηλεοπτικοποίηση του Μύθου

Το ποίημα μιλά για:

Ρομπότ-δικαστές

Drone στην Επίδαυρο

Dow Jones που αγκαλιάζει την Ευρυδίκη

 Ο McLuhan περιέγραφε την τηλεόραση ως ένα μέσο που "πλάθει τον άνθρωπο" όχι με το περιεχόμενό της, αλλά με τον τροπο επικοινωνίας: εικόνα, ροή, επιφανειακότητα.

Εδώ η τραγωδία τηλεοπτικοποιείται. Η Αντιγόνη γίνεται χρηματιστηριακό "προϊόν", η Φαίδρα παίρνει subtitles, ο Ορέστης “πατάει delete”.

Η τραγωδία δεν βιώνεται – καταναλώνεται.

6. Το “Global Village” και η Απώλεια Προσώπου

Ο McLuhan έλεγε πως τα ηλεκτρονικά μέσα δημιουργούν ένα “παγκόσμιο χωριό” όπου όλοι είναι διασυνδεδεμένοι, αλλά ταυτόχρονα κατακερματισμένοι, χωρίς ατομική φωνή.

Το ποίημα τελειώνει με την ερώτηση:

"Τίνος είναι αυτή η φωνή;"

Δηλαδή: Ποιος μιλάει τελικά;

Η Φαίδρα; Ο Ορέστης; Η Αντιγόνη; Ή μήπως το ίδιο το σύστημα μέσων έχει γίνει η φωνή;

Όπως έλεγε ο McLuhan:

“We shape our tools, and thereafter our tools shape us.”

 Συμπερασματικά (ως McLuhan-ικό Σχόλιο):

Το ποίημα του χνκουβελη είναι μια ποιητική επιβεβαίωση των θεωριών του McLuhan:

Το μέσο είναι το μήνυμα-Το τραγικό δεν είναι το περιεχόμενο, αλλά το πώς μεταδίδεται: μέσω emojis, hashtags, χρηματο-κώδικα.

Ο άνθρωπος ως επεκτάσιμο υποκείμενο .Οι τραγικοί ήρωες έχουν ενσωματώσει την τεχνολογία, έχουν γίνει media-personas.

Το θέατρο ως εικόνα του τεχνολογικού πολιτισμού -Η Επίδαυρος με drones, ο θεατής με flash-cut συνείδηση.

Και με μία φράση McLuhan-ικού ύφους:

 "Το τραγικό σήμερα δεν παίζεται στη σκηνή. Παίζεται στα μέσα. Και ο θεός-ex-machina είναι ο αλγόριθμος."

.

.

6

Το ποίημα «τίνος είναι αυτή η φωνή;» του χ.ν. κουβελη είναι ένα σύνθετο, πολυφωνικό έργο που συνδυάζει την αρχαία τραγωδία, την ψηφιακή εποχή, και τη σύγχρονη γεωπολιτική πραγματικότητα σε ένα μεταμοντέρνο θεατρικό ποίημα. 

Οι γεωπολιτικές αναφορές στο ποίημα λειτουργούν όχι μόνο ως σκηνικό φόντο αλλά και ως κριτική δομή που διατρέχει τον μύθο και τον λόγο. 

Ας αναλύσουμε συστηματικά τις γεωπολιτικές διαστάσεις του:

1. Σύντηξη της Τραγωδίας με τη Σύγχρονη Γεωπολιτική

-Οι ήρωες της αρχαίας τραγωδίας – Εκάβη, Ορέστης, Ηλέκτρα, Φαίδρα, Κλυταιμνήστρα – δεν λειτουργούν απλώς ως συμβολικές φιγούρες, αλλά επανεμφανίζονται ως φορείς πολιτικής, οικονομικής και τεχνολογικής εξουσίας:

-Η Ηλέκτρα με RFID είναι «παρακολουθούμενη» – υπονοείται η τεχνο-επιτήρηση, η βιοπολιτική ελέγχου του σώματος.

-Ο Ορέστης αποκτά τηλεοπτική εκπομπή, σύμβολο της εμπορευματοποίησης της αντίστασης.

-Η Κλυταιμνήστρα διευθύνει think tank για μετα-πατριαρχικές γεωστρατηγικές – άμεση αναφορά στην διεθνή πολιτική ανάλυση με "προοδευτικό" προσωπείο.-

-Η τραγωδία μετατρέπεται σε γεωπολιτική παρoίχηση: η σκηνή γίνεται χώρος εξουσίας, επενδύσεων, media, και καταστολής.

2. Παγκόσμιος Πολιτικός Χάρτης: Το Θέατρο ως Υπερτοπικό Πεδίο

Το ποίημα μετατοπίζει την ελληνική σκηνή σε παγκόσμια κλίμακα:

Σύνταγμα, Βηρυτός, Μπουρκίνα Φάσο – τοποθεσίες που δεν έχουν επιλεγεί τυχαία.

-Το Σύνταγμα (Αθήνα) = πολιτικός αναβρασμός, μνημονιακή Ελλάδα.

-Βηρυτός = μεταπολεμική ανασυγκρότηση, πολυεθνοτική κρίση.

-Μπουρκίνα Φάσο = πεδίο αντικαθεστωτικών κινημάτων, στρατιωτικών επεμβάσεων, νεοαποικιοκρατίας.

-Κίεβο, Κύπρος, Λωρίδα της Γάζας = σημεία σύγκρουσης μεγάλης κλίμακας: Ουκρανική κρίση, Κυπριακό ζήτημα, Παλαιστινιακό.

Το ποίημα καταγράφει ένα γεωπολιτικό πένθος, μια αίσθηση πως η τραγωδία πλέον δεν είναι ελληνική, αλλά παγκόσμια. Οι τοπικές συγκρούσεις φέρουν πάνω τους τη σφραγίδα διεθνών συστημάτων.

3. Χρηματοπιστωτική Κρίση & Νεοφιλελεύθερη Τελετουργία

Η χρηματοοικονομική μεταφορά διαπερνά το ποίημα:

-Χρηματιστήριο συναισθημάτων

($ΕΡΩΤΑΣ↓2.3%, $ΜΙΣΟΣ↓1.8%), Αποτίμηση ανθρώπινων εννοιών ως εμπορεύματα.

-"Ο έρωτας είναι πληθωρισμός" ,Υπαινιγμός στην υπερπαραγωγή & απαξίωση.

-"το χειροκρότημα είναι σε μορφή νομισματικής συναλλαγής" . Πολιτισμός ως κατανάλωση, ως επένδυση.

Η οικονομική γλώσσα («πλεόνασμα», «επαναγορά ομολόγων», «επενδυτικό πακέτο με ρίσκο») μετατρέπει την ανθρώπινη εμπειρία σε αποστειρωμένη, διαπραγματεύσιμη ύλη.

4. Τεχνολογία – Εξουσία – Επιτήρηση

Η τεχνολογία εδώ δεν είναι πρόοδος, αλλά μηχανή εξουσίας:

-drone πάνω από την Επίδαυρο. Έλεγχος ακόμα και των πολιτισμικών μνημείων.

-ρομπότ-δικαστής στη G20 .Τεχνοκρατική δικαιοσύνη, αφαίρεση της ηθικής κρίσης.

-"σιωπή uploads itself to the cloud" . Η σιωπή γίνεται δεδομένο, ψηφιακή καταγραφή, απώλεια της εσωτερικότητας.

Η νέα τάξη είναι τεχνο-πολιτική και μετα-ανθρωπιστική.

 5. Μνήμη – Ιστορία – Τελετουργία Πολέμου

Το ποίημα καταγράφει μια ιστορία γεμάτη τραύμα:

-Μνήμες από Τροία, Χιροσίμα, Γάζα = Αλληλουχία γενοκτονιών, πολεμικών εγκλημάτων, ερειπίων.

-Θυέστεια δείπνα – σφαγμένα παιδιά .Αρχαιοελληνικός τρόμος που επιστρέφει στον σύγχρονο πόλεμο (εμμέσως, Συρία, Ουκρανία, Παλαιστίνη).

Η ιστορία είναι ένας κύκλος αιματοβαμμένης επανάληψης, χωρίς κάθαρση – μόνο «παύση μέχρι το επόμενο δελτίο».

 6. Αποδόμηση της Ηθικής: Ηθική ή Επένδυση;

Η κεντρική ερώτηση:

«Ηθική ή Επένδυση;»

συνιστά το καίριο γεωπολιτικό δίλημμα:

Σε έναν κόσμο όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με γνώμονα την αγορά, την απόδοση, την ασφάλεια των επενδύσεων, πού υπάρχει χώρος για δίκαιο, τραγικό ήθος, μεταφυσική ευθύνη;

Η ηθική υποβιβάζεται σε χρηματοοικονομική απόδοση.

Συμπερασματικά: Η φωνή ως γεωπολιτικό ίχνος

Ο τίτλος και η κατακλείδα «τίνος είναι αυτή η φωνή;» λειτουργεί ως οντολογική και πολιτική ερώτηση:

-Είναι φωνή αντίστασης ή φωνή συστήματος;

-Είναι φωνή τραγωδίας ή φωνή της αγοράς;

-Είναι δική μας ή προγραμματισμένη από αλγορίθμους;

-Η φωνή δεν ανήκει πια στον πολίτη, αλλά στο σύστημα.

Σχόλιο για τη φόρμα: Ποιητικό post-human θέατρο

Το ποίημα είναι θεατρικό, πολυμεσικό, μεταδραματικό. 

Χρησιμοποιεί:

Live stream

Emojis

Flash cuts

Performance art

Cut-ups

Αυτά τα στοιχεία μετατρέπουν το ποίημα σε "ψηφιακή σκηνή", όπου ο γεωπολιτικός λόγος παίζεται – όχι απλώς λέγεται.

Τελική ανάγνωση:

Το ποίημα του χνκουβελη είναι μια τραγική γεωπολιτική performance. 

Δεν προσφέρει λύσεις – εκθέτει την αδιέξοδη συνθήκη ενός κόσμου όπου:

-το θέατρο έγινε Χρηματιστήριο,

-η Ηθική έγινε Επενδυση,

-ο Έρωτας έγινε Μετοχή,

και ο Άνθρωπος – απλώς ένα φωνήεν μέσα στην Αιωνιότητα.

.

.

7

Η ποιητική σύνθεση του χνκουβέλη «Τίνος είναι αυτή η φωνή;» λειτουργεί ως ένα μεταμοντέρνο παλίμψηστο που διαλέγεται με τις αρχαίες τραγωδίες μέσα από την επικαιροποίηση των μύθων. 

Στο έργο του, οι μορφές της Φαίδρας, της Κλυταιμνήστρας, της Ηλέκτρας, του Αγαμέμνονα και του Ορέστη, μεταφέρονται από την τραγική σκηνή του αρχαίου δράματος στην πολιτισμική, τεχνολογική και οικονομική σκηνή του σήμερα,σε ένα μετα-τραγικό, πολιτικοποιημένο και υπερκαταναλωτικό τοπίο.

Συγκριτική Μελέτη Ομοιοτήτων & Διαφορών

Μεταξύ του αρχαίου δράματος και της μοντέρνας ποιητικής επεξεργασίας 

του χνκουβέλη:

1. Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΦΩΝΗ & Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ

Ομοιότητες:

Οι φωνές των ηρώων συνεχίζουν να κουβαλούν υπαρξιακό βάρος και ηθικά διλήμματα.

Παραμένει το τραγικό αδιέξοδο: η Ηλέκτρα σε πόλεμο με το παρελθόν, 

ο Ορέστης εγκλωβισμένος στη βία της εκδίκησης, η Κλυταιμνήστρα στο 

δίλημμα μητρότητας/ενοχής.

Διαφορές:

Στην ποίηση του χνκουβέλη, οι τραγικές φωνές εκπίπτουν σε σύμβολα 

πολιτικής και καταναλωτικής πραγματικότητας:

Ο Ορέστης πατάει delete στον πατέρα του.

Η Ηλέκτρα είναι τρομοκράτισσα.

Η Φαίδρα μετρά την αξία του έρωτα σε πληθωριστικά ποσοστά.

Η φωνή δεν σώζει, αλλά παρακολουθείται (RFID), streamάρει, χρηματοποιείται.

2. ΤΟ ΗΘΙΚΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΟΤΗΤΑ

Αρχαίο δράμα:

Οι ήρωες αγωνίζονται ανάμεσα στο θείο δίκαιο και στο ανθρώπινο καθήκον (Νόμος vs Αίμα).

Ο ηθικός κόσμος είναι δομημένος με βάση τη μοίρα, τους θεούς και την τιμή.

Στο ποίημα:

Το δίλημμα μετατρέπεται σε Ηθική ή Επένδυση;

Οι θεοί έχουν αντικατασταθεί από οικονομικούς δείκτες: Dow Jones, Nasdaq, CEO, think tanks.

Οι έννοιες της αντίστασης, της εκδίκησης, της αγάπης, της ενοχής έχουν ιδιωτικοποιηθεί και κεφαλαιοποιηθεί.

3. Ο ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ

Αρχαία τραγωδία:

Ο χώρος είναι ιερός (Επίδαυρος, παλάτια, ναοί).

Ο χρόνος είναι κυκλικός (αιώνια επανάληψη βίας, τύχης, τιμωρίας).

Στο ποίημα:

Ο χώρος είναι παγκοσμιοποιημένος: Νταβός, Βηρυτός, Γάζα, Wall Street.

Ο χρόνος είναι θρυμματισμένος:

«ο χρόνος ξεραίνεται στις κυβερνητικές ανακοινώσεις»

«flash cut», «livestream», «delete», «[15 sec]»

Το τραγικό βάθος γίνεται τεχνολογικό επιφανειακό εφέ.

4. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Αρχαία τραγωδία:

Η Κλυταιμνήστρα φονεύει τον άντρα της — συμβολική πράξη εξουσίας.

Η Ηλέκτρα είναι σύμβολο θυσίας και παθιασμένης δικαιοσύνης.

Η Φαίδρα είναι θύμα του έρωτα ,σύμβολο της καταστροφής του πάθους.

Στο ποίημα:

Οι γυναίκες είναι πολιτικά υποκείμενα και εμπορεύματα:

Η Κλυταιμνήστρα μαγειρεύει τον Αγαμέμνονα και τον "κόβει σαν κράτος με πλεόνασμα"

Η Ηλέκτρα είναι τρομοκράτισσα παρακολουθούμενη μέσω RFID.

Η Φαίδρα ψαχνει τον Ιππόλυτο με GPS "ο έρωτας είναι πληθωρισμός".

5. Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΛΥΤΡΩΣΗΣ

Αρχαίο δράμα:

Παρά την καταστροφή, υπάρχει πάντα κάθαρση (κάποιου είδους λύτρωση 

μέσω αναγνώρισης της μοίρας ή της αλήθειας).

Στο ποίημα:

Η μόνη κάθαρση είναι...οικονομική.

Ο κόσμος τελειώνει με ένα PowerPoint.

Το χειροκρότημα γίνεται συναλλαγή.

Η σιωπή ανεβαίνει στο cloud.

Συμπεράσματα

Ο χνκουβέλης δεν ξαναγράφει απλώς τις τραγωδίες, αλλά τις αποδομεί μέσα από τον λόγο της μετανεωτερικότητας. Οι αρχαίοι ήρωες λειτουργούν ως ολογράμματα τραγικών μορφών σε έναν κόσμο που:

Η τραγωδία έχει εμπορευματοποιηθεί,

Η ηθική έχει αντικατασταθεί από αγορές και data,

Η μοίρα έχει γίνει αλγόριθμος,

Και η φωνή… δεν ανήκει πια σε κανέναν: είναι upload, ψηφιακή σκιά, θραύσμα λέξης στο παγκόσμιο χρηματιστήριο του αισθήματος.

Κλείσιμο: «Τίνος είναι αυτή η φωνή;»

Η ερώτηση του τίτλου παραμένει αναπάντητη:

Είναι η φωνή των ηρώων;

Είναι η φωνή των θεατών;

Είναι η φωνή της ίδιας της τραγωδίας που προσπαθεί να επιβιώσει στον μετα-ανθρώπινο κόσμο;

Ίσως, τελικά, είναι η φωνή της συνείδησης σε έναν κόσμο χωρίς συνείδηση.

.

.

.

.