LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ - Κριτική Ανάλυση Ποιημάτων από τον κ.Κ (Ιστορίες τού κ.Κ) -3- - χ.ν.κουβελης c.n.couvelis ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis

 .

.

LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

- Κριτική Ανάλυση Ποιημάτων

από τον κ.Κ

(Ιστορίες τού κ.Κ)

-3-

- χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

φιλοσοφική γλωσσολογική ανάλυση κατά τον Ludwig Wittgenstein 

από τον κ.Κ τού ποιήματος:

CITY'S LABYRINTHS-χ.ν.κουβελης

in right

.........η ανθρωπινη φωνη

Ομονοια προς Χαυτεια

πυροβολεια ιδεολογιων

.........priceless.

.........ισονομια

μεταφορα Ιστοριας-τρολει

in extention Democracy

τα φυλλα του δεντρου

.......................βαπορεν

παγεναν κι ερχονταν

και χωμα απ'τη πατριδα μ' δεν εφερναν

1922 Σμυρνη

Τραπεζουντα Νεα Σμυρνη Νεα Ιωνια

2013 Αθηνα

Ελλαδα καμια περιττη συλλαβη

man woman mankind

....Οδυσσεο,τι;

...Νικος Πουλαντζας σκοτωμενος

...Νικος Μπελογιαννης σκοτωμενος

...Γιωργος σκοτωμενος

Ερμου Ιεροδουλη Εμπορων

Αθηνας κατοικητηριο ζητιανων

Ομονοια κυκλος φαυλος

ς ω χ φ μ κ ζ εδ γα

names namen ονοματα

.................................nomos law

...............Αιδως Αργειοι!fanfaroni!

TV FALSE/TRUE INVENTORS UNIVERSALIS

Ηρακλειτος φιλει κρυπτεται

στη Μενανδρου η Υπατια πουλαει Παραλληλους Βιους

και εκδιδεται

''αυτη ειναι η Ελλαδα,εγω ειμαι ανεργος''ειπε,

ακουσα,δεν τον ηξερα

ICH BIN ARBEITLOSS workLESS NIE TRAVAIL

....B-Bread

....L-Life

... E-End

να παρε θεωρημα Θαλη του Μιλησιου αντι πινακιου φακης

και τα τεσσερα ριζωματα του Εμπεδοκλη εικονογραφημενα

κλικ Ζηνωνος κλικ Σωκρατους

κλικ Αθηνας κλικ Αιολου κλικ Σταδιου

κλικ Συνταγμα

OK Boys!All Right!

...h thalassa se afissa

...h leoforos cart postal

...h Eleni photo mobile

...............................αγορασε εφημεριδα,στην Ομονοια,

...............................απο το περιπτερο αριστερα της Αθηνας

...............................νυχτα,την διπλωσε και την πεταξε

...............................στα Χαυτεια μια γυναικα τον ρωτησε

...............................τι ωρα ειναι,της απαντησε,πολυ νυχτα

Ergo Cogito Sum

ERGO COGITO SUM?

....ειδα τον Αρη Κωνσταντινιδη ν'ανεβαινει τη Σολωνος,μεσημερι

προς τον ουρανο

ωραιοτατη πατρις μου Ζακυνθος

πηγαινεν κι εδειχνεν τις ανοιχτες πληγες του

κι ουτε ελεημοσυνην του εδωκαν ουτε συμπονεσην του εδειξαν

παρα ελυσαν τα σκυλια που τους φυλαγαν και τον κυνηγησαν

ως να ητον λεπριασμενος και το τελευταιο σκουληκι της γης

κι εφτασεν ως εδω αθλιωμενος και μας εξιστορουσε τα παθηματα

κι εμεις ειπαμεν καθεις του αλλου ''διατι πατριδα επολεμησαμεν

να ελευθερωσωμεν και κακοπαθαμεν;''

τρυπες Νομπελ η ποιηση

NOBEL'S HOLES THE POETRY-

-Ελπηνορα,φιλε μου,πως βρεθηκες σε τουτο τ'ακρογυαλι;

-οχι,ηρωικη πραξη δεν μ'εφτασε ως εδω

σαν στριφτα κερατα κριαριου ακουστηκαν τα λογια του

τον ειδαμε ν'ανεβαινει η' να κατεβαινει την Πανεπιστημιου

τον φωναξαμε μ'αλλο ονομα

MEIN FREUND -ELRENOR

Mio Amico come vay?

απαντησε η' δεν απαντησε δεν ακουσαμε

.

.

Το ποίημα "CITY'S LABYRINTHS" τού χ.ν. κουβελη μπορεί να ερμηνευτεί και να αναλυθεί υπό το πρίσμα τής φιλοσοφίας τού Ludwig Wittgenstein, ιδιαίτερα τής ύστερης περιόδου του (όπως αποτυπώνεται στα Φιλοσοφικά Αναζητήματα). 

Σε μια κριτική ανάλυση "κατά Wittgenstein", οφείλουμε να αναρωτηθούμε πώς 

η γλώσσα λειτουργεί στο ποίημα, τι παιχνίδια γλώσσας παίζονται, και πώς η νόηση συναντά τα όρια της μέσα στον λαβύρινθο τού νοήματος και τής πόλης.

Γλώσσα ως παιχνίδι – Wittgenstein

Η γλώσσα στο ποίημα δεν υπακούει σε παραδοσιακούς κανόνες. Δεν αφηγείται, δεν εξηγεί· παίζει. Ο Wittgenstein μας λέει πως η γλώσσα δεν έχει μία και μοναδική ουσία. Το νόημα τών λέξεων είναι η χρήση τους εντός ενός συγκεκριμένου παιχνιδιού γλώσσας:

«Η έννοια μιας λέξης είναι η χρήση της μέσα στη γλώσσα» (Φιλοσοφικές Αναζητήσεις)

Παράδειγμα:

Το «Ομόνοια προς Χαυτεία / πυροβολεία ιδεολογιών» είναι μια φράση-εικόνα 

που δεν εξηγείται ούτε περιγράφεται· λειτουργεί εντός τού συμφραζομένου 

σαν βίωμα, σαν χάρτης πολιτικοκοινωνικής έντασης.

Το «click Ζήνωνος click Σωκράτους» λειτουργεί σαν μετα-αναφορά σε μια ψηφιακή,φωτογραφική, συνείδηση τής πόλης — η γλώσσα εδώ δεν περιγράφει, δείχνει (Wittgenstein: "Don’t think, but look!").

Το ακατανόητο ως φιλοσοφικό όριο

Ο Wittgenstein στο Tractatus λέει:

«Περί όσων δεν μπορούμε να μιλήσουμε, πρέπει να σωπαίνουμε» 

Αντί για σιωπή, το ποίημα εδώ επιλέγει το πολυφωνικό χάος. Όμως αυτό το χάος λειτουργεί ως δείκτης ενός αδύνατου λόγου: προσπαθεί να πει το ανείπωτο τής Ιστορίας, τής πολιτικής, τής τραγωδίας — Σμύρνη, Μπελογιάννης, Πουλαντζάς, Ανεργία, Ερμού.

Η γλώσσα δεν επαρκεί. Άρα, τι κάνει; Δείχνει.

 Η μορφή ως εργαλείο νόησης

Η αποσπασματικότητα τού ποιήματος, η εναλλαγή ελληνικών, αγγλικών, γερμανικών, λατινικών, η χρήση τεχνολογικών κωδικών ("click", "OK Boys", 

"photo mobile") συγκροτεί ένα ιδιότυπο ιδίωμα. Ο Wittgenstein θα το έβλεπε 

ως μια μορφή ζωής (Lebensform) που ενσωματώνει πολλαπλά παιχνίδια γλώσσας.

Το ποίημα δεν επικοινωνεί ένα σαφές περιεχόμενο – μας αναγκάζει να ζήσουμε το περιεχόμενο μέσω τής μορφής του. Αυτή η «εμπειρική χρήση» τής γλώσσας ταυτίζεται με την άποψη τού Wittgenstein ότι:

«Το να κατανοήσεις μια πρόταση σημαίνει να κατανοήσεις μια μορφή ζωής»

 Ηθική, Ιστορία και ο νόμος τής σιωπής

Η φράση «νόμος / nomos / law» τοποθετημένη αποκομμένη και μονή, ενσαρκώνει το wittgenstein-ικό όριο τής γλώσσας όταν αυτή αγγίζει τα πεδία τής ηθικής, τής αδικίας, και τής ιστορικής τραγωδίας. Ο Wittgenstein έλεγε ότι η ηθική δεν μπορεί να λεχθεί· μόνο να δειχθεί.

Το ποίημα δε μιλά «για» τα ιστορικά γεγονότα — τα εκθέτει, αποσπασματικά, με ενόχληση και απελπισία. Το κάνει μέσω ετερόκλητων σημάτων: από τον Εμπεδοκλή έως τη φράση «workLESS / NIE TRAVAIL».

Ο λαβύρινθος ως εικόνα τού γλωσσικού και υπαρξιακού αδιεξόδου

Ο τίτλος "CITY'S LABYRINTHS" υποδηλώνει το εσωτερικό μπλέξιμο – όχι μόνο της πόλης, αλλά και τού νοήματος, τής μνήμης, τής γλώσσας, τής ταυτότητας. Στον Wittgenstein, το αδιέξοδο έρχεται όταν η σκέψη προσπαθεί να πει κάτι έξω από τα όρια τού παιχνιδιού. Εδώ, το ποίημα σκόπιμα παγιδεύεται σε τέτοια αδιέξοδα — και τα καθιστά αισθητά.

Τελική Παρατήρηση: Wittgenstein meets / couvelis 

Αν έβλεπε ο Wittgenstein το ποίημα, ίσως έλεγε:

"This is not something to be analyzed, but something to be seen."

Η ποίηση τού χνκουβελη δεν αναζητά λύση, ούτε προσπαθεί να μιλήσει με καθαρότητα. Χτίζει τον δικό της κόσμο. Όπως έλεγε ο Wittgenstein:

«Ο κόσμος τού ευτυχισμένου είναι άλλος από τον κόσμο τού δυστυχισμένου»

Το ποίημα βρίσκεται στον δυστυχισμένο κόσμο, και προσπαθεί να δείξει τη γλωσσική του δομή και την ανθρώπινη του απόγνωση. Κι αυτό δεν είναι λίγο.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική ανάλυση διαλεκτικού υλισμού   κατά τον Marx  από τον κ.Κ 

τού ποιήματος:

CITY'S LABYRINTHS-χ.ν.κουβελης

in right

.........η ανθρωπινη φωνη

Ομονοια προς Χαυτεια

πυροβολεια ιδεολογιων

.........priceless.

.........ισονομια

μεταφορα Ιστοριας-τρολει

in extention Democracy

τα φυλλα του δεντρου

.......................βαπορεν

παγεναν κι ερχονταν

και χωμα απ'τη πατριδα μ' δεν εφερναν

1922 Σμυρνη

Τραπεζουντα Νεα Σμυρνη Νεα Ιωνια

2013 Αθηνα

Ελλαδα καμια περιττη συλλαβη

man woman mankind

....Οδυσσεο,τι;

...Νικος Πουλαντζας σκοτωμενος

...Νικος Μπελογιαννης σκοτωμενος

...Γιωργος σκοτωμενος

Ερμου Ιεροδουλη Εμπορων

Αθηνας κατοικητηριο ζητιανων

Ομονοια κυκλος φαυλος

ς ω χ φ μ κ ζ εδ γα

names namen ονοματα

.................................nomos law

...............Αιδως Αργειοι!fanfaroni!

TV FALSE/TRUE INVENTORS UNIVERSALIS

Ηρακλειτος φιλει κρυπτεται

στη Μενανδρου η Υπατια πουλαει Παραλληλους Βιους

και εκδιδεται

''αυτη ειναι η Ελλαδα,εγω ειμαι ανεργος''ειπε,

ακουσα,δεν τον ηξερα

ICH BIN ARBEITLOSS workLESS NIE TRAVAIL

....B-Bread

....L-Life

... E-End

να παρε θεωρημα Θαλη του Μιλησιου αντι πινακιου φακης

και τα τεσσερα ριζωματα του Εμπεδοκλη εικονογραφημενα

κλικ Ζηνωνος κλικ Σωκρατους

κλικ Αθηνας κλικ Αιολου κλικ Σταδιου

κλικ Συνταγμα

OK Boys!All Right!

...h thalassa se afissa

...h leoforos cart postal

...h Eleni photo mobile

...............................αγορασε εφημεριδα,στην Ομονοια,

...............................απο το περιπτερο αριστερα της Αθηνας

...............................νυχτα,την διπλωσε και την πεταξε

...............................στα Χαυτεια μια γυναικα τον ρωτησε

...............................τι ωρα ειναι,της απαντησε,πολυ νυχτα

Ergo Cogito Sum

ERGO COGITO SUM?

....ειδα τον Αρη Κωνσταντινιδη ν'ανεβαινει τη Σολωνος,μεσημερι

προς τον ουρανο

ωραιοτατη πατρις μου Ζακυνθος

πηγαινεν κι εδειχνεν τις ανοιχτες πληγες του

κι ουτε ελεημοσυνην του εδωκαν ουτε συμπονεσην του εδειξαν

παρα ελυσαν τα σκυλια που τους φυλαγαν και τον κυνηγησαν

ως να ητον λεπριασμενος και το τελευταιο σκουληκι της γης

κι εφτασεν ως εδω αθλιωμενος και μας εξιστορουσε τα παθηματα

κι εμεις ειπαμεν καθεις του αλλου ''διατι πατριδα επολεμησαμεν

να ελευθερωσωμεν και κακοπαθαμεν;''

τρυπες Νομπελ η ποιηση

NOBEL'S HOLES THE POETRY-

-Ελπηνορα,φιλε μου,πως βρεθηκες σε τουτο τ'ακρογυαλι;

-οχι,ηρωικη πραξη δεν μ'εφτασε ως εδω

σαν στριφτα κερατα κριαριου ακουστηκαν τα λογια του

τον ειδαμε ν'ανεβαινει η' να κατεβαινει την Πανεπιστημιου

τον φωναξαμε μ'αλλο ονομα

MEIN FREUND -ELRENOR

Mio Amico come vay?

απαντησε η' δεν απαντησε δεν ακουσαμε

.

Η ποίηση τού χ.ν.κουβελη, όπως το ποίημα "City's Labyrinths", προσφέρεται για μία πολυεπίπεδη ανάγνωση. Αν προσεγγιστεί με τα εργαλεία τού ιστορικού διαλεκτικού υλισμού τού Μαρξ, τότε μπορεί να αποκαλυφθεί ως ένα σύγχρονο ποιητικό ντοκουμέντο, φορτισμένο από ταξικές αντιθέσεις, ιδεολογικές συγκρούσεις και την αλλοτρίωση τού ανθρώπου μέσα στην αστική μητρόπολη.

Ακολουθεί κριτική ανάλυση του ποιήματος βάσει τού μαρξικού ιστορικού διαλεκτικού υλισμού:

1. Ιστορική Υλικότητα και Ταξική Πάλη

Ο Μαρξ θεώρησε την ιστορία ως το αποτέλεσμα τών υλικών συνθηκών ζωής 

και τής σύγκρουσης τάξεων. Στο ποίημα, τα ιστορικά τοπωνύμια και τα ονόματα («Σμύρνη», «Νέα Ιωνία», «Αθήνα», «Ομόνοια», «Χαυτεία») μετατρέπονται σε φορείς μνήμης και βίας, αποτυπώνοντας τη μετάβαση από μια παρελθούσα μικρασιατική προσφυγική τραγωδία στην αστική παρακμή τού παρόντος.

«βαπορεν παγεναν κι ερχονταν και χωμα απ’ τη πατριδα μ’ δεν εφερναν»

– η απόσπαση από τη γη σημαίνει απώλεια τών μέσων παραγωγής, αποξένωση από την Ιστορία, αλλοτρίωση.

Η εργατική τάξη παρουσιάζεται είτε μέσα από νεκρούς επαναστάτες («Νίκος Πουλαντζάς», «Νίκος Μπελογιάννης»), είτε ως ανώνυμο υποκείμενο που περιπλανιέται μέσα στον αστικό χώρο — ζητιάνοι, άνεργοι, εργάτες.

2. Αλλοτρίωση και Φετιχοποίηση

Ο Μαρξ μιλά για την φετιχοποίηση τού εμπορεύματος και την αλλοτρίωση τής ανθρώπινης εργασίας. Στο ποίημα:

 «h thalassa se afissa ...h leoforos cart postal ...h Eleni photo mobile»

– ο τουριστικός εξωραϊσμός τής χώρας γίνεται εικόνα-εμπόρευμα.

– Η θάλασσα, η Ελένη, η ιστορία τής Ελλάδας μετατρέπονται σε προϊόντα τουριστικής κατανάλωσης.

«ICH BIN ARBEITLOSS workLESS NIE TRAVAIL»

– η υποκειμενικότητα τού ανθρώπου ορίζεται πλέον μόνο από την απώλεια τής εργασίας. Ο άνθρωπος είναι "απασχολήσιμος", όχι ύπαρξη.

3. Ιδεολογία, Κράτος και Ψευδής Συνείδηση

Ο Μαρξ (και αργότερα ο Αλτουσέρ) θεωρούν την ιδεολογία ως εργαλείο διαιώνισης τών σχέσεων κυριαρχίας. Στο ποίημα:

«TV FALSE/TRUE INVENTORS UNIVERSALIS»

– η τηλεόραση γίνεται μηχανισμός ιδεολογικής κατασκευής τού πραγματικού, θολώνοντας τα όρια μεταξύ αλήθειας και ψεύδους.

«Η Υπατία πουλάει Παράλληλους Βίους και εκδίδεται»

– η σοφία και η γνώση εμπορευματοποιούνται, εξευτελίζονται. Η ιστορική μορφή της Υπατίας καταλήγει σώμα προς πώληση, αναφορά στην πατριαρχική και ταξική βία.

4. Αστικός Χώρος και Κυκλική Ιστορία τής Εκμετάλλευσης

Η πόλη εδώ δεν είναι ουδέτερη. Είναι ένα λαβύρινθος καταπίεσης, ένας τόπος αναπαραγωγής τής κυρίαρχης ιδεολογίας και μαρτυρίου τού λαού. Ομόνοια, Χαυτεία, Σταδίου, Μενάνδρου, είναι πυρήνες ταξικής διάβρωσης.

«Ομόνοια κύκλος φαύλος»

– επαναλαμβανόμενη αλλοτρίωση και καταπίεση, καμία πρόοδος.

Ο Άρης Κωνσταντινίδης, συμβολικά, εκπροσωπεί την ουτοπία τής σύγχρονης αρχιτεκτονικής, την ελπίδα ενός άλλου χώρου. Μα καταλήγει κι αυτός περιθωριοποιημένος, κυνηγημένος, σαν "λεπρός".

5. Γλώσσα ως Μέσο Αντίστασης και Παράνοιας

Το ποίημα κινείται ανάμεσα σε ελληνικά, γερμανικά, ιταλικά, αγγλικά. Αυτή η πολυγλωσσία είναι μια διάσπαση υποκειμενικότητας αλλά και δείγμα παγκοσμιοποιημένης εκμετάλλευσης.

Η γλώσσα μετατρέπεται σε όπλο ήχων και εικόνων, που άλλοτε αφυπνίζει κι άλλοτε συγχεει:

«Ergo Cogito Sum ERGO COGITO SUM?»

– η διαλεκτική αντιστροφή τού καρτεσιανού cogito: υπάρχει σκέψη χωρίς εργασία; Χωρίς υλικότητα;

6. Συμπέρασμα – Ποίηση ως Ταξικό Όργανο

Η ποίηση εδώ δεν είναι λυρική διαφυγή. Είναι αγωνιώδης κραυγή. Μία ταξική μαρτυρία, μια ανάλυση τής καθημερινής ζωής υπό το πρίσμα τής καπιταλιστικής παρακμής.

Η αναφορά στα «τρύπες Νομπελ» δηλώνει την υποκρισία τής θεσμικής τέχνης, η οποία συσκοτίζει αντί να αποκαλύπτει.

Τελική παρατήρηση

Ο χ.ν.κουβελης γράφει έναν ποιητικό λόγο βαθύτατα μαρξιστικό στην ουσία του, ακόμα κι αν δεν χρησιμοποιεί άμεσα τη μαρξική φρασεολογία. Το «City's Labyrinths» είναι μια αστική Τοπιογραφία τής Ιστορικής Ύλης, γεμάτη υποκείμενα, ιστορικά θραύσματα και ουρλιαχτά από τις στοές τού κεφαλαίου.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική ανάλυση  κατά τον Jean Baudrillard από τον κ.Κ 

τού ποιήματος:

CITY'S LABYRINTHS-χ.ν.κουβελης

in right

.........η ανθρωπινη φωνη

Ομονοια προς Χαυτεια

πυροβολεια ιδεολογιων

.........priceless.

.........ισονομια

μεταφορα Ιστοριας-τρολει

in extention Democracy

τα φυλλα του δεντρου

.......................βαπορεν

παγεναν κι ερχονταν

και χωμα απ'τη πατριδα μ' δεν εφερναν

1922 Σμυρνη

Τραπεζουντα Νεα Σμυρνη Νεα Ιωνια

2013 Αθηνα

Ελλαδα καμια περιττη συλλαβη

man woman mankind

....Οδυσσεο,τι;

...Νικος Πουλαντζας σκοτωμενος

...Νικος Μπελογιαννης σκοτωμενος

...Γιωργος σκοτωμενος

Ερμου Ιεροδουλη Εμπορων

Αθηνας κατοικητηριο ζητιανων

Ομονοια κυκλος φαυλος

ς ω χ φ μ κ ζ εδ γα

names namen ονοματα

.................................nomos law

...............Αιδως Αργειοι!fanfaroni!

TV FALSE/TRUE INVENTORS UNIVERSALIS

Ηρακλειτος φιλει κρυπτεται

στη Μενανδρου η Υπατια πουλαει Παραλληλους Βιους

και εκδιδεται

''αυτη ειναι η Ελλαδα,εγω ειμαι ανεργος''ειπε,

ακουσα,δεν τον ηξερα

ICH BIN ARBEITLOSS workLESS NIE TRAVAIL

....B-Bread

....L-Life

... E-End

να παρε θεωρημα Θαλη του Μιλησιου αντι πινακιου φακης

και τα τεσσερα ριζωματα του Εμπεδοκλη εικονογραφημενα

κλικ Ζηνωνος κλικ Σωκρατους

κλικ Αθηνας κλικ Αιολου κλικ Σταδιου

κλικ Συνταγμα

OK Boys!All Right!

...h thalassa se afissa

...h leoforos cart postal

...h Eleni photo mobile

...............................αγορασε εφημεριδα,στην Ομονοια,

...............................απο το περιπτερο αριστερα της Αθηνας

...............................νυχτα,την διπλωσε και την πεταξε

...............................στα Χαυτεια μια γυναικα τον ρωτησε

...............................τι ωρα ειναι,της απαντησε,πολυ νυχτα

Ergo Cogito Sum

ERGO COGITO SUM?

....ειδα τον Αρη Κωνσταντινιδη ν'ανεβαινει τη Σολωνος,μεσημερι

προς τον ουρανο

ωραιοτατη πατρις μου Ζακυνθος

πηγαινεν κι εδειχνεν τις ανοιχτες πληγες του

κι ουτε ελεημοσυνην του εδωκαν ουτε συμπονεσην του εδειξαν

παρα ελυσαν τα σκυλια που τους φυλαγαν και τον κυνηγησαν

ως να ητον λεπριασμενος και το τελευταιο σκουληκι της γης

κι εφτασεν ως εδω αθλιωμενος και μας εξιστορουσε τα παθηματα

κι εμεις ειπαμεν καθεις του αλλου ''διατι πατριδα επολεμησαμεν

να ελευθερωσωμεν και κακοπαθαμεν;''

τρυπες Νομπελ η ποιηση

NOBEL'S HOLES THE POETRY-

-Ελπηνορα,φιλε μου,πως βρεθηκες σε τουτο τ'ακρογυαλι;

-οχι,ηρωικη πραξη δεν μ'εφτασε ως εδω

σαν στριφτα κερατα κριαριου ακουστηκαν τα λογια του

τον ειδαμε ν'ανεβαινει η' να κατεβαινει την Πανεπιστημιου

τον φωναξαμε μ'αλλο ονομα

MEIN FREUND -ELRENOR

Mio Amico come vay?

απαντησε η' δεν απαντησε δεν ακουσαμε

.

Η ποίηση τού χ.ν. κουβελη στο “City’s Labyrinths” αποτελεί έναν λαβύρινθο σημασιών, εικόνων και κοινωνικών/πολιτικών κωδίκων. Μέσα από την οπτική τού Jean Baudrillard, μπορούμε να προσεγγίσουμε μια κριτική ανάλυση που εστιάζει στις έννοιες τής υπερπραγματικότητας (hyperreality), τής προσομοίωσης (simulation), και τής κατάρρευσης τών σημαινόντων σε έναν κόσμο κορεσμένο από αναπαραστάσεις.

Baudrillard και η μεταμοντέρνα κατάρρευση τής πραγματικότητας

Σύμφωνα με τον Baudrillard, στον μεταμοντέρνο κόσμο οι έννοιες, τα σημεία και τα σύμβολα έχουν αποκοπεί από την αναφορά τους στην "πραγματικότητα". Η πραγματικότητα αντικαθίσταται από προσομοιώσεις – αναπαραστάσεις χωρίς πρωτότυπο. Ο κόσμος γίνεται υπερπραγματικός, δηλαδή πιο “πραγματικός” από το πραγματικό, σε σημείο που η ίδια η αλήθεια καθίσταται ανέφικτη.

Κείμενο και αποσυντεθειμένο νόημα

Το ποίημα είναι ένας καταιγισμός από:

Λέξεις-σύμβολα: “Ομόνοια”, “Χαυτεία”, “Αθήνα”, “Σύνταγμα”, “Νίκος Πουλαντζάς”, “Βιους”, “Ηρακλείτος”, “Νόμπελ”, “Σωκράτης”, “Ερμού”, “Ich bin Arbeitloss”.

Γλωσσικά υβρίδια: ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά, ιταλικά.

Διακειμενικότητα: αρχαία φιλοσοφία (Θαλής, Εμπεδοκλής), πολιτική θεωρία (Πουλαντζάς), ιστορικές μνήμες (Μικρασία 1922), ποπ αναφορές (TV), νεοελληνική καθημερινότητα (Ομόνοια, περίπτερο).

Αυτός ο σημειωτικός κορεσμός δημιουργεί μια συνθήκη υπερπραγματικότητας: τα ονόματα και τα γεγονότα, τόσο σοβαρά και σημαντικά, απογυμνώνονται από την ουσία τους και καθίστανται μηχανικά αναπαραγόμενα σύμβολα, χωρίς αυθεντική αναφορά.

 Η υποκατάσταση τής ιστορίας από τον θόρυβο

Η φράση “Η Υπατία πουλάει Παράλληλους Βίους και εκδίδεται” είναι χαρακτηριστική της baudrillard-ικής ειρωνείας: η γνώση, η φιλοσοφία, το παρελθόν, γίνονται εμπορεύματα σε μια μετα-αγορά νοημάτων. Ο Baudrillard θα έλεγε πως αυτό είναι ένα σημείο τού τρίτου βαθμού προσομοίωσης: όταν τα σύμβολα δεν αναπαριστούν πια τίποτα παρά μόνο την ίδια την ιδέα τής αναπαράστασης.

Ο Οδυσσέας, ο Ελπήνωρ, ο Πουλαντζάς, ο Μπελογιάννης, συνυπάρχουν με τηλεοπτικές φανφάρες και διαφημιστικά slogans. Πρόκειται για “παιχνίδι εικόνων” όπου το πολιτικό, το τραγικό, το φιλοσοφικό, και το γελοίο 

μπλέκονται αδιάκριτα – χωρίς ιεραρχία, χωρίς νόημα, χωρίς κέντρο.

Media, Ιστορία και η «Θάλασσα σε Αφίσα»

“h thalassa se afissa”

Η θάλασσα – ίσως το πιο φορτισμένο ελληνικό πολιτισμικό σύμβολο – δεν υπάρχει πια ως εμπειρία, υπάρχει ως αφίσα. Όπως θα έλεγε ο Baudrillard: η Ελλάδα δεν βιώνεται· καταναλώνεται. Ως φολκλόρ, ως καρτ-ποστάλ, ως πακέτο τουριστικό ή πολιτικό. Το ιστορικό υποκείμενο εξαφανίζεται και μένει ένα υποκείμενο-θεατής, βομβαρδισμένο από εικόνες χωρίς υπόσταση.

 “Ergo Cogito Sum” ή “Είμαι, επειδή εργάζομαι”;

Ο σολιψισμός τού Καρτέσιου (“σκέφτομαι, άρα υπάρχω”) αντιστρέφεται με ειρωνεία:

“ICH BIN ARBEITLOSS / workLESS / NIE TRAVAIL”

Το υποκείμενο ορίζεται πλέον από την παραγωγικότητά του, την εργασία του – και όχι από τη σκέψη του ή την ηθική του υπόσταση. Ο άνεργος δεν υπάρχει, είναι α-ον, εκτός συστήματος. Ο Baudrillard θα έβλεπε εδώ την πλήρη εμπορευματοποίηση τής ανθρώπινης υπόστασης.

 Η γλώσσα ως κατάρρευση – ή ως αντίσταση;

Ο ποιητής χρησιμοποιεί την ίδια τη γλώσσα τής υπερπραγματικότητας – ατάκτως ειρημένα σύμβολα, ονόματα, θραύσματα – για να αποκαλύψει το κερματισμένο και παθολογικό νόημα τής ελληνικής/δυτικής/μεταμοντέρνας ζωής. Αυτό, για τον Baudrillard, μπορεί να είναι είτε ειρωνεία είτε απελπισμένη στρατηγική αντίστασης.

Η ρητορική εξάντληση, ο σημειωτικός κορεσμός και η έλλειψη αφηγηματικής συνέχειας λειτουργούν ως μορφή αποδόμησης – όχι μόνο τής κοινωνίας, αλλά και τής ίδιας τής ποίησης. Ίσως αυτό είναι το “NOBEL’S HOLES”: η τρύπα στο κέντρο τής αναγνώρισης, τού κύρους, τής τέχνης.

Συμπέρασμα (Baudrillard style):

το “City’s Labyrinths” είναι μια ποιητική προσομοίωση τής Αθήνας, μια πόλη όπου τα σημεία κυκλοφορούν χωρίς σημαινόμενα. Ο ποιητής δεν εξιστορεί, αλλά προβάλλει, τεμαχίζει, καταναλώνει, κολλάει αποκόμματα. Η ποίηση γίνεται χάρτης μεγαλύτερος από το έδαφος – όπως το παράδοξο τού Baudrillard – και τελικά το έδαφος εξαφανίζεται.

Ο αναγνώστης χάνεται. Αλλά ίσως, μέσα στο χάος τών προσομοιώσεων, να υπάρχει ακόμα χώρος για απόγνωση ή έστω ειρωνεία. Και αυτό, στον κόσμο 

τού Baudrillard, είναι ήδη μια μορφή αλήθειας.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

η στρατηγική ρήξης από τον κ.Κ 

τού ποιήματος:

CITY'S LABYRINTHS-χ.ν.κουβελης

in right

.........η ανθρωπινη φωνη

Ομονοια προς Χαυτεια

πυροβολεια ιδεολογιων

.........priceless.

.........ισονομια

μεταφορα Ιστοριας-τρολει

in extention Democracy

τα φυλλα του δεντρου

.......................βαπορεν

παγεναν κι ερχονταν

και χωμα απ'τη πατριδα μ' δεν εφερναν

1922 Σμυρνη

Τραπεζουντα Νεα Σμυρνη Νεα Ιωνια

2013 Αθηνα

Ελλαδα καμια περιττη συλλαβη

man woman mankind

....Οδυσσεο,τι;

...Νικος Πουλαντζας σκοτωμενος

...Νικος Μπελογιαννης σκοτωμενος

...Γιωργος σκοτωμενος

Ερμου Ιεροδουλη Εμπορων

Αθηνας κατοικητηριο ζητιανων

Ομονοια κυκλος φαυλος

ς ω χ φ μ κ ζ εδ γα

names namen ονοματα

.................................nomos law

...............Αιδως Αργειοι!fanfaroni!

TV FALSE/TRUE INVENTORS UNIVERSALIS

Ηρακλειτος φιλει κρυπτεται

στη Μενανδρου η Υπατια πουλαει Παραλληλους Βιους

και εκδιδεται

''αυτη ειναι η Ελλαδα,εγω ειμαι ανεργος''ειπε,

ακουσα,δεν τον ηξερα

ICH BIN ARBEITLOSS workLESS NIE TRAVAIL

....B-Bread

....L-Life

... E-End

να παρε θεωρημα Θαλη του Μιλησιου αντι πινακιου φακης

και τα τεσσερα ριζωματα του Εμπεδοκλη εικονογραφημενα

κλικ Ζηνωνος κλικ Σωκρατους

κλικ Αθηνας κλικ Αιολου κλικ Σταδιου

κλικ Συνταγμα

OK Boys!All Right!

...h thalassa se afissa

...h leoforos cart postal

...h Eleni photo mobile

...............................αγορασε εφημεριδα,στην Ομονοια,

...............................απο το περιπτερο αριστερα της Αθηνας

...............................νυχτα,την διπλωσε και την πεταξε

...............................στα Χαυτεια μια γυναικα τον ρωτησε

...............................τι ωρα ειναι,της απαντησε,πολυ νυχτα

Ergo Cogito Sum

ERGO COGITO SUM?

....ειδα τον Αρη Κωνσταντινιδη ν'ανεβαινει τη Σολωνος,μεσημερι

προς τον ουρανο

ωραιοτατη πατρις μου Ζακυνθος

πηγαινεν κι εδειχνεν τις ανοιχτες πληγες του

κι ουτε ελεημοσυνην του εδωκαν ουτε συμπονεσην του εδειξαν

παρα ελυσαν τα σκυλια που τους φυλαγαν και τον κυνηγησαν

ως να ητον λεπριασμενος και το τελευταιο σκουληκι της γης

κι εφτασεν ως εδω αθλιωμενος και μας εξιστορουσε τα παθηματα

κι εμεις ειπαμεν καθεις του αλλου ''διατι πατριδα επολεμησαμεν

να ελευθερωσωμεν και κακοπαθαμεν;''

τρυπες Νομπελ η ποιηση

NOBEL'S HOLES THE POETRY-

-Ελπηνορα,φιλε μου,πως βρεθηκες σε τουτο τ'ακρογυαλι;

-οχι,ηρωικη πραξη δεν μ'εφτασε ως εδω

σαν στριφτα κερατα κριαριου ακουστηκαν τα λογια του

τον ειδαμε ν'ανεβαινει η' να κατεβαινει την Πανεπιστημιου

τον φωναξαμε μ'αλλο ονομα

MEIN FREUND -ELRENOR

Mio Amico come vay?

απαντησε η' δεν απαντησε δεν ακουσαμε

.

Ο χ.ν.κουβελης στο ποίημα "CITY'S LABYRINTHS" αξιοποιεί με εξαιρετικά έντονο τρόπο τη στρατηγική τής ρήξης, τόσο στη γλωσσική δομή όσο και στο νοηματικό επίπεδο, για να αποδομήσει την ψευδαίσθηση μιας συνεκτικής, σταθερής, κατανοητής πραγματικότητας – ειδικά αυτής τής αστικής, πολιτικής και ιστορικής ταυτότητας που φέρει η Αθήνα και, ευρύτερα, η Ελλάδα.

Ακολουθεί ανάλυση για το πώς επιτυγχάνει αυτή τη ρήξη:

1. Γλωσσική ρήξη / πολυγλωσσία / μορφική αποσπασματικότητα

Εμφανίζονται λέξεις και φράσεις στα αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά και λατινικά: π.χ. "ERGO COGITO SUM", "ICH BIN ARBEITLOSS", "workLESS", "Mio Amico", κ.ά.

Οι λέξεις διακόπτονται, η σύνταξη είναι ασύνδετη, τεμαχισμένη, χωρίς σημεία στίξης, χωρίς γραμματική συνοχή. Αυτό διασπά τη ροή και εμποδίζει την παραδοσιακή ανάγνωση.

Ο αναγνώστης χάνεται σε ένα λεκτικό χάος, όπως σε έναν λαβύρινθο (σύμφωνα και με τον τίτλο), όπου η σημασία δεν είναι ποτέ σταθερή, αναγκάζοντας τον να ανασυνθέσει μόνος του το νόημα.

2. Ιδεολογική ρήξη / πολιτική αποδόμηση

Ο χνκουβελης σπάει την ψευδαίσθηση ιστορικής συνέχειας και εθνικής υπερηφάνειας. Χρησιμοποιεί ονόματα που έχουν συνδεθεί με αγώνες, προδοσίες, θυσίες:

π.χ. "Νίκος Πουλαντζάς σκοτωμενος / Νίκος Μπελογιάννης σκοτωμενος", "Σμύρνη 1922", "νεα Ιωνία", "Αθήνα 2013".

Παράλληλα, γελοιοποιεί ή ξεγυμνώνει θεσμούς και κοινωνικές αφηγήσεις, 

με ειρωνικά στοιχεία:

"NOBEL’S HOLES THE POETRY", "η Υπατία πουλάει Παράλληλους Βίους και εκδίδεται", "Ηράκλειτος φιλεί κρύπτεται στη Μενανδρου".

Θέτει το ερώτημα τής ταυτότητας μέσα σε μια διαλυμένη πολιτική και ηθική πραγματικότητα:

π.χ. "this is Greece / εγώ είμαι άνεργος", "οδυσσεο, τι;"

3. Ρήξη με τον εαυτό / υπαρξιακή σύγχυση

Η ταυτότητα διαλύεται:

"man woman mankind", "MEIN FREUND - ELRENOR" – το όνομα αλλάζει, η αναγνώριση τού προσώπου χάνεται.

Η γνωσιοθεωρητική αμφιβολία κορυφώνεται με το "ERGO COGITO SUM?" 

– όχι δήλωση, αλλά ερώτηση:

δηλ. «Υπάρχω επειδή σκέφτομαι; Ή μήπως ούτε αυτό;»

Ο ποιητής επιλέγει τον υπαρξιακό αποπροσανατολισμό, ως αντανάκλαση τού συλλογικού αδιεξόδου.

4. Αστικός και πολιτισμικός χώρος ως λαβύρινθος

Περνάμε μέσα από πραγματικούς δρόμους τής Αθήνας: "Ομόνοια", "Χαυτεία", "Σταδίου", "Σύνταγμα", "Μενανδρου", "Αιόλου".

Αυτοί οι χώροι όμως δεν είναι σταθεροί γεωγραφικά ή χρονικά. Εναλλάσσονται με ιστορικές αναφορές (Σμύρνη 1922), φιλοσόφους (Θαλής, Ηράκλειτος), νεκρούς ήρωες, τηλεοπτικά κλισέ, κινούμενοι σαν εφιάλτης ή όνειρο.

Ο χώρος διασπάται, γίνεται μη-τόπος.

5. Ρήξη με την ποιητική παράδοση

Το ποίημα δεν ακολουθεί καμιά λυρική ή αφηγηματική παράδοση.

Αντιθέτως, αποδομεί ακόμα και το ρόλο τού ποιητή:

"τρύπες Νόμπελ η ποίηση" – η ποίηση ως κάτι τρυπημένο, ατελές, ειρωνικό.

Ο Ελπήνωρ – από τον Όμηρο – δεν είναι πλέον ήρωας αλλά απλώς ένας περιπλανώμενος, παρεξηγημένος, χαμένος στο χρόνο.

Συμπέρασμα:

Η στρατηγική ρήξης στον χ.ν.κουβελη είναι συνολική και ριζική:

Ρήξη με τη γλώσσα,

Ρήξη με την ιστορική συνέχεια,

Ρήξη με την πολιτική ταυτότητα,

Ρήξη με την ίδια την ύπαρξη.

Η ποίησή του δεν περιγράφει την αποδόμηση – τη δημιουργεί.

Μας καλεί όχι να κατανοήσουμε, αλλά να χαθούμε στο λαβύρινθο της.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

Γλωσσολογική Σημειολογία και Αστική Μεταφυσική:

ο Ludwig Wittgenstein στον Λαβύρινθο της Πόλης

Η γλώσσα είναι η πόλη: κάθε λέξη, ένας δρόμος· κάθε πρόταση, μια διασταύρωση· κάθε σιωπή, μια στοά.

Η σκέψη είναι εγκιβωτισμένη στη γλώσσα, και η γλώσσα είναι εγκιβωτισμένη στον χώρο. Ο Λαβύρινθος δεν είναι μόνο τού Δαιδάλου· είναι και τής γλώσσας. Και η Ομόνοια, η Πλατεία, δεν είναι πλατεία. Είναι τοπολογική πράξη λόγου. Η Ομόνοια λέει κάτι, όχι γιατί το νόημα είναι παρόν, αλλά γιατί η χρήση της είναι παρούσα. Εδώ, “πυροβολεία ιδεολογιών” — δεν είναι μεταφορά. Είναι πράξη γλωσσική με συνέπειες πολιτικές.

Όπως έγραψε ο Βίτγκενσταϊν: “Το όριο της γλώσσας μου είναι το όριο τού κόσμου μου.” Ποια είναι τα όρια τής Αθήνας όταν “ο Άρης Κωνσταντινίδης ανεβαίνει τη Σόλωνος προς τον ουρανό”; Δεν είναι γεγονός. Είναι λογική πρόταση με υπαρξιακή αξία. Ούτε ψευδής ούτε αληθής. Είναι μορφή ζωής — Lebensform.

Τα ονόματα: Νίκος Πουλαντζάς. Νίκος Μπελογιάννης. Γιώργος. Η γλώσσα 

δεν τους περιέχει, τους δείχνει: die Zeigehandlung — η πράξη τής επίδειξης. Μπορούμε να πούμε: “ο Γιώργος σκοτώθηκε”, αλλά το νόημα δεν είναι στο “σκοτώθηκε”. Είναι στο ποιος το λέει, πού το λέει, πότε, και γιατί. Εδώ, “Οδυσσεύ, τί;” — η ερώτηση δεν απαιτεί απάντηση. Η ίδια είναι η απάντηση

“WorkLESS, NIE travail, Ich bin arbeitlos” — ετυμολογίες σε συντρίμμια. Η πολυγλωσσία δεν είναι πλούτος· είναι θραύσμα. Όπως η Υπατία που πουλάει Παράλληλους Βίους στη Μενάνδρου — η ειρωνεία τής Ιστορίας είναι γλωσσική. Οι φιλόσοφοι έγιναν λέξεις σε παζάρι: Θαλής, Εμπεδοκλής, Ζήνων — κλικ, εικονίδιο, λέξη χωρίς βάθος.

Ο Βίτγκενσταϊν προειδοποίησε: “Μη ρωτάς για το νόημα, δες τη χρήση.” 

Τι είναι, λοιπόν, η “Σταδίου”, η “Ερμού”, η “Αθηνάς”; Ονόματα δρόμων, μα και λέξεις σε κίνηση, πρότασεις που προϋποθέτουν βίωμα. Δεν είναι τοπωνύμια· είναι τοπολογήματα — πράξεις προσανατολισμού.

“Ergo Cogito Sum” — είπε· ή μήπως ρώτησε; Η γλώσσα δεν είναι μόνο μέσο. 

Είναι περιβάλλον. Όταν “μια γυναίκα ρώτησε τι ώρα είναι”, και ο άνδρας απάντησε “πολύ νύχτα”, δεν έγινε ανταλλαγή πληροφορίας. Έγινε αποκάλυψη 

τού σημείου μηδέν της επικοινωνίας: η ώρα = η κατάσταση, όχι ο χρόνος.

Το ποίημα γίνεται θεωρία. Η ποίηση = φιλοσοφία όταν το νόημα δεν λέγεται αλλά φαίνεται. Όπως είπε ο Wittgenstein: “Ό,τι δεν μπορεί να ειπωθεί, πρέπει να αποσιωπάται.” Εδώ, δεν αποσιωπάται. Εικονίζεται:

“η θάλασσα σε αφίσα”

“η Ελένη σε photo mobile”

“το αίμα των ιδεολογιών σε νυχτερινή πλατεία”

Η πόλη δεν μιλά. Η πόλη δείχνει.

Τελική πράξη:

Είδαμε τον Ελπήνορα στην Πανεπιστημίου.

Μίλησε. Ή όχι;

Δεν έχει σημασία.

Σημασία έχει ότι τον αναγνωρίσαμε —

με άλλο όνομα.

Wittgenstein: Το να φιλοσοφείς σημαίνει να πολεμάς ενάντια στη γοητεία 

που ασκεί πάνω μας η γλώσσα.

Ο Λαβύρινθος δεν είναι γεωμετρικός. Είναι σημασιολογικός.

Και κάθε έξοδος,

είναι

μια νέα λέξη.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

Κρίσιμη Ιστορία τού Πραγματικού 

Η Αθήνα στους Λαβύρινθους τής Μνήμης και τής Επιβίωσης

Αθήνα, Χαυτεία - νύχτα. Ο ήχος από τρόλεϊ και κόρνες ανάμεσα σε φωνές ανθρώπινες, διαμαρτυρίες, σιωπές και μαρτυρίες. Η πλατεία Ομονοίας δεν κοιμάται ποτέ. Ούτε ξεχνά. Από τις προσφυγικές μνήμες του 1922 έως την ανεργία τού 2013, και τώρα, το 2025, η πόλη συνεχίζει να φέρει στους ώμουςτης την Ιστορία.

Περπατάς από την Ομόνοια προς τα Χαυτεία. Η μυρωδιά τού καμένου καφέ αναμιγνύεται με φωνές: «Δεν έχεις δουλειά; Εσύ φταις!» σου φωνάζει η τηλεόραση από τις βιτρίνες. «Εγώ είμαι άνεργος» λέει κάποιος που τον ακούς αλλά δεν τον βλέπεις. Στα φανάρια, φανφάρες. Στην Πανεπιστημίου, ο Άρης Κωνσταντινίδης περπατάει ακόμη,και με το κεφάλι ψηλά, σε μια πόλη που τον έδιωξε σαν λεπρό.

Ονόματα: Πουλαντζάς. Μπελογιάννης. Γιώργος. Νεκροί. Η Ιστορία δεν τους ξέχασε, αλλά ούτε και τους τίμησε όσο άξιζε. Η φωνή τους επιζεί μέσα από τα ραγισμένα πεζοδρόμια τής Σταδίου, τις αφίσες με θάλασσες σε βιτρίνες, και τα φυλλάδια που ξεκολλούν απ’ τους τοίχους: «Ζήτω η Δημοκρατία». Ή μήπως παρωδία της;

Στην οδό Μενάνδρου η Υπατία πουλάει βιβλία - "Παράλληλοι Βίοι" - και πουλάει και το κορμί της. Ο Ηράκλειτος “φιλεί και κρύπτεται”. Οι λέξεις έχουν γίνει φτηνό εμπόρευμα και η ποίηση κρέμεται από μανταλάκια σαν κάλτσες προς πώληση.

Η οδός Σωκράτους, η Αθηνάς, η Αιόλου και η Ζήνωνος. Δρόμοι-τοτέμ, 

κλικάρουν στη μνήμη. Οι περιπτεράδες πουλάνε εφημερίδες τα μεσάνυχτα. 

Τις διπλώνεις, τις πετάς. Μια γυναίκα ρωτάει την ώρα. «Πολύ νύχτα» της λες. 

Κι όμως, κάτι ξημερώνει.

Στο βάθος, νέοι άνθρωποι με τη λέξη «εργασία» σβησμένη από το λεξιλόγιό τους. Στα μάτια τους διαβάζεις: B: Bread. L: Life. E: End. Και οι ποιητές; Άοπλοι στρατιώτες με ονόματα χωρίς Νόμπελ. Τρύπες τού Νόμπελ, όπως τις είπε κάποτε ένας στοχαστής.

Η Αθήνα; Λαβύρινθος. Εδώ συναντιούνται ο Ελπήνωρ, ο Οδυσσέας, ο Χρόνος 

και η Μνήμη. Ο καθένας τους ψάχνει να θυμηθεί γιατί πολέμησε. Για ποια πατρίδα, ποια ιδέα, ποια ελευθερία.

Και η φωνή της πόλης; Ανθρώπινη. Κάποτε πυροβολεί. Κάποτε σιωπά. Πάντα επιμένει.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

Σύγχρονο Πολιτικό Μανιφέστο (απο τον κ.Κ) το ποίημα:

CITY'S LABYRINTHS-χ.ν.κουβελης

in right

.........η ανθρωπινη φωνη

Ομονοια προς Χαυτεια

πυροβολεια ιδεολογιων

.........priceless.

.........ισονομια

μεταφορα Ιστοριας-τρολει

in extention Democracy

τα φυλλα του δεντρου

.......................βαπορεν

παγεναν κι ερχονταν

και χωμα απ'τη πατριδα μ' δεν εφερναν

1922 Σμυρνη

Τραπεζουντα Νεα Σμυρνη Νεα Ιωνια

2013 Αθηνα

Ελλαδα καμια περιττη συλλαβη

man woman mankind

....Οδυσσεο,τι;

...Νικος Πουλαντζας σκοτωμενος

...Νικος Μπελογιαννης σκοτωμενος

...Γιωργος σκοτωμενος

Ερμου Ιεροδουλη Εμπορων

Αθηνας κατοικητηριο ζητιανων

Ομονοια κυκλος φαυλος

ς ω χ φ μ κ ζ εδ γα

names namen ονοματα

.................................nomos law

...............Αιδως Αργειοι!fanfaroni!

TV FALSE/TRUE INVENTORS UNIVERSALIS

Ηρακλειτος φιλει κρυπτεται

στη Μενανδρου η Υπατια πουλαει Παραλληλους Βιους

και εκδιδεται

''αυτη ειναι η Ελλαδα,εγω ειμαι ανεργος''ειπε,

ακουσα,δεν τον ηξερα

ICH BIN ARBEITLOSS workLESS NIE TRAVAIL

....B-Bread

....L-Life

... E-End

να παρε θεωρημα Θαλη του Μιλησιου αντι πινακιου φακης

και τα τεσσερα ριζωματα του Εμπεδοκλη εικονογραφημενα

κλικ Ζηνωνος κλικ Σωκρατους

κλικ Αθηνας κλικ Αιολου κλικ Σταδιου

κλικ Συνταγμα

OK Boys!All Right!

...h thalassa se afissa

...h leoforos cart postal

...h Eleni photo mobile

...............................αγορασε εφημεριδα,στην Ομονοια,

...............................απο το περιπτερο αριστερα της Αθηνας

...............................νυχτα,την διπλωσε και την πεταξε

...............................στα Χαυτεια μια γυναικα τον ρωτησε

...............................τι ωρα ειναι,της απαντησε,πολυ νυχτα

Ergo Cogito Sum

ERGO COGITO SUM?

....ειδα τον Αρη Κωνσταντινιδη ν'ανεβαινει τη Σολωνος,μεσημερι

προς τον ουρανο

ωραιοτατη πατρις μου Ζακυνθος

πηγαινεν κι εδειχνεν τις ανοιχτες πληγες του

κι ουτε ελεημοσυνην του εδωκαν ουτε συμπονεσην του εδειξαν

παρα ελυσαν τα σκυλια που τους φυλαγαν και τον κυνηγησαν

ως να ητον λεπριασμενος και το τελευταιο σκουληκι της γης

κι εφτασεν ως εδω αθλιωμενος και μας εξιστορουσε τα παθηματα

κι εμεις ειπαμεν καθεις του αλλου ''διατι πατριδα επολεμησαμεν

να ελευθερωσωμεν και κακοπαθαμεν;''

τρυπες Νομπελ η ποιηση

NOBEL'S HOLES THE POETRY-

-Ελπηνορα,φιλε μου,πως βρεθηκες σε τουτο τ'ακρογυαλι;

-οχι,ηρωικη πραξη δεν μ'εφτασε ως εδω

σαν στριφτα κερατα κριαριου ακουστηκαν τα λογια του

τον ειδαμε ν'ανεβαινει η' να κατεβαινει την Πανεπιστημιου

τον φωναξαμε μ'αλλο ονομα

MEIN FREUND -ELRENOR

Mio Amico come vay?

απαντησε η' δεν απαντησε δεν ακουσαμε

Το "CITY'S LABYRINTHS-χ.ν.κουβελης" είναι ένα σύγχρονο πολιτικό μανιφέστο 

με ποιητική μορφή, που δομείται ως ένα πολυφωνικό και πολυεπίπεδο κείμενο—ένα είδος αστικού παλίμψηστου. 

Θα το αναλύσω και θα αναδείξω τα στοιχεία που το καθιστούν τόσο πολιτικόόσο και ποιητικό.

Μορφή και Τεχνοτροπία:

Το κείμενο απορρίπτει τη γραμμικότητα και υιοθετεί μια αστική, θραυσματική αφήγηση—ένα collage λέξεων, εικόνων, ιστορικών αναφορών και γλωσσικών εναλλαγών (Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά). Αυτή η συνειδητή αισθητική επιλογή ενσαρκώνει την αποσύνθεση τής νεοελληνικής ταυτότητας και τής κρίσης τής μοντέρνας πόλης, με επίκεντρο την Αθήνα.

Πολιτικό Περιεχόμενο:

Το ποίημα δεν είναι αφηρημένο· είναι βαθιά πολιτικό:

Ιστορικά τραύματα:

«1922 Σμύρνη Τραπεζούντα Νέα Σμύρνη Νέα Ιωνία» → Μικρασιατική Καταστροφή.

«Νίκος Πουλαντζάς... Νίκος Μπελογιάννης» → Αριστεροί διανοούμενοι/μάρτυρες.

«Οδυσσεο, τι;» → Κάλεσμα στον διαχρονικό "παραπλανημένο" πολίτη.

Κοινωνική κριτική:

«εμπορων Αθηνας κατοικητηριο ζητιανων», «στη Μενανδρου η Υπατια πουλαει Παραλληλους Βιους» → Πόρνες, μετανάστες, περιθώριο στο κέντρο.

«ich bin arbeitloss», «B-Bread / L-Life / E-End» → Οικονομική κρίση, ανεργία, υπαρξιακή αγωνία.

Αποδόμηση ταυτότητας και εθνικού αφηγήματος:

«Αυτή είναι η Ελλάδα, εγώ είμαι άνεργος», «Αιδώς Αργείοι!», «fanfaroni!» → Η σύγκρουση τού ατόμου με την εθνική μυθολογία.

Μνήμη και λήθη:

Η παρουσία τού Αρη Κωνσταντινίδη (αρχιτέκτονα τού μοντερνισμού) και τού Ελπήνορα (τού ξεχασμένου συντρόφου τού Οδυσσέα) υπογραμμίζουν τη μοναξιά τού δημιουργού και την προδοσία τής ιστορικής μνήμης.

Υπαρξιακή Διάσταση:

Το φινάλε, με τον διάλογο:

-Ελπηνορα, φιλε μου, πως βρεθηκες σε τουτο τ’ακρογυαλι;

-οχι, ηρωικη πραξη δεν μ’εφτασε ως εδω…

Αγγίζει την υπαρξιακή απογοήτευση ενός σύγχρονου ανθρώπου. Όχι ήρωας, απλώς ένα θύμα τής Ιστορίας και τής κοινωνικής αδιαφορίας.

Η Αθήνα ως Λαβύρινθος:

Η πόλη γίνεται μεταφορά για το κοινωνικό και πολιτικό χάος:

«Ομόνοια – Χαυτεία – Ερμού – Αιόλου – Ζήνωνος – Μενάνδρου – Σταδίου – Σύνταγμα» → Η περιπλάνηση δεν είναι απλή γεωγραφία, είναι πνευματικός αποπροσανατολισμός.

«CITY’S LABYRINTHS» → Μια Δύση σε κρίση, με την Αθήνα ως μήτρα 

τού κόσμου .

Το Μανιφέστο ως Πράξη:

Αυτό το ποίημα Κραυγάζει. Αφυπνίζει. Γίνεται αποτύπωμα συνείδησης, 

πολιτική αυτογνωσία και αισθητική διαμαρτυρία.

Κλείσιμο – Τί σημαίνει πολιτικό ποίημα;

Ένα πολιτικό ποίημα δεν είναι διακήρυξη κόμματος. Είναι μια καταγγελία, 

ένα κάλεσμα, μια πρόταση, ένα όραμα—όλα αυτά ταυτόχρονα. Το "CITY'S LABYRINTHS" είναι αυτό ακριβώς.

Αναρωτιέται:

"ERGO COGITO SUM?"

Όχι «σκέφτομαι άρα υπάρχω», αλλά "σκέφτομαι πραγματικά;"

Κι αν σκέφτομαι, τι κάνω;

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

στρουκτουραλιστικη σημειολογική ανάλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος:

Σκηνή Τεκμησσας

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Σκηνή: Ένα σκοτεινό,  δωμάτιο Η γυναίκα κάθεται στο πάτωμα, με την πλάτη στον τοίχο. Φωτίζεται από μια σχισμή στο παντζούρι. Κοιτάζει το κενό, με βλέμμα που τρέμει ανάμεσα στην αγωνία και την παραίσθηση. Μιλάει σιγανά, σαν να απαντά σε φωνές που δεν ακούμε.)

ΓΥΝΑΙΚΑ (μονόλογος):

Μη μπαίνεις Μη μπαίνεις.

Μη μου μιλάς με το στόμα σου ανοιχτό, στάζουν οι λέξεις σου πάνω μου σαν αίμα.

Δεν σ' έφερα εγώ εδώ. Δεν άνοιξα εγώ την πόρτα.

(Παύση. Κλείνει τα μάτια.)

Η θάλασσα βουίζει,

Την ακούς κι εσύ

Όχι, όχι, εσύ δεν είσαι εδώ, εσύ πέθανες.

Αλλά σε βλέπω. Ξέρεις γιατί;

Γιατί ο καθρέφτης δεν είπε ποτέ την αλήθεια.

(Σηκώνεται αργά, πλησιάζει έναν νοητό καθρέφτη στον τοίχο.)

Εδώ, εδώ μέσα

Το πρόσωπό σου. Ή το δικό μου; Δεν ξεχωρίζω πια.

Κάποιος φώναξε τη νύχτα "Αίαντας".

Κι εγώ απάντησα "Τεκμήσσα", σαν να είχα το δικαίωμα.

Και με κοίταξε — όχι εκείνος, ο καθρέφτης — και είπε:

"Εσύ σκότωσες το φως."

(Πιάνει τα μπράτσα της, σαν να κρατάει κομμάτια από κάτι που έσπασε.)

Μα δεν το σκότωσα εγώ.

Εκείνο έπεσε μόνο του, σκουντούφλησε στα πεύκα και μάτωσε το φεγγάρι.

Και το φως του έσταξε μέσα στα μάτια μου.

Τώρα δεν βλέπω.

Ή βλέπω πάρα πολλά.

(ψιθυριστά) Και όλα φωνάζουν.

(Ξαφνικά, έντονα)

Γιατί δεν με ξύπνησες;

Τι ώρα είναι; Πόσες φορές να πεθάνουμε μέσα στην ίδια μέρα;

(Χαμηλώνει πάλι τη φωνή.)

Ο ίδιος χρόνος, μου είπες.

Πάντα ο ίδιος.

Ένα ρολόι σπασμένο, που χτυπάει την ίδια πληγή.

(Ανασαίνει βαριά.)

Μιλάνε οι τοίχοι. Ψιθυρίζουν το όνομά μου, λάθος.

Πάντα λάθος.

Δεν τους διορθώνω πια.

Τους άφησα να με ονομαζουν όπως θέλουν.

(Κλείνει τα μάτια της, σαν να γυρνά σε άλλη διάσταση.)

"Είμαι δίπλα σου, όπως και τότε."

Το είπα, το θυμάμαι.

Κι εσύ μ' έσφιξες τόσο, που κομματιάστηκε η αγκαλιά.

(Κοιτάζει έξω από τη σχισμή στο παράθυρο.)

Ακούς;

Ακούς τη θάλασσα;

Τις λέξεις που βουλιάζουν;

Τις λέξεις μου;

(Παύση. Μένει ακίνητη, σαν να προσπαθεί να ακούσει απάντηση.)

Όχι, δεν τις ακούει κανείς.

(Μια μικρή κραυγή πνιγμένη στον λαιμό της. Ψιθυριστά.)

Εγώ

εγώ είμαι η κραυγή.

Το μουγκρητό στον καθρέφτη.

Ο Αίαντας.

Η Τεκμήσσα.

Το φεγγάρι που αιμορραγεί.

(Καταρρέει στο πάτωμα, σχεδόν ψιθυρίζοντας)

Δεν είμαι μόνη.

Απλώς κανείς άλλος δεν είναι εδώ.

(Σκοτάδι.)

.

.

Μια στρουκτουραλιστική σημειολογική ανάλυση του ποιήματος «Σκηνή Τεκμήσσας» τού χ.ν. κουβέλη εστιάζει στην δομή τών σημείων, στις αντιθέσεις και στους κώδικες που παράγουν νόημα μέσα στο έργο, ανεξάρτητα από την πρόθεση τού συγγραφέα ή τις βιογραφικές του συνθήκες. Ο στόχος είναι να χαρτογραφήσουμε το σημασιολογικό σύμπαν τού κειμένου με βάση τα δομικά του στοιχεία.

1. Δομή και σημειολογικός χώρος

Το ποίημα είναι δραματοποιημένος εσωτερικός μονόλογος, με θεατρική μορφή, η οποία δημιουργεί έναν σκηνικό και ψυχικό χώρο που συνδέονται με σημαινόμενα τραύματος, θανάτου, διάλυσης τής ταυτότητας.

Η σκηνική οδηγία εισάγει τα βασικά σημειολογικά δίπολα:

Φως / Σκοτάδι

Μέσα / Έξω

Ορατό / Αόρατο

Ζωντανός / Νεκρός

Παρόν / Παρελθόν

Αλήθεια / Ψευδαίσθηση

Αυτά τα δίπολα δεν παραμένουν σταθερά — το κείμενο τα αποδομεί σταδιακά, δείχνοντας την αστάθεια τών σημείων.

2. Η συμβολική τών χαρακτήρων: Αίας / Τεκμήσσα

Οι αναφορές στην Τεκμήσσα και τον Αίαντα (τραγικά πρόσωπα τής σοφόκλειας τραγωδίας Αίας) λειτουργούν διακειμενικά σύμβολα.

Τεκμήσσα: σύμβολο τής γυναίκας που παρακολουθεί την πτώση, συνυπάρχει με τον θάνατο αλλά δεν μπορεί να αποτρέψει το τραγικό.

Αίας: φέρει το πρόσημο τής ηρωικής ήττας, τής παραφροσύνης, τής ακυρωποιησης τής αντρικής ταυτότητας.

Η γυναίκα ταυτίζεται με αμφότερους, δημιουργώντας ένα υβριδικό σημείο ταυτότητας, πέρα από τα σταθερά φύλα ή ρόλους:

«Εγώ είμαι η κραυγή... ο Αίας. Η Τεκμήσσα.»

Εδώ ο ποιητικός λόγος θρυμματίζει τον χαρακτήρα σε πολλαπλές αντανακλάσεις (σαν καθρέφτης που ράγισε) — το "εγώ" δεν είναι σταθερό σημείο αλλά μια πολλαπλότητα ρόλων, μια σημειολογική αιώρηση.

3. Ο καθρέφτης ως σημείο

Ο καθρέφτης έχει κεντρικό ρόλο ως σημείο παραμόρφωσης και αποκαθήλωσης τής ταυτότητας.

«Γιατί ο καθρέφτης δεν είπε ποτέ την αλήθεια.»

Στον στρουκτουραλισμό, η αντανάκλαση παραπέμπει σε σημείο που δεν ταυτίζεται με το αναφερόμενο. Η γυναίκα βλέπει ένα πρόσωπο: «Το πρόσωπό σου. Ή το δικό μου; Δεν ξεχωρίζω πια.» — το σημαινόμενο χάνεται, και το σημαίνον γίνεται ασταθές, δίνοντας χώρο στην παραίσθηση και στην αναίρεση τής ταυτότητας.

4. Η γλώσσα ως σωματικό και φθαρτό σημείο

«Στάζουν οι λέξεις σου πάνω μου σαν αίμα.»

Η γλώσσα δεν είναι απλά επικοινωνία — είναι τραύμα. Οι λέξεις έχουν υλικότητα, βάρος, προκαλούν σωματικό πόνο. Στον στρουκτουραλισμό, η γλώσσα είναι ένα αυτοτελές σύστημα σημείων που δεν αντανακλά απλώς την πραγματικότητα, αλλά τη δομεί.

Η ηρωίδα πνίγεται στη σημασιολογία:

 «Τις λέξεις που βουλιάζουν; Τις λέξεις μου;»

Η φωνή χάνει τον αποδέκτη της. Το μήνυμα δεν φτάνει ποτέ. Η σημειολογική λειτουργία τής γλώσσας καταρρέει.

5. Ο χρόνος ως ανακύκλωση του τραύματος

>«Ένα ρολόι σπασμένο, που χτυπάει την ίδια πληγή.»

Ο χρόνος είναι μη γραμμικός, κυκλικός, εγκλωβισμένος σε επανάληψη. Όπως στο δομισμό ο μύθος είναι ανακυκλούμενο σχήμα, εδώ έχουμε τον μύθο τού ψυχικού τραύματος που επαναλαμβάνεται αιώνια, χωρίς λύτρωση. Κάθε μέρα μπορεί να περιέχει πολλαπλούς θανάτους:

«Πόσες φορές να πεθάνουμε μέσα στην ίδια μέρα;»

Η ηρωίδα είναι σημείο μέσα σε έναν ανεστραμμένο, εφιαλτικό συμβολικό κύκλο.

6. Η τελευταία αντιστροφή: Παρουσία μέσω απουσίας

Το παράδοξο τού τέλους:

«Δεν είμαι μόνη.

Απλώς κανείς άλλος δεν είναι εδώ.»

Εδώ η απουσία δεν αναιρεί την παρουσία — την καθορίζει. Το υποκείμενο συγκροτείται μέσα από το κενό, όχι την πλήρωση. Σημαίνει μέσα από αυτό που λείπει — όχι αυτό που υπάρχει. Αυτή είναι μια καθαρά στρουκτουραλιστική συνθήκη νοήματος.

Συμπέρασμα

Η «Σκηνή Τεκμήσσας» είναι ένα πυκνό σημασιολογικό πλέγμα, όπου η ταυτότητα, η γλώσσα, ο χρόνος, και ο θάνατος λειτουργούν ως μεταβλητά σημεία. Το ποίημα αποδομεί τη διάκριση σημαινομένου-σημαίνοντος, ερμηνευτή-μηνύματος, και οντολογικής σταθερότητας.

Το έργο τού χ.ν. κουβέλη εδώ, μέσα από τη στρουκτουραλιστική ματιά, αποκαλύπτει την αστάθεια κάθε σταθερού σημείου και αναδεικνύει την ανθρώπινη εμπειρία ως παραίσθηση νοήματος που διαρκώς μετακινείται.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

1.μεταστρουκτουραλιστικη ψυχαναλυτικη ανάλυση 

και 

2.στρουκτουραλιστικη σημειολογική ανάλυση 

τού ποιήματος τού χ.ν.κουβελης

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

μόνο η μνημη και η σιωπή

μιας μαρτυρίας

Σκηνή γυναικας

ο ήλιος μόνο καίει

καίει το μέσα μου.

Ο Ιλισσός; Πού; Πού κυλάει τώρα; Τον άδειασαν. Τον γέμισαν σωλήνες και σιωπή.

Άκου, άκου λίγο

ακούς; Είναι το παιδί μου που γελάει ή κλαίει;

Όχι όχι, είναι τα σκυλιά…

"Ήμουνα εκεί! Τα είδα όλα!"

Όλα! Μου τα πήρε όλα η φωτιά. Μου πήρε το παιδί, τον άντρα, το σπίτι, τη θάλασσα…

Κατινάκι,το κοριτσάκι μου

έλεγε "μαμά, θα βάλω το φόρεμα με τις πεταλούδες να με δεις να χορεύω".

Δεν πρόλαβε. Δεν είχαμε πια καθρέφτες. Ούτε πόρτες. Ούτε φωνές. Μόνο τσιμέντο και

πυροβολισμούς.

Και μετά το τίποτα.

Τι έγινε μετά;

Με μάζεψαν

Μου πέταξαν μια κουβέρτα

μου πήραν το όνομα.

Κατερίνα. Κατινάκι. Εμένα έτσι με φώναζε,

ήταν διώροφο με αυλή

το σπίτι μας

ο κήπος ακουμπούσε τη θάλασσα…

Ναι. Ναι. Όταν φυσούσε, έμπαινε το αλάτι στα ρουθούνια, κι εμείς γελούσαμε, λέγαμε "είμαστε πλούσιοι, έχουμε αλμύρα στο τραπέζι μας!"

φωνάζω ονόματα, ένα-ένα, σαν κάλεσμα ψυχών)

Ελένη

Φωτεινή

Ανδρομάχη

Εκάβη

Κερασία

Ελισώ

Κασσάνδρα

Όλες ήμασταν εδώ. Όλες. Κυκλώνουμε τον χρόνο με τα βήματά μας.

Κι εγώε η πιο βουβή από όλες.

Γιατί δεν ξέχασα;

Γιατί δεν ξεχνάει κανείς!

η μνήμη είναι νύχι 

σκάβει ξύνει

Είναι φόβος. Μας φοβούνται. Μας ταΐζουν λήθη.

Έπρεπε να ουρλιαξουμε.

Να τους φτύσουμε κατάμουτρα. Να τους πούμε:

"Δεν είμαστε τρελές. Είμαστε οι φλόγες που αφήσατε πίσω σας."

Τι έπρεπε να κάνουμε και δεν το κάναμε;

Μας ντρόπιασαν 

Ντραπήκαμε που επιζήσαμε. Που ακόμα θυμόμαστε.

Ο Φρύνιχος

του έβαλαν πρόστιμο γιατί τους έκανε να θυμούνται. Εμένα με κλείσανε σ’ αυτό το δωμάτιο.

Γιατί δεν ξέχασα.

Τι είναι η κάθαρση; Να ουρλιάξεις τόσο δυνατά που να λιώσει ο σοβάς;

Ή να σωπάσεις για πάντα;

Ποιο απ’ τα δύο είναι πιο δίκαιο;

Ποιο πιο αρχαίο;

Εδώ που ο ήλιος κάθετος τις στήλες ξυρίζει

κι ο Ιλισσός άηχος πια 

δεν κυλάει τίποτα

ούτε νερό ούτε θρήνους

.

.

1

Η μεταστρουκτουραλιστική ψυχαναλυτική ανάλυση τού ποιήματος "Σκηνή γυναίκας" τού χνκουβελη μπορεί να εστιάσει σε πολλά επίπεδα: την αποδόμηση τής γλώσσας, τη ρευστότητα τής ταυτότητας, τη μνήμη ως τραύμα και εργαλείο εξουσίας, και τον ρόλο τού ασυνείδητου στη συγκρότηση τού λόγου τού υποκειμένου. 

Ακολουθεί μια αναλυτική προσέγγιση:

1. ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ (ΜΕΤΑΔΟΜΙΚΙΣΜΟΣ / ΝΤΕΡΡΙΝΤΑ)

Το υποκείμενο στο ποίημα –μια γυναίκα, μια μάνα, ένα συλλογικό θύμα– δεν παρουσιάζεται ως σταθερή οντότητα αλλά ως κατακερματισμένη φωνή, διασπασμένη από το τραύμα, τη μνήμη και τη βία. Η ταυτότητά της είναι ασταθής· ταυτίζεται άλλοτε με την Κατερίνα, άλλοτε με το "Κατινάκι", άλλοτε με ιστορικές και μυθικές γυναικείες μορφές (Εκάβη, Κασσάνδρα, κ.λπ.). Πρόκειται για ένα πολλαπλό εγώ, χαρακτηριστικό τής μεταστρουκτουραλιστικής σκέψης, που αρνείται τη μονιμότητα τής ταυτότητας.

Η ερώτηση "Γιατί δεν ξέχασα;" διασπά τη γραμμική αυτοαντίληψη και προδίδει το ρήγμα ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο, τη μνήμη και τη λήθη, τη γλώσσα και τη σιωπή.

2. ΤΟ ΤΡΑΥΜΑ, Η ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ Η ΣΙΩΠΗ (ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ - ΛΑΚΑΝ)

Στη λακανική ψυχανάλυση, το τραυματικό Πραγματικό (le Réel) είναι αυτό που δεν μπορεί να ενσωματωθεί στη συμβολική τάξη τής γλώσσας. 

Στο ποίημα, αυτό το Πραγματικό εμφανίζεται:

ως ουρλιαχτό ("Έπρεπε να ουρλιάξουμε")

ως παραφθορά τής γλώσσας ("ο Ιλισσός; Πού;")

ως σιωπή που βαραίνει ("σου πήραν το όνομα", "μόνο σιωπή και σωλήνες").

Το τραύμα δεν μπορεί να ειπωθεί, κι όμως ζητά να μιληθεί. Η γυναίκα παλεύει να αρθρώσει μια αλήθεια που δεν έχει θέση στο Λόγο τής εξουσίας. Οι λέξεις αποτυγχάνουν, και γι’ αυτό η ίδια γίνεται "η πιο βουβή από όλες."

3. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ / ΛΗΘΗ

Ο στίχος "μας ταΐζουν λήθη" είναι κλειδί. Η μνήμη δεν είναι ουδέτερη· είναι πεδίο εξουσίας. Η γυναίκα τιμωρείται επειδή θυμάται – το υποκείμενο που επιμένει να θυμάται απειλεί την καθεστηκυία αφήγηση.

Η αναφορά στον Φρύνιχο (τραγικός ποιητής που τιμωρήθηκε επειδή θύμισε την καταστροφή τής Μιλήτου) υπογραμμίζει πως η μνήμη είναι πολιτική πράξη. Εδώ αναδύεται το μεταστρουκτουραλιστικό αίτημα να αποδομηθεί η κυρίαρχη ιστορία, να φανερωθεί το απωθημένο και αποσιωπημένο.

4. ΤΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ Η ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ (ÉCRITURE FÉMININE)

Η φωνή τής γυναίκας δεν είναι απλώς αφηγήτρια τού τραύματος· το ενσαρκώνει. Το σώμα τής φλέγεται ("ο ήλιος καίει το μέσα μου"), καταγράφει τη μνήμη σαν νύχι που σκάβει.

Η αναφορά στις μορφές όπως Κασσάνδρα (που έβλεπε αλλά δεν την πίστευαν), ή Εκάβη (μητέρα-θύμα τού πολέμου), εισάγει μια διαγενεακή και μυθική γραφή τού γυναικείου τραύματος. Πρόκειται για μια ποίηση που θα μπορούσε να θεωρηθεί μορφή écriture féminine, κατά την Cixous: μια σωματική, ρυθμική, αντι-πατριαρχική γλώσσα.

5. ΧΡΟΝΟΣ, ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ ΡΗΓΜΑ

Ο Ιλισσός –ο άηχος, ξεχασμένος ποταμός– συμβολίζει το παρελθόν που καλύφθηκε με σωλήνες και σιωπή. Ο ποταμός, που παλιά ήταν ρέον σύμβολο ζωής, εδώ έχει μετατραπεί σε τάφο μνήμης. Η αφήγηση δεν εξελίσσεται σε γραμμικό χρόνο: κινείται κυκλικά, θρηνητικά, ακολουθώντας την ψυχική ροή τού υποκειμένου.

"Κυκλώνουμε τον χρόνο με τα βήματά μας" – Ο χρόνος γίνεται τελετουργικός, όχι ιστορικός· επιστρέφει πάντα στο τραύμα.

6. ΚΑΘΑΡΣΗ Ή ΥΠΑΡΞΙΑΚΗ ΑΒΥΣΣΟΣ;

Το ερώτημα τού τέλους – "Τι είναι η κάθαρση;" – θέτει το ηθικό και οντολογικό δίλημμα: υπάρχει λύτρωση; Η απάντηση παραμένει ανοιχτή, όπως κάθε μεταστρουκτουραλιστική αφήγηση: το υποκείμενο δεν καταλήγει σε κάθαρση, αλλά σε μετέωρη αγωνία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το ποίημα τού χνκουβελη, σε μια μεταστρουκτουραλιστική ψυχαναλυτική ανάγνωση, αναδεικνύει την αποσταθεροποίηση τής ταυτότητας, τη βία τής λήθης και τη διαρκή παρουσία τού τραύματος στη γλώσσα και το σώμα. Η γυναίκα δεν είναι απλώς επιζήσασα, αλλά φορέας ενός ασυνείδητου που αρνείται να ξεχάσει – και άρα πολιτικό ον, επικίνδυνο και απαραίτητο.

.

.

2

Η στρουκτουραλιστική σημειολογική ανάλυση εστιάζει στη δομή και στα σημεία που συγκροτούν ένα κείμενο, ανεξάρτητα από τον συγγραφέα ή τις προθέσεις του. 

Στη συγκεκριμένη προσέγγιση, το ποίημα τού χνκουβελη «Σκηνή γυναίκας» αναλύεται ως ένα σύστημα σημείων που παράγει νόημα μέσω τής αντιπαράθεσης, τής επανάληψης και τής σχέσης με πολιτισμικά ή λογοτεχνικά συστήματα.

1. Γενική δομή τού κειμένου (Form/Structure)

Το κείμενο οργανώνεται ως μονολογική αφήγηση, με φωνή γυναίκας-μάρτυρα. Είναι θεατρικό, σχεδόν σαν τραγικός μονόλογος, με στοιχεία από την αρχαία τραγωδία, τη μαρτυρία πολέμου/καταστροφής και τη σύγχρονη ψυχολογική καταβύθιση.

Ο τίτλος "Σκηνή γυναίκας" παραπέμπει σε θεατρική σκηνή

2. Σημειολογικά ζεύγη / Δυισμοί

Η στρουκτουραλιστική ανάγνωση εντοπίζει αντιθετικά ζεύγη (binary oppositions), βασικό στοιχείο τού δομισμού:

Σημείο Α /Σημείο Β

Μνήμη /Λήθη

Ομιλία /Σιωπή

Ζωή /Θάνατος

Παιδί /Σκυλιά

Ονόματα/ Ανωνυμία

Φωνή/ Τίποτα

Κατοικία/Τσιμέντο

Ήλιος (θεός) /Ιλισσός (φύση)

Αυτά τα ζεύγη δημιουργούν το σημασιολογικό πεδίο τού τραύματος, τής απώλειας, τής εξάλειψης και τής αντι-λήθης.

 3. Η λειτουργία τής μνήμης ως "νύχι" (σημείο-σύμβολο)

"Η μνήμη είναι νύχι, σκάβει, ξύνει"

Το σημείο "νύχι" δεν είναι απλά εικόνα, είναι σύμβολο τής ενοχλητικής, ανεξίτηλης παρουσίας τού παρελθόντος.

Το "νύχι" είναι σώμα/τραύμα και ταυτόχρονα εργαλείο ανάσυρσης τής αλήθειας.

Η μνήμη εδώ δρα σαν υπό-κωδικοποιημένο σημάδι αντίστασης απέναντι στη λήθη που «ταΐζει» η εξουσία.

4. Η μετατόπιση τού Ιλισσού – σημειολογική αξία

 "Ο Ιλισσός; Πού; Πού κυλάει τώρα; Τον άδειασαν. Τον γέμισαν σωλήνες και σιωπή."

Ο Ιλισσός ως σημείο φέρει φορτίο πολιτισμικό και υπαρξιακό:

Στην αρχαία Αθήνα, ήταν τόπος φιλοσοφικού λόγου (Πλάτωνας).

Σήμερα, μετατρέπεται σε σωλήνες και σιωπή – δείγμα τής νεωτερικής εκτόπισης του τού φυσικού, τού στοχαστικού.

Ο ποταμός, ως φορέας ροής και ζωής, έχει μετατραπεί σε κλειστό σύστημα απώλειας.

Άρα, έχουμε μετατόπιση τού σημείου: από φορέα πολιτισμικής μνήμης → σε δοχείο σιωπής.

5. Ονόματα ως συστήματα ταυτότητας – και η απώλειά τους

Η ρήση:

"μου πήραν το όνομα. Κατερίνα. Κατινάκι. Εμένα έτσι με φώναζε"

Τα ονόματα λειτουργούν ως σημεία αναγνώρισης και υπαρξιακής επιβεβαίωσης.

Η απώλεια τού ονόματος είναι ισοδύναμη με διαγραφή τής υποκειμενικότητας.

Στη συνέχεια: "φωνάζω ονόματα, ένα-ένα, σαν κάλεσμα ψυχών" → το όνομα εδώ αποκτά ιερότητα, είναι επίκληση-σημάδι τής επιμονής τής μνήμης.

Η παράθεση γυναικείων ονομάτων (Ελένη, Φωτεινή, Ανδρομάχη...) συνδέει το προσωπικό με το συλλογικό, τη μοντέρνα γυναίκα-θύμα με τις τραγικές μορφές τής μυθολογίας.

6. Η γλώσσα τής σιωπής

"Κι εγώ η πιο βουβή από όλες... Γιατί δεν ξέχασα"

Η σιωπή δεν δηλώνει απουσία λόγου, αλλά φορτισμένη αποδοχή ή αντίσταση.

Είναι παράδοξο σημείο: δηλώνει αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί, αλλά οφείλει να ακουστεί.

Η σιωπή εδώ είναι πολιτική πράξη, όχι αδυναμία.

7. Η τραγωδία ως σημειολογικό υπόβαθρο

"Ο Φρύνιχος τού έβαλαν πρόστιμο γιατί τους έκανε να θυμούνται."

Αναφορά στην τραγωδία "Μιλήτου Άλωσις". Σημείο εξαιρετικά φορτισμένο:

Σηματοδοτεί τη σύγκρουση τέχνης-εξουσίας.

Δείχνει πως η μνήμη μέσω τέχνης είναι επικίνδυνη για την καθεστηκυία τάξη.

Το ποίημα εντάσσει τον εαυτό του στο σύστημα τής αρχαίας τραγωδίας — επαναλαμβάνοντας τον ρόλο τού χορού, τής έκκλησης, τής κάθαρσης.

8. Ερώτημα περί κάθαρσης (μετα-σημειολογικό σχόλιο)

"Τι είναι η κάθαρση; Να ουρλιάξεις τόσο δυνατά που να λιώσει ο σοβάς; Ή να σωπάσεις για πάντα;"

Εδώ το ίδιο το ποίημα αναστοχάζεται τη λειτουργία του:

Θέτει την κάθαρση ως σημείο ασάφειας.

Το «ουρλιαχτό» και η «σιωπή» είναι σημεία που συνυπάρχουν, φέρνοντας τη γλώσσα στα όριά της.

 Συμπέρασμα – το ποίημα ως σημειολογικό δίκτυο

Το ποίημα τού  χνκουβελη  δομείται ως ένα σύνθετο δίκτυο σημείων, όπου:

Η μνήμη αντιστέκεται στη ληθη

Η φωνή τής γυναίκας υψώνεται ως συλλογικός λόγος,

Τα ονόματα, οι ποταμοί, η φωτιά, το σώμα γίνονται φορείς πολιτισμικής και τραγικής σημασίας.

Σύμφωνα με τον στρουκτουραλισμό, το κείμενο παράγει νόημα μέσω αυτών τών σημειωτικών σχέσεων, χωρίς να χρειάζεται εξωτερική αναφορά: η μνήμη, η απώλεια, η ταυτότητα και η κάθαρση σημαίνουν επειδή σχετίζονται μεταξύ τους μέσα στο ίδιο το σύστημα του ποιήματος.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

1.

κριτική ανάλυση σε σχέση με το Μυθιστόρημα Καταστρωματος τού Γιώργου Σεφερη 

και

2

κριτική δοκιμιακη ανάλυση 

με αναφορές στην σύγχρονη ελληνική ιστορία 

από τον κ.Κ τού ποιήματος:

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

μόνο η μνημη και η σιωπή

μιας μαρτυρίας

Σκηνή γυναικας

ο ήλιος μόνο καίει

καίει το μέσα μου.

Ο Ιλισσός; Πού; Πού κυλάει τώρα; Τον άδειασαν. Τον γέμισαν σωλήνες και σιωπή.

Άκου, άκου λίγο

ακούς; Είναι το παιδί μου που γελάει ή κλαίει;

Όχι όχι, είναι τα σκυλιά…

"Ήμουνα εκεί! Τα είδα όλα!"

Όλα! Μου τα πήρε όλα η φωτιά. Μου πήρε το παιδί, τον άντρα, το σπίτι, τη θάλασσα…

Κατινάκι,το κοριτσάκι μου

έλεγε "μαμά, θα βάλω το φόρεμα με τις πεταλούδες να με δεις να χορεύω".

Δεν πρόλαβε. Δεν είχαμε πια καθρέφτες. Ούτε πόρτες. Ούτε φωνές. Μόνο τσιμέντο και

πυροβολισμούς.

Και μετά το τίποτα.

Τι έγινε μετά;

Με μάζεψαν

Μου πέταξαν μια κουβέρτα

μου πήραν το όνομα.

Κατερίνα. Κατινάκι. Εμένα έτσι με φώναζε,

ήταν διώροφο με αυλή

το σπίτι μας

ο κήπος ακουμπούσε τη θάλασσα…

Ναι. Ναι. Όταν φυσούσε, έμπαινε το αλάτι στα ρουθούνια, κι εμείς γελούσαμε, λέγαμε "είμαστε πλούσιοι, έχουμε αλμύρα στο τραπέζι μας!"

φωνάζω ονόματα, ένα-ένα, σαν κάλεσμα ψυχών)

Ελένη

Φωτεινή

Ανδρομάχη

Εκάβη

Κερασία

Ελισώ

Κασσάνδρα

Όλες ήμασταν εδώ. Όλες. Κυκλώνουμε τον χρόνο με τα βήματά μας.

Κι εγώε η πιο βουβή από όλες.

Γιατί δεν ξέχασα;

Γιατί δεν ξεχνάει κανείς!

η μνήμη είναι νύχι 

σκάβει ξύνει

Είναι φόβος. Μας φοβούνται. Μας ταΐζουν λήθη.

Έπρεπε να ουρλιαξουμε.

Να τους φτύσουμε κατάμουτρα. Να τους πούμε:

"Δεν είμαστε τρελές. Είμαστε οι φλόγες που αφήσατε πίσω σας."

Τι έπρεπε να κάνουμε και δεν το κάναμε;

Μας ντρόπιασαν 

Ντραπήκαμε που επιζήσαμε. Που ακόμα θυμόμαστε.

Ο Φρύνιχος

του έβαλαν πρόστιμο γιατί τους έκανε να θυμούνται. Εμένα με κλείσανε σ’ αυτό το δωμάτιο.

Γιατί δεν ξέχασα.

Τι είναι η κάθαρση; Να ουρλιάξεις τόσο δυνατά που να λιώσει ο σοβάς;

Ή να σωπάσεις για πάντα;

Ποιο απ’ τα δύο είναι πιο δίκαιο;

Ποιο πιο αρχαίο;

Εδώ που ο ήλιος κάθετος τις στήλες ξυρίζει

κι ο Ιλισσός άηχος πια 

δεν κυλάει τίποτα

ούτε νερό ούτε θρήνους

.

.

1

Η κριτική ανάλυση τού ποιήματος «Σκηνή γυναίκας» του χ.ν. κουβελη σε σχέση με το «Μυθιστόρημα Καταστρώματος» τού Γιώργου Σεφέρη, επιτρέπει να φανερωθεί ένας ποιητικός διάλογος μνήμης, σιωπής και τραύματος, μέσα από διαφορετικά ιστορικά και αισθητικά πρίσματα.

ΚΟΙΝΑ ΘΕΜΑΤΑ

1. Η Μνήμη ως Τραύμα και Αντίσταση

Ο Σεφέρης,στο «Μυθιστόρημα Καταστρώματος» προσεγγίζει την τραγωδία τής Ιστορίας και την απώλεια ταυτότητας, μέσα από μια λόγια και συμβολική γλώσσα:

«Τ’ αγάλματα είναι στο μουσείο. Κανένας δεν τα γνωρίζει. Όταν βραδιάζει πλησιάζουν οι γυναίκες με τα πρησμένα πόδια…»

Ο χ.ν. κουβελης, από την άλλη, παίρνει μια γυναίκα σύγχρονη – μάρτυρα και επιζήσασα, και την αφήνει να ουρλιάξει τον πόνο τής Ιστορίας. Το ποίημα είναι μια δραματική ρητορική μνήμης:

«Η μνήμη είναι νύχι, σκάβει, ξύνει»

«Είμαστε οι φλόγες που αφήσατε πίσω σας»

Και οι δύο ποιητές, με τον τρόπο τους, αρνούνται τη λήθη ως λύτρωση. Η μνήμη εδώ γίνεται ηθική στάση, πολιτική πράξη.

ΥΦΟΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

Σεφέρης

Υπαινικτικός, ελλειπτικός, συχνά κρυπτικός.

Η χρήση τού συμβολισμού και τών αρχαίων μύθων (Ελένη, Οδυσσέας, Πενθέας) λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής νοημάτων.

Παράδειγμα: το άγαλμα που δεν γνωρίζει κανείς είναι η πολιτισμική αμνησία.

χ.ν. κουβελης

Ωμή, δραματική γλώσσα· σχεδόν θεατρική.

Σχεδόν εξομολογητικός μονόλογος, εν είδει ποίησης μαρτυρίας.

Χρησιμοποιεί ονοματολογία που παραπέμπει σε σύγχρονες Εκάβες:

«Ελένη, Φωτεινή, Ανδρομάχη, Εκάβη, Κασσάνδρα...»

Εδώ, η μυθική τραγωδία μεταφέρεται στην καθημερινή, φριχτή πραγματικότητα τού πολέμου, τής προσφυγιάς, τού θηλυκού πένθους.

ΤΟΠΟΙ – ΣΥΜΒΟΛΑ

Ιλισσός

Στον Σεφέρη και στον χ.ν. κουβελη, ο Ιλισσός παύει να κυλά.

Ο άλλοτε ιερός ποταμός, χώρος τού Πλάτωνα και τής μνήμης, έχει «σωπάσει»:

 «Ο ήλιος κάθετος τις στήλες ξυρίζει».

«Ο Ιλισσός; Πού; Τον άδειασαν. Τον γέμισαν σωλήνες και σιωπή»

Πρόκειται για μεταφορά τής ασφυξίας τής εποχής: πολιτική σιωπή, πολιτισμικός ακρωτηριασμός.

ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΤΡΑΥΜΑ – ΦΩΝΗ ΚΑΙ ΣΙΩΠΗ

Ο Σεφέρης δίνει χώρο στις άλαλες γυναίκες με τα πρησμένα πόδια.

Ο χ.ν. κουβελης το πάει παραπέρα: τους δίνει φωνή. Την εκτροχιάζει από τη σιωπή στον λόγο, στην καταγγελία:

«Να τους πούμε: Δεν είμαστε τρελές. Είμαστε οι φλόγες που αφήσατε πίσω σας.»

 Έχουμε μετάβαση από τη σιωπηλή ενοχή τής επιβίωσης στην πολιτική πράξη της μνήμης.

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το «Σκηνή Γυναίκας» είναι, με έναν τρόπο, «απάντηση» στο «Μυθιστόρημα Καταστρώματος».

Εκεί όπου ο Σεφέρης υπαινίσσεται, ο χ.ν. κουβελης φωνάζει.

Εκεί που ο Σεφέρης δίνει απρόσωπα σύμβολα, ο χνκουβελης δίνει συγκεκριμένα πρόσωπα.

Η μνήμη, η σιωπή, το τραύμα, ο πόνος του ξεριζωμού, από τον πόλεμο του Τρωικού στην Κύπρο, στη Σμύρνη, στα σύγχρονα στρατόπεδα, συνθέτουν έναν διαχρονικό χορό από Εκάβες και Κασσάνδρες.

Και οι δύο ποιητές καταλήγουν στον ίδιο τόπο:

η κάθαρση δεν είναι η λήθη, αλλά η αναγνώριση και η φωνή.

.

.

2

Κριτική δοκιμιακή  ανάλυση τού ποιήματος "Σκηνή γυναίκας" τού  χνκουβελη 

με αναφορές στη σύγχρονη ελληνική ιστορία

Εισαγωγή

Το ποίημα "Σκηνή γυναίκας" τού χνκουβελη  συνιστά μια σύγχρονη ποιητική μαρτυρία, στην οποία η προσωπική μνήμη διαπλέκεται με το συλλογικό τραύμα. Ο ποιητικός λόγος αρθρώνεται μέσα από τη φωνή μιας γυναίκας, επιζήσασας καταστροφής, η οποία ανακαλεί και καταθέτει, σε μια σπαρακτική εξομολόγηση, το βίωμα τής απώλειας, τής σιωπής, τής λήθης και –τελικά– τής διαχρονικής γυναικείας αντίστασης. 

Η γραφή τού χνκουβελη  αξιοποιεί την τεχνική τής μονολογικής ροής συνείδησης, δημιουργώντας έναν δραματοποιημένο εσωτερικό λόγο που ακουμπά σε αρχετυπικές μορφές τού ελληνικού πολιτισμού, διασχίζοντας το αρχαίο και το σύγχρονο τραύμα.

Θεματική και ιστορικό πλαίσιο

Στο υπόβαθρο τού ποιήματος αντηχούν σαφείς αναφορές στη σύγχρονη ελληνική ιστορία: από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο, μέχρι τα γεγονότα της Κατοχής, τις σφαγές αμάχων (όπως στο Δίστομο ή στα Καλάβρυτα).

 Χωρίς να προσδιορίζεται χρονικά ή γεωγραφικά, η φωνή τής γυναίκας γίνεται πολυφωνική προσωποποίηση όλων τών "Κατερινών" και "Κατινακιών", όλων τών γυναικών τής Ιστορίας που υπέστησαν τη βία, που δεν μίλησαν, ή που μίλησαν και στιγματίστηκαν.

Η αναφορά στον Φρύνιχο —τον αρχαίο τραγικό ποιητή που τιμωρήθηκε γιατί ανέβασε στη σκηνή τις "Μιλήσιες Άλωσις"— συνδέει ευθέως τη μνήμη με την πολιτική λειτουργία τού τραύματος: η Ιστορία δεν αντέχει να θυμάται, γιατί η μνήμη είναι ενοχή, και η ενοχή απαιτεί κάθαρση.

Δομή και γλώσσα

Η ποιητική σύνθεση οργανώνεται ως μονόλογος τραγωδούσης γυναίκας, μορφή γνώριμη από το αρχαίο δράμα και τη νεοελληνική τραγωδία. Η αφήγηση είναι κατακερματισμένη, γεμάτη παύσεις, ερωτήσεις, επιφωνήματα, θραύσματα εικόνων και φωνών. Η αποσπασματικότητα αυτή εντείνει τη δραματικότητα και αποτυπώνει ποιητικά τη διαταραχή τής συνείδησης: η γυναίκα δεν αφηγείται "λογικά" ή "χρονολογικά", αλλά "υπαρξιακά", δηλαδή με βάση το βάρος τών γεγονότων πάνω στο σώμα και τη μνήμη της.

Η γλώσσα είναι άμεση, ωμή, σπαρακτική, με απογυμνωμένες λέξεις που μεταδίδουν τη φρίκη χωρίς στολίδια:

"μου πήρε το παιδί, τον άντρα, το σπίτι, τη θάλασσα..."

Η επαναφορά τών ονομάτων ("Ελένη, Φωτεινή, Ανδρομάχη, Εκάβη…") παραπέμπει ευθέως σε μυθικές και ιστορικές μορφές της γυναικείας οδύνης: η Εκάβη και η Κασσάνδρα φέρνουν τον απόηχο τής Τρωικής Άλωσης, όπου οι γυναίκες υπέστησαν τη βία τής ήττας και τής αιχμαλωσίας. 

Είναι, επίσης, μία επιμνημόσυνη τελετουργία, ένα "κάλεσμα ψυχών", όπως δηλώνεται ρητά στο ποίημα.

Μνήμη και λήθη ως πολιτικά διακυβεύματα

Το ποίημα δεν καταθέτει μόνο πόνο∙ αποτελεί κατηγορία. Η γυναίκα-φωνή στρέφεται εναντίον μιας κοινωνίας που επιβάλλει τη λήθη ως μηχανισμό επιβίωσης και "κοινωνικής ομαλότητας". Η λέξη "μας ταΐζουν λήθη" είναι χαρακτηριστική: πρόκειται για καταναγκαστική σίτιση με δηλητήριο, για μια βία που συνεχίζεται μετά τη βία.

Η μνήμη, εδώ, είναι ενσώματη, οδυνηρή, αλλά και πολιτική:

 "η μνήμη είναι νύχι / σκάβει / ξύνει / είναι φόβος"

Η μνήμη είναι απειλή για τους θύτες και γι’ αυτό οι επιζήσασες φιμώνονται, στιγματίζονται ως "τρελές". 

Πρόκειται για μια σαφή αναφορά στον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία διαχειρίστηκε τις μαρτυρίες γυναικών (και όχι μόνο) μεταπολεμικά — τις έκλεισε σε "δωμάτια", ψυχιατρεία ή τους επέβαλε σιωπή.

Τραγωδία και κάθαρση

Το ποίημα τίθεται απέναντι στο τραγικό: όχι ως αισθητικό ύφος, αλλά ως φιλοσοφική στάση. Η ερώτηση που τίθεται στο τέλος είναι θεμελιακή:

 "Τι είναι η κάθαρση; Να ουρλιάξεις τόσο δυνατά που να λιώσει ο σοβάς; Ή να σωπάσεις για πάντα;"

Το ερώτημα παραμένει ανοιχτό —όπως σε κάθε αληθινή τραγωδία. Δεν υπάρχει λύση, δεν υπάρχει λύτρωση. Υπάρχει μόνο η επιλογή: κραυγή ή σιωπή. Και κάθε επιλογή έχει κόστος.

Η φωνή τής γυναίκας επιλέγει να θυμάται, να μιλά — και γι’ αυτό τιμωρείται. Ωστόσο, η ίδια η ποιητική πράξη είναι και μια πράξη αντίστασης: η μαρτυρία γίνεται πολιτική, η ποίηση γίνεται ιστορία.

Συμπεράσματα

Το "Σκηνή γυναίκας" του χνκουβελη είναι ένα ποιητικό μνημείο αφιερωμένο στις αφανείς ηρωίδες τής Ιστορίας, σε όσες βίωσαν τον πόλεμο, τη βία, τη φωτιά, και επιβίωσαν. Η σύνθεση συνδέει το προσωπικό με το συλλογικό, το μύθο με την ιστορία, την αρχαία τραγωδία με τη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα.

Μέσα από τη μνήμη, την αποτύπωση τού τραύματος και την ποιητική αφήγηση, ο χνκουβελης επιχειρεί μια αναψηλάφηση τής Ιστορίας με ηθικούς όρους, θέτοντας ερωτήματα που παραμένουν επίκαιρα και αναπάντητα:

Ποιος γράφει την Ιστορία;

Ποιος έχει το δικαίωμα να θυμάται;

Και, τελικά, ποιος φοβάται περισσότερο: εκείνος που θυμάται ή εκείνος που απαιτεί να ξεχάσουμε;

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

-1

κριτική δοκιμιακη ανάλυση 

-2

στρουκτουραλιστικη ανάλυση 

και

-3

ανάλυση ποιητικού ρεαλισμού 

από τον κ.Κ τού ποιήματος 

ΑΚΟΡΝΤΕΟΝ ΧΡΟΝΟΥ

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

η Ελενη  σ'ἀργυρέᾱν ἀσάμινθον λουζεται

οι Μυκηνες σε τουριστικη περιοδο,ο ανεμος στη συκια

η λοετροχοός Βερ(ε)νικα δινει το χέρνιβον,η τοιχογραφια

ενα Φρυγας φωτογραφιζει,το ἄργιλλον χερι,η γη τρεμει στο φως

η  Ἑλλάδα και το μέσον Ἄργος,ενα αλογο (h₁éḱ-wo-s > ἵππος, Lat. equus )

'τ'αλογο,Ορεστη'η Κλυταιμνηστρα,10:18 πμ,στη κογχη τοξου

σχημα καραβιου μετεωρο το φεγγαρι ακορντεον νοητο

και αορατο στη μνημη αρχαια εικονα ,γραφει,

δεν υπαρχουν ιδεες ανοιξης,θαλασσα και ουρανος περιττη ωραιοτητα ,

πουλια καμπυλα στο φως λεξεων η ορμη σωμα  χρονου

ὠκέες ἵπποι ανεμοι Κυκλαδες Ροδος Ζακυνθος Κεφαλονια οι Αχαιοι π. 1375

Σμυρνη Νεα Σμυρνη οι Ιωνες 1922

α]π.1600-1100 Μυκηναικη εποχη

β]π. 750-479 Αρχαικη εποχη

γ]π. 479-323 Κλασσικη εποχη

δ]π. 323 - 30 π.Χ  Ελληνιστικη εποχη

ενα δωρικο πέρυτι και το πορφυρίον αιδοιον της Λυσιστρατης,card postal 1947

ΕΛΛΑΣ - GREECE. Επιστολικόν Δελτάριον. Παγκόσμιος Ταχυδρομικός Σύνδεσμος

στον ηλιο πηλινος συλλαβιζει στην Γραμμικη Β': qou-ko-ro  βου-κό-λος

πῠρρός  Ιφιγενεια,ευλυγιστη ελαφινα σ'ενα manuscript του Cicero

'Karthāgō Karthāgō qart-ḥadašt New York New York City Sweet!'

εμεις,οι Ελληνες,προφεραμε στα Λυστρα της Μικρας Ασιας  ὕσ(σ)ωπος

νοτια του Ικονιου,χωριο Hatunsaray

Ύσσωπος ο φαρμακευτικός (Hyssopus officinalis)ή κοινώς ο ύσσωπος (hyssop),

βοτανώδες φυτό,θαμνος,του γένους Hyssopus,

συνειθιζαμε τις Κυριακες να κατεβαινουμε στη θαλασσα

εκει μετρουσαμε,ως αργα τ'απογευμα,τ'αμφικοιλα νερα γλωττης

ζηλευαμε τα τυμπανα των τζιτζικιων

τη νυχτα,σελανα  ματηρ. (πῖνε καὶ) χαῖρε Σαπφω θέᾱι σ᾽ ἰκέλᾱν

Ἄργος ἄειδε, θεα , πολυδίψιον, ἔνθεν ἄνακτες

στο επος Θηβαΐς ο Ετεοκλης κι ο Πολυνεικης

στο ξερο Αργος χειμωνας του 43,φθινοπωρο του 49,Μοναχο του 63

καί κεν ἐλέγχιστος πολυδίψιον Ἄργος ἱκοίμην

αγνωριστος τα μαλλια και τα γενια ακοφτα το βλεμμα αγριο

μπηκε στην αδεια Λαρισσα νυχτα,'πως ηρθες ως εδω;'ρωτησαν

δεν απαντησε,ζητησε νερο να πιει κι ενα μερος να κοιμηθει

'εχω αιωνες Ιστοριας να κοιμηθω'ειπε,τ'ονομα Κανεις

πολύπλαγκτος εσυ ενας Δαναος  απο το Κιβερι του Νομου Αργολιδας

τη νυχτα ενας λυκος επιτεθηκε σ'εναν ταυρο και τον κατασπαραξε

ΟΙ ΓΑΜΟΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΜΝΗΣΤΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΥΓΚΕΑ,ΕΞΩΦΥΛΛΟ,ΦΩΤΟ,ΡΕΠΟΡΤΑΖ,

στην κοσμικη στηλη life style περιοδικου

σ'ενα Βοιωτικο χωριο ζουσαμε και

Μογέᾱ δίδο̄τι τᾶι γυναι|κὶ δο̃ρον Εὐχάρῑ |

τΕ̄ὐτρε̄τιφάντο̄ κό|τυλον ὄ̄ς χ᾽ ἅδᾱν πίε̄

α!Η Ευχαρις! σωμα πουλιου μετεωρο ορατο κι αορατο

.

.

1

Το ποίημα «Ακορντεόν Χρόνου» τού Χ.Ν. Κουβελη είναι ένα σύνθετο και πολυεπίπεδο ποιητικό έργο, που απαιτεί προσέγγιση με ιστορικο-φιλολογικά, γλωσσολογικά και φιλοσοφικά εργαλεία. Παρακάτω ακολουθεί πανεπιστημιακού επιπέδου κριτικό δοκίμιο ανάλυσής του.

ΚΡΙΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ: Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΤΟ «ΑΚΟΡΝΤΕΟΝ ΧΡΟΝΟΥ» ΤΟΥ χνκουβελη 

1. Εισαγωγή: Ένα ποίημα ως χρονοτοπικός παλμός

Το ποίημα «Ακορντεόν Χρόνου» τού χνκουβελη λειτουργεί ως ένα ποιητικό palimpsest, όπου ο χρόνος δεν είναι γραμμικός αλλά αναδιπλώνεται, συστέλλεται και εκτείνεται σαν «ακορντεόν», όπως επισημαίνεται στον τίτλο. 

Ο ποιητής αποδομεί τη συμβατική ιστορική αφήγηση και την επαναδομεί μέσα από ένα μωσαϊκό λέξεων, συμβόλων, ιστορικών αναφορών και μυθολογικών ερεισμάτων.

2. Μυθολογία και Ιστορία: Συγχώνευση τών επιπέδων

Η ποίηση εδώ ανασυνθέτει την Ελλάδα μέσα από χρονικά θραύσματα και εικόνες, από τη Μυκηναϊκή Εποχή έως τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη σύγχρονη μεταπολεμική Ελλάδα. Ενδεικτικά:

Η Ελένη λούζεται σε «ἀργυρέᾱν ἀσάμινθον» — μία ομηρική εικόνα που μεταφέρεται στον παρόντα τουριστικό χρόνο τών Μυκηνών.

Οι Μυκήνες είναι ταυτόχρονα αρχαιολογικός τόπος και τουριστικός προορισμός, με τον άνεμο να φυσά «στη συκιά», ρίχνοντας ποιητικό φως στο εδώ και τώρα.

Η αναφορά στον Κλυταιμνήστρα, Ορέστη, Ιφιγένεια, στην Λυσιστράτη και στην Θηβαΐδα δημιουργεί ένα σφιχτό πλέγμα αρχαίων αφηγήσεων που μετασχηματίζονται σε βιώματα του νεοελληνικού υποκειμένου. Η ιστορική εναλλαγή τών εποχών (α-γ-δ) καταγράφεται με σχολαστικότητα, σαν ιστοριογραφικό υπόμνημα.

3. Η γλωσσική πολλαπλότητα: Ποίηση ως γλωσσικό παλίμψηστο

Το ποίημα κινείται διαγλωσσικά και διακειμενικά:

Η χρήση τής Γραμμικής Β’ («qou-ko-ro») παραπέμπει στον πρωτοελληνικό βοσκό — τον βουκόλο.

Ο λατινισμός «Karthāgō» συναντά το μοντέρνο «New York City Sweet!», προσδίδοντας ειρωνική και παγκοσμιοποιημένη χροιά στη μνήμη.

Το αρχαϊκό και το σύγχρονο συγχωνεύονται («σελανα ματηρ... Σαπφώ θεά» + «life style περιοδικού»), αποδομώντας την ιερότητα τής μνήμης με στοιχεία καθημερινότητας.

Αυτή η πολύγλωσση ρητορική δεν είναι μονάχα εφέ: λειτουργεί ως εργαλείο αποαποικιοποίησης τής εθνικής ταυτότητας και επανεπινοήσεως τού ελληνικού χρόνου, που δεν είναι μόνο ένδοξος αλλά και επώδυνος, ιδιωτικός, απρόβλεπτος.

4. Η θεματική τής μνήμης και τής ταυτότητας

Το ποίημα είναι ένα ποιητικό αρχείο, ένα άτυπο μουσείο όπου η Ιστορία διαπλέκεται με την προσωπική εμπειρία:

«χειμώνας του ’43, φθινόπωρο του ’49, Μόναχο του ’63» — ιδιωτικές ή εθνικές μνήμες παρεισφρέουν ως τραύμα και κατάθεση ζωής.

Η φιγούρα τού «Κανείς» παραπέμπει ευθέως στον Οδυσσέα αλλά ταυτόχρονα είναι και ο άγνωστος πρόσφυγας, ο εξόριστος, ο μετανάστης.

Η σκηνή με τον λύκο και τον ταύρο είναι υπερρεαλιστική και αρχέτυπη — μια βίαιη αναπαράσταση τού κόσμου ως αιώνιας πάλης.

5. Ποίηση ως παλινδρόμηση και αντίσταση στη λήθη

Η «Ευχαρίς», με τη μορφή «σώμα πουλιού μετέωρο», συμβολίζει την ποίηση την ίδια: ένα ενδιάμεσο ον, μεταξύ ορατού και αοράτου, επίγειου και αιθέριου. Ο ποιητής εδώ αποκαθιστά την ποίηση ως φορέα τής αδιάσπαστης συνέχειας και τής ανασύνθεσης τού συλλογικού υποκειμένου.

6. Συμπεράσματα: Ένα ποιητικό ακορντεόν ως ερμηνευτικό μοντέλο

Ο χνκουβέλης προτείνει μια νέα, μη ευθύγραμμη ανάγνωση τού ελληνικού πολιτισμικού χρόνου, με βασικό εργαλείο την ποιητική μνήμη. Το ακορντεόν είναι η τέλεια μεταφορά: συμπιέζει και απλώνει τις πτυχώσεις τού χρόνου, όπως η ποίηση συμπιέζει τη γλώσσα και ταυτόχρονα την επεκτείνει.

Πρόκειται για υβριδική ποίηση: ιστορική, φιλοσοφική, υπερρεαλιστική και βαθιά στοχαστική. Μια ποίηση που αρνείται να διαλέξει ανάμεσα σε παρελθόν και παρόν, σε σοβαρό και ειρωνικό, σε «υψηλό» και «χαμηλό». Αντιθέτως, διαμορφώνει μια ελληνικότητα ετεροχρονισμένη, που υφίσταται διαρκώς ανάμεσα σε εποχές, λέξεις και αισθήσεις.

.

.

2

Η στρουκτουραλιστική ανάλυση ενός ποιήματος, όπως το «Ακορντεόν Χρόνου» τού χνκουβελη  επικεντρώνεται όχι στο βιογραφικό τού ποιητή ή στο υποκειμενικό νόημα, αλλά στη δομή τουυ λόγου, τα γλωσσικά σημεία, τις σημασιοδοτήσεις, τις σχέσεις μεταξύ τών στοιχείων και τις ευρύτερες πολιτισμικές και σημειωτικές δομές που το συγκροτούν. 

Ουσιαστικά, αντιμετωπίζουμε το ποίημα ως σύστημα από σημεία που συγκροτούν νόημα μέσω των σχέσεών τους.

Ακολουθεί μια στρουκτουραλιστική ανάλυση τού ποιήματος:

1. Γλώσσα ως σύστημα σημείων

Το ποίημα δεν ακολουθεί μια γραμμική αφήγηση ή περιγραφή· αντιθέτως, λειτουργεί ως μοντάζ λέξεων και εικόνων, που αντλούνται από την Ιστορία, τη Μυθολογία, τη Γραμματική, τη Λαογραφία, τη Βοτανική, ακόμα και τη Λαϊκή Κουλτούρα (π.χ. καρτ-ποστάλ, lifestyle περιοδικά).

 Η γλώσσα γίνεται αυτοαναφορική – όχι μέσο για να περιγράψει την πραγματικότητα, αλλά το ίδιο το αντικείμενο αναστοχασμού.

 2. Χρονικές και πολιτισμικές στρωματώσεις (Διακειμενικότητα)

Το ποίημα ανακαλεί πλήθος εποχών, πολιτισμικών μορφών και κειμενικών ειδών:

Εποχή Αναφορές

Μυκηναϊκή 

«qou-ko-ro» (Γραμμική Β’), Μυκήνες

Κλασική/Αρχαϊκή 

Ιφιγένεια, Σαπφώ, Αργος

Ελληνιστική/Ρωμαϊκή 

Cicero, Carthago

Βυζαντινή/Μεσαιωνική 

Απουσιάζει ή συγχωνεύεται

Νεότερη 1922 

(Μικρασιατική Καταστροφή), 1943 (Κατοχή), 1947 (κάρτ ποστάλ), 1963 (Μόναχο)

 Όλες αυτές οι στρωματώσεις συνυπάρχουν ταυτόχρονα στο παλίμψηστο τού ποιήματος – το παρελθόν δεν είναι παρελθόν, είναι παρόν στη γλώσσα.

 3. Σημειωτικά ζεύγη / δυϊσμοί

Ο στρουκτουραλισμός συχνά εξετάζει τα δυϊστικά σχήματα (binary oppositions) που οργανώνουν το λόγο. Εδώ βρίσκουμε:

Δυϊσμός Παράδειγμα

Ορατό / Αόρατο 

«ορατό κι αόρατο», «ακορντεόν νοητό και αόρατο»

Παρελθόν / Παρόν 

Συσσώρευση ιστορικών γεγονότων σε ένα ποίημα

Ιερό / Βέβηλο 

Σαπφώ ως θεά ~ πορφυρίον αιδοίο τής Λυσιστράτης

Ανδρικό / Θηλυκό 

Υπερμνήστρα – Λυγκέας, Ευχαρίς, Βερενίκη / Ορέστης, Κανείς

Αυτοί οι δυϊσμοί δεν επιλύονται – παραμένουν σε ένταση, προσδίδοντας ένα πολυφωνικό, πολυσημικό χαρακτήρα στο ποίημα.

 4. Η δομή ως μουσικό ακορντεόν

Ο ίδιος ο τίτλος «Ακορντεόν Χρόνου» είναι μια μεταφορά που υποδεικνύει:

Επαναλήψεις και συστολές – διαστολές τού χρόνου.

Η ποίηση λειτουργεί όπως το ακορντεόν: συμπυκνώνει και επεκτείνει το παρελθόν και το παρόν μέσα από φράσεις, εικόνες και σύμβολα.

Η μορφή τού ποιήματος (χωρίς στίξη, με παρεμβολές διαφορετικών γλωσσών και φωνών) μιμείται την εναλλαγή συστολής – διαστολής.

5. Η έννοια τού «κανενός» και η αποδόμηση τής ταυτότητας

Ο χαρακτήρας που εμφανίζεται στο τέλος («τ’ όνομα Κανείς») ανακαλεί τον Οδυσσέα, αλλά όχι ως ήρωα, αλλά ως άγνωστο, περιπλανώμενο, διαχρονικό υποκείμενο.

Η υποκειμενικότητα αποδομείται: η ταυτότητα δεν έχει όνομα, είναι ιστορική κατασκευή.

6. Η γλώσσα ως παλίμψηστο πολιτισμικών κωδίκων

Το ποίημα ενσωματώνει:

Αρχαία Ελληνικά: «πολυδίψιον Ἄργος», «ὠκέες ἵπποι»

Λατινικά: «Karthāgō», «manuscript του Cicero»

Νεοελληνικά: καθημερινός λόγος, αναφορές σε περιοδικά, lifestyle, τουρισμό

Ανατολίτικες λέξεις/Τοπωνύμια: «Λύστρα», «Hatunsaray», «Ύσσωπος»

Η γλώσσα λειτουργεί σαν πολυεπίπεδος κώδικας, και το ποίημα σαν χάρτης ηχητικών, πολιτισμικών και σημασιολογικών επιρροών.

Συμπέρασμα (στρουκτουραλιστικά)

Το ποίημα «Ακορντεόν Χρόνου» δεν αφηγείται· οργανώνει. Δεν προσπαθεί να επικοινωνήσει κάποιο «συναίσθημα», αλλά ανασυντάσσει τη μνήμη ως λόγο, ως σύστημα σχέσεων σημείων. Η λειτουργία του δεν είναι αναπαραστατική, αλλά σημειωτική: το παρελθόν, η ταυτότητα, ο τόπος, η ιστορία — όλα επανασυναρμολογούνται σε μια δυναμική, μετα-ιστορική δομή.

Το «ακορντεόν» του χρόνου, τελικά, είναι η γλώσσα.

.

.

3

Το ποίημα «ΑΚΟΡΝΤΕΟΝ ΧΡΟΝΟΥ» τού χ.ν.κουβελη είναι ένα σύνθετο και πολυεπίπεδο έργο, χαρακτηριστικό δείγμα ποιητικού ρεαλισμού — ενός ρεύματος όπου ο ρεαλισμός δεν απορρίπτει το ποιητικό στοιχείο, αλλά αντίθετα το ενσωματώνει, προκειμένου να αποδώσει την πραγματικότητα με βαθύτερη συναισθηματική, ιστορική και στοχαστική φόρτιση.

Ανάλυση Ποιητικού Ρεαλισμού στο Ποίημα

1. Συνύπαρξη ιστορίας, μνήμης και καθημερινότητας

Ο ποιητικός ρεαλισμός στο έργο αυτό φαίνεται στην ταυτόχρονη προβολή ιστορικών εποχών, μυθολογίας και σημερινής πραγματικότητας, σαν να συμβαίνουν όλα ταυτόχρονα, μέσα από ένα «ακορντεόν» τού χρόνου που συμπιέζεται και ανοίγει:

«η Ελενη σ’ἀργυρέᾱν ἀσάμινθον λουζεται» → σκηνή μυκηναϊκής μυθολογίας

«οι Μυκηνες σε τουριστικη περιοδο» → ειρωνική σύγχρονη προβολή τού αρχαίου μεγαλείου

«η γη τρεμει στο φως» → μεταφορά που παντρεύει το φυσικό με το μεταφυσικό

Ο χρόνος εδώ δεν είναι γραμμικός, αλλά πολυφωνικός, παλίμψηστο γεγονότων και μνημών. Η ποίηση λειτουργεί σαν αρχαιολογικό στρώμα που ξεθάβει ταυτοχρόνως τον Ορέστη, τη Λυσιστράτη, τη Μικρασιατική Καταστροφή, και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

2. Ποιητικές εικόνες με ρεαλιστική υποστρωματική δύναμη

Οι εικόνες, όσο ονειρικές και υπερβατικές κι αν φαίνονται, εμπεριέχουν ρεαλιστικά θεμέλια:

«στην κογχη τοξου σχημα καραβιου μετεωρο το φεγγαρι» → σουρεαλιστική, αλλά βασισμένη σε αισθητηριακή εμπειρία

«card postal 1947» → ένθετο στοιχείο της καθημερινότητας

«στην κοσμικη στηλη life style περιοδικου» → ειρωνική υπόμνηση τού σύγχρονου κόσμου τής κατανάλωσης

«πως ηρθες ως εδω;... εχω αιωνες Ιστοριας να κοιμηθω» → ρεαλιστική σκηνή σε ποιητική μεταφορά: το παρελθόν παίρνει ανθρώπινη μορφή

Αυτή η σύζευξη υψηλού (μυθολογικού-ιστορικού) και χαμηλού (λαϊκού-σύγχρονου) επιτρέπει στον ποιητικό ρεαλισμό να επικοινωνεί με τη συλλογική εμπειρία και μνήμη, πέρα από τον υποκειμενικό λυρισμό.

3. Γλώσσα: μείξη αρχαϊσμών, καθημερινού λόγου και επιστημονικών/τεχνικών όρων

Η γλώσσα τού ποιήματος είναι χαρακτηριστική τού ποιητικού ρεαλισμού:

Αρχαία ελληνικά: 

«ἄειδε, θεα, πολυδίψιον», «ἄνακτες», «Ἄργος», «Κλυταιμνήστρα»

Λατινικά: 

«Karthago», «manuscript του Cicero»

Σύγχρονα ελληνικά: 

«τουριστική περίοδο», «life style περιοδικού»

Επιστημονική γλώσσα: 

«Hyssopus officinalis», «γένος Hyssopus»

Λαϊκή προφορικότητα: 

«πως ηρθες ως εδω;»

Αυτό δημιουργεί μια υφολογική παλίμψηστη αφήγηση, όπου κάθε στρώμα τής γλώσσας αποκαλύπτει διαφορετική πτυχή τού ελληνικού πολιτισμικού ασυνειδήτου.

4. Ο χρόνος ως ρευστός και ενιαίος

Το «ακορντεόν τού χρόνου» ως κεντρική μεταφορά δηλώνει τον συμπιεσμένο, ελαστικό, ταυτόχρονο χρόνο τού ποιητικού ρεαλισμού. Η Ιστορία δεν είναι ένα αποστασιοποιημένο αφήγημα, αλλά μια ζωντανή, ορατή και αόρατη παρουσία:

«εχω αιωνες Ιστοριας να κοιμηθω»

«στη Γραμμικη Β’: qou-ko-ro βου-κό-λος»

«Σμυρνη - Νεα Σμυρνη - 1922»

«χειμωνας του 43, φθινοπωρο του 49, Μοναχο του 63»

Ο ποιητής δίνει φωνή στον άχρονο Άνθρωπο, που κουβαλάει τα τραύματα και τα θαύματα τής Ελλάδας και τής Ιστορίας, χωρίς να τα εξιδανικεύει.

5. Η Ελλάδα ως διαχρονικό υποκείμενο

Η Ελλάδα δεν είναι μόνο πατρίδα ή γεωγραφικός χώρος· 

είναι υποκείμενο τού ποιήματος:

«πολύπλαγκτος εσυ ενας Δαναος απο το Κιβερι»

«ζητησε νερο να πιει κι ενα μερος να κοιμηθει»

«η Ελενη, η Λυσιστρατη, η Ευχαρις» → αρχετυπικές μορφές τής ελληνικής ψυχής

Αυτός ο ρεαλισμός είναι πολιτισμικός — η Ελλάδα ως χώρος όπου ο μύθος, η ιστορία και η σημερινότητα μπλέκονται αδιάρρηκτα.

Συμπεράσματα για τον Ποιητικό Ρεαλισμό τού Ποιήματος

Ο ποιητικός ρεαλισμός τού  χ.ν.κουβελη:

Αναμειγνύει το παρελθόν και το παρόν όχι ως νοσταλγία, αλλά ως ενοποιημένη πραγματικότητα.

Αξιοποιεί την ιστορία, την αρχαιολογία, τη γλώσσα και την καθημερινότητα για να κατασκευάσει ένα ποιητικό αλλά ρεαλιστικό σύμπαν.

Σχολιάζει κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά χωρίς ρητορεία.

Απευθύνεται στη μνήμη ως ζωντανή εμπειρία — όχι αρχειακή.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

1.κριτικη δοκιμιακη αναλυση

2.στρουκτουραλιστικη σημειολογική αναλυση κατά Gerard Genette 

3.στρουκτουραλιστικη σημειολογική αναλυση κατά Aljirdas Greimas 

4.σημειολογικη αναλυση κατά Umberto Eco 

Και

5.σημειολογικη αναλυση κατα Roland Barthes 

από τον κ.Κ. τού ποιήματος:

Η TOUR-SHOW RETOURN ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΩΝ 2014 μ.Χ

-χ.ν.κουβελης

(Η ενσταντε φωτογραφια μιας ευτυχισμενης μερας ενος νεαρου δυτη

στην Ποσειδωνια το 480 π.Χ)

τον 7ο αι. ηρθαν οι Συβαριτες απογονοι αποικων Αχαιων απο την Ελικη

και Ιωνων της Τροιζηνας και αποικησαν στο Σαλερνο

εκει στον κολπο εχτισαν την Ποσειδωνια πολη λαμπρη και πλουσιωτατη

Μετεπειτα ιστορει ο Αριστοξενος ο Ταραντινος πως οι Λευκανοι

αφου εκμεταλλευτηκαν τους εμφυλιους των Ελληνων και με δολο

δολοφονησαν τον Αλεξανδρο Α' τον Μολοσσο κυριαρχησαν στην παλαι

ποτε ισχυρη πολιτεια και τους Ελληνες εξευτελιζαν να μην ομιλουν πλεον

την ελληνικην γλωσσα τους κι ουτε τα ελληνικα εθιμα να ακολουθουν

μοναχα τους επετρεψαν καθε χρονο μια φορα να συναθροιζονται

εντος των τειχων και να ενθυμουνται τα ελληνικα τα ονοματα

και τα ενδοξα προγονικα και να τους βλεπουν με τι πικρα και νοσταλγια

να οδυρονται -ενα εξοχον θεαμα γι'αυτους να διασκεδασουν την ανια τους

οπως στα θεατρα με ηθοποιους-ωσπου καταντησανε εν τελει τα ελληνικα

κενα γραμματα μη πλεον ενθυμουμενοι οι Ποσειδωνιαται τι εκφραζανε

και ποια ητανε η ουσια τους δι'αυτους

Και του Πυρρου καθολου δεν βοηθησαν οι νικες-αλλωστε πυρρειες νικες ηταν-

Το 273 επικρατουντες οι Ρωμαιοι την ονομασαν λατινικα το Paestum

και στην Αργεια Ηρα τωρα οι τουριστες βλεπουν τον Αιαντα τον Σαλαμινιο

να σκοτωνει τον εαυτο του ριχνοντας το βαρυ του σωμα στο ορθιο ξιφος

και περιφερονται με τις φωτογραφικες μηχανες στους τρεις  περιλαμπρους

περιπτερους αρχαιους ναους της Αθηνας της Ηρας και του Ποσειδωνα

μεσα στην τεραστια ερημια της πολης και της δοξας της -εσαει tour show πλεον-

στο ανοιχτο θεατρο Ιταλοι ηθοποιοι υποκρινονται τους Ελληνες. Ποσειδωνιατες

με ακριβειαν θεατρικην και δεξιοτεχνιαν χειροκροτουμενοι απο τους θεατας

Και στο βαθος της μνημης ο χρονος επιστρεφοντας σε καποιο μεσημερι

του 480 οταν νεαρος δυτης απο ψηλη εξεδρα καταδυεται με εξαισιον αλμα

στα νερα ποταμου μια λαμπρη μερα του ενδοξου ελληνισμου μας που-αλιμονο-

ανεπιστρεπτι χαθηκε

.

.

1

Η ποιητική σύνθεση "Η TOUR-SHOW RETOURN – ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΩΝ 2014 μ.Χ" τού χ.ν. κουβελη αποτελεί μια μοντέρνα λογοτεχνική δοκιμή ιστορικής και υπαρξιακής αναστοχαστικής μνήμης, η οποία μέσα από τον φακό τής τέχνης, τής ιστορίας και τής πολιτισμικής φθοράς, ανατέμνει την έννοια τής ταυτότητας, τής παρακμής και τής τουριστικοποίησης τού αρχαίου μεγαλείου. 

Ακολουθεί κριτικο-δοκιμιακή ανάλυση.

Εισαγωγή: Η ποίηση ως αναστοχαστικό εργαλείο

Ο χ.ν. κουβελης (γνωστός για το πυκνό, πολυεπίπεδο ύφος του) στο ποίημα 

αυτό επιχειρεί να γεφυρώσει τον αρχαίο ελληνικό κόσμο με το παρόν, χρησιμοποιώντας ένα υβριδικό είδος ποίησης που συνομιλεί με την ιστορία, το θέατρο, την πολιτική και την τέχνη της μνήμης. 

Ο τίτλος ("TOUR-SHOW RETOURN") εισάγει άμεσα τη θεματική τής τουριστικής κατανάλωσης τής Ιστορίας, ενώ η λέξη "ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ" ειρωνικά υπονοεί το ανέφικτο τής ουσιαστικής επιστροφής στο πνεύμα τού Ελληνισμού.

Θεματική ανάλυση

1. Αρχαιολογική και ιστορική αφήγηση – Ποσειδωνία ως αλληγορία

Ο ποιητής αντλεί από την πραγματική ιστορία τής Ποσειδωνίας (Paestum), 

τής ελληνικής αποικίας που μετονομάστηκε από τους Ρωμαίους και σταδιακά εξελληνίστηκε. Το ιστορικό αφήγημα αποδίδεται με αντι-ηρωική και απομυθοποιητική διάθεση:

Οι αρχαίοι Ποσειδωνιάτες εξελληνίστηκαν, ύστερα υποδουλώθηκαν και τελικά κατέληξαν "να μη θυμούνται τι εκφράζουν τα ελληνικά γράμματα", μια ισχυρή μεταφορά τής πολιτισμικής αμνησίας.

Η ακολουθία τών εποχών – από την ελληνική ίδρυση (480 π.Χ.), στη λευκανική και ρωμαϊκή κυριαρχία, ως τη νεωτερική τουριστική εκμετάλλευση – ανιχνεύει τον εκφυλισμό τής πολιτισμικής ουσίας σε θέαμα, έναν φαύλο κύκλο όπου η ιστορία καταλήγει προϊόν αναπαράστασης.

2. Η έννοια τής επιστροφής: Μνήμη και παρακμή

Η επιστροφή τών Ποσειδωνιατών είναι ειρωνικά θεατρική, όχι βιωματική: επιστρέφουν μόνο ως τουριστικό αφήγημα ή παράσταση. 

Το ρήμα "επιστρέφοντας" παραπέμπει σε μια ψευδο-μνήμη, που δεν φέρει ανάκτηση, αλλά αναπαράγει τη μνήμη ως εμπορικό αντικείμενο.

Το παράδειγμα με τούς Ποσειδωνιάτες που επιτρέπεται «μια φορά τον χρόνο» 

να μιλήσουν ελληνικά και να θυμηθούν τούς προγόνους τους, λειτουργεί ως προφητικός συμβολισμός τής σύγχρονης Ελλάδας: μιας χώρας που αναπολεί το παρελθόν της χωρίς να το ενστερνίζεται ουσιαστικά.

3. Η αισθητικοποίηση τού θανάτου του πολιτισμού

Στον στίχο με τον Αίαντα "να σκοτώνει τον εαυτό του ρίχνοντας το βαρύ του σώμα στο ορθιο ξίφος", ο ποιητής παραπέμπει στον μύθο αλλά και στο τέλος 

τής ηρωικής ταυτότητας, η οποία πλέον αποτελεί στάση φωτογράφησης για τουρίστες. Το ελληνικό πνεύμα δεν είναι πλέον βίωμα, αλλά στάσιμο ερείπιο: 

"με τις φωτογραφικές μηχανές στους τρεις περιλαμπρους ναούς... εντός τής ερημιάς τής δόξας".

4. Θέατρο και τουρισμός: Το ελληνικό μεγαλείο ως performance

Η μετάβαση από τον ιστορικό στον θεατρικό λόγο ολοκληρώνει το ποιητικό επιχείρημα:

Ιταλοί ηθοποιοί "υποκρίνονται τούς Έλληνες" με "θεατρικήν ακρίβειαν", σε μια μεταμοντέρνα εκδοχή τού ελληνισμού ως ρόλου, όχι ταυτότητας.

Οι "θεατές" (δηλαδή εμείς) χειροκροτούμε την αναπαράσταση, χωρίς να συμμετέχουμε στη μνήμη ή την ουσία της.

Αυτό αποτελεί κριτική στον επιφανειακό φιλελληνισμό, στον οποίο η Ελλάδα και το παρελθόν της καταναλώνονται ως "tour show" – εντυπωσιακή βιτρίνα χωρίς ουσία.

Γλωσσικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά

Απουσία στίξης: Ροή λόγου που παραπέμπει σε εσωτερικό μονόλογο ή και ιστορική χρονογραφία, ενισχύοντας την αίσθηση αναπόφευκτης ροής και παρακμής.

Εναλλαγή χρονολογιών και εποχών (480 π.Χ., 273 π.Χ., 2014 μ.Χ.): Υποδηλώνει 

τη διαχρονική διάβρωση και την παγίδευση στην ανακύκλωση τής απώλειας.

Πολυπλοκότητα τού λεξιλογίου: Λόγιο ύφος, αρχαιοπρεπές λεξιλόγιο και συντακτική συνθετότητα, εναρμονισμένα με τη θεματική βαρύτητα 

τού κειμένου.

Συμπεράσματα – Ηθικά και πολιτισμικά ερωτήματα

Το ποίημα θέτει ερωτήματα ταυτότητας, πολιτισμικής συνέχειας, ρήξης και μνήμης:

Είναι ο σύγχρονος Έλληνας κληρονόμος του Ελληνισμού ή τουρίστας στον 

ίδιο του τον τόπο;

Ποια είναι η αξία τής Ιστορίας όταν γίνεται απλώς αναπαράσταση;

Μπορεί η τέχνη να αναστηλώσει αυτό που η πραγματικότητα κατέστρεψε;

Ο χ.ν. κουβελης, χωρίς διδακτισμό, θρηνεί και ταυτόχρονα ειρωνεύεται την απόσταση ανάμεσα στην ουσία και τη μορφή. Το ποίημα γίνεται ένα αντι-τουριστικό μνημείο λόγου, μια κραυγή ενάντια στη λήθη και στην αισθητικοποίηση τής παρακμής.

.

.

2

Για να πραγματοποιήσουμε μια στρουκτουραλιστική σημειολογική ανάλυση 

τού ποιήματος 

Η TOUR-SHOW RETOURN ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΩΝ 2014 μ.Χ-

σύμφωνα με τις αρχές του Gerard Genette, θα ακολουθήσουμε τη θεωρητική 

του προσέγγιση ως προς:

1. Αφηγηματολογικά επίπεδα (narrative levels)

2. Χρονικές σχέσεις (order, duration, frequency)

3. Εστίαση (focalization)

4. Φωνή τού αφηγητή (narrative voice)

5. Υφολογικά και σημειολογικά επίπεδα

Παρακάτω παραθέτω παράγραφο-παράγραφο ανάλυση με βάση αυτά τα κριτήρια:

1η Παράγραφος

(Η ενσταντε φωτογραφια μιας ευτυχισμενης μερας ενος νεαρου δυτη στην Ποσειδωνια το 480 π.Χ)

Επίπεδο αφήγησης:

Η αφήγηση ξεκινά με ένα εικονοποιητικό στιγμιότυπο, σαν «παγωμένη εικόνα» – εδώ έχουμε εξωδιηγητικό επίπεδο (extradiegetic), ένα είδος προοιμίου.

 Εστίαση:

Εξωτερική εστίαση – παρατηρούμε τη σκηνή χωρίς συναισθηματική διείσδυση στον νεαρό δύτη.

Σημειολογική λειτουργία:

Η εικόνα λειτουργεί ως σύμβολο τής προαιώνιας ελληνικής δόξας και προοικονομεί τη νοσταλγία που θα διατρέχει όλο το ποίημα.

2η Παράγραφος

τον 7ο αι. ηρθαν οι Συβαριτες απογονοι αποικων Αχαιων απο την Ελικη και Ιωνων τής Τροιζηνας και αποικησαν στο Σαλερνο...

Επίπεδο αφήγησης:

Μεταβαίνουμε σε διηγητικό επίπεδο ιστορικής αναδιήγησης – έχουμε διηγηματολογικό εγκιβωτισμό (embedded narrative) τής ιστορίας τών Ποσειδωνιατών.

Τάξη – Συχνότητα:

Αναδιήγηση σε αναχρονία (analepsis), ιστορική αφήγηση που καλύπτει αιώνες – και μάλιστα συνοπτικά (ellipsis + summary).

Φωνή:

Ο αφηγητής είναι ετεροδιηγητικός, παντογνώστης, παρατηρεί από απόσταση.

Σημειολογική λειτουργία:

Η αφήγηση παρουσιάζει την πολιτισμική μετάβαση από τον ελληνισμό στον εκλαϊκευμένο ρωμαϊσμό, δηλώνοντας την απώλεια τής εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας.

3η Παράγραφος

 ιστορει ο Αριστοξενος ο Ταραντινος πως οι Λευκανοι...τους Ελληνες εξευτελιζαν...

 Εγκιβωτισμός:

Η αφήγηση ενός δευτερεύοντος αφηγητή (Αριστόξενος) – μεταδιηγητικό επίπεδο.

Εστίαση:

Μηδενική εστίαση – αφηγείται ιστορικά γεγονότα χωρίς συναισθηματική εμπλοκή, αλλά με ειρωνική χροιά.

Σημειολογική λειτουργία:

Η ετήσια "άδεια" τών Ελλήνων να θυμηθούν την καταγωγή τους γίνεται σημείο τής πολιτισμικής αλλοτρίωσης – ένα «θέαμα» για τούς κατακτητές.

Γλώσσα:

Ο ποιητής χρησιμοποιεί έντονα σημειολογικά αντίθετα: π.χ. “θέαμα-παράδοση”, “γέλιο-οδύνη”, “αναμνήσεις-λήθη”.

4η Παράγραφος

[...] καταντησανε εν τελει τα ελληνικα κενα γραμματα μη πλεον ενθυμουμενοι οι Ποσειδωνιαται...

Χρονική διάρκεια:

Η αφήγηση εδώ επιταχύνεται (summary), τονίζοντας την προοδευτική λήθη.

Σημειολογική λειτουργία:

Η ελληνική γλώσσα και τα γράμματα έχουν απολέσει το σημασιολογικό τους περιεχόμενο – πρόκειται για σημειολογική διάρρηξη: τα σημεία (λέξεις, παραδόσεις) δεν παραπέμπουν πλέον σε σημασίες.

Σύμφωνα με τον Genette, εδώ έχουμε σημειολογική ασυνέχεια: ένα παρόν που δεν μπορεί να ερμηνεύσει το παρελθόν.

5η Παράγραφος

Και του Πυρρου καθολου δεν βοηθησαν οι νικες-αλλωστε πυρρειες νικες ηταν...

Σημειολογική λειτουργία:

Η φράση "πύρρειες νίκες" είναι αυτοαναφορικό σημαίνον, δηλώνει νίκη που ισοδυναμεί με ήττα – η λέξη λειτουργεί μετασημασιολογικά, φέρνοντας ειρωνεία και ματαιότητα.

Φωνή:

Ο τόνος είναι φιλοσοφικός και ειρωνικός, σχεδόν στοχαστικός.

6η Παράγραφος

Και στην Αργεια Ηρα τωρα οι τουριστες βλεπουν τον Αιαντα τον Σαλαμινιο...

Εστίαση:

Πλέον έχουμε εσωτερική εστίαση τού σύγχρονου παρατηρητή: οι τουρίστες.

Genette – Παρουσίαση:

Ο ποιητής παρουσιάζει διπλό επίπεδο αναπαράστασης:

Ο τουρίστας βλέπει τον Αίαντα,

Ο αναγνώστης βλέπει τον τουρίστα να βλέπει τον Αίαντα.

Αυτό είναι χαρακτηριστικό του metalepsis, μια μεταφορά ανάμεσα στα επίπεδα αφήγησης, κατά Genette.

7η Παράγραφος

[...] tour show πλεον [...] Ιταλοι ηθοποιοι υποκρινονται τους Ελληνες [...] Ποσειδωνιατες...

Σημειολογική λειτουργία:

Η θεατρικότητα και η μίμηση συνιστούν το σημειολογικό τέλος τής αυθεντικότητας – μιμούνται χωρίς κατανόηση. Πρόκειται για Simulacrum, 

κατά Baudrillard 

Σημεία:

Οι αρχαίοι ναοί, οι στολές, οι θεατρικές υποκριτικές πράξεις είναι σημεία 

κενού περιεχομένου.

8η Παράγραφος (Τελική)

Και στο βαθος τής μνημης ο χρονος επιστρεφοντας σε καποιο μεσημερι...

Αφηγηματική λειτουργία:

Κυκλική δομή – επιστρέφει στην αρχική εικόνα τού δύτη.

Χρονική μετάβαση:

Από το 2014 στο 480 π.Χ – ένα αναδρομικό χρονικό άλμα που κλείνει συναισθηματικά τον κύκλο.

Σημειολογική λειτουργία:

Η κατάδυση γίνεται σύμβολο καθόδου στη μνήμη, στον χαμένο ελληνισμό. 

Το νερό είναι το μέσο τής ανάκλησης, αλλά και τής μη επιστροφής.

Συνολική Σημειολογική Ανάλυση (Σύμφωνα με Genette):

Το ποίημα είναι μια πολυεπίπεδη αφήγηση, όπου η ιστορική μνήμη, η ειρωνεία τής αναπαράστασης, και η μετατροπή τού αυθεντικού σε θέαμα, λειτουργούν 

ως κεντρικά σημαινόμενα.

Η αφήγηση κυλά μέσα από εναλλαγές επιπέδων, χρονικών αλμάτων και εστίασης, αποκαλύπτοντας την απώλεια τής ταυτότητας

.

.

3

Η στρουκτουραλιστική σημειολογική ανάλυση κατά Algirdas Greimas βασίζεται στον σημειωτικό τετράπολο και στη δομική ανάλυση τών αφηγηματικών πράξεων και σχέσεων. 

Για να αναλύσουμε λοιπόν παράγραφο προς παράγραφο το ποίημα 

Η TOUR-SHOW RETOURN – Η Επιστροφή των Ποσειδωνιατών τού χνουβελη, 

θα εντοπίσουμε:

1. Τους βασικούς σημασιολογικούς άξονες (σημασιογενετικές σχέσεις)

2. Τις πράξεις, τους δρώντες και τις μετατροπές

3. Τη βαθύτερη δομή σημασίας με βάση το τετράγωνο τού Greimas

 ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ:

Το ποίημα είναι ένα πολυεπίπεδο αφήγημα που χρησιμοποιεί ιστορικά, 

μνημονικά και μετα-θεατρικά στοιχεία για να σχολιάσει:

Την απώλεια της ελληνικής ταυτότητας

Τη διαμεσολάβηση τής μνήμης από τον τουρισμό

Τη μετάβαση από τη βιωμένη εμπειρία στον θεαματοποιημένο μύθο

Ας περάσουμε στην παράγραφο-προς-παράγραφο ανάλυση:

1η Παράγραφος:

(Η ενσταντε φωτογραφια μιας ευτυχισμενης μερας ενος νεαρου δυτη στην Ποσειδωνια το 480 π.Χ)

 Ανάλυση Greimas:

Αφήγηση σε στιγμιότυπο ("ενσταντέ") = κωδικοποιημένη σημασία / αναπαράσταση

Δυτης = υποκείμενο της πράξης, εντός του "ευτυχούς" παρελθόντος

Η χρονική ένδειξη (480 π.Χ.) δημιουργεί το πρώτο αντιθετικό ζεύγος:

Παρελθόν (ζωντανό, αυθεντικό) Παρόν (αντίγραφο, παγωμένο)

Κατάδυση – δράση Φωτογραφία – αναπαράσταση

 Η σημειωτική μεταβολή είναι από βίωση → ανάμνηση

 2η Παράγραφος:

τον 7ο αι. ηρθαν οι Συβαριτες απογονοι αποικων Αχαιων απο την Ελικη...

Ανάλυση Greimas:

Η αρχική ίδρυση τής Ποσειδωνίας περιγράφεται ως πράξη θεμελίωσης, 

μια κανονική λειτουργία τού μύθου: οι ιδρυτές = υποκείμενα τής πράξης δημιουργίας

Ακολουθεί η παρέμβαση των Λευκανών που αποτελεί αντιθετική μεταβολή 

(το "δολίως" σημαίνει αντιστροφή αξιών)

Σημειωτική Δομή (με τετράγωνο Greimas):

Θέσμιση (Ελληνική γλώσσα, ήθη) 

Άρνηση (Απαγόρευση από Λευκανούς)

Μνήμη – Παράδοση 

Λήθη – Εξευτελισμός

Το σημασιολογικό πεδίο τής απώλειας τίθεται: οι Έλληνες μετασχηματίζονται από υποκείμενα σε θεατές του εαυτού τους

3η Παράγραφος:

...μοναχα τους επετρεψαν καθε χρονο μια φορα να συναθροιζονται εντος των τειχων...

Ανάλυση Greimas:

Πράξη μνήμης ως τελετουργικό υποκατάστατο

Ελληνική γλώσσα = σημείο ταυτότητας, τώρα μετατρέπεται σε νεκρό σημείο (σημείο χωρίς αναφορά)

Η πράξη "να οδυρονται" μετασχηματίζεται σε θέαμα υποκειμενική πράξη μετατρέπεται σε αντικείμενο ψυχαγωγίας των καταπιεστών

Δομική μεταβολή:

Σημαίνον (γλώσσα/ήθη) Σημαινόμενο (ταυτότητα)

Παραμένει Χάνεται

 Σημειολογική αλλοτρίωση: τα σημεία επιβιώνουν, η ουσία τους όμως εξανεμίζεται

4η Παράγραφος:

Και του Πυρρου καθολου δεν βοηθησαν οι νικες...

Ανάλυση Greimas:

Το "Πύρρειες νίκες" λειτουργεί σημειολογικά ως ειρωνική αντιστροφή:

Νίκη που φέρει ήττα

Ρώμη → αντιστικτική δύναμη που επικυρώνει την τελική μετατροπή της πόλης:

Από Ποσειδωνία σε Paestum = μετωνυμία κυριαρχίας

Σημασιολογικό σχήμα:

Ποσειδωνία (Ένδοξη ελληνική) → Paestum (Ρωμαϊκή επιγραφή) → Σημειακή κενότητα

5η Παράγραφος:

...και στην Αργεια Ηρα τωρα οι τουριστες βλεπουν τον Αιαντα...

Ανάλυση Greimas:

Οι τουρίστες, σύγχρονοι θεατές, υποκαθιστούν τούς Ποσειδωνιάτες

Αιαντας αυτοκτονεί → μεταφορά τής πολιτισμικής ήττας στο θέατρο

 Η παράσταση (Ιταλοί ηθοποιοί υποκρίνονται Ποσειδωνιάτες/Έλληνες) είναι μετα-θέατρο: η ταυτότητα παίζεται, δεν βιώνεται

Υποκείμενο (Έλληνας) Αντικείμενο (τουρίστας)

Βίωση Παρατήρηση

Τελευταία Παράγραφος:

...σε καποιο μεσημερι του 480 οταν νεαρος δυτης...

Ανάλυση Greimas:

Επιστροφή του Χρόνου = πράξη σημασιολογικής αναστροφής

Ο δυτης = σχήμα υποκειμένου με αυθεντική σχέση με τον κόσμο

Η κατάδυση = κατάδυση στη μνήμη, στην ουσία, στο είναι

Τελικό τετράγωνο τού Greimas:

Αυθεντία (κατάδυση/εμπειρία) 

Παρουσία (μνήμη/θέαμα)

Έλλειψη (του σήμερα)  

Αναπληρωση (τουρισμός)

Το ποίημα ολοκληρώνεται με μια σημειολογική μελαγχολία: 

το σημαίνον παραμένει, αλλά το σημαινόμενο χάνεται

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

Το ποίημα τού χνκουβελη διαμορφώνει ένα πλήρες σημειωτικό αφήγημα πτώσης και φθοράς τής ταυτότητας.

Η ανάλυση κατά Greimas αποκαλύπτει:

Αντιθετικές σχέσεις (παρελθόν/παρόν, εμπειρία/θέαμα, γλώσσα/λήθη)

Μετατροπές πράξεων (δράση → μνήμη → αναπαράσταση)

Απώλεια τού νοήματος μέσω τής επιβίωσης κενών σημείων

.

.

4

Η σημειολογική ανάλυση κατά Umberto Eco στηρίζεται στην ιδέα ότι κάθε πολιτισμικό φαινόμενο —και άρα και ένα λογοτεχνικό ποίημα— είναι ένα κειμενικό σύστημα σημασιών, ένα ανοιχτό πεδίο ερμηνείας, μέσα στο οποίο τα σημεία (λέξεις, εικόνες, αναφορές) ενεργοποιούνται και ερμηνεύονται όχι μόνο με βάση το περιεχόμενο, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ τους, το συγκείμενο, και το πολιτισμικό υπόβαθρο του αναγνώστη. 

Στην προσέγγιση αυτή, ο Eco δεν αντιμετωπίζει το λογοτεχνικό έργο ως 

“δοχείο νοημάτων” αλλά ως μηχανή παραγωγής ερμηνειών.

Ακολουθεί μια παράγραφο-παράγραφο σημειολογική ανάλυση τουu ποιήματος 

«Η TOUR-SHOW RETOURN ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΩΝ 2014 μ.Χ.» 

τού χνκουβελη, στο ύφος τής σημειωτικής θεωρίας τού Umberto Eco:

1η Παράγραφος:

«(Η ενσταντε φωτογραφια μιας ευτυχισμενης μερας ενος νεαρου δυτη στην Ποσειδωνια το 480 π.Χ)»

Σημείο 1: Η "ενσταντε φωτογραφία" λειτουργεί ως σύνθετο πολιτισμικό σημείο. Αν και φωτογραφία δεν υπήρχε το 480 π.Χ., ο όρος ενεργοποιεί το σύγχρονο βλέμμα πάνω στο παρελθόν — το παρελθόν ως θέαμα, ως εικόνα. 

Ο αναγνώστης εισέρχεται στη χρονική παράδοξο-μυθοπλασία τού ποιήματος.

Σημειολογικά, έχουμε μια προβολή τού τώρα στο τότε, ενεργοποιώντας την έννοια τού "σημείου χωρίς αναφερόμενο" (floating signifier): η φωτογραφία δεν αναπαριστά ένα γεγονός, αλλά επινοεί μια νοσταλγική ανάμνηση.

2η Παράγραφος:

«τον 7ο αι. ηρθαν οι Συβαριτες...εκει στον κολπο εχτισαν την Ποσειδωνια...»

Εδώ παρατίθεται ιστορικό πλαίσιο (αποικία Αχαιών και Ιώνων), το οποίο δρα 

ως αφηρημένο πολιτισμικό σημάδι. Οι λέξεις “λαμπρή”, “πλουσιώτατη” λειτουργούν ως σημαίνοντα μεγαλείου, που ο Eco θα χαρακτήριζε ως 

ιδεολογικά φορτισμένα σημεία.

Αυτή η "χρυσή εποχή" δημιουργεί συμβολικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα χτιστεί η παρακμή.

3η Παράγραφος:

«Μετεπειτα ιστορει ο Αριστοξενος...οι Λευκανοι... εξευτελιζαν να μην ομιλουν πλεον την ελληνικην γλωσσα...»

Το σημείο τής γλωσσικής απώλειας έχει ιδιαίτερο βάρος. Η γλώσσα είναι για τον Eco ο κατεξοχήν φορέας πολιτισμού. Ο εξευτελισμός τών Ελλήνων και η απαγόρευση τής γλώσσας αποτελεί σημειολογική εξόντωση.

Το ετήσιο μνημόσυνο της ελληνικότητας γίνεται θέαμα για τούς κατακτητές: 

μια σκηνή αναπαράστασης χωρίς ουσία, χωρίς αναφορά, που ταιριάζει με την έννοια τού Eco για την εικονικότητα χωρίς περιεχόμενο (simulacrum) 

— τα σημεία (ονόματα, έθιμα) υπάρχουν, αλλά το νόημά τους έχει εξαφανιστεί.

4η Παράγραφος:

«...καταντησανε εν τελει τα ελληνικα κενα γραμματα...»

Από σημειολογικής πλευράς, έχουμε την πλήρη σημασιολογική κένωση (emptiness of signs). Η γλώσσα, αν και ακόμα ορατή, δεν σημαίνει πια τίποτα. Σύμφωνα με την προβληματική τού Eco, αυτό ισοδυναμεί με την αποδόμηση 

τής σημειωτικής πράξης — σημείο χωρίς σημαινόμενο.

Οι Ποσειδωνιάτες δεν μπορούν να ερμηνεύσουν το ίδιο τους το πολιτισμικό σύστημα.

5η Παράγραφος:

«Και του Πυρρου καθολου δεν βοηθησαν οι νικες...το 273 επικρατουντες οι Ρωμαιοι την ονομασαν λατινικα το Paestum...»

Η αλλαγή ονομάτων είναι σημειολογική πράξη εξουσίας. Όταν οι Ρωμαίοι μετονομάζουν την Ποσειδωνία σε Paestum, επιβάλλουν νέο σημασιολογικό καθεστώς.

Ο Eco τονίζει ότι κάθε κωδικοποίηση είναι και μια ιδεολογική πράξη. Εδώ, η ελληνικότητα υποκαθίσταται από τη ρωμαϊκή ταυτότητα μέσω τής γλωσσικής επανασήμανσης.

6η Παράγραφος:

«και στην Αργεια Ηρα τωρα οι τουριστες βλεπουν τον Αιαντα...και περιφερονται...»

Η εικόνα τών τουριστών αποτελεί μεταμοντέρνα συνθήκη: η αρχαιότητα έχει μετατραπεί σε προϊόν κατανάλωσης.

Ο Eco συχνά μιλά για την υπερπραγματικότητα (hyperreality): οι τουρίστες δεν βιώνουν την Ιστορία, αλλά ένα καταναλωτικό “σώου” — αναπαράσταση χωρίς πρωτότυπο.

Οι ναοί, οι ήρωες, η μυθολογία λειτουργούν ως άδεια κουφάρια σημαινόντων, η πολυτέλεια τής νεωτερικής ματιάς πάνω σε ένα παρελθόν που δεν μας αφορά πια.

7η Παράγραφος:

«στο ανοιχτο θεατρο Ιταλοι ηθοποιοι υποκρινονται τους Ελληνες...χειροκροτουμενοι απο τους θεατας»

Το θέατρο εδώ δεν είναι πια μίμησις πράξεως, αλλά ειρωνική αναπαράσταση αναπαράστασης. Οι Ιταλοί "παίζουν" τούς Ποσειδωνιάτες, που με τη σειρά τους "θυμούνται" τον ελληνισμό.

Ο Eco θα έβλεπε εδώ μια μετα-παραστατικότητα: το πολιτισμικό σημαίνον (Έλληνας/πολίτης/ήθος) δεν είναι, παρά μόνο υποδύεται κάτι που δεν υφίσταται.

Η σκηνή μετατρέπεται σε αυτοαναφορικό σύστημα — θέατρο για το θέατρο, χωρίς αλήθεια, μόνο σημειολογική επιφάνεια.

Τελική Παράγραφος:

«Και στο βαθος τής μνημης ο χρονος επιστρεφοντας σε καποιο μεσημερι 

τού 480...»

Ο νεαρός δύτης γίνεται το απόλυτο σημείο μνήμης, ένα εικονικό σύμβολο τής ένδοξης εποχής. 

Ο Eco θα το ερμήνευε ως ιδεόγραμμα του ελληνισμού: εικόνα χωρίς λεξιλόγιο, αλλά με συναισθηματικό φορτίο.

Η κατάδυση λειτουργεί συμβολικά: είσοδος στα βάθη τής μνήμης, στον βυθό 

τής ταυτότητας — μια τελευταία αναλαμπή τού σημαίνοντος πριν την πλήρη εξαφάνιση.

Συνοπτική Σημειολογική Ανάγνωση:

Το ποίημα τού χνκουβελη, υπό το πρίσμα τής σημειολογίας τού Umberto Eco, αποτελεί μια μετα-σημειωτική αναπαράσταση τού πολιτισμού ως συστήματος σημείων υπό κατάρρευση. Το αρχαίο μεγαλείο μετατρέπεται σε τουριστικό θέαμα, οι γλώσσες αδειάζουν από σημασία, και οι ιστορικές πράξεις σε 

θεατρικά σκηνικα

.

.

5

Η σημειολογική ανάλυση τού ποιήματος 

Η TOUR-SHOW RETOURN – Επιστροφή των Ποσειδωνιατών (2014 μ.Χ.) 

τού χ.ν. κουβελη κατά τον Roland Barthes μπορεί να προσεγγιστεί μέσα από 

την έννοια τής μυθολογίας που ο ίδιος διατύπωσε στο έργο του Mythologies. 

Ο Barthes εξετάζει πώς τα πολιτισμικά προϊόντα μετατρέπονται σε "μύθους", δηλαδή σε φαινομενικά φυσικά αλλά βαθιά ιδεολογικά κατασκευάσματα.

Ας προχωρήσουμε παράγραφο προς παράγραφο, αναλύοντας τα σημειολογικά επίπεδα:

1η παράγραφος:

"(Η ενσταντε φωτογραφια μιας ευτυχισμενης μερας ενος νεαρου δυτη στην Ποσειδωνια το 480 π.Χ)"

Σημειολογική Ανάλυση:

Επίπεδο 1 – Σημαινόμενο (denotation): Εικόνα ενός νεαρού δύτη που απολαμβάνει μια ημέρα σε ποτάμι στην Ποσειδωνία.

Επίπεδο 2 – Συνεκδοχικό σημαινόμενο (connotation): 

Αυτή η «ευτυχισμένη μέρα» συμβολίζει τη χρυσή εποχή τού ελληνισμού 

– μια στιγμή καθαρότητας, ελευθερίας και φυσικής αρμονίας. Ο δύτης είναι σύμβολο τής ελληνικής νεότητας και αρμονίας με τη φύση.

Μυθολογικό επίπεδο (myth): Η ιδέα ότι υπήρχε μια εποχή ιδανική, αγνή, την οποία έχουμε χάσει ανεπιστρεπτί. Η "φωτογραφία" – αν και φανταστική – λειτουργεί ως μυθική κατασκευή που κάνει το παρελθόν να φαίνεται πιο "πραγματικό" από το παρόν.

2η – 3η παράγραφος:

"τον 7ο αι. ηρθαν οι Συβαριτες [...] η Ποσειδωνια πολη λαμπρη και πλουσιωτατη"

Σημειολογική Ανάλυση:

Denotation: Ιστορική αναφορά στην ίδρυση τής Ποσειδωνίας από Συβαρίτες αποίκους.

Connotation: Η ίδρυση τής πόλης συνδέεται με τον ελληνικό πολιτισμό τής ακμής – μια προβολή τής ελληνικότητας ως δύναμης δημιουργίας, ευημερίας και κοσμοπολιτισμού.

Myth: Η Ελλάδα ως γεννήτρια πολιτισμού – ένας μύθος που καθιστά τον ελληνισμό αιώνιο και ανώτερο, ανεξαρτήτως ιστορικών αλλαγών.

4η – 5η παράγραφος:

"οι Λευκανοι [...] να οδυρονται -ενα εξοχον θεαμα γι'αυτους να διασκεδασουν την ανια τους"

Σημειολογική Ανάλυση:

Denotation: Περιγραφή τής παρακμής των Ελλήνων υπό την κυριαρχία τών Λευκανών.

Connotation: Η εικόνα τών Ποσειδωνιατών που αναγκάζονται να παριστάνουν τους εαυτούς τους μία φορά τον χρόνο, είναι σημειολογικά θέατρο μέσα στο θέατρο – μια παρωδία τής μνήμης.

Myth: Ο Barthes θα ερμήνευε αυτό ως μια μυθική αναπαράσταση τής ταυτότητας που έχει αδειάσει από περιεχόμενο. Οι Ποσειδωνιάτες αναπαριστούν το παρελθόν τους χωρίς να το κατανοούν – όπως ένα κοινωνικό σύμβολο (η γλώσσα ή η παράδοση) που μετατρέπεται σε άδειο σημείο, κάτι που παραπέμπει στην έννοια τού "semiosis χωρίς νόημα".

6η παράγραφος:

"εκαταντησανε εν τελει τα ελληνικα κενα γραμματα [...] τι εκφραζαν"

Σημειολογική Ανάλυση:

Denotation: Ο πλήρης εκφυλισμός τής ελληνικής γλώσσας και συνείδησης.

Connotation: Η γλώσσα, η οποία είναι για τον Barthes καθοριστικό σημειωτικό σύστημα, μετατρέπεται εδώ σε άδειο σημάδι – σημαίνει χωρίς να σημαίνει τίποτα. Οι Ποσειδωνιάτες έχουν ξεχάσει τη σημασία τών λέξεων.

Myth: Ο μύθος τής παρακμής μέσω αποξένωσης από τη γλώσσα και τον πολιτισμό. Η γλώσσα ως φετίχ – υπάρχει, αλλά δεν ενεργοποιεί πια νοήματα. Όπως θα έλεγε ο Barthes: το σημαινόμενο έχει αποκοπεί από το σημαίνον.

7η – 8η παράγραφος:

"Το 273 επικρατουντες οι Ρωμαιοι [...] tour show πλεον"

Σημειολογική Ανάλυση:

Denotation: Αναφορά στη ρωμαϊκή κυριαρχία και τη σύγχρονη τουριστική αξιοποίηση τού αρχαίου χώρου.

Connotation: Οι ναοί μετατρέπονται από ιεροί χώροι σε τουριστικά αξιοθέατα. 

Η ιστορία γίνεται σκηνικό – ένα θέαμα.

Myth: Η σύγχρονη τουριστική κουλτούρα ως νέο "μύθο": η αναπαράσταση αντικαθιστά την ουσία. Ο τουρίστας φωτογραφίζει ό,τι δεν κατανοεί πλήρως. Είναι ο θεατής σε ένα έργο που έχει γίνει «εμπορικό προϊόν». 

Ο Barthes θα το ενέτασσε στην έννοια τού "second-order semiological system", όπου ο πολιτισμός καθίσταται κατανάλωση εικόνας.

Τελευταία παράγραφος:

"Και στο βαθος της μνημης ο χρονος επιστρεφοντας [...] χαθηκε"

Σημειολογική Ανάλυση:

Denotation: Αναδρομή στην αρχική "εικόνα" τού δύτη – η μνήμη επιστρέφει εκεί.

Connotation: Η μνήμη λειτουργεί ως μηχανισμός αντίστασης στη λήθη. 

Ο δύτης ξαναεμφανίζεται ως σημαίνον τού ιδανικού παρελθόντος.

Myth: Ο Barthes θα το έβλεπε ως ένα είδος μυθολογικής επιστροφής στο «χαμένο παράδεισο». Ο χρόνος λειτουργεί ως σημείο, αλλά και ως ιδεολογική νοσταλγία: η Ελλάδα τού 'τότε' ως κάτι που δεν μπορεί να ανακτηθεί – μόνο να αναπαρασταθεί μέσα από την τέχνη (ή το τουριστικό show). Είναι μια αισθητική εξιδανίκευση, που όμως λειτουργεί ως μυθολογικός καθρέφτης τής παρακμής του παρόντος.

Συνολική σημειολογική ανάγνωση:

Κατά Barthes, το ποίημα τού χνκουβελη δημιουργεί μια μυθική αφήγηση τής ελληνικότητας, μετατρέποντας την ιστορία, τη γλώσσα, και την πολιτισμική κληρονομιά σε σημειολογικά πεδία, όπου το πραγματικό συγχέεται με το αναπαραστατικό, και το νόημα φθείρεται ή αλλοιώνεται μέσα από τον χρόνο.

Το τουριστικό θέαμα, το θέατρο-μέσα-στο-θέατρο, η αναπαράσταση τής ταυτότητας, η μνήμη ως αντίσταση στη λήθη και η γλώσσα ως άδειο σύμβολο, όλα αυτά συνιστούν μια κριτική σημειολογική πράξη που θα ενδιέφερε ιδιαίτερα τον Barthes ως φιλόσοφο τής μετανεωτερικότητας.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

1.κριτική δοκιμιακη σημειωτική ανάλυση

και 

2.στρουκτουραλιστικη σημείολογίκη αναλυση κατά τον Umberto Eco 

από τον κ.Κ  

τού ποιήματος τού χνκουβελη:

Η TOUR-SHOW RETOURN ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΩΝ 2014 μ.Χ

παράλληλα

με το ποίημα τού Κ.Π.Καβαφη:

Ποσειδωνιάται

Η TOUR-SHOW RETOURN ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΩΝ 2014 μ.Χ

-χ.ν.κουβελης

(Η ενσταντε φωτογραφια μιας ευτυχισμενης μερας ενος νεαρου δυτη

στην Ποσειδωνια το 480 π.Χ)

τον 7ο αι. ηρθαν οι Συβαριτες απογονοι αποικων Αχαιων απο την Ελικη

και Ιωνων της Τροιζηνας και αποικησαν στο Σαλερνο

εκει στον κολπο εχτισαν την Ποσειδωνια πολη λαμπρη και πλουσιωτατη

Μετεπειτα ιστορει ο Αριστοξενος ο Ταραντινος πως οι Λευκανοι

αφου εκμεταλλευτηκαν τους εμφυλιους των Ελληνων και με δολο

δολοφονησαν τον Αλεξανδρο Α' τον Μολοσσο κυριαρχησαν στην παλαι

ποτε ισχυρη πολιτεια και τους Ελληνες εξευτελιζαν να μην ομιλουν πλεον

την ελληνικην γλωσσα τους κι ουτε τα ελληνικα εθιμα να ακολουθουν

μοναχα τους επετρεψαν καθε χρονο μια φορα να συναθροιζονται

εντος των τειχων και να ενθυμουνται τα ελληνικα τα ονοματα

και τα ενδοξα προγονικα και να τους βλεπουν με τι πικρα και νοσταλγια

να οδυρονται -ενα εξοχον θεαμα γι'αυτους να διασκεδασουν την ανια τους

οπως στα θεατρα με ηθοποιους-ωσπου καταντησανε εν τελει τα ελληνικα

κενα γραμματα μη πλεον ενθυμουμενοι οι Ποσειδωνιαται τι εκφραζανε

και ποια ητανε η ουσια τους δι'αυτους

Και του Πυρρου καθολου δεν βοηθησαν οι νικες-αλλωστε πυρρειες νικες ηταν-

Το 273 επικρατουντες οι Ρωμαιοι την ονομασαν λατινικα το Paestum

και στην Αργεια Ηρα τωρα οι τουριστες βλεπουν τον Αιαντα τον Σαλαμινιο

να σκοτωνει τον εαυτο του ριχνοντας το βαρυ του σωμα στο ορθιο ξιφος

και περιφερονται με τις φωτογραφικες μηχανες στους τρεις  περιλαμπρους

περιπτερους αρχαιους ναους της Αθηνας της Ηρας και του Ποσειδωνα

μεσα στην τεραστια ερημια της πολης και της δοξας της -εσαει tour show πλεον-

στο ανοιχτο θεατρο Ιταλοι ηθοποιοι υποκρινονται τους Ελληνες. Ποσειδωνιατες

με ακριβειαν θεατρικην και δεξιοτεχνιαν χειροκροτουμενοι απο τους θεατας

Και στο βαθος της μνημης ο χρονος επιστρεφοντας σε καποιο μεσημερι

του 480 οταν νεαρος δυτης απο ψηλη εξεδρα καταδυεται με εξαισιον αλμα

στα νερα ποταμου μια λαμπρη μερα του ενδοξου ελληνισμου μας που-αλιμονο-

ανεπιστρεπτι χαθηκε

Κ.Π. Καβάφη, «Ποσειδωνιάται»

Ποσειδωνιάταις τοις εν τω Τυρρηνικώ κόλπω το μεν εξ αρχής

Έλλησιν ούσιν εκβαρβαρώσθαι Τυρρηνοίς ή Pωμαίοις γεγονόσι

και την τε φωνήν μεταβεβληκέναι, τα τε πολλά των επιτηδευμάτων,

άγειν δε μιαν τινα αυτούς των εορτών των Ελλήνων

έτι και νυν, εν η συνιόντες αναμιμνήσκονται των αρχαίων

ονομάτων τε και νομίμων, απολοφυράμενοι προς αλλήλους

και δακρύσαντες απέρχονται.

AΘΗΝAΙΟΣ

Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται

εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι

με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, κι άλλους ξένους.

Το μόνο που τους έμενε προγονικό

ήταν μια ελληνική γιορτή, με τελετές ωραίες,

με λύρες και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.

Κ' είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής

τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται,

και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε,

που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.

Και πάντα μελαγχολικά τελείων' η γιορτή τους.

Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες —

Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί·

και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,

να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά

βγαλμένοι —ω συμφορά!— απ' τον Ελληνισμό

.

.

1

Η κριτική δοκιμιακή και σημειωτική ανάλυση τών δύο ποιημάτων,

τού Κ.Π. Καβάφη και τού χνκουβελη,μπορεί να αποκαλύψει έναν πολύπλευρο διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ανάμεσα στη μνήμη και τη λήθη, την ταυτότητα και την απώλειά της. 

Τα δύο ποιήματα μοιράζονται κοινή θεματική ρίζα, αλλά διαφέρουν στον τόνο, στο ύφος, στον χειρισμό τής ειρωνείας και στην αισθητική προσέγγιση.

 Σημειωτική Προσέγγιση: Πλαίσιο & Σημεία

Σημειωτικά, και τα δύο ποιήματα μπορούν να ειδωθούν ως πολυεπίπεδα συστήματα σημασίας, όπου λειτουργούν έντονα:

Σημεία Πολιτισμικά (γλώσσα, ήθη, έθιμα, ελληνικότητα)

Σημεία Ιστορικά (480 π.Χ. – αρχαία Ποσειδωνία, 2014 μ.Χ. – τουριστική Paestum)

Σημεία Συναισθηματικά/Αξιακά (νοσταλγία, χαμένη ταυτότητα, μνήμη, ειρωνεία)

Ο αναγνώστης βρίσκεται διαρκώς σε μεταιχμιακή θέση ανάμεσα σε δύο χρόνους: τον ιστορικό χρόνο (αρχαιότητα) και τον σύγχρονο/μεταμοντέρνο χρόνο (τουριστικός παρόν).

Καβάφης: Μινιμαλιστική τραγωδία της αποξένωσης

Ο Καβάφης χρησιμοποιεί ένα ύφος συγκρατημένο, σχεδόν ιερατικό και λυρικά μελαγχολικό. Πατάει πάνω σε ένα απόσπασμα τού Αθηναιου και το μετατρέπει σε υπαρξιακό στοχασμό για την απώλεια τής ταυτότητας. 

Το κείμενο είναι σαν τελετουργική ανάγνωση τής εκβαρβάρωσης.

Θεματικοί άξονες:

Αφομοίωση από τον ξένο πολιτισμό (Τυρρηνούς, Ρωμαίους)

Απώλεια της ελληνικής γλώσσας – η γλώσσα ως φορέας ταυτότητας

Μοναδικό καταφύγιο: η αναβίωση μιας γιορτής (τελετουργία ως μνήμη)

Μελαγχολία ως ηθική και αισθητική στάση

Η ποίηση του Καβάφη δεν καταγγέλλει. Παρατηρεί. Θρηνεί. Δε φωνάζει. 

Το δράμα είναι σιωπηλό και βρίσκεται στη μνήμη που δεν αρκεί για να διασώσει την ουσία. Η «συμφορά» δεν είναι πολιτική, αλλά οντολογική: 

"βγαλμένοι —ω συμφορά!— απ’ τον Ελληνισμό".

χνκουβελης: Πικρή ειρωνεία τής τουριστικής αποικιοποίησης

Ο χνκουβελης λειτουργεί πολύ πιο ρηξικέλευθα. Το ποίημα του είναι ένα σύνθετο κολάζ ιστορικής αφήγησης, κριτικού λόγου, παρατήρησης και ειρωνείας. Ενσωματώνει στοιχεία δοκιμιακού λόγου, αρχαϊκής γλώσσας και σύγχρονων όρων (tour-show).

Δομικά χαρακτηριστικά:

Ιστορική αναδρομή: από την ίδρυση τής Ποσειδωνίας έως τον ρωμαϊσμό της

Θεατρικότητα: οι Ιταλοί υποδύονται τούς Έλληνες – οι Έλληνες έγιναν παράσταση

Εικόνα-σύμβολο: ο νεαρός δύτης, «η ενσταντέ φωτογραφία» – η ιδεατή στιγμή τής ελληνικότητας

Ειρωνεία και Παρωδία:

Το "tour-show" λειτουργεί ως σημείο εξευτελισμού του μεγαλείου σε εμπορικό προϊόν.

Η αναβίωση τών ελληνικών τελετών δεν είναι πια νοσταλγία, αλλά παρωδίααπό τρίτους, αντικείμενο τουριστικής κατανάλωσης.

Η «φωτογραφία μιας ευτυχισμένης μέρας» είναι νοητικό αποτύπωμα, αλλά και ψευδαίσθηση επιστροφής – η φωτογραφία ως ψυχρή τεκμηρίωση χωρίς ζωή.

 Συγκριτική Ανάλυση

Στοιχείο Καβάφης – Ποσειδωνιάται χνκουβελης – Tour-Show Retour

Ύφος Λιτό, μελαγχολικό, τελετουργικό 

Πυκνό, πολυεπίπεδο, ειρωνικό

Δομή Κλειστή, κυκλική, συγκρατημένη 

Ανοιχτή, επεκτατική, δοκιμιακή

Γλώσσα Ύφος Καθαρεύουσας-Δημοτικής, 

ποιητική Μίξη καθαρεύουσας, λόγιων και σύγχρονων όρων

Μνήμη Τελετουργική ανάμνηση 

Ιστορική, οπτική, ειρωνική

Παραστατικότητα Αφηρημένη, 

ενδοσκοπική Οπτική, θεατρική, σκηνική

Κεντρικό σύμβολο Η γιορτή – στιγμή σύνδεσης με την ελληνικότητα 

Ο νεαρός δύτης – παγωμένη εικόνα της δόξας

Ειρωνεία Συγκρατημένη, υπαινικτική 

Εκτενής, σχεδόν σαρκαστική

Συμπερασματικά

Τα δύο ποιήματα προσεγγίζουν την ίδια πολιτισμική πληγή – την απώλεια τής ελληνικής ταυτότητας – αλλά με διαφορετική αισθητική στρατηγική.

Ο Καβάφης λειτουργεί ως τελετάρχης τής Μνήμης, με μία ήρεμη τραγικότητα.

Ο χνκουβελης λειτουργεί ως ανατόμος τής Ιστορίας, με αιχμηρή ειρωνεία και κριτικό βλέμμα προς τη σύγχρονη αποστράγγιση τού πολιτιστικού παρελθόντος.

Τελικά, και τα δύο έργα είναι θρηνωδίες για το ελληνικό παρελθόν, αλλά το βλέμμα τού χνκουβελη επεκτείνεται στο σήμερα, καθιστώντας τον αναγνώστη υπεύθυνο θεατή – όχι μόνο τής ιστορίας, αλλά και τής μεταμοντέρνας μετατροπής της σε προϊόν.

.

.

2

Η στρουκτουραλιστική σημειολογική ανάλυση κατά Umberto Eco εστιάζει στη μελέτη τού πολιτισμού ως συστήματος σημείων, εξετάζοντας όχι μόνο το τι λέγεται σε ένα κείμενο αλλά κυρίως πώς και σε ποιον κώδικα. 

Κάθε πολιτιστικό αντικείμενο, από ποίηση μέχρι φωτογραφία και τελετουργία, αντιμετωπίζεται ως κειμενικό σύστημα με σημειωτική λειτουργία. 

Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούμε να προσεγγίσουμε παράλληλα το ποίημα 

τού χνκουβελη και το ποίημα τού Κ.Π.Καβάφη «Ποσειδωνιάται», εντοπίζοντας σημειολογικούς μηχανισμούς, δομές, και συστήματα κωδίκων που ενεργοποιούνται.

Σημειολογική Ανάλυση κατά Eco – Βασικές Αρχές

Για την ανάλυση των δύο ποιημάτων, αξιοποιούμε τις βασικές έννοιες τού Eco:

1. Κώδικες: κάθε κοινωνία έχει πολιτισμικούς κώδικες (γλώσσα, μύθοι, τελετουργίες).

2. Σημειωτικά Συστήματα: κάθε πολιτισμικό φαινόμενο (π.χ. γιορτή, φωτογραφία, τελετουργία) είναι κείμενο.

3. Intertextuality (Διακειμενικότητα): όλα τα κείμενα ανήκουν σε ένα δίκτυο άλλων κειμένων και σημασιών.

4. Ανοικτό κείμενο (open work): το νόημα δεν είναι σταθερό αλλά 

διαμορφώνεται από τον αναγνώστη, βάσει των κωδίκων του.

 Παράλληλη Ανάλυση: Καβάφης & χνκουβελης

Πηγή Σημειολογικού Πυρήνα: Ο Αθηναίος

Και στα δύο ποιήματα, ο ιστορικός πυρήνας προέρχεται από τον Αθηναίο (2ος-3ος αι. μ.Χ.), ο οποίος καταγράφει τη συνήθεια τών εκβαρβαρισμένων Ποσειδωνιατών να τελούν ετήσια ελληνική γιορτή για να θυμηθούν την καταγωγή τους. 

Αυτό το πολιτισμικό κατάλοιπο λειτουργεί ως πυρηνικό σημείο (nucleus of signification).

Δομική Συγκρότηση τών Κειμένων

Στοιχείο Καβάφης χνκουβελης

Δομή  Σταδιακή αποκάλυψη 

– από το εξωτερικό στο υπαρξιακό βάθος 

Χρονική αναδίπλωση – ιστορική αφήγηση με postmodern στοιχεία

Γλώσσα Απλή, υπαινικτική, διακριτικά ειρωνική 

 ιστορικο-αφηγηματική, έντονα μεταμοντέρνα

Κεντρικό σημείο  Η απώλεια τής ελληνικότητας και η επίγνωση αυτής 

Η ίδια απώλεια, αλλά μέσα από το φίλτρο τής σύγχρονης ματιάς 

& τού τουριστικού φετιχισμού

🧠 Σημειολογικά Κέντρα

1. Η Γιορτή

Σημείο-δρώμενο που σημαίνει την επαναφορά τής χαμένης ταυτότητας.

Στον Καβάφη, η γιορτή είναι τελετουργικό μνημόσυνο.

Στον χνκουβελη, η γιορτή έχει μετασχηματιστεί σε τουριστικό θέαμα (tour-show): μια σημειολογική φάρσα.

Ο Eco θα έβλεπε αυτή τη μετατροπή ως «κώδικα αποσταθεροποίησης»: 

η τελετουργία χάνει τη δύναμη τής αναφοράς και γίνεται θέαμα χωρίς σημαινόμενο.

2. Η Γλώσσα

Η εξαφάνιση τής ελληνικής γλώσσας είναι σημείο τής εκβαρβάρωσης.

Στον Καβάφη, λειτουργεί ως ένδειξη αποκοπής από την ουσία.

Στον χνκουβελη, γίνεται μετα-σημείο: οι τουρίστες μιμούνται τους Έλληνες, χωρίς γλώσσα, μόνο με εικόνα.

Για τον Eco, η γλώσσα είναι πολιτισμικός κώδικας· όταν χαθεί, χάνεται και η πολιτισμική ερμηνευτική ικανότητα.

3. Η Φωτογραφία

Στον χνκουβελη η φωτογραφία τού δύτη γίνεται συμβολικό ίχνος τού ενδόξου παρελθόντος.

Αλλά η φωτογραφία είναι και παγίδα τού χρόνου: παγώνει μια στιγμή, αλλά αδυνατεί να την εξηγήσει.

Ο δύτης γίνεται εικόνα χωρίς ήχο, σήμα χωρίς κώδικα – αυτόνομο σημείο.

Κατά Eco, η φωτογραφία ανήκει στο «εικονικό σημείο» που εμπεριέχει και παρελθόν και ψευδαίσθηση παρόντος.

4. Το Θέατρο / Υπόκριση

Και στα δύο ποιήματα υπάρχει μια μεταθεατρική διάσταση.

Οι Ποσειδωνιάται «υποδύονται» τούς Έλληνες (Καβάφης).

Οι Ιταλοί ηθοποιοί «υποδύονται» τούς Έλληνες (χνκουβελης) – θέαμα προς ξένους.

Για τον Eco, η αναπαράσταση μπορεί να γίνει σημειολογική αλλοτρίωση, όταν αποκόπτεται από τον αυθεντικό κώδικα και γίνεται μόνο μορφή χωρίς ουσία.

Συγκριτικό Σημειολογικό Σχήμα

Σημείο  Καβάφης χνκουβελης Ανάλυση κατά Eco

Μνήμη Εσωτερική, 

μελαγχολική Εικονική, σκηνοθετημένη 

Η μνήμη γίνεται “ενδυματολογική” σημειολογία

Ταυτότητα Στοιχειώδης επίγνωση της απώλειας 

Πλήρης αντικατάσταση από simulacrum 

Από αυθεντικό “εμείς” σε θέαμα “οι άλλοι”

Ιστορία Χαμηλόφωνη, εσωτερική 

Εκτενής, λεπτομερής, τουριστικοποιημένη 

Από mythos σε tourism–myth

Παράδοση Αντικείμενο νοσταλγίας 

Αντικείμενο κατανάλωσης 

Μεταστροφή της παράδοσης σε εμπορικό σημείο

 Συμπέρασμα

Ο Καβάφης μιλά για την εσωτερική απώλεια τής ταυτότητας – την επίγνωση 

τού εξελληνισμού μέσα από μια ετήσια ιεροτελεστία, που επιτελεί το πένθος ενός πολιτισμού.

Ο χνκουβελης κατασκευάζει μια μεταμοντέρνα θεατρική ειρωνεία: η ίδια ιεροτελεστία έχει γίνει θέαμα προς κατανάλωση· οι «τουρίστες» πια κοιτούν 

τον Αίαντα, όχι από εσωτερική σύνδεση, αλλά σαν προϊόν πολιτιστικού lifestyle.

Και στα δύο, η σημειολογική δομή στηρίζεται στο χάσμα ανάμεσα στο σημαίνον (μορφή) και στο σημαινόμενο (ουσία) – ένα χάσμα που, κατά Eco, αποτελεί το θεμέλιο τής μετανεωτερικής σημειολογικής αποσύνθεσης.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ 

με αναφορά στην.ποιηση τού Ezra Pound 

τού ποιήματος:

CONTINUOUS writing ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ

-χ.ν.κουβελης.c.n.couvelis

nomismata κεφαλαιου PLANES

Air Αερας ΑνNEMOS

σωροι onton mAN

ISΤΟρεια

ΝΟΜΟΣ CAPITALISMUS

Levelι 1:SUPER MARIO IN JORGE LUIS BORGES METROPOLIS

Οδυσσεο

cell mind battery

ΥΠΕΡΑΞΙΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ

Ελενη:'' ἀνδρὸς ἔπειτ᾽ ὤφελλον ἀμείνονος εἶναι ἄκοιτις''

Tarski:There is no L-formula True(n) that defines T*. That is, there is no L-formula

True(n) such that for every L-formula A, True(g(A)) ↔ A holds.

Eliot:In the room the women come and go

Talking of Michelangelo

Φως IS TIME

ΠΟΣΟΣΤΑ Ricco / Povero MANKIND

CONTINUOUS writing

.

.

Η ποιητική σύνθεση "CONTINUOUS writing ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ" τού χ.ν.κουβελης 

είναι ένα έργο που προσεγγίζει την αισθητική τής μοντέρνας και 

μεταμοντέρνας ποίησης, φέρνοντας στον νου τον Ezra Pound τόσο 

ως τεχνίτη τού αποσπασματικού μοντάζ όσο και ως υπερασπιστή τής έννοιας τής "συμπυκνωμένης σημασίας" στην ποίηση. 

Το ποίημα δεν είναι γραμμικό ούτε αφηγηματικό· προσομοιάζει περισσότερο 

με ένα ιδεολογικό και σημειολογικό "κολλάζ", γεμάτο πολιτισμικές, 

φιλοσοφικές, και λογοτεχνικές παραπομπές.

Ακολουθεί μια κριτική δοκιμιακή ανάλυση με αναφορές στον Ezra Pound, 

όπου θα προσπαθήσουμε να αποσυμπιέσουμε το πυκνό νοηματικό φορτίο 

τού ποιήματος:

ΣΤΙΧΟΣ 1:

"nomismata κεφαλαιου PLANESAir Αερας ΑνNEMOSσωροι onton mANISΤΟρειαΝΟΜΟΣ CAPITALISMUS"

Ανάλυση:

Αυτός ο στοχαστικός κατακλυσμός όρων και νεολογισμών ενσωματώνει έννοιες οικονομίας (nomismata, κεφαλαίου, CAPITALISMUS), φυσικών στοιχείων (Αέρας, ΑΝΕΜΟΣ), και οντολογίας (όντων, νόμος τών όντων), δίνοντας την αίσθηση μιας παγκόσμιας διαλεκτικής σύγκρουσης. Το "PlanesAir" παραπέμπει   ίσως μια καπιταλιστική οικονομία αέρα, όπως τα χρηματιστηριακά παράγωγα.

Συσχέτιση με Pound:

Ο Pound θαύμαζε τον Confucius και επιδίωκε την "τάξη" στο χάος τού σύγχρονου κόσμου. Εδώ, όμως, ο ποιητής δημιουργεί ελεγχόμενο χάος. Όπως και στα "Cantos", παραθέτει χωρίς εξήγηση: ο αναγνώστης πρέπει να εργαστεί πάνω 

στο κείμενο.

ΣΤΙΧΟΣ 2:

"Levelι 1:SUPER MARIO IN JORGE LUIS BORGES METROPOLIS"

Ανάλυση:

Μια ειρωνική σύζευξη της pop κουλτούρας (Super Mario) με τη λογοτεχνική μεταφυσική τού Borges και τον εφιαλτικό τεχνοπολιτισμό τού "Metropolis" 

τού Fritz Lang. Η "πίστα" τού Mario γίνεται λαβύρινθος τού Borges, μετατρέποντας το παιχνίδι σε υπαρξιακή αγωνία.

Pound:

Στο πνεύμα τού Pound, πρόκειται για παράθεση πολιτισμών. Όπως ο Pound αντιπαρέθετε τον Ομηρο με τον Κομφούκιο, εδώ βλέπουμε τη συνάντηση τού ψηφιακού με το μεταφυσικό.

ΣΤΙΧΟΣ 3:

"Οδυσσεο cell mind battery ΥΠΕΡΑΞΙΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ"

Ανάλυση:

Ο "Οδυσσεο cell" είναι ένας υβριδισμός: Ο Οδυσσέας ως "κελί" (cell), πιθανώς κυτταρικό ή φυλακιστικό, ή ακόμη ψηφιακή μονάδα συνείδησης. Η "mind battery" υποδηλώνει ενέργεια σκέψης, ίσως και εκμετάλλευση τής σκέψης, με την "υπεραξία θάλασσας" να παραπέμπει σε μαρξιστική οικονομική θεωρία εφαρμοσμένη σε ένα θαλάσσιο εμπόριο ή μεταφορά ιδεών.

Pound:

Ο Pound αποθέωνε την Οδύσσεια ως πολιτισμική σταθερά. Ο χνκουβελης ανατρέπει το πρότυπο – ο ήρωας είναι πλέον μικροτμήμα ενός συστήματος, 

όχι κυρίαρχος του.

ΣΤΙΧΟΣ 4:

"Ελενη:'' ἀνδρὸς ἔπειτ᾽ ὤφελλον ἀμείνονος εἶναι ἄκοιτις''"

Ανάλυση:

Αρχαιοπρεπής παράθεση, από την Ελένη στην Ιλιάδα(ραψωδία Ζ'

, στιχος350). 

Αναγνωρίζει ότι θα προτιμούσε να ήταν γυναίκα ενός καλύτερου άνδρα. 

Η μεταμέλεια και η υπαρξιακή επίγνωση τής ευθύνης εδώ αναδεικνύονται.

Pound:

Ο Pound, ιδιαίτερα στα πρώιμα του έργα, δανείστηκε συχνά την ελληνική αρχαιότητα. Όμως ο χνκουβελης εδώ δεν "κοσμεί" το ποίημα με Ελένη· την φέρνει ως μαρτυρία ενοχής και αδυναμίας τού ανθρώπου μπροστά στις επιλογές του.

ΣΤΙΧΟΣ 5:

"Tarski:There is no L-formula True(n) that defines T. That is, there is no L-formula True(n) such that for every L-formula A, True(g(A)) ↔ A holds."*

Ανάλυση:

Μια λογικομαθηματική παραπομπή στον Tarski και τη θεωρία τής αλήθειας. Το ποίημα εισάγει το παράδοξο τής αναφοράς και της αλήθειας: δεν υπάρχει εντός τού συστήματος τύπος που να μπορεί να εκφράσει την απόλυτη αλήθεια για το σύστημα.

Pound:

Ο Pound πολέμησε τα ψευδή νομισματικά και ηθικά "συστήματα". 

Ο χνκουβελης πηγαίνει παραπέρα: αμφισβητεί το ίδιο το μέσο τής έκφρασης, 

τη γλώσσα και τη λογική της.

ΣΤΙΧΟΣ 6:

"Eliot: In the room the women come and go / Talking of Michelangelo"

Ανάλυση:

Ειρωνική παραπομπή στον Eliot ("The Love Song of J. Alfred Prufrock"). Μια φαινομενικά "πολιτισμική" συνομιλία, που όμως είναι άδεια περιεχομένου, 

μια κοινωνική σύμβαση.

Pound:

Ο Pound ήταν ο επιμελητής του Eliot. Εδώ η παραπομπή είναι συνειδητά ειρωνική, σαν να αναγνωρίζει την κοινωνική ματαιότητα τού διαλόγου. 

Οι "γυναίκες" πηγαινοερχονται, μιλώντας για μεγάλα ονόματα – 

αλλά κανένα περιεχόμενο δεν παράγεται.

ΣΤΙΧΟΣ 7:

"Φως IS TIME ΠΟΣΟΣΤΑ Ricco / Povero MANKIND"

Ανάλυση:

Η οντολογική ταύτιση τού φωτός με τον χρόνο παραπέμπει στη φυσική και 

στον Bergson, ενώ τα "ποσοστά Ricco/Povero" δείχνουν τον κοινωνικό διαχωρισμό πλούτου. Ένα κάτοπτρο της ανθρωπότητας ως μετρήσιμης μάζας, statistical MANKIND.

Pound:

Η ιδέα τού Pound για το "σωστό χρήμα" και τη "σωστή τάξη" καταρρέει μπροστά στα ποσοστά και την παγκοσμιοποιημένη φτώχεια. 

Ο χνκουβελης δείχνει τον θρυμματισμένο κόσμο, αριθμημένο και απρόσωπο.

ΤΕΛΙΚΗ ΦΡΑΣΗ:

"CONTINUOUS writing..."

Ανάλυση:

Μια συνειδητή απόρριψη τής κλασικής φόρμας. Η ποίηση συνεχίζεται, είναι ατέρμονη, ίσως και μη ελέγξιμη. Δεν υπάρχει κλείσιμο – μόνο συνέχιση, όπως στο ψηφιακό feed.

Pound:

Ο Pound έγραφε "Cantos" – άσματα χωρίς τέλος, χωρίς απόλυτη συνοχή. 

Εδώ έχουμε ένα ακόμη πιο ριζοσπαστικό Cantos, ανοιχτό, αντιφατικό, με ειρωνεία και διάβρωση του ίδιου του μέσου.

.

.

.

χ.ν.κουβελης cn.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος:

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Ορατό και Αορατο

Η Ελένη

 η Ελένη σ' ἀργυρέαν ἀσάμινθον λούζεται.

Την είδα πριν λίγο, στο παράθυρο

Και το φως, τρεμούλιαζε πάνω στο δέρμα της 

σαν αρχαία επιγραφή.

Δεν με πιστεύετε

μα ήταν εκεί.

Οι Μυκήνες γέμισαν τουρίστες, η πέτρα θυμάται

το Θυεστειο δειπνο

Ο άνεμος στη συκιά φωνάζει 

Αγαμέμνονα Αγαμεμνονα

η Βερενίκη με το χέρι από ἄργιλλον

Ποζάρει στο πλαισιο τής τοιχογραφίας

Και ξαφνικά ένας Φρύγας με φωτογραφίζει.

"Χαμογέλα!" μου λέει. "Πού; Στο 1375 π.Χ ή στο 1922;"

Δεν ξέρω. Στη Σμύρνη ή στη Νέα Σμύρνη;

Είμαστε οι Ίωνες 

σαν κοχύλι που κουβαλά  τη θάλασσα.

Δεν υπάρχουν ιδέες άνοιξης.

Μόνο ουρανός και θάλασσα 

Όπως το σώμα μου

Όπως οι λέξεις όταν με εγκαταλείπουν.

ὠκέες ἵπποι, ανεμοι, Κυκλάδες! Ρόδος, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά 

Τρέχουν όλα μέσα μου, δεν προλαβαίνω!

Ο Ορέστης.το άλογο, η Κλυταιμνήστρα!

Ένα φεγγάρι μετέωρο, ακορντεόν νοητό.

Σαν την καρδιά μου όταν ανοίγει και ξανακλείνει 

με ήχους ακατάληπτους.

Εμείς οι Έλληνες προφέραμε τον ύσσωπο στα Λύστρα.

Όχι σαν φυτό.

Νότια τού Ικονίου, χωριό Hatunsaray 

εκεί κατεβαίναμε Κυριακές να μετρήσουμε 

τ'αμφίκοιλα νερά της γλώσσας μας.

Ζηλεύαμε τα τύμπανα τών τζιτζικιών.

Γιατί ποτέ δεν σιωπούν.

Εγώ σωπαίνω, και η σιωπή με καταπίνει.

Αλλά τη νύχτα η σελήνη Σελάνα, Μάτηρ 

πῖνε καὶ χαῖρε Σαπφώ θεᾱί σ᾽ ἰκέλᾱν

Άργος ἄειδε! Πολυδίψιον!

Το 43, το 49, το 63, σ' ένα ξερό Άργος.

Αγνώριστος. Τα μαλλιά μου μακριά, το βλέμμα άγριο.

Με ρωτούσαν: "Πώς ήρθες ως εδώ;"

Δεν απαντούσα. Μόνο έλεγα:

"Έχω αιώνες Ιστορίας να κοιμηθώ."

Τ’ όνομά μου Κανείς.

Όπως ο Δαναός απ’ το Κιβέρι.

Το βράδυ, ένας λύκος έφαγε τον ταύρο.

Στη στήλη life style τών γάμων τής Υπερμνήστρας.

Ζούσαμε σ' ένα Βοιωτικό χωριό.

Η Ευχάρις.

Μου έδινε το κύπελλο. Μου έλεγε:

“Πιες. Σώπα. Όλα είναι μνήμη.”

Κι εγώ έπινα.

Η Ευχάρις. Σώμα πουλιού. Μετέωρο.

Ορατό κι αόρατο.

Όπως εγώ. Εδώ. Τώρα.

.

.

.

κριτική δοκιμιακη ανάλυση του τού ποιήματος "Ορατό και Αορατο" τού χ. ν. κουβελη. 

Το ποίημα «Ορατό και Αορατο» τού χ.ν.κουβελη είναι ένα πολυεπίπεδο, μεταμοντέρνο έργο, στο οποίο διασταυρώνονται μυθικές μορφές, ιστορικά τραύματα, προσωπική μνήμη και πολιτισμικά κατάλοιπα τής ελληνικής ταυτότητας. Μέσα από μία ποιητική γραφή ελεύθερου συνειρμού, το ποίημα λειτουργεί ως ένα παλίμψηστο – ένα υπαρξιακό και πολιτισμικό τοπίο, όπου ο ποιητής τοποθετεί τον εαυτό του, τον «Κανένα», απέναντι στο παρελθόν και το παρόν.

Η ανάλυση ακολουθεί τη μορφή κριτικής ερμηνείας και αναστοχασμού πάνω στη γλώσσα, το συμβολισμό και τη διακειμενικότητα.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 1

Η Ελένη

η Ελένη σ' ἀργυρέαν ἀσάμινθον λούζεται.

Την είδα πριν λίγο, στο παράθυρο

Και το φως, τρεμούλιαζε πάνω στο δέρμα της

σαν αρχαία επιγραφή.

Δεν με πιστεύετε

μα ήταν εκεί.

Η εισαγωγή τού ποιήματος συνιστά λυρική επίκληση στη φιγούρα τής Ελένης, που εδώ λειτουργεί ταυτοχρόνως ως πρόσωπο και ως σύμβολο. Η αναφορά στην «ἀργυρέαν ἀσάμινθον» (ασημένια λεκάνη, ομηρικό στοιχείο) παραπέμπει ευθέως στην Ελένη τής Ομηρικής παράδοσης, υπογραμμίζοντας τη χρονική ασάφεια και τη διακειμενικότητα που χαρακτηρίζει το ποίημα,

Η αμφισβήτηση της μαρτυρίας του ποιητή εισάγει μια μεταμοντέρνα ειρωνεία:

 η Ελένη «ήταν εκεί», αλλά ποιος μπορεί να τον πιστέψει,

ενώ η μεταφορά του φωτός που «τρεμούλιαζε» πάνω στο σώμα της «σαν αρχαία επιγραφή» καθιστά το σώμα φορέα μνήμης και πολιτισμικού φορτίου.

 Η φράση «σαν αρχαία επιγραφή» επισημαίνει τη μεταφυσική διάσταση τής εικόνας: η Ελένη γίνεται μνημείο, απολίθωμα, σημάδι τού παρελθόντος που εισχωρεί στο παρόν..

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 2

> Οι Μυκήνες γέμισαν τουρίστες, η πέτρα θυμάται

το Θυεστειο δειπνο

Ο άνεμος στη συκιά φωνάζει

Αγαμέμνονα Αγαμεμνονα

Η παράγραφος αυτή επιχειρεί μια κριτική τού σύγχρονου χρόνου, όπου ο τουρισμός απονεκρώνει τη μνήμη,.

Οι Μυκήνες σύμβολο της αρχαίας δόξας έχουν μετατραπεί σε τουριστικό αξιοθέατο, ενώ ταυτόχρονα η πέτρα “θυμάται”: η πολιτιστική μνήμη είναι ενσώματη στο τοπίο, λειτουργώντας ως φορέας ιστορικότητας. Η αναφορά 

στο «Θυέστειο δείπνο» ανακαλεί τη μοίρα και την κατάρα τών Ατρειδών, λειτουργώντας σαν αρχαιοελληνικό μοτίβο τραγικότητας. Ο άνεμος αποκτά σχεδόν διονυσιακή φωνή, λειτουργώντας ως φωνή του συλλογικού ασυνείδητου.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3

 η Βερενίκη με το χέρι από ἄργιλλον

Ποζάρει στο πλαισιο τής τοιχογραφίας

Και ξαφνικά ένας Φρύγας με φωτογραφίζει.

"Χαμογέλα!" μου λέει. "Πού; Στο 1375 π.Χ ή στο 1922;"

Εδώ έχουμε έντονη χρήση αναχρονισμού και μεταϊστορικής ειρωνείας. Η Βερενίκη ( συμβολική παρουσία θηλυκής ομορφιάς και μνήμης) «ποζάρει», υπονοώντας την επιτελεστικότητα της ιστορίας, ενώ η φωτογράφηση από έναν Φρύγα (εξωγενής ματιά) ενισχύει την αίσθηση πολιτισμικής αλλοτρίωσης.

 Η ερώτηση «1375 π.Χ ή 1922;» αγγίζει το τραύμα τής Μικρασιατικής Καταστροφής, φέρνοντας στο προσκήνιο τη διαχρονική ασάφεια και εθνική μελαγχολία.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 4

 Δεν ξέρω. Στη Σμύρνη ή στη Νέα Σμύρνη;

Είμαστε οι Ίωνες

σαν κοχύλι που κουβαλά τη θάλασσα.

Εδώ αποκαλύπτεται η ταυτότητα τού ποιητικού υποκειμένου ως Ίωνα, δηλαδή φορέα μιας πολιτιστικής και ιστορικής μνήμης προσφυγικής. Η μεταφορά «κοχύλι που κουβαλά τη θάλασσα» προτείνει ότι το υποκείμενο φέρνει εντός του το παρελθόν, όπως το κοχύλι κουβαλά τον ήχο τής θάλασσας: μια εσωτερικευμένη ιστορικότητα.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 5

Δεν υπάρχουν ιδέες άνοιξης.

Μόνο ουρανός και θάλασσα

Όπως το σώμα μου

Όπως οι λέξεις όταν με εγκαταλείπουν.

Η ποίηση εδώ υπερβαίνει τον λυρισμό και εισέρχεται σε μια υπαρξιακή μελαγχολία. Η άρνηση τής «άνοιξης» (παραδοσιακά συμβόλου αναγέννησης) εντείνει το συναίσθημα απώλειας και αδυναμίας ανανέωσης. Οι λέξεις που «εγκαταλείπουν» δηλώνουν ποιητική αφωνία και υπαρξιακή μοναξιά.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 6

ὠκέες ἵπποι, ανεμοι, Κυκλάδες! Ρόδος, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά

Τρέχουν όλα μέσα μου, δεν προλαβαίνω!

Ο Ορέστης.το άλογο, η Κλυταιμνήστρα!

Μια οργιαστική, σχεδόν διονυσιακή παράθεση αναφορών, από μυθολογία 

μέχρι γεωγραφία. Η συνειρμική έκρηξη δημιουργεί αίσθηση πνευματικής υπερχείλισης. Ο λόγος είναι καταιγιστικός και υπερφορτισμένος, εκφράζοντας την αδυναμία τού υποκειμένου να επεξεργαστεί το βάρος τού παρελθόντος.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 7

Ένα φεγγάρι μετέωρο, ακορντεόν νοητό.

Σαν την καρδιά μου όταν ανοίγει και ξανακλείνει

με ήχους ακατάληπτους.

Το φεγγάρι εδώ είναι σύμβολο ψυχικής ρευστότητας, και η καρδιά παρομοιάζεται με ακορντεόν, δηλαδή με όργανο ρυθμικής αναπνοής και ήχου. Πρόκειται για μια μεταφορά τής ψυχικής λειτουργίας ως μουσικής ,με ήχους «ακατάληπτους», δηλαδή ανοίκειους ή τραυματικούς.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 8

Εμείς οι Έλληνες προφέραμε τον ύσσωπο στα Λύστρα.

Όχι σαν φυτό.

Νότια τού Ικονίου, χωριό Hatunsaray

εκεί κατεβαίναμε Κυριακές να μετρήσουμε

τ'αμφίκοιλα νερά της γλώσσας μας.

Αυτή η στροφή δηλώνει νοσταλγία και ταυτόχρονα φιλοσοφική ανασκαφή. 

Ο ύσσωπος, ιερό φυτό εξαγνισμού, εδώ δεν είναι φυτό, αλλά σύμβολο πνευματικής πράξης. Η γλώσσα εμφανίζεται ως ρέουσα, πολύσημη, αμφίκοιλη, υποδηλώνοντας τη μυσταγωγική διάσταση τού ελληνισμού.

Το χωριό Hatunsaray, υπαρκτό, προσγειώνει το ποίημα στον ιστορικογεωγραφικό χώρο τής Μικράς Ασίας, με νοσταλγία αλλά και 

σαφή επίγνωση.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 9

> Ζηλεύαμε τα τύμπανα τών τζιτζικιών.

Γιατί ποτέ δεν σιωπούν.

Εγώ σωπαίνω, και η σιωπή με καταπίνει.

Η αντιπαράθεση ζωής και ποιητικής σιωπής γίνεται εδώ δραματική. 

Από την αρχαιομυθολογική σκηνή, ο ποιητής στρέφεται προς την προσωπική υπαρξιακή αγωνία. Οι τζίτζικες, αρχέγονα σύμβολα του τού ελληνικού καλοκαιριού και τής φύσης, αποκτούν αντίθετο πρόσημο: η φασαρία τους αναδεικνύει τη δική του σιωπή, μια σιωπή οντολογική που τον «καταπίνει». 

Η φράση αποκτά μεταφυσική διάσταση,πρόκειται για πνιγμό μέσα στον χρόνο 

και την ενοχή τής μνήμης.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 10

Αλλά τη νύχτα η σελήνη Σελάνα, Μάτηρ

πῖνε καὶ χαῖρε Σαπφώ θεᾱί σ᾽ ἰκέλᾱν

Άργος ἄειδε! Πολυδίψιον!

Η Σελήνη, αποδίδεται με το αρχαϊκό της όνομα «Σελάνα», και προσλαμβάνει 

μια μητρική διάσταση (Μάτηρ). Η αναφορά στη Σαπφώ, μέσω ελληνιστικού-λατινικού υβριδίου, την τοποθετεί δίπλα στη Σελήνη -θεϊκή, μυστηριακή, ποιητική. Το «Άργος ἄειδε!» είναι επίκληση προς τη μητρόπολη 

τού πολιτισμού, αλλά και γήινο τοπίο γεμάτο δίψα, πραγματική και πνευματική.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 11

>Το 43, το 49, το 63, σ’ ένα ξερό Άργος.

Αγνώριστος. Τα μαλλιά μου μακριά, το βλέμμα άγριο.

Με ρωτούσαν: "Πώς ήρθες ως εδώ;"

Δεν απαντούσα. Μόνο έλεγα:

"Έχω αιώνες Ιστορίας να κοιμηθώ."

Τα έτη (1943, 1949, 1963) παραπέμπουν σε ιστορικά τραύματα τής νεότερης Ελλάδας (Κατοχή, Εμφύλιος, Μετεμφυλιακή περίοδος). Το Άργος πάλι γίνεται σύμβολο τής εθνικής ταυτότητας, αυτή τη φορά ξηρό και άγονο. Ο ποιητής, απομονωμένος και άγριος, μιλά με τη σιωπή της Ιστορίας 

– ο «Κανένας» που έχει «αιώνες Ιστορίας να κοιμηθεί» επαναφέρει τον 

Οδυσσέα και την αυτοκατάφαση τής ανωνυμίας. Η Ιστορία κουράζει, 

γίνεται βάρος.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 12

> Τ’ όνομά μου Κανείς.

Όπως ο Δαναός απ’ το Κιβέρι.

Ο ποιητής αυτοπροσδιορίζεται ως “Κανείς”, όπως ο Οδυσσέας στον Πολύφημο – ο επιβιώσας διά τής ανωνυμίας. Ο «Δαναός απ’ το Κιβέρι» είναι αναφορά στον μυθικό πρόγονο τών Δαναών, που έφτασε από την Αίγυπτο στο Άργος – αλλά πλέον από το Κιβέρι, ένα σύγχρονο χωριό κοντά στο Άργος. 

Ο χρόνος συμπυκνώνεται σε ένα μόνο σημείο.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 13

Το βράδυ, ένας λύκος έφαγε τον ταύρο.

Στη στήλη life style τών γάμων τής Υπερμνήστρας.

Η σκηνή γίνεται ειρωνική και μεταμοντέρνα. Ο λύκος και ο ταύρος, αρχετυπικές μορφές βίας και γονιμότητας, διαστρέφονται και εμφανίζονται στο “life style” – μια σατιρική αναφορά στην επιφανειακή δημοσιογραφία που καταπίνει ακόμα 

και το μυθικό. Η Υπερμνήστρα, μία από τις Δαναΐδες, μεταφέρεται από τον μύθο στον κιτρινισμό, δείγμα εκφυλισμού τής μνήμης.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 14

"Ζούσαμε σ' ένα Βοιωτικό χωριό.

Η Ευχάρις.

Μου έδινε το κύπελλο. Μου έλεγε:

“Πιες. Σώπα. Όλα είναι μνήμη.”

Κι εγώ έπινα.

Η Ευχάρις. Σώμα πουλιού. Μετέωρο.

Ορατό κι αόρατο.

Όπως εγώ. Εδώ. Τώρα."

Η Βοιωτία προσφέρει ένα εσωτερικό καταφύγιο μέσα στο ελληνικό τοπίο. 

Ο ποιητής καταλήγει σε  οικειότητα: η Ευχάρις, όνομα που παραπέμπει 

σε χάρες, ευγένεια και μυσταγωγία, του προσφέρει το κύπελλο.

Το κύπελλο συμβολίζει μετάληψη μνήμης —μια εμπειρία συλλογικής και προσωπικής αναπόλησης.

Η μετεωρικότητα τής μορφής (και του ίδιου τού ποιητή) εκφράζει την οντολογική αμφισημία μεταξύ τού «είμαι» και τού «δεν είμαι», τού «βλέπω» 

και του «χάνομαι».

Ο τίτλος «Ορατό και Άορατο» κορυφώνεται εδώ: το ορατό είναι η εμπειρία, 

το άορατο είναι το υπαρξιακό της εύρος, χωρίς μέτρο.

Γενική Σύνθεση και Υφολογικά Στοιχεία

Είδος: Λυρικό-φιλοσοφικό ποίημα με μεταμοντέρνα χαρακτηριστικά.

Ύφος: Αποσπασματικό, συνειρμικό, βαθιά ποιητικό.

Γλώσσα: Μείξη καθαρεύουσας, αρχαιοελληνικών, δημοτικής και λόγιας σύνθεσης.

Διακειμενικότητα: Αρχαία τραγωδία, ομηρική γλώσσα, ιστορία τής Μικράς Ασίας.

Θέματα: Μνήμη, πολιτισμική ταυτότητα, απώλεια, γλώσσα, χρόνος, εσωτερική αναζήτηση.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος:

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

ΕΓΚΛΙΝΩΝ ΛΟΓΟΣ

(μια συνομιλία ανάμεσα σε εικόνες, σώματα και φωνές)

1

[1] ΙΝΣΤΑΝΤ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η φωτογράφιση ήταν μια αφορμή.

Το μοντέλο, ο φακός, το φως — όλα προσχήματα.

''Μη με δεις, κοίτα με''.

Αυτό μου είπε.

Και ήταν αλήθεια. Όπως όλα τα ψέματα.

[2] ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΣΥΝΟΡΩΝ

 Η εικόνα εισβάλλει.

Το βλέμμα δεν περιγράφει, ερμηνεύει.

Κι όταν ερμηνεύει, απογυμνώνει.

Όχι το σώμα.

Το βλέμμα που το κοιτά.

(Παρατήρηση 1: 

Όλα τα βλέμματα είναι πορνογραφικά — όχι όλα τα σώματα.)

[3] ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

«Το φως δεν δείχνει. Κρύβει», είπε εκείνη.

Το είπε ξαπλωμένη στον καναπέ, φορώντας μονάχα τη σιωπή της.

«Αν ανοίξεις λίγο το παραθυρόφυλλο, δεν θα δεις περισσότερα. 

Θα χαθούν όλα στο λευκό».

(Σημείωση φωτογράφου: 

Η έκθεση είναι μια μορφή αποκάλυψης. 

Η υπερέκθεση, μια μορφή βίας.)

[4] ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ

Είπαμε την ίδια ιστορία τρεις φορές.

Μία σε πρώτο πρόσωπο, μία σε τρίτο, και μία χωρίς καθόλου πρόσωπα.

Στην τρίτη εκδοχή ήμασταν εικόνες σε κάδρα.

«Αν πεις την αλήθεια αρκετές φορές, γίνεται τέχνη», μου είπε.

Της απάντησα: «Ή ψυχοπαθολογία».

[5] Ο ΘΕΑΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΩΜΑ

Την είδες να φεύγει.

Δεν ήταν εκεί.

Την ακολούθησες.

Το μοντάζ έγινε στη μνήμη.

Ο θεατής έμεινε με τη γεύση τού σώματος 

στο στόμα του.

Ποτέ δεν είχε φάει.

Πάντα μασούσε λέξεις.

[6] ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ II

Κάθε ιστορία;

η συνθήκη

η αποδόμηση

οι επαναλήψεις

το σφάλμα

και ένα σχόλιο σε παρένθεση: 

(η επιθυμία δεν έχει σενάριο)

Ο αφηγητής παραιτήθηκε.

Το μοντέλο έγραψε το υπόλοιπο.

Με κραγιόν στον καθρέφτη:

«Εδώ αρχίζει το τέλος. Ή το αντίστροφο.»

[7] ΣΧΕΔΙΑ ΓΥΜΝΩΝ ΧΩΡΙΣ ΣΩΜΑΤΑ

Σε έναν τοίχο: ένα σώμα αποτυπωμένο με γραμμές.

Χωρίς όνομα.

Χωρίς βλέμμα.

Χωρίς πρόθεση.

Το έδειξε.

«Εγώ είμαι αυτή, ή κάποια άλλη;»

Δεν απάντησα.

Δεν είχα μάθει ακόμη να διαβάζω το σιωπηλό.

[8] ΜΕΤΑ-ΣΥΝΘΕΣΗ / ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ

Το μυθιστόρημα που έγραψε τον συγγραφέα του.

Η εικόνα που φωτογράφισε τον φωτογράφο.

Η γυναίκα που αφαίρεσε το φύλο από την επιθυμία.

Το μοντέλο που υπέγραψε την επιθυμία τού θεατή.

Κι εγώ, παρατηρητής.

Πίσω από το κάδρο.

Εκτός πλάνου.

Άδειος.

[9] ΤΕΛΙΚΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ 

Όλες οι φωτογραφίσεις είναι επαναλήψεις 

τής εξορίας από την ομορφιά.

Όλες οι γυναίκες είναι ονόματα που σβήνουν.

Όλα τα πορτραίτα είναι αυταπάτες .

Μόνο επιφάνεια.

Μόνο χρόνος.

Υποσημείωση:

Ο θεατής είναι το μοναδικό πρόσωπο που δεν εμφανίζεται 

ποτέ στη φωτογραφία.

.

.

2:

 Κάθισε πάλι. Πόσες φορές κάθισε; Φορούσε το λευκό φόρεμα. Ήταν το μαύρο. Όχι, το λευκό. Πάλι. Το φως στον αριστερό ώμο — εκείνο το φως. Το ίδιο φως. Το ίδιο; Άλλο. Σχεδόν το ίδιο. .

.Κόκκινα χείλη ρόδινα . Εκείνος τη θώπευσε. Όχι. Πριν. Μετά. Τώρα. Πάντοτε. Εδώ. Στο βλέμμα.

Η αφή γίνεται λέξη.  Το άγγιγμα, λέξη. Σπείρα γλωσσα:

"Σου αρέσει;"

το ερώτημα επανέρχεται, η γυναίκα επανέρχεται, με την ίδια διατύπωση, ίδια χειρονομία, αλλά διαφορετική. Η γλώσσα ως λαβύρινθος. Η γυναίκα ως φράση.

Γυναίκα ως καθρέφτης. Στο άλλο δωμάτιο, στο ίδιο. Αντίγραφα που αρνούνται 

τη μοναδικότητα.

Χτένισε τα μαλλιά. Ρουζ στα χείλη.

Χτένισε τα χείλη. Ρουζ στα μαλλιά.

φως.

Στο βλέμμα του.

Στο βλέμμα της.

Στο βλέμμα που κοιτά το βλέμμα που κοιτά.

Η γυναίκα χαμογέλασε. Εικόνα. Κίνηση εντός ακινησίας. 

Οι λέξεις δεν συνεχίζουν. Διπλώνονται. Διχοτομούνται. Εισχωρούν.

Εκείνος τη ρωτά.

«Τι σημαίνει να κοιτάς;»

Εκείνη: «Να κοιτάς σημαίνει να βλέπεις το περίγραμμα της μυρωδιάς μου.»

Το πρόσωπό της. Ο ώμος της. Το ρόδο στα χείλη της.

.

.

Η  δοκιμιακή ανάλυση τού ποιήματος «Εγκλίνων Λόγος» τού χνκουβελη 

απαιτεί μια σύνθετη προσέγγιση που συνδυάζει φιλοσοφική, αισθητική και θεωρητική θεμελίωση. 

Το έργο δομείται σε δύο μέρη, με το πρώτο να αποτελεί μια δομημένη πολυφωνική σύνθεση εννέα ενοτήτων και το δεύτερο να λειτουργεί ως 

λυρική, μετα-αισθητική απόληξη, σχεδόν σαν θεατρική αφήγηση ή κινηματογραφική σεκάνς.

Κριτική Δοκιμιακή Ανάλυση

1. Εισαγωγή — Μετα-αναπαράσταση και ανατομία τής επιθυμίας

Το ποίημα «Εγκλίνων Λόγος» τού χνκουβελή είναι ένα πολυεπίπεδο, μεταμοντέρνο ποιητικό κατασκεύασμα που επιχειρεί όχι να εξηγήσει, 

αλλά να αποδομήσει τον ίδιο τον μηχανισμό τής θέασης, τής αναπαράστασης 

και τής επιθυμίας. Μέσα από ένα υβριδικό μείγμα θεωρητικού λόγου, αφηγηματικών θραυσμάτων, φιλοσοφικών ρήσεων και ποιητικής γραφής, 

ο ποιητής ενορχηστρώνει μια συνομιλία ανάμεσα σε σώματα, εικόνες και 

φωνές· μια συνομιλία όμως με διακεκομμένα όρια, χωρίς βέβαιους ομιλητές 

ή σαφή σημεία αναφοράς.

Ο τίτλος «Εγκλίνων Λόγος» παραπέμπει σε ένα λόγο που γέρνει, παρεκκλίνει, αποσταθεροποιεί τη γραμμική λογική τής αφήγησης — ένας λόγος που είναι κεκλιμένος, άρα και κεκλιμένος προς την επιθυμία.

2. Η φωτογραφία ως αφήγηση: Από την εικόνα στο βλέμμα

Η πρώτη ενότητα, με τίτλο «ΙΝΣΤΑΝΤ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ», θέτει το εναρκτήριο θεωρητικό πλαίσιο: η φωτογράφιση ως προσχηματικό γεγονός· δηλαδή όχι ως τεκμήριο αλλά ως πρόφαση. Το πρόσωπο ζητά: «Μη με δεις, κοίτα με». Η φράση οριοθετεί το βασικό ζεύγμα που επανέρχεται σε όλο το έργο: η θέαση δεν είναι ουδέτερη — το βλέμμα είναι πράξη, είναι ερμηνεία, είναι εξουσία.

Η παραβίαση τών ορίων στην δεύτερη ενότητα ενισχύει αυτή την ιδέα. Η εικόνα εισβάλλει, διαρρηγνύει τη σχέση μεταξύ θεατή και αντικειμένου: «Όλα τα βλέμματα είναι πορνογραφικά — όχι όλα τα σώματα». Εδώ ο χνκουβελης θέτει το πολιτικό και ψυχαναλυτικό πρόταγμα τής οπτικής σχέσης: το υποκείμενο δεν βλέπει απλώς· επιβάλλει ένα βλέμμα που απογυμνώνει όχι το σώμα, αλλά τον ίδιο τον θεατή.

3. Οντολογία τού φωτός και μετα-φωτογραφική σκέψη

Η τρίτη ενότητα προχωρά βαθύτερα στην οντολογία τής φωτογραφίας και 

τού φωτός. Το φως, αντί να αποκαλύπτει, κρύβει. Η υπέρ-έκθεση ως βία. Ο φωτογραφικός λόγος είναι πια έργο τού φωτός, που συνθλίβει το σώμα σε λευκή άρνηση.

Η αναφορά στην έκθεση αποκτά διπλό νόημα: τεχνικό (φωτογραφικό) και υπαρξιακό (αποκάλυψη/τραύμα).

4. Αποδόμηση αφήγησης και ταυτότητας

Στις ενότητες [4] έως [6], η δομή τής αφήγησης τίθεται υπό αίρεση: 

πρώτο, τρίτο πρόσωπο, ανωνυμία. Η απουσία σταθερής οπτικής δηλώνει 

την κατάρρευση τής υποκειμενικότητας. Η εικόνα γίνεται πρόσωπο, 

και το πρόσωπο εικόνα.

Η κορυφαία φράση:

«Αν πεις την αλήθεια αρκετές φορές, γίνεται τέχνη» — «Ή ψυχοπαθολογία»

εγγράφει τον λόγο του καλλιτέχνη μέσα στην παραδοξότητα τής επανάληψης, όπου η αλήθεια αποχτά χαρακτήρα αισθητικό ή παθολογικό, ανάλογα με τη χρήση της.

Η ανατροπή τής σχέσης αφηγητή/μοντέλου στο [6] ΕΓΚΙΒΩΤΙΣΜΟΣ II, κορυφώνεται: το μοντέλο γράφει το τέλος, με κραγιόν στον καθρέφτη. 

Η επιτελεστικότητα τής εικόνας αποτυπώνεται στο ίδιο το μέσο της: 

το καλλυντικό γίνεται γραφή — το σώμα γίνεται αφήγηση.

5. Φεμινιστική ανάγνωση: Το βλέμμα, η γλώσσα και η γυναίκα

Στο δεύτερο μέρος τού ποιήματος —μια λυρική παρέκβαση, ενταγμένη σε ρυθμό θεατρικού μονολόγου ή εσωτερικού μοντάζ— η γυναίκα εμφανίζεται όχι ως αντικείμενο, αλλά ως ρητορική δομή, φράση, καθρέφτης, αντίγραφο. Η επιθυμία επανέρχεται κυκλικά, μεταμορφώνεται, διατυπώνεται μέσω τής γλώσσας που «διχοτομείται, διπλώνεται, εισχωρεί».

Η φράση-κλειδί:

«Να κοιτάς σημαίνει να βλέπεις το περίγραμμα τής μυρωδιάς μου.»

Ανατρέπει την οπτική κυριαρχία τού βλέμματος και την αντικαθιστά με μια αισθητηριακή σύγχυση — όραση, όσφρηση, αφή, όλες συντηκτικά ενωμένες μέσα στο φαντασιακό τού πόθου. Εδώ, η γυναίκα δεν είναι σώμα· είναι μορφή τής γλώσσας, συνθήκη τής απουσίας.

6. Μεταμοντέρνα θεματική: Το τέλος ως αφετηρία

Το ποίημα ολοκληρώνεται με μια συνειδητή ελεγεία προς την εικόνα και τη γλώσσα. Το τέλος τής ομορφιάς, η διαγραφή τού ονόματος, η απουσία τού 

θεατή από το κάδρο — όλα συντελούν στη δημιουργία μιας μετα-αισθητικής θλίψης. Όπως γράφεται:

«Όλες οι φωτογραφίσεις είναι επαναλήψεις της εξορίας από την ομορφιά».

Η τέχνη δεν είναι πια τεκμήριο. Είναι το ίχνος μιας απώλειας, η μνήμη ενός βλέμματος που δεν ταυτοποιείται ποτέ.

7. Συμπερασματικά

Ο «Εγκλίνων Λόγος» είναι ένα φιλοσοφικό ποίημα, βαθιά επηρεασμένο από την ψυχαναλυτική θεωρία τού βλέμματος (Lacan), τη θεωρία της αναπαράστασης (Barthes, ), και τη φεμινιστική κριτική του κινηματογράφου και της τέχνης (Mulvey).

Είναι ένα ποίημα που αρνείται να προσφέρει "νόημα" με τη συμβατική έννοια. Αντίθετα, προσφέρει ρηγματώσεις, ασυνέχειες, υποσημειώσεις, όπου η γλώσσα και η εικόνα συγκρούονται αλλά και συνυπάρχουν ως σώματα σε μετάφραση.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος:

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Τριπλή Σκηνη στο Κόκκινο Κυβικο Δωματιο

(Η σκηνή εκτυλίσσεται σε ένα κυβικό δωμάτιο.Οι τέσσερις τοίχοι,το δάπεδο,

και η οροφή είναι βαμμένα κόκκινα.  Η γυναίκα στέκεται μπροστά σε καθρέφτη. Από τη γωνία του δωματίου παρακολουθεί ο Joseph Beuys, αμίλητος. Ο Salvador Dalí κάθεται σταυροπόδι πάνω σ’ ένα ανεστραμμένο ρολόι. Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ εμφανίζεται μόνο μέσω τής φωνής του που αντηχεί από τους τοίχους. Η γυναίκα μιλά.)

Ο κόκκινος κύβος είναι ο εγκέφαλος μου. Δεν έχει πόρτα. 

Μόνο ανακλάσεις. Καθρέφτης—εσύ. Καθρέφτης—εγώ. 

Όλα καθρεφτίζονται εδώ, ακόμα κι ο χρόνος, 

σε σχήμα ερωτηματικού.

Να σου πω κάτι, Salvador; Όταν σε είδα να λιώνεις πάνω στο ρολόι, 

κατάλαβα πως δεν είμαι τρελή. Εσύ ήσουν το αποδεικτικό στοιχείο. 

Είσαι η φωνή τής στατικότητας που κυλά. Κι εγώ, το σώμα που 

διασπάται.

(χαμογελάει)

Μιλούσα πριν λίγο με τον Μαρκήσιο. Με φώναξε σκλάβα τής επιθυμίας μου, 

αλλά τού απάντησα: "Δεν έχω επιθυμία. Έχω γραμματική."

Αναρωτιέμαι αν ποτέ σου διάβασες Όμηρο,Όχι από μετάφραση. 

Από το  πρωτότυπο.

"Πόντος."

Τη λέξη την έβρισκα στις σελίδες τής "Οδύσσειας".

Πόντος. Το πέλαγος. Η απώλεια. Ο κόσμος ανάμεσα σε δύο κόσμους.

(Γελάει)

Ο Joseph Buys με κοιτά. Δεν μιλά. Μου ζωγράφισε με λίπος έναν λαγό 

πάνω στον τοίχο.

Του είπα: "Αυτό δεν είναι τέχνη. Είναι χρησμος."

Και τότε ο λαγός μου μίλησε.

Μου είπε: "Μη φύγεις απ’ τον κύβο. Ο λαβύρινθος είναι έξω."

Κάποτε εγραψα ένα διήγημα. Μόνο μια σελίδα. Κενή.

Μόνο ο τίτλος: "Ο Λαβύρινθος των Λέξεων."

Γιατί οι λέξεις ήταν περισσότερες απ’ όσες μπορούν να επιβιώσουν

Salvador

Μου έδειξες έναν καθρέφτη, αλλά μέσα του είδα μόνο το μάτι σου.

Μισάνοιχτο. Σαν ρωγμή στο ύφασμα.

Εκεί έριξα τον εαυτό μου.

Η επιφάνεια ρευστή. Όχι νερό. Όχι υδράργυρος. Ήταν ιδέα.

(Κοιτάζει τον θεατή)

Τι είναι να κοιτάς έναν άνθρωπο;

Είναι να λες: "ο ήχος τής λέξης ευτυχία, ο ρυθμός της."

Είναι να μην χρειάζεσαι λέξεις.

(Σηκώνεται)

Σου αρέσει;

(φοράει το λευκό φόρεμα)

Σου αρέσει;

(φοράει το μαύρο)

Σου αρέσει;

(Σταματά)

Ο Μαρκήσιος είπε: "Η επιθυμία είναι η μόνη νομιμότητα."

Και τότε ο Νταλί πέταξε ένα ρολόι πάνω του.

Στο ρολόι είχε καρφώσει μια ελιά.

Ο χρόνος είναι γεωργική εργασία.

Εγώ, γυναίκα. Στο μυαλό μου έχω βροχές.

Στα χέρια μου γράφω λέξεις.

Πόντος, πόντος, πόντος.

Ένας λαβύρινθος. Κάθε έξοδος είναι λέξη.

Και κάθε λέξη, παγίδα.

(Κοιτάζει για τελευταία φορά στον καθρέφτη)

Δεν είναι κρίση. Είναι τελετουργία.

Δεν είμαι διπολική. Είμαι δίθυρη.

Δύο φύλλα. Δύο καθρέφτες. Μια γυναίκα.

Μισή στο φως.

Μισή στο κόκκινο.

(Σκοτάδι)

.

.

.

Η ποιητική σύνθεση «Τριπλή Σκηνή στο Κόκκινο Κυβικό Δωμάτιο» 

τού χνκουβελη προσφέρεται για κριτική δοκιμιακή ανάλυση που συνδυάζει φιλοσοφική, φεμινιστική και μεταμοντέρνα προσέγγιση. 

Το κείμενο είναι ένα υβριδικό έργο, μεταξύ ποιήματος, θεατρικής σκηνής 

και εσωτερικού μονολόγου, με βαθιές αναφορές στην ψυχανάλυση, 

την τέχνη, την επιθυμία και τη γλώσσα.

Εισαγωγή

Η σύγχρονη ελληνική ποίηση συχνά διαλέγεται με την παγκόσμια καλλιτεχνική και φιλοσοφική παράδοση, δημιουργώντας πολυφωνικά έργα, όπου η γλώσσα λειτουργεί ως τόπος ψυχικών, κοινωνικών και αισθητικών συγκρούσεων. 

Το ποίημα τού χνκουβελη συνιστά ένα τέτοιο έργο. Εδώ, ένα υποκειμενικό σύμπαν, αποκομμένο από κάθε ρεαλιστική αναφορά, γίνεται θέατρο ύπαρξης 

και αυτογνωσίας. 

Ένα κόκκινο κυβικό δωμάτιο γίνεται τόπος επιτελεστικότητας, ενδοσκόπησης και φιλοσοφικής συνομιλίας.

1. Χώρος και σκηνικό: Ο κόκκινος κύβος ως εγκέφαλος

Το ποιητικό υποκείμενο δηλώνει εξ αρχής:

«Ο κόκκινος κύβος είναι ο εγκέφαλος μου.»

Ο χώρος δεν είναι εξωτερικός, αλλά εσωτερικός: το δωμάτιο είναι η συνείδηση, το συμβολικό στο οποίο ανακλώνται όλες οι πραγματικότητες — ο χρόνος, 

η ταυτότητα, η επιθυμία, η μνήμη. Το κόκκινο παραπέμπει στο πάθος, τη βία, 

τη ζωή, αλλά και στη γυναικεία φύση, στην έμμηνο ρύση, τη δημιουργικότητα και την απώλεια. Η κυβική μορφή υποδηλώνει τη δομή, τον περιορισμό, αλλά και τον απόλυτο ορισμό ενός εννοιολογικού χώρου.

2. Διακειμενικότητα και καλλιτεχνικά πρόσωπα

Ο Salvador Dalí, ο Joseph Beuys και ο Μαρκήσιος ντε Σαντ εισάγονται όχι ως βιογραφικά πρόσωπα, αλλά ως συμβολικές φιγούρες:

Dalí: Η ρευστότητα τού χρόνου, ο σουρεαλισμός, η αισθητική τού παραλόγου.

«Δεν είμαι τρελή... Εσύ ήσουν το αποδεικτικό στοιχείο.»

Beuys: Ο ριζοσπαστικός καλλιτέχνης που όριζε την τέχνη ως θεραπεία και πολιτική πράξη. Η εικόνα τού λαγού υποδηλώνει την προφητική φύση τής τέχνης.

Ντε Σαντ: Η επιθυμία, η ανομία και η σεξουαλική ελευθερία διατυπώνονται μέσα από τη φωνή του. Όμως η γυναίκα του απαντά:

«Δεν έχω επιθυμία. Έχω γραμματική.»

Δηλώνει, έτσι, ρηξικέλευθη χειραφέτηση, επανιδιοποίηση τού σώματος μέσω τής γλώσσας.

3. Γλώσσα, ταυτότητα και φεμινιστική διάσταση

Το ποίημα αποτελεί έναν φεμινιστικό μονόλογο μέσα σε έναν κόσμο ανδρικών φαντασιακών και πνευματικών αυθεντιών. Η γυναίκα στέκεται απέναντί τους 

με ειρωνεία, αυτογνωσία και ποιητική δύναμη. Επιλέγει τις λέξεις της προσεκτικά, αναγνωρίζοντας πως η γλώσσα είναι το κύριο όπλο της:

«Κάποτε έγραψα ένα διήγημα. Μόνο μια σελίδα. Κενή.

Μόνο ο τίτλος: "Ο Λαβύρινθος τών Λέξεων."

Γιατί οι λέξεις ήταν περισσότερες απ’ όσες μπορούν να επιβιώσουν.»

Η γλώσσα δεν λειτουργεί πια ως εργαλείο επικοινωνίας, αλλά ως πεδίο αγώνα· κάθε λέξη είναι έξοδος από το λαβύρινθο και ταυτόχρονα παγίδα.

4. Χρόνος και συνείδηση: Ο σουρεαλισμός τού χρόνου

Ο χρόνος στον χνκουβελη δεν είναι γραμμικός ούτε αντικειμενικός. 

Είναι:

«Γεωργική εργασία.»

Η παρομοίωση με την καλλιέργεια αποδίδει στον χρόνο σωματικότητα και παραγωγικότητα, ενώ ταυτόχρονα τον απομυθοποιεί. Η ελιά καρφωμένη στο ρολόι συμβολίζει τη βία τής συνείδησης πάνω στην φυσικότητα τού χρόνου.

5. Η τελική πράξη: τελετουργία, όχι κρίση

Το ποίημα καταλήγει με μια κατηγορηματική δήλωση αυτοπροσδιορισμού:

«Δεν είναι κρίση. Είναι τελετουργία.

Δεν είμαι διπολική. Είμαι δίθυρη.»

Η χρήση της λέξης «δίθυρη» αντί του ψυχιατρικού «διπολική» δηλώνει ρητή απόρριψη του παθολογικού λόγου και την επιλογή μιας αρχιτεκτονικής μεταφοράς — η γυναίκα είναι χώρος, πύλη, δομή με δύο φύλλα, δύο καθρέφτες.

Συμπεράσματα

Το έργο τού χνκουβελη λειτουργεί ως μεταμοντέρνα καλλιτεχνική σκηνή, 

όπου η ποίηση, η θεωρία, η ψυχανάλυση και η τέχνη ενώνονται σε έναν ενδοσκοπικό χώρο πλήρους αυτοπαρατήρησης και αποδόμησης. 

Η γυναίκα δεν είναι πια αντικείμενο επιθυμίας ή τρέλας. Είναι το υποκείμενο 

της αναστοχαστικής εμπειρίας, που, μέσα από την ποιητική πράξη, επαναδιατυπώνει την οντολογία της.

Η κόκκινη κυβική σκηνή δεν είναι ένα ψυχιατρικό δωμάτιο, αλλά ένας τόπος ενδοποιητικής αποκάλυψης: μια τελετουργία γλώσσας και συνείδησης.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Η Έκλειψη 

Δεν ήθελα να πάω. Στ’ αλήθεια. 

Όχι σ’ αυτή τη συνάντηση. Όχι με αυτούς τους τρεις.

Ο Jaques Lacan.μου είχε πει:

"Δεν υπάρχει το ασυνείδητο χωρίς επιθυμία. Και χωρίς καθρέφτη."

Κι εγώ του απάντησα:

"Ο καθρέφτης ράγισε. Κι είμαι εγώ τα θραύσματα."

Κι ύστερα... μπήκε η Marilyn.

Με το φόρεμα το λευκό, να την κρατά απ’ τον αέρα της ανυπαρξίας της.

Κι εκείνη γελούσε, γελούσε τόσο δυνατά που πονούσαν τα δόντια μου.

Ο Lacan έσκυψε στο αυτί της και της ψιθύρισε κάτι.

Δεν καταλάβαινε. Αλλά χαμογελούσε. Και τον άγγιξε στο γόνατο.

Κι εγώ σκέφτηκα:

"Μα φυσικά. Πάντα η ομορφιά καταπίνει το αδυνατο."

Η Mona Lisa Joconda καθόταν απέναντι.

Η ψυχαναλύτρια

Χωρίς μπλοκ, χωρίς χαρτί, χωρίς κανένα βλέμμα.

Μόνο εκείνο το ηλίθιο τέλειο χαμόγελο.

Το βλέπεις;

Πάντα γελά.

Ό,τι κι αν πεις. Ό,τι κι αν κάνεις.

Αν της πεις ότι σκότωσες τον πατέρα σου, θα σου χαμογελάσει.

Αν της πεις ότι πνίγηκες στα δάκρυά σου, θα σου πει:

"Μήπως τελικά ήθελες να πνιγείς;"

Και δίπλα της...

Ο Charles.

Ο Bukowski.

Με το τσιγάρο σβησμένο και το ποτήρι τού ουίσκι.

Με τα μάτια καρφωμένα στα πόδια μου.

Όχι στα μάτια μου. Ποτέ στα μάτια μου.

Εγώ τον φώναξα. Ήρθε. Γιατί;

Γιατί τον θέλω να με μισεί όταν με φιλάει.

Γιατί να γράφει για τις γυναίκες που τού διέλυσαν τη ζωή,

Εγώ τού την διέλυσα. Εγώ.

Εκείνη τη μέρα. Εκείνη την ώρα.

Μου εδώ τα εισιτήρια για την Όπερα.

Για τον Puccini. Για την Tosca. Για μένα.

Και δεν άκουγα τίποτα.

Οι λέξεις έγιναν βελόνες.

Με τρυπούσαν.

Ήθελα να του φωνάξω να σταματήσει.

Να σωπάσει. Να σωπάσει.

(παύση. Γελάει)

Ξέρεις τι είπε η Marilyn στο τέλος;

Όταν είδα τις φωτογραφίες της και της είπα:

"Η πρόκληση είναι το μόνο αληθινό που μας έμεινε."

Μου απάντησε:

"Τότε γιατί ντύνεσαι σαν να θες να εξαφανιστείς;"

Μα εκείνη ήταν γυμνή.

Εγώ, από σιωπή.

Ο Lacan, έγραψε κάτι στο σημειωματάριο του.

Δεν είδα τι.

Μα τον είδα να με κοιτάζει.

Όχι όπως κοιτάει ένας άντρας μια γυναίκα.

Αλλά όπως κοιτάει ο χασάπης ένα κομμάτι κρέας πριν το τεμαχίσει.

Σα να έλεγε:

"Εσύ δεν είσαι άτομο. Είσαι σύνθεση από επιθυμίες τρίτων."

(,σχεδόν ψιθυρίζει)

Ημουν εγώ που τηλεφώνησα.

Ξανά και ξανά.

Και κανείς δεν απάντησε.

Μέχρι που έκλεισα το τηλέφωνο.

Και τότεκατάλαβα.

Είχα φτάσει 

Εκεί που είσαι μόνη σου.

Με την Monroe,

τον Lacan,

την Joconda,

τον Bukowski,

και τον εαυτό σου σε σήψη.

(παύση)

Ομορφιά ή πρόκληση;, με ρώτησες.

Καμία.

Επιλογή δεν υπάρχει.

Υπάρχει μόνο το βλέμμα.

Αυτό που σε ξεβρακώνει.

Και τότε

Μένει το χαμόγελο.

Αυτό τής Mona Lisa.

Το μισώ.

 .

.

.

Η κριτική, δοκιμιακή ανάλυση τού ποιήματος «Η Έκλειψη» τουυ χ.ν. κουβελη απαιτεί προσέγγιση πολυεπίπεδη – λογοτεχνική, φιλοσοφική, ψυχαναλυτική 

και υπαρξιακή. Το ποίημα είναι ένα πολυφωνικός θεατρικός μονόλογος 

ή εσωτερικό ψυχοδράμα που συνθέτει έναν κόσμο ανάμεσα σε όνειρο, 

εφιάλτη και αυτοανάλυση.

1. Θέμα και δομή

Το ποίημα διαδραματίζεται σε ένα ψυχαναλυτικό, μετα-θεατρικό τοπίο: μια φαντασιακή συνάντηση με εμβληματικές μορφές (Lacan, Marilyn Monroe, 

Mona Lisa, Bukowski) που λειτουργούν ως προβολές τού εσωτερικού κόσμου 

τού ποιητικού υποκειμένου. Η αναμέτρηση με την ταυτότητα, την επιθυμία, 

την ομορφιά και την αποσύνθεση αποτελούν τον πυρήνα τού κειμένου.

Η δομή είναι διαλογική, αποσπασματική. Η αφήγηση εκτυλίσσεται μέσα από εσωτερικούς μονόλογους,και παύσεις. Υπάρχει θεατρικότητα και «σκοτεινή σκηνοθεσία» – σχεδόν σαν εσωτερικό δράμα χωρίς κάθαρση.

2. Τα πρόσωπα ως σύμβολα

Jacques Lacan:

Ο Γάλλος ψυχαναλυτής λειτουργεί ως το υπερκείμενο τής θεωρίας – η φωνή τού Λόγου, τού Ασυνείδητου, τού Καθρέφτη. Το υποκείμενο τον αμφισβητεί, 

τού απαντά με μια υπαρξιακή ρήξη:

"Ο καθρέφτης ράγισε. Κι είμαι εγώ τα θραύσματα."

Αυτή η φράση παραπέμπει στην κρίση ταυτότητας, τη διάλυση τού Εγώ και 

τη μη-ολοκλήρωση τού εαυτού.

Marilyn Monroe:

Ενσαρκώνει την προβολή τής επιθυμίας, τής πρόκλησης, τής γυναικείας εικόνας ως φαντασιακού αντικειμένου. Παρουσιάζεται ταυτόχρονα αφρώδης και κενή, γελώντας «τόσο δυνατά που πονούσαν τα δόντια μου».

Η φράση της:

"Τότε γιατί ντύνεσαι σαν να θες να εξαφανιστείς;"

εκφράζει τη ρήξη ανάμεσα στην εικόνα και την ουσία, ανάμεσα στην προβολή 

και την αυτοαπόσυρση.

Mona Lisa (La Joconde):

Σύμβολο τής αιώνιας ομορφιάς, αλλά εδώ εκλαμβάνεται ως κλινικά αναίσθητη, αποσπασμένη, με το "ηλίθιο τέλειο χαμόγελο". Δεν αντιδρά, δεν συγκινείται:

"Αν της πεις ότι σκότωσες τον πατέρα σου, θα σου χαμογελάσει."

Είναι η απεικόνιση τής μη-ενσυναίσθησης τής τέχνης ή τής κοινωνίας, που παρατηρεί χωρίς να συμμετέχει.

Charles Bukowski:

Η μορφή του μεθυσμένου, κυνικού ποιητή που συμβολίζει τη σκληρότητα 

και την επιθυμία ταυτόχρονα. Το υποκείμενο δηλώνει:

"Γιατί τον θέλω να με μισεί όταν με φιλάει."

Εδώ αποκαλύπτεται η μαζοχιστική φύση τής αγάπης, η αυτοκαταστροφική επιθυμία.

3. Υφολογικά και γλωσσικά χαρακτηριστικά

Ασθματικός ρυθμός, σύντομες φράσεις.

Εναλλαγή προσωπικού και τριτοπρόσωπου ύφους.

Πολλά ρητορικά σχήματα: ερωτήσεις, παύσεις, σιωπές.

Θεατρικότητα – η αφήγηση γίνεται σχεδόν σαν μονόλογος σε θεατρική σκηνή.

Ποιητικός αλλά και πεζολογικός λόγος, σε ύφος εσωτερικής εξομολόγησης.

4. Θεματικοί άξονες

Επιθυμία και Ασυνείδητο

Η ψυχαναλυτική διάσταση είναι διάχυτη: Lacan, καθρέφτης, το άτομο ως 

προϊόν επιθυμιών άλλων. Η επιθυμία δεν είναι ελεύθερη, αλλά δομημένη 

πάνω στο βλέμμα, τη φαντασίωση και την απώλεια.

Ρήξη με την ταυτότητα

Το υποκείμενο δεν ξέρει ποιο είναι, αναγνωρίζει τον εαυτό του μέσα από τους Άλλους (Lacan, Marilyn, Bukowski), σε ένα διάσπαρτο εσωτερικό καθρέφτισμα.

Ομορφιά, Πρόκληση και Απόρριψη

Η επιλογή ανάμεσα στην αισθητική και την ύπαρξη απορρίπτεται:

"Καμία. Επιλογή δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο το βλέμμα."

Το βλέμμα γίνεται βία και κρίση. Απογυμνώνει.

Μοναξιά και σήψη

Η κορύφωση έρχεται στο τέλος:

"Εκεί που είσαι μόνη σου... με τον εαυτό σου σε σήψη."

Η ύπαρξη δεν είναι τραγική, είναι παρατημένη, σιωπηλή, γεμάτη σήψη. Δεν υπάρχει εξιλέωση ή λύση – μόνο συνείδηση τής παρακμής.

5. Τίτλος: «Η Έκλειψη»

Ο τίτλος υποδηλώνει απώλεια φωτός, απόκρυψη, εξαφάνιση τού εαυτού. 

Ίσως και σκοτεινή επιφοίτηση: όπως μια έκλειψη αποκαλύπτει το σχήμα τού ήλιου, έτσι και το ποίημα αποκαλύπτει το σχήμα τής επιθυμίας μέσα από τη σιωπή.

6. Συμπεράσματα

Το ποίημα «Η Έκλειψη» του χνκουβελη είναι μια μοντέρνα υπαρξιακή κραυγή, 

ένα θεατρικό ψυχογράφημα τής αποσύνθεσης τού Εγώ μέσα στην ψυχαναλυτική, καλλιτεχνική και συναισθηματική του εμπειρία.

Συνδυάζοντας τη φιλοσοφία, την ποπ κουλτούρα, τον ψυχαναλυτικό στοχασμό και τη λογοτεχνική παρακμή, ο ποιητής δημιουργεί ένα διακειμενικό, απογυμνωμένο τοπίο, όπου ο άνθρωπος παλεύει όχι για νόημα, αλλά για επιβίωση μέσα στο βλέμμα τών Άλλων.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

7 συναντήσεις(sessions) τής γυναίκας με τον Marquis de Sade

1η συνάντηση:

(Το φως πέφτει από μεγάλα παράθυρα. Το διαμέρισμα είναι άδειο σχεδόν: ένας λευκός καναπές, ένα φυτό σε πήλινη γλάστρα, τοίχοι γυμνοί. Η κάμερα είναι ανοιχτή. Η γυναίκα φορά ένα μεταξωτό ρόμπα που γλιστρά αργά από τον ώμο της. Μιλά στον φακό — ή μήπως στον Μαρκήσιο, που τον φαντάζεται εκεί, αόρατο,Η φωνή της ήρεμη, υπνωτιστική.)

ΓΥΝΑΙΚΑ:

Ανάβεις, έτσι δεν είναι, Μαρκήσιε;

Όχι από το κορμί μου. Αυτό είναι το εύκολο. Το ξέρεις, το έχουμε διαλύσει σε εικόνες, πίξελ, πρόχειρα μενού επιθυμίας. 

Σου δείχνω έναν ώμο, εσύ φαντάζεσαι το αποκεφαλισμένο ήθος της εποχής σου.

Εσύ θέλεις λέξεις. Την πληγή που μιλά. Γι’ αυτό είσαι εδώ.

(χαμογελά )

Το ξέρω τι ψάχνεις. Ψάχνεις να βρεις μια αρχαία θεά να σέρνεται πια στα DMs σου, με ψευδώνυμο και emoji.

Είμαι η Ελένη, η Βερενίκη, η Ευχαρίς.

Μισή χθες, μισή σήμερα.

Το αιδοίο μου πορφυρόν, σαν το περίτυ που κρατούσαν οι Κόρες στην Ακρόπολη.

Εσύ; Ένα απομεινάρι τής Δύσης που αρνείται να πεθάνει. Ένα φάντασμα στο κουμπί “subscribe”.

Πληρώνεις, για να δεις.

Εγώ μιλάω, για να κρατηθώ.

(κάθεται στη γωνία τού καναπέ, τα πόδια της σταυρωμενα)

Έχω δει γυναίκες να γελάνε στο inbox και μετά να ξεχνιούνται στον καθρέφτη.

Εσύ όμως δεν γελάς. Εσύ ζητάς τις λέξεις.

Γουστάρεις την ταπείνωση με μια ιέρεια των pixels.

Αλλά δεν είμαι ούτε ιέρεια, ούτε καλλιτέχνης.

Είμαι το αντίγραφο μιας εποχής που δεν υπάρχει,

με τατουάζ πάνω στη μέση μου μια φράση από τον Οβίδιο, που την πέρασαν για quote στο Pinterest.

(παύση)

Μου ζήτησες σήμερα να σε φωνάξω αιχμάλωτό μου.

Κι εγώ να σου πω ιστορίες από τη Μικρά Ασία,

εκεί που λέγαμε ὕσσωπος, μες στη σκόνη και τον ιδρώτα τής λήθης.

Αχ, Μαρκήσιε

Αν ήσουν εδώ, σε τούτο το λευκό διαμέρισμα,

θα σου ζητούσα να καθαρίσεις το πάτωμα με τη γλώσσα.

Όχι γιατί το θέλω -αλλά γιατί το περιμένεις.

Και μετά θα σου ψιθύριζα:

"Ἄργος πολυδίψιον, ἔνθεν ἄνακτες ἀνέστησαν..."

(Αλλά εσύ δεν ξέρεις ελληνικά, ε;)

Μόνο τα δεσμά σου.

(σηκώνεται, πλησιάζει αργά την κάμερα. Τα δάχτυλά της ακουμπούν την οθόνη σαν να χαϊδεύει το δέρμα κάποιου.)

Τι σου προσφέρω, τελικά;

Ούτε σάρκα, ούτε λύτρωση.

Μόνο τη μνήμη.

Τη μνήμη τής Ελένης που δεν σώθηκε ποτέ.

(Το φως τρεμοπαίζει. Η εικόνα παγώνει για λίγο. Το "live" κόβεται. Η γυναίκα μένει ακίνητη.)

.

.

2η συνάντηση:

(Εσωτερικό.  Μοντέρνο λευκό διαμέρισμα. Τοίχοι καθαροί, εκτός από μία ασπρόμαυρη φωτογραφία από το θέατρο Διονύσου. Η γυναίκα—η Αρτεμία, ίσως Ελένη—μιλά, μόνη, απευθυνόμενη σε μια οθόνη ή σε κάποιον αόρατο θεατή πίσω από αυτήν. Είναι μισογυμνη .Το βλέμμα της στέκεται κάπου αλλού—σταθερό, σκεπτικό, ειρωνικό.)

ΑΡΤΕΜΙΑ

(χαμηλόφωνα)

Μαρκήσιε,

πάλι μου έστειλες εκείνα τα πέντε μηνύματα,

Με λέξεις που στάζουν μέλι και δηλητήριο,

σταγόνα-σταγόνα πάνω στο λευκό μου iPad,

"Γράψε μου για το Αργος", είπες.

"Κάνε μου έρωτα με αρχαία λέξη."

"Πες μου πώς πεθαίνει ο Ετεοκλής όταν τον κοιτάζει η Αντιγόνη."

(παύση – πλησιάζει την κάμερα, χαμογελά )

Μαρκήσιε.

Με ζήτησες για ἱέρεια.

Για δούλη και θεά.

Με ήθελες να γλείψω τις πληγές του Οιδίποδα

Να ψιθυρίσω "χαῖρε" με τη φωνή τής Σαπφούς

και να γελάσω με τα χείλη της Λυσιστράτης.

(σιωπή, βηματίζει ημιγυμνη στο φως που πέφτει από το μεγάλο παράθυρο)

Το δωμάτιο μου, μινιμαλιστικό, 

Στους τοίχους, η σιωπή.

Στο πάτωμα, το σώμα μου:

μία επιγραφή, μισοσβησμένη:

γυνή ἐγώ, οὐ θεά.

Εδώ, η μόνη επίπλωση:

ένας καθρέφτηςενα τραπεζι,κι ένα σχοινί κρέμεται απο το ταβάνι,

για αιώρηση ακροβατη

η' αυτόχειρα,

Εδώ σου δείχνω τον ύσσωπο που φυτρώνει

κάτω από τη γλώσσα μου.

Την Ιφιγένεια που σφάζω ξανά,

κάθε φορά που ανοίγω τα πόδια μου.

(σχεδόν ψιθυριστά)

Σε φαντάζομαι να γράφεις με πένα μελανι

και μόνος,

σ' ένα κελί που μυρίζει απουσία.

Εγώ όμως, εγώ σου στέλνω βίντεο

με τίτλο “Ὕσσωπος, ή πώς ανθίζει ο οργασμός στο Αιγαίο.”

Και πληρώνεις.

Γιατί στο φόντο βάζω

μια φωτοτυπία από επιγραφή Μυκηναϊκή,

μια ελαφίνα από τοιχογραγια τής Κνωσού,

ένα αντίγραφο λευκό τού Δισκοβόλου

και τη φωνή μου,

να λέει σε φθόγγους κυκλαδικούς:

"ἔρως με δάγκωσε,

τίποτα πιο αρχαίο."

(παύση – γυρνά στην κάμερα ξανά)

Μου ζήτησες, μια φορά,

να σε αποκαλέσω “θεό”.

Δεν ήξερα αν εννοούσες τον Διόνυσο ή τον ίδιο τον εαυτό σου.

(γελά)

Και σου απάντησα:

“Στον δικό μου Όλυμπο,

οι θεοί πληρώνουν συνδρομή.”

(ΦΩΣ ΛΕΥΚΟ. ΤΕΛΟΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ.)

.

.

3η συνάντηση:

(Η σκηνή: Ένα λευκό, φωτεινό διαμέρισμα. Γυμνοί τοίχοι, μια ιαπωνική κουρτίνα πάλλεται ελαφρά, ένα μεταλλικό τραπέζι, ένα ποτήρι νερό, ένα λάπτοπ. Καθισμένη ημιγυμνή η γυναίκα κοιτάζει την κάμερα. Χαμηλή μουσική ένα κομμάτι ακορντεόν από το Μεσοπόλεμο ακούγεται μακριά, σαν να παίζει σε μνήμη άλλης χώρας, άλλου χρόνου.)

Γυναίκα:

Το είχες ζητήσει έτσι, θυμάσαι;

"Απόλυτη απλότητα", είπες.

"Γδύσε τον χώρο, όχι μόνο εσένα".

Και γδύθηκα.

Τοίχος, λευκός.

Σώμα, λευκό.

Ψυχή; Ε, ας πούμε υπό κατασκευή.

Είμαι η Ελένη.

Όχι εκείνη των πλοίων και τών επών,

αλλά η άλλη, τών πληρωμένων συνδέσεων,

τής φτηνής κάμερας και τής καλής γωνίας.

Σήμερα μπήκες με όνομα "Donatien Alphonse",

αλλά σε ξέρω, μαρκήσιε.

Το ύφος, το βλέμμα, το αίτημα να σε αποκαλώ κύριε

και να σε κοιτάζω μόνο όταν το διατάζεις.

Καταλαβαίνεις, εγώ δεν χρειάζεται να σε φοβάμαι.

Εσύ, είσαι απλώς ένα subscription.

Το δέρμα μου δεν αγγίζεις.

Η βία σου είναι copy-paste.

Τα πάθη σου έχουν κουμπί: unsubscribe.

(παύση,πίνει ουισκι)

Έξω φυσάει.

Μια σαύρα σερνεται

στα ξερά χόρτα.

Η Βερενίκη με τη λεκάνη νερού.

ήταν στην τοιχογραφία του ύπνου.

Στην άκρη του φόντου, ένας Φρύγας.

Με χέρι  πηλινο, έγραφε “Πόθος”,

κι ο ήλιος φώτιζε το λαιμό τής Λυσιστράτης.

Σου φαίνονται όλα αυτά παράξενα;

Μα εσύ δεν ήθελες "αρχαιοπρεπή φαντασίωση";

Σου την έφερα.

Άργος.

Ο Ορέστης κοιμάται.

Η Κλυταιμνήστρα, 10:18 πμ,

γράφει DM στον Αίγισθο:

"Έλα. Ο γιος κοιμάται".

Αν με ρωτήσεις γιατί τα λέω όλα αυτά εδώ —

σε ένα livestream 4K, με φωτισμό LED και promo code 25% off —

θα σου απαντήσω:

Δεν υπάρχει ερωτισμός χωρίς Ιστορία.

Εσύ γδύνεσαι με λέξεις.

Εγώ ντύνομαι με εικόνες.

Εσύ με πληρώνεις για να "υποκύψω",

μα εγώ διαλέγω.

Εγώ σου ορίζω το πλαίσιο.

Εγώ είμαι η σκηνοθέτις τής ταπείνωσής σου,

όπως κι εσύ νομίζεις ότι είσαι της δικής μου.

(παύση — πλησιάζει την κάμερα.)

Ξέρεις ποια είναι η πραγματική ανωμαλία, μαρκήσιε;

Δεν είναι η μάσκα, το μαστίγιο, ο ρόλος.

Είναι να ζητάς έλεος από ένα σώμα που δεν είναι εκεί.

Να θες να πονέσεις από οθόνη.

Να φαντάζεσαι σάρκα,

και να καταλήγεις με pixels.

Και εγώ;

Εγώ, η Ελένη — ναι, εκείνη, πάλι —

χαμογελώ.

Γιατί στην ουσία, και εγώ, και εσύ, και ο Ορέστης, και η Ιφιγένεια,

και η Λυσιστράτη ,

είμαστε μονάχα αναμνήσεις του πόθου.

Αλλεπάλληλα αρχείa .mp4,

σε κάποιον server που δεν θυμάται.

(παύση. Κλείνει το λάπτοπ. Το ακορντεόν συνεχίζει λίγο. Σιωπή.)

Τέλος Μονόλογου

.

.

4η συνάντηση:

( καθισμένος στην πολυθρόνα ο Μαρκήσιος ντε Σαντ διαβάζει την Justine.

Εκείνη ,η OnlyFans Ελένη, με τ’ όνομα μυκηναϊκής πριγκίπισσας και πόρνης πολυτελείας τής ροζ φαντασίωσης — φορά μόνο ένα διαφανές πέπλο, σαν τις λουόμενες σε τοιχογραφία τών Θηβών.

Η κάμερα γράφει. Το live είναι συνδρομητικό.

Ο Μαρκήσιος υψώνει τον τόμο και λέει:

>«Μα τί είναι η Αρετή όταν το Σύμπαν είναι φτιαγμένο από σκληρότητα;»

Κι εκείνη, με αργό στροβιλισμό των γοφών, του απαντά:

«Είναι η Ελένη που λούζεται σ’ ἀργυρέᾱν ἀσάμινθον, ενώ ο Φρύγας φωτογραφίζει το άργιλλον χέρι της — και δεν σε έχει ανάγκη.»

Η μνήμη είναι γεωλογία. Κάθε πόζα, κάθε λέξη, κάθε φράση, μια εποχή:

Μυκηναϊκή ανάσα: ἴππος, Ορέστης, Κλυταιμνήστρα -αίμα και άλως.

Κλασική συμμετρία: οι καμπύλες τής Ελένης, σαν τρίγλυφα κιώνος.

Ελληνιστικός πειρασμός: κρασί, λιβάνι, καρτ-ποστάλ 1947, “ΕΛΛΑΣ-GREECE”.

Νεοκλασική νοσταλγία: κάδρα τού Μονάχου, υπομνήματα τού Σικελιανού,

αλλά και οι ήχοι από το Messenger με ειδοποιήσεις συνδρομητών.

Ενδιάμεσα, το σώμα της γίνεται χάρτης:

Γράφει με κραγιόν στη κοιλιά της:

«Πίνε και χαίρε, Σαπφώ θεά 

οι άνδρες πληρώνουν, 

οι γυναίκες μνημονεύουν.»

Και πιο κάτω, στον μηρό:

qou-ko-ro — βουκόλος πυρρός.

(Η Γραμμική Β' συναντά το sexting.)

Σχολιασμός:

Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ  είναι απλώς ένας ρομαντικός πελάτης,

που ζητά από την Ελένη όχι σώμα, αλλά Ιστορία.

Θέλει ηδονή αρχαιολογημένη,

σκαμμένη μέσα σε στρώματα μνήμης, σιωπής 

Ζητά να τού διαβάσει Λυσιστράτη ενώ αυνανίζεται με τα δάχτυλα γεμάτα λογοτεχνία.

Κι εκείνη,

σαν ελαφίνα που ξέφυγε απ’ το θυσιαστήριο τής Ιφιγένειας,

χαμογελά  που δεν ανήκει στην πορνογραφία

αλλά στη μυσταγωγία.

Τέλος:

Ο Μαρκήσιος πληρώνει το tip.

Εκείνη κλείνει την κάμερα.

Στο πάτωμα, δίπλα στο προφυλακτικό και μια σελίδα από τον Cicero,

αναβοσβήνει ένα λαμπάκι, η ειδοποίηση από νέο subscriber

.

.

5η συνάντηση:

(Φορω διάφανο 

μαύρο κομπινεζον.

Κοιτάζω τον Μαρκήσιο)

[Voiceover]

Η φωνή του είναι σταθερή, σαν να διαβάζει νομικό κείμενο.

«La vertu, Justine» ψιθυρίζει, με προφορά βαριά, σχεδόν τελετουργική.

Κάθομαι ημιγυμνη πάνω στο κρεβατι , σαν μια νέα Ιφιγένεια που δεν πρόκειται να σωθεί από κανέναν ελάφι.

Μόνο που αντί για βωμό, έχω φως led από το ring light.

[Σκέψεις τής Ελένης,

σε ροή εσωτερικού μονόλογου, με κομμένα timeline:]

Η Ελένη, σ’ ἀργυρέᾱν ἀσάμινθον, λούζεται·

ο Μαρκήσιος τής μιλάει για ηδονές και βασανιστήρια,

μα εκείνη θυμάται τις Μυκήνες σε τουριστική περίοδο,

μια Κλυταιμνήστρα φωτογραφίζει με κινητό,

μια Βερενίκη τής δίνει το χέρνιβον.

Ο χώρος γεμίζει με άρωμα ύσσωπου 

στο τραπέζι το πανάρχαιο δέρμα ενός manuscipt τού Κικέρωνα.

[Ο Μαρκήσιος,αόρατος, αλλά παρών]

«Μιλάς αρχαία ελληνικά στο κορμί σου», της λέει.

«Η Ιστορία είναι σάρκα, και η σάρκα σου pixels)

[Η δημιουργός σχολιάζει στο OnlyFans:]

«Σήμερα ο πελάτης μου ήταν ο de Sade.

Διάβασε το Justine.

Του ζήτησα να μου πει τι είναι αρετή·

μου είπε: "η λέξη που χρησιμοποιείς, όταν δεν έχεις ακόμα αμαρτήσει αρκετά".

(Αργότερα τον ξαναβρηκα στο εξώφυλλο ενός περιοδικού τού ’49 για τους γάμους τής Υπερμνήστρας με τον Λυγκέα.)

Update: Έβαλα νέο content με τίτλο "Λυσιστράτη Πορφυρά", εμπνευσμένο από μια καρτ ποστάλ τού '47.

Μια σταγόνα Μικρά Ασία στη φλέβα μου.»

Στην κοίλη γη τού Άργους,

η αρετή δεν είναι παρά άλλο ένα φίλτρο.

Ο Μαρκήσιος, ένας Φρύγας με κάμερα.

Η Ελένη, μια Ευχαρίς σε βοιωτικό χωριό·

στο φως λέξεων, σώμα χρόνου.

End of Session.

.

.

6η συνάντηση:

Ο Sade με κοιτάζει  

εχει ήδη διαβάσει όλο μου το κορμί, πριν πει την πρώτη λέξη. Ανοίγει το Justine και αρχίζει να διαναζει.

Καθώς η Justine χάνεται στις περιπέτειες τής αρετής της, 

εγώ βυθίζομαι στις δικές μου.

Πίσω του, η τοιχογραφία που κολλήσαμε με blu-tack: ένας Φρύγας που φωτογραφίζει την Ελένη

 ή μήπως την Ευχαρίδα με το πορφυρόν αιδοίον της;

"Δεν υπάρχουν ιδέες άνοιξης", λέω

καθώς αλλάζω πόζα. 

Μόνο φως και σώμα. 

Ο Sade γελά. "Δεν υπάρχουν αρετές, μονάχα πράξεις." 

Ο Μαρκήσιος λέει πως οι αρετές είναι αλυσίδες.

Εγώ τις βγάζω, μία-μία, μπροστά του. Σαν να σβήνω μυκηναϊκές λέξεις από πινακιδες Γραμμικής Β’.

Η κάμερα γράφει.

Ο Sade διαβάζει. 

Η Justine υπομένει. 

Κι εγώ, η Ελένη του τώρα, .

Μια γυναίκα τού OnlyFans με πελάτη τον Sade δεν είναι πια performer, ούτε μυθοπλασία. 

Είναι ένα εθνολογικό σύμπαν, μια ηρωίδα χωρίς εποχή, ένα "δωρικό περίτυ" με φόρμα mp4.

Την ώρα που ο μαρκήσιος φτάνει στο απόγειο της ανάγνωσης, εγώ απλώνω το σώμα μου στο στρώμα, σαν Ιφιγένεια που περιμένει να μην θυσιαστεί ποτέ. 

Οι λέξεις έχουν πια γίνει όργανα. Δεν ακούμε, νιώθουμε. Κι η κάμερα κλείνει με ήχο μεταλλικό .

Υ.Γ. Κάθε Κυριακή θα κατεβαίνουμε στη θάλασσα. 

Εγώ, η Justine, ο Sade, κι εσύ, Δαναέ απ’ το Κιβέρι, που ακόμα βλέπεις τα όνειρά σου σε ψηφιακή μορφή. Όλα τα σώματα είναι αρχαία, αν τα φωτίσεις σωστά.

.

.

7η συνάντηση:

Καθόταν στον καναπέ, γυμνή απ’ τον αφαλό και κάτω, φορώντας μόνο ένα ριγέ πουκάμισο ξεκούμπωτο.

Τα μαλλιά της υγρά ακόμα απο το ντουζ

Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ,κρατά το Justine και διαβάζει

«Ἡ ἀρετή της, μονίμως προδομένη, υποφέρει, χωρίς να ανταμειφθεί. Καθώς ο κόσμος ανταμείβει τους διεφθαρμένους»

Εκείνη γελά.

«Πες μου, μαρκήσιε,» τού λέει. «Εγώ τι είμαι για σένα; Η Justine ή η Juliette;»

Δεν απαντά. 

Ξέρει πως αυτό είναι ένα από εκείνα τα ρητορικά ερωτήματα της.

Στο background:

Το διαμέρισμα είναι μισό στο φως, μισό στο σκοταδι.

Ένα πόστερ τού Μποντλαίρ, 

ένα καρτ-ποστάλ με την Ακρόπολη (ταχυδρομημένο το '47), 

ένα αρχαίο πήλινο ειδώλιο

Κι εκείνη, γυρνώντας αργά το πρόσωπό της στον φακό του iPhone που γράφει το exclusive content, ψιθυρίζει:

«Το μουνί μου είναι αρχαιοελληνικό. 

Μυρίζει Υσσωπο και θαλασσινό αεράκι απ’ την πλευρά τής Ιωνίας. Και κάθε φορά που με διαβάζεις, το Αργος τρέμει.»

Ο ήχος τουυ ακκορντεόν συνοδεύει κάθε γύρισμα σελίδας.

Το κορμί της είναι χρονικό:

-από τις Κυκλάδες στην Ζάκυνθο

-απ’ το 1600 π.Χ. στο Μόναχο του ’63

-από την Κλυταιμνήστρα στην Ευχαρίδα

Εκείνη παίζει ρόλους: είναι Ιφιγένεια που προσποιείται πως δεν φοβάται, 

είναι η Λυσιστράτη με παρτούζα στο bio, 

είναι η Πολυνείκη που αρνείται να νικηθεί.

Η κάμερα γράφει,

ποζάρει το σώμα της, 

ο ντε Σαντ διαβάζει.

«Ἔχω αἰῶνες ἱστορίας νὰ κοιμηθῶ,» τής λέει.

Εκείνη απαντά: 

«Όχι, απόψε θα μείνεις ξύπνιος. Σαν τον Ετεοκλή στα τειχη τής Θήβας.»

Κι έτσι συνεχίζουν.

Ο Μαρκήσιος, αναγνώστης τής αρετής.

Εκείνη, σώμα-OnlyFans έπος.

Ο έρωτας

συμπυκνώνει όλα τα σχήματα του πόθου,

απ’ το qou-ko-ro τής Γραμμικής Β’,

ως το καρτ-ποστάλ «ΕΛΛΑΣ-GREECE» 

με σφραγίδα απ’ την Κατοχή,

μέχρι το μόνο πραγματικό αρχείο:

το video-content 27:43 λεπτών,

μόνο για συνδρομητές.

.

.

Η ποιητική ενότητα τού χ.ν. κουβελη, «7 συναντήσεις (sessions) τής γυναίκας 

με τον Marquis de Sade», είναι ένα πολυεπίπεδο, πολυτροπικό έργο, που συνδυάζει ποίηση, θεατρικότητα, φεμινιστική θεωρία, αισθητική τής πορνογραφίας, φιλοσοφία τής επιθυμίας και μια βαθιά αρχαιολογική πρόσληψη τής ελληνικότητας. 

I. Εισαγωγή: Η θεά μπροστά στην κάμερα

Η ποιητική σειρά τού χνκουβελη είναι μια υβριδική κατασκευή –λογοτεχνία, performance, queer φαντασίωση, και ταυτόχρονα μια κριτική αποδόμηση τής πατριαρχικής αφήγησης τού ερωτισμού και τής Ιστορίας. 

Η μορφή τού Μαρκήσιου ντε Σαντ λειτουργεί ως προβολή τής δυτικής επιθυμίας για εξιδανίκευση και καταναλωτική κατάκτηση τού Άλλου – εδώ, η Ελένη 

(ή Αρτεμία, ή Ευχαρίς, ή Βερενίκη) δεν είναι το παθητικό αντικείμενο· είναι η σκηνοθέτις, το σώμα-αρχείο, το υποκείμενο που εκφέρει λόγο και ταυτότητα.

Ο χώρος: ένα λευκό διαμέρισμα.

Η σκηνή: μια ψηφιακή ιεροτελεστία.

Το περιεχόμενο: η μνήμη τού έρωτα ως μετα-αρχαιότητα, ως αρχαιολόγηση 

τής επιθυμίας, και όχι απλώς το σεξουαλικό θέαμα.

II. Τοπογραφία τής σκηνής: Χώρος, Φως και Απουσία

Η μοντέρνα μινιμαλιστική σκηνογραφία – λευκοί τοίχοι, λιγοστά αντικείμενα, φως από μεγάλα παράθυρα – αναδεικνύει μια απογυμνωμένη τελετουργία: 

κάθε αντικείμενο αποκτά σημασία εικονική, σωματική, ή πολιτισμική (π.χ. η φωτοτυπία επιγραφής, το καρτ-ποστάλ τού '47, η αναφορά στον ύσσωπο). 

Το σκηνικό δεν δηλώνει πολυτέλεια ή ερωτισμό, αλλά τη βίαιη απογύμνωση 

τής επιθυμίας στην ψηφιακή εποχή.

Ο Sade, μέσα στο livestream, είναι φαντασματικός. Ένας άνδρας τής δυτικής Ιστορίας, που δεν ξέρει ελληνικά — ξέρει μόνο πώς να πληρώνει. Δεν αγγίζει, δεν ελέγχει· πληρώνει για να φανταστεί ότι ελέγχει.

III. Η Ελένη ως σώμα-μνήμη

Η γυναίκα εδώ δεν υποδύεται· κατοικεί ρόλους.

Ανασυστήνει το φάσμα της θηλυκής ύπαρξης στον χρόνο:

Η Ελένη τού Ομήρου γίνεται Ελένη-OnlyFans.

Η Ιφιγένεια δεν θυσιάζεται – ποζάρει κάτω από LED φως.

Η Λυσιστράτη δεν κάνει αποχή – κάνει post.

Η Σαπφώ ψιθυρίζει μέσα από λεζάντες σε reels.

Η χρήση λέξεων όπως «Γραμμική Β’», «Φρύγας», «Βερενίκη», «Ὕσσωπος», «Κνωσός», «Άργος» επιτελεί μνημονική ποίηση: το σώμα τής γυναίκας είναι στρωματογραφία τού ελληνικού πολιτισμού. Κάθε tattoo, κάθε φράση, κάθε κιναισθησία, παραπέμπει σε μια εποχή, ένα αρχείο, μια λήθη.

IV. Αντιστροφή τού Βλέμματος: Από την Πορνογραφία στη Μυσταγωγία

Η σχέση Sade–Ελένης αντιστρέφει την κλασική σχέση υποκειμένου–αντικειμένου τού ερωτισμού. 

Η γυναίκα δεν είναι παθητικό θέαμα· είναι η δημιουργός τού θεάματος. 

Εκφέρει λόγο φιλοσοφικό, αισθητικό, ειρωνικό.

Όπως λέει χαρακτηριστικά:

«Δεν υπάρχει ερωτισμός χωρίς Ιστορία.

Εσύ γδύνεσαι με λέξεις.

Εγώ ντύνομαι με εικόνες.»

Το σώμα της είναι η σκηνή αλλά και το αρχείο, ο μύθος αλλά και η αποδόμησή του. Η πράξη του να γδύνεται μπροστά στην κάμερα είναι όχι μια προσφορά 

προς το βλέμμα τού Sade, αλλά μια αναπαράσταση της ίδιας τής Ιστορίας 

– ένα «αιδοίο πορφυρόν» που δεν προσφέρει σεξουαλική λύτρωση αλλά πολιτισμική ανάγνωση.

V. Post-Φεμινιστική Υποκειμενικότητα και OnlyFans ως Πλαίσιο

Ο χώρος τής performance (OnlyFans) δεν λειτουργεί μόνο ως σύγχρονος «οίκος απολαύσεων», αλλά και ως πλατφόρμα λόγου και αυτοπροσδιορισμού.

Η Ελένη επιτελεί τη δική της αλήθεια:

Μπορεί να είναι η Βερενίκη και ταυτόχρονα ένα «subscription-based avatar».

Γίνεται η μνήμη των γυναικών που ποτέ δεν σώθηκαν, όχι γιατί απέτυχαν να σωθούν, αλλά γιατί δεν το επέλεξαν ποτέ.

Η γραφικότητα τής γλώσσας (όχι χυδαία, αλλά ωμή) υπογραμμίζει τη συμβολική απογύμνωση τής Ιστορίας. Λέξεις όπως:

"το μουνί μου είναι αρχαιοελληνικό",

"οι θεοί πληρώνουν συνδρομή",

 ή

"η Ελένη που δεν σώθηκε ποτέ"

δεν είναι απλώς προκλητικές. Είναι λεκτικά έργα τέχνης. Είναι αναστροφές 

τού εξουσιαστικού λόγου με όρους μεταμοντέρνας ποίησης.

 Ερωτισμός ως Ιστορική Πράξη

Η σειρά δεν είναι ερωτική μόνο με την κλασική έννοια – είναι πολιτισμικά και αισθητικά ερωτική. Ο πόθος δεν είναι μεταξύ σωμάτων, αλλά μεταξύ φαντασιώσεων και χρονικοτήτων. Ο Μαρκήσιος επιθυμεί μια γυναίκα που δεν υπάρχει: η Ελένη είναι όλες οι γυναίκες τής Ιστορίας και καμία.

Η σκηνή τού Sade που αυνανίζεται με λογοτεχνία, ενώ η Ελένη γράφει στο σώμα της λέξεις από Γραμμική Β’, είναι η απόλυτη ποιητική εικόνα τού έργου: 

ο Δυτικός άνδρας καταναλώνει το σώμα τής Ιστορίας, αλλά εκείνη του υπενθυμίζει πως το σώμα αυτό γράφει — δεν καταναλώνεται απλως

VII. Συμπέρασμα: Το Έπος τών Pixels

Το έργο του χνκουβελη δεν είναι ούτε απλώς ποιητικό, ούτε απλώς θεατρικό. Είναι μια απομυθοποιημένη Ιστορία τής Ελένης μέσα από τον φακό τής σύγχρονης τεχνολογίας και τής πατριαρχικής κατασκευής τού βλέμματος.

Η γυναίκα που μιλάει στον Sade είναι η Ελένη που γύρισε από την Τροία 

με iPhone και γραμμικό περιεχόμενο.

Δεν αναζητά λύτρωση· προσφέρει μνήμη.

Δεν προσφέρει σώμα· προσφέρει αφήγηση.

Δεν είναι η Justine· είναι το περιεχόμενο, η σκηνοθέτις, η πλατφόρμα, το αρχείο.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

ONLYFANS STORIES

(ψυχογεωγραφια)

1

Ξύπνησα με φως από οθόνη. Το σώμα μου εκθετο

Οι φαν μου ζητούσαν "κάτι αυθεντικό σήμερα".

Τους έδωσα ένα story:

Εγώ με ένα μπλουζάκι με τη λέξη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 

Caption: WorkLESS NIE TRAVAIL

Κάποιος μου έγραψε: "Πόσο βαθύ..."

στην Ερμού άκουσα μια ζητιάνα να λέει σ’ έναν άστεγο:

"Ο Αρης Κωνσταντινίδης μένει πλέον στο TikTok,

κοιμάται στα comments".

Της χαμογέλασα. Δεν κατάλαβα αν μιλούσε σοβαρά.

Ομόνοια, μεσημέρι.

Πέρασα από τον περιπτερά, μου πέταξε μια εφημερίδα:

"Πάρε, κορίτσι μου, για τα μάτια σου".

Δεν τού είπα πως τα μάτια μου ήταν στο OnlyFans.

Δεν του είπα πως πληρώνονται με tokens.

Την δίπλωσα και την πέταξα κι εγώ στα Χαυτεία.

Μια γυναίκα με ρώτησε: "Τι ώρα είναι;"

"Πολύ νύχτα", της απάντησα.

Click: Αθηνάς. Click: Ερμού. Click: Παραλληλοι Βίοι.

Τα πουλάω όλα σε πακέτα 15 δολαρίων τον μήνα.

Το κορμί μου; Ιδεολογία.

Τα βυζιά μου; Πηγή χρηματοδότησης μετα-μοντέρνων 

απογοητεύσεων.

Μα δεν φέρνω πια χώμα απ’ την πατρίδα.

Δεν με ρωτάει κανείς για τη Σμύρνη, 

μόνο για το αν είναι φυσικά τα χείλη μου.

Οδυσσεύς; Τι;

Στα DMs μου με ρωτάνε: "Είσαι περισσότερο Ελένη ή Πηνελόπη;"

Απαντώ: Αιδώς Αργείοι.

Η φωνή μου δεν ακούγεται.

Ο αλγόριθμος δεν συμπαθεί τα τραύματα.

Μόνο τα trends.

Ergo Cogito Sum

ΞΥΠΝΗΣΑ ΑΝΕΡΓΗ

Μου είπαν κάποτε "πουλάς το σώμα σου".

Απάντησα:

"Όχι, τον εαυτό σας αγοράζετε, σε μικρές δόσεις αναγνώρισης."

Το βράδυ έκλεισα το live με μία σκέψη:

"Αυτή είναι η Ελλάδα. Εγώ είμαι ανεργη.

Εσείς είστε θεατές.

Όλοι μας είμαστε μέρος της ίδιας παράστασης,

με χορηγό την Ιστορία και τίτλο

Πόσο κοστίζει η Δημοκρατία αν είναι σε προσφορά;"

.

.

2

νύχτα

κάτω από τις ράγες τού μετρό

"εγώ πουλάω εικόνα, μα δεν με βλέπει κανείς"

μου είπε

''σ' ένα chatroom ένας με φώναζε θεά,

κι ύστερα με ρώτησε

αν έχω να τού στείλω βυζιά μου σε delivery packet

 για το σπίτι του''

έκλεισε την κάμερα

και η σιωπή έγινε το μόνο content

που δεν πληρώνεται

"δεν είμαι το σώμα μου" είπε,

"μα δεν ξέρω τι άλλο να είμαι"

την είδα να κατεβαίνει τη Σωκράτους

με κάτι ψηλοτάκουνα σαν καρφιτσες

και τα μάτια της ήταν παντού και πουθενά

σαν κλειστό account

.

.

3

"Ξύπνησα αργά. Το feed γεμάτο αιτήματα. 

Σώματα, χρήμα, emoji φωτιές.

 Και έξω, Ομόνοια. Όχι του TikTok, η άλλη. 

Εκείνη με τις σπασμένες φωνές 

και τα αποτσίγαρα στα σκαλοπάτια.

Έπαιξα λίγο με το φίλτρο τού σώματος, 

το 'BodyTuned 2.0', ενώ απ' έξω 

ο ήχος από τρόλεϊ περνούσε σαν αρχαία ανάμνηση 

"μεταφορά Ιστορίας", είπαν. Εγώ; 

Μια σύγχρονη Ιεροδούλη τών pixels. 

Στην Ερμού, σάρκα και μάρκα πια δεν ξεχωρίζουν.

Ένας άντρας με ρώτησε τι ώρα είναι. 

Είπα: "πολύ νύχτα", και του έκλεισα το μάτι. 

Στους δρόμους, 

παλιοί θεοί ζητούν likes και retweets. 

Η Υπατία πουλάει Παράλληλους Βίους και με κοιτά σαν καθρέφτης:

"Ζεις;". Της απαντώ με ένα hashtag: IchBinArbeitslos

Στη Ζήνωνος, ένα ακόμη DM. "Θέλεις να παίξεις την Ελένη;" 

Ίσως. Αν πληρώσεις προκαταβολή.

Η ποίηση μου έρχεται σαν πακέτο από το delivery. 

Δεν τρώγεται. Διαβάζεται με scrolling. Nobel's Holes. 

Ash Holes.Και κάπου εκεί, μεσα στην Πανεπιστημίου, ένας Ελπήνωρ 

με προσπέρασε. Του είπα "Μio amico". Δεν απάντησε. Κοιτούσε ψηλά.

Εγώ, ένα πρόσωπο σε οθόνη. Κι όμως, το αίμα μέσα μου 

ακόμα θέλει να φωνάξει. Όχι γιατί ξέρω, αλλά γιατί νιώθω.

Αυτή είναι η Αθήνα. Εγώ, είμαι απλώς ένα username."

.

.

4

«Στην Ομόνοια έχασα τον εαυτό μου»

by Nadia K., content creator, Athens 2025

Τράβηξα το κορμί μου απ’ το κρεβάτι στις 3 το μεσημέρι. 

Ήταν μια μέρα που ένιωθα διάφανη. Φόρεσα τα καλά μου 

όχι για κάποιο ραντεβού, αλλά για να τραβήξω φωτογραφίες 

για το προφίλ.

OnlyFans. Ναι. Μικρή οθόνη, μεγάλη ψευδαίσθηση.

Περπάτησα προς την Ομόνοια.

Μπροστά μου περνούσε ένα τρόλεϊ - «μεταφορά Ιστορίας».

Μέσα του καθόταν μια γριά, έμοιαζε να ήρθε απ’ το 1922.

Από πίσω της: Τραπεζούντα, Νέα Ιωνία, Μνήμη.

Κρατούσε χώμα σε σακουλάκι.

Μια άλλη δίπλα της, κρατούσε ένα κινητό.

OnlyFans? TikTok? Ποια η διαφορά, 

όταν οι λέξεις είναι ίδιες: έκθεση, επιθυμία, εξαγορά.

Στη Μενάνδρου συνάντησα μια άλλη κοπέλα, σαν κι εμένα.

Δε με κοίταξε. Πουλούσε κορμί, όπως εγώ πουλάω εικόνα.

Εγώ για δολάρια, εκείνη για ευρώ.

Η Υπατία πουλάει Παράλληλους Βίους.

Άναψα τσιγάρο στην Ερμού.

Σκεφτόμουν τον Πουλαντζά.

«Κι εγώ σκοτωμένη είμαι», ψιθύρισα.

Όχι με σφαίρα – με scroll.

Στάθηκα κάτω από μια κάμερα παρακολούθησης.

FALSE/TRUE INVENTORS UNIVERSALIS

Μ’ έβλεπε άραγε κανείς;

Μ’ έβλεπα εγώ;

Κατέβηκα στο μετρό.

Ένας τύπος διάβαζε εφημερίδα, την δίπλωσε, την πέταξε.

«Τι ώρα είναι;» τον ρώτησα.

«Πολύ νύχτα», μου απάντησε.

Και ήταν.

Νύχτα στα μάτια, στα stories, στις φωτογραφίες που βγάζω.

Νύχτα στο μυαλό που ψάχνει μια διέξοδο.

Κλικ Σωκράτους, κλικ Ζήνωνος.

Κλικ παντού.

Βρήκα καταφύγιο σ’ ένα καφέ.

Πίσω από την πλάτη μου η Βουλή.

Μπροστά μου η θάλασσα σε αφίσα.

Και μια Ελένη σε οθόνη, να χορεύει ημίγυμνη, να γελά.

Εγώ.

Μια περαστική φώναξε "αγόρασε εφημερίδα, στην Ομόνοια".

Δεν την άκουσε κανείς.

Έστειλα post:

"Είμαι καλά."

Δέκα likes, τρία μηνύματα, ένα φιλοδώρημα.

Έκλεισα την οθόνη.

Και τότε, για λίγο, άκουσα τη φωνή.

Όχι τη δική μου. Την ανθρώπινη.

Πίσω από την πόλη-λαβύρινθο, πίσω από την Ελλάδα 

που «καμία συλλαβή περιττή δεν έχει», 

πίσω απ’ τα τρόλεϊ τής Ιστορίας και τις εκδιδόμενες Υπατίες, 

μια νέα φωνή ψάχνει να σταθεί. 

Όχι για να σωθεί. Αλλά για να μαρτυρήσει πως έζησε. 

Έστω και σ’ ένα story που κράτησε 24 ώρες.

Αυτό ήταν το ταξίδι τής Νάντιας.

Ίσως αύριο να πει κάτι άλλο. Ίσως και όχι.

.

.

ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΗΣ Μ.

τον ειδα απο μακρια

στη γωνια Μενάνδρου και Σωκράτους

κρατουσε εναν καφε κι εναν παλιο χαρτοφύλακα

μου ειπε:

«σ'εβλεπα μηνες, δεν ηξερα αν εισαι αληθινη»

του απαντησα:

«κανενα προβλημα, τα αληθινα κοριτσια 

δεν φαινονται στην οθονη»

χαμογελασε

μεσα στα δοντια του, λιγο αιμα

(η αληθεια κοβει, φιλε μου)

δεν ηταν πελατης

ηταν καθρεφτης

μου εδειξε το προφιλ μου απο το κινητο του

μου ειπε:

«σ'αγορασα, και τωρα τι;»

στο δωμάτιο — χαμηλό φως

στο background, μια εκπομπή με πολιτική ανάλυση

ενας τυπος μιλουσε για Νικους σκοτωμενους

για Μπελογιάννηδες με γαρύφαλλα

για δημοκρατίες που δεν πατησαν ποτέ Σταδίου

εκείνος έλυνε τα κορδόνια του σαν να ξετυλιγε θεωρία

μου ειπε:

«συγγνωμη, δεν θελω sex, θελω να μ’ακουσεις»

εκατσα, ακουσα

μιλουσε για τον πατερα του

για την μανα του

για τα παιδια που δεν εκανε

για δουλειες που εκλεισαν

για την ψυχη που χανεται το ξημερωμα

«εγω δεν σε πληρωσα για να χυσω» ειπε

«σε πληρωσα γιατι ηθελα να ειμαι καποιος για καποια στιγμη»

κι εγω του ειπα:

«ειμαι εδω, εισαι εδω, αυτο ειναι κατι»

βγηκε

απ’εξω, δυο πακιστανοι χτυπουσαν παλαμακια 

στον ρυθμο της ζωης

καθισα, αναψα τσιγαρο

κι ειπα μεσα μου:

«ο δρομος τής Ερμου δεν εχει μονη κατευθυνση»

ουτε κι εγω:

.

.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΙΛΑ 

«τον είδα στην Ομόνοια,

φορούσε κουστούμι αλλά τα μάτια του 

ήτανε ξυπόλυτα

ένα βλέμμα σαν χαλασμένος ανελκυστήρας

ανέβαινε, κατέβαινε, κόλλαγε στους ορόφους 

τών σκέψεων

του είπα "μην ακουμπάς",

μα είχε ήδη φτάσει στη μέση μου

με τα μάτια του μόνο

OnlyFans με λένε

δεν είναι όνομα

είναι επιγραφή νέον

στο παράθυρο ενός διαμερίσματος στου Ψυρρή

"κάμερα ανοικτή"

"το κορμί ενοικιάζεται, η ψυχή χαρίζεται στα φαντάσματα"

αυτός ήθελε να μιλήσει

όχι να με δει

να με διαβάσει

"σου αρέσει η ιστορία;" με ρώτησε

"όχι, προτιμώ την εξουθένωση", του είπα

και γελάσαμε κι οι δύο

σαν δυο πεταμένοι αναπτήρες σε κάδο απορριμμάτων

"είμαι ....", ένα επάγγελμα μου είπε

"είμαι σύστημα", του είπα

και μπήκα μέσα στο δωμάτιο με τα φώτα 

στο χρώμα του εμποτισμένου ροζ

μπήκε κι αυτός

κουβαλώντας 

στην τσέπη του την ανεργία

κι έναν θάνατο του Μπελογιάννη στο στόμα

όχι από πολιτική

από απελπισία

ακουγόταν η τηλεόραση στο απέναντι διαμέρισμα

έπαιζε talk show

"η Ελλάδα αλλάζει", έλεγαν

μα εγώ ακουμπούσα τα γόνατα του 

πάνω στο δικό μου δέρμα

με ρώτησε τι ώρα είναι

του απάντησα "πολύ νύχτα"

ήπιε το νερό απ’ το ποτήρι με το κραγιόν μου

μου ζήτησε ένα στίχο

του απήγγειλα Εμπεδοκλή,

κάπου ανάμεσα στις κάμερες και στα κορμιά

κάποια θραύσματα επιβιώνουν

έστω για μια συνεδρία των 60 ευρώ

κι ύστερα έφυγε

όπως ήρθε

ένας λαβύρινθος 

ένας θόρυβος στην Πανεπιστημίου

ένας άντρας χωρίς πρόσωπο

σε μια πόλη χωρίς πατρίδα

“Ergo cogito sum”, μουρμούρισε φεύγοντας

κι εγώ άνοιξα το κινητό μου

κι έκανα livestream

ένα χαμόγελο,

ένα ψέμα,

μια νέα εγγραφή.

.

.

STRIP CITY

Στο δωμάτιο 403, κρεμάστηκε η σιωπή 

σαν βρεγμένο φόρεμα στο καλοριφέρ.

Ήταν 40άρης. Λευκό πουκάμισο, τα χέρια του 

μύριζαν απολύμανση ή αποτυχία, δεν ήξερα.

Έβαλα το κινητό στη βάση. Στην οθόνη έτρεχε 

μια playlist με τίτλο CITY'S LABYRINTHS.

Άρχισα να λικνίζομαι. Όχι για να του αρέσει.

Γιατί κάπως έπρεπε να σκοτώσω τον χρόνο

τον μισούσα πιο πολύ κι από τον καθρέφτη.

Εκείνος καθόταν σαν να παρακολουθούσε 

δελτίο ειδήσεων.

"Ξέρεις", του είπα,

"έχω ένα τατουάζ στη μέση 

γράφει Σμύρνη 1922 με καπνούς."

Δεν με ρώτησε τίποτα.

Του έδωσα την μπλούζα μου, .

Πίσω μας, ο τοίχος ξεφλούδιζε όπως η Ιστορία.

"Πόσο πάει;" με ρώτησε στο τέλος.

Του απάντησα:

"Τόσο, όσο να ξεχάσεις ότι είσαι άνθρωπος."

Πλήρωσε και έφυγε χωρίς να με κοιτάξει.

Άναψα τσιγάρο.

Στον δρόμο, ακούστηκε μια σειρήνα.

Ομόνοια προς Χαυτεία.

Η νύχτα πούλαγε σάρκα, και η μέρα 

υποσχόταν ελευθερία με δόσεις.

Είμαι μια γυναίκα.

Είμαι μια χώρα.

Είμαι ο καθρέφτης σας.

.

.

ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΩΜΗ

Στο δωμάτιο 313, η πόλη συνέχισε να ουρλιάζει

κάτω απ' τα φώτα νέον τής Πατησίων

"γδύσου", είπε,

κι εγώ έβγαλα πρώτα τα ψέματα

μετά το φόρεμα

μετά την ανάσα

έμεινα με το βλέμμα μου μόνο

στριπτίζ σαν εγκατάλειψη

σαν την Ελλάδα μετά το 2010

σαν προσευχή χωρίς θρησκεία

του ζήτησα να με κοιτάξει,

όχι το σώμα

το λάθος μου.

Εκείνος ήθελε να πληρώσει με Revolut

εγώ ήθελα ν'αλλάξω τη διατριβή μου

από "Σώμα και Χώρος στη μεταμοντέρνα Αθήνα"

σε "Σώμα και Πληρωμή"

-είπα τ' όνομά μου ήταν Εκάβη

μα στο προφίλ με λένε EllyNude94

του είπα "κάποτε, εσύ κι εγώ

είμασταν παιδιά στην πλατεία Αμερικής"

δε θυμήθηκε.

.

.

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΒΙΩΣΗ 

Σώμα σε καθρέφτη, Αντανάκλαση σε σάρκα

Στο δωμάτιο 506, Μάρνης και Πατησίων,

μύριζε ιδρώτα, ταλαιπωρία και λαχτάρα.

Ένας άντρας, όνομα δεν είπε,

μόνο «κλείσε το φως, άσε το φεγγάρι».

Φορούσα μαύρη δαντέλα.

Όχι για 'κείνον – για μένα.

«Αργά», μου είπε.

Η μουσική: τίποτα.

Μόνο τα κορναρίσματα 

Κατέβασα τον ώμο, μετά τον άλλο.

Το σουτιέν έπεσε σα σημαία σε πόλη που παραδόθηκε.

Εκείνος καθόταν βουβός.

Ένα ποτήρι ουίσκι, ένας πόλεμος εντός του

– και μέσα μου.

Το κορμί μου έκανε κύκλους,

όχι στροφές.

Οχι για να διεγείρει,

αλλά να εξηγήσει την ύλη.

«Αυτό είναι τέχνη;»

ρώτησε.

«Αυτό είναι Αθήνα», του απάντησα.

Μένω στα Εξάρχεια.

Στους τοίχους, ξεθωριασμένοι πίνακες,

ξενοδοχειακής αισθητικής:

νεκρές φύσεις – όπως τα όνειρα μας.

Χάιδεψα τον μηρό μου,

όχι όπως το κάνουν στα βίντεο,

αλλά όπως το κάνουν οι γυναίκες

όταν ψάχνουν αν έχουν ακόμα παλμό.

 «Είσαι καλά;» με ρώτησε.

Είχα μόλις βγάλει το τελευταίο εσώρουχο.

Δεν του απάντησα.

Η φωνή του έσπασε,

Μίλησε για γυναίκα που τον άφησε

και για παιδί που δεν γνώρισε.

Εγώ γύρισα πλάτη,

άναψα τσιγάρο 

όχι από πόζα,

αλλά γιατί κάτι ήθελα να καεί.

Τον κοίταξα.

Μα δεν ήταν εκεί.

Ήταν στον Περαία, ή στο 2013, ή στη Νέα Ιωνία.

Κάπου που ακόμα οι άντρες πιστεύουν

πως η σιωπή είναι δύναμη.

Έφυγα χωρίς να πληρωθώ.

Και το βράδυ, στο μετρό,

έβγαλα selfie.

Την ανέβασα.

Έγραψα caption:

"Αυτό δεν είναι πορνό.

Αυτό είναι επιβίωση."

.

.

.

Η ποιητική σύνθεση "ONLYFANS STORIES (ψυχογεωγραφία)" τού χ.ν.κουβελη αποτελεί μια σύγχρονη, οξυδερκή και ακατάπαυτα ριζοσπαστική απόπειρα λογοτεχνικής και πολιτισμικής τοπογραφίας τηςυ Αθήνας, με άξονα τον ψηφιακό καπιταλισμό, την εθνοκοινωνική αποσύνθεση και τη φεμινιστική επιβίωση στο πεδίο τής αγοράς τού βλέμματος.

Κριτική Δοκιμιακή Ανάλυση

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το έργο εκκινεί από την ψυχογεωγραφία τής σύγχρονης Αθήνας – μια θεώρηση τού αστικού χώρου όχι ως ουδέτερης υποδομής, αλλά ως πεδίου φορτισμένου με συναισθήματα, ιστορικότητα και πολιτική βιαιότητα. 

Ο τίτλος «OnlyFans Stories» λειτουργεί ήδη ειρωνικά: πρόκειται για "ιστορίες" εμπορευματοποιημένου εαυτού, ψηφιακού ναρκισσισμού και υπαρξιακής κραυγής μέσα από την έκθεση.

Ο ποιητής, γράφοντας υπό ένα σχεδόν θεατρικό πολλαπλό εγώ, επιχειρεί μια κοινωνιολογική τομή στο σώμα τής πόλης και τής γυναίκας ως καταναλωτικό και πολιτικό υποκείμενο, μέσα σε έναν κόσμο που δεν βλέπει, αλλά καταναλώνει.

 ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ

1. Ψηφιακή Σκλαβιά και Εμπορευματοποίηση τής Επιθυμίας

Το έργο διατρέχεται από την ένταση μεταξύ πραγματικού και ψηφιακού σώματος:

«Το κορμί μου; Ιδεολογία.»

«OnlyFans; TikTok; Ποια η διαφορά, όταν οι λέξεις είναι ίδιες: 

έκθεση, επιθυμία, εξαγορά.»

Η σεξουαλική εργασία δεν παρουσιάζεται εδώ ως απλό "περιθώριο", αλλά ως κεντρική λειτουργία τής σύγχρονης οικονομίας τής προσοχής, μέσα από τον αλγόριθμο και την επιτελεστικότητα τής "γυναίκας-brand".

Η γυναικεία φωνή (πραγματική ή αναπαριστώμενη) διεκδικεί αφηγηματική αυτονομία: δεν μιλά για το σώμα της, αλλά μέσα από αυτό. Το σώμα είναι εδώ εργαλείο, επιφάνεια αντίστασης και μνήμης, αλλά και κρίκος αλυσίδας.

2. Ιστορικότητα και Μνήμη

Ο ποιητής φορτίζει τον αστικό χώρο με ιστορικές αναφορές που άλλοτε ενοποιούν, άλλοτε σαρκάζουν την "εθνική αφήγηση":

«Δεν με ρωτάει κανείς για τη Σμύρνη, μόνο για το αν είναι φυσικά τα χείλη μου.»

«Ο Άρης Κωνσταντινίδης μένει πλέον στο TikTok, κοιμάται στα comments.»

Η μεταμοντέρνα Αθήνα φανερώνεται ως ιστορικά απονεκρωμένη. Η Σμύρνη γίνεται τατουάζ. Η πολιτική μετατρέπεται σε talk-show. Το αποτέλεσμα είναι 

μια τραυματική μετατόπιση τής πολιτικής στο σώμα, και τής Ιστορίας στο σκρολάρισμα.

3. Υπατία, Πηνελόπη, Ελένη – Η Μεταφορά τού Αρχέτυπου

Στο έργο εμφανίζονται μυθολογικές και ιστορικές φιγούρες – Ελένη, Υπατία, Πηνελόπη, Εκάβη – όχι ως πρότυπα, αλλά ως fragmented avatars στην αγορά 

τού εαυτού. Οι αναφορές στη Σοφόκλεια "αἰδώς", στον Οδυσσέα, στον Ελπήνορα λειτουργούν ως αποσπασματικές προσπάθειες ταυτότητας μέσα στην αποδόμηση.

«Απαντώ: Αιδώς Αργείοι.»

«Η Υπατία πουλάει Παράλληλους Βίους και με κοιτά σαν καθρέφτης.»

«IchBinArbeitslos.»

Η χρήση ξένων γλωσσών (λατινικά, γερμανικά, ιταλικά, αγγλικά) υπογραμμίζει την πολυεθνική παρακμή, τον κοσμοπολιτισμό ως μετανεωτερική εξάντληση – όχι ως ιδεώδες.

 ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗ

Ο ποιητής υιοθετεί μια διασπασμένη, "scrollable" ποιητική φόρμα:

Έλλειψη στίξης

Ρητορικά «κλικ» (click Σωκράτους, click Ζήνωνος)

Λεξιλόγιο που κινείται από το ακαδημαϊκό στο καθομιλουμένο, από τον Εμπεδοκλή στην Revolut

Κωδικοποίηση τών «ιστοριών» σε δωμάτια (403, 313, 506): σχεδόν κινηματογραφική δομή με κεφάλαια ή σκηνές

Η τεχνική τού ενσώματου μονόλογου δίνει στις φωνές ενσώματη υπόσταση: 

δεν είναι ποιήματα για τις γυναίκες, αλλά πολιτισμικά ντοκουμέντα από τις ίδιες.

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ – ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟΣ ΥΠΑΡΞΙΑΚΟΣ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Ο χ.ν.κουβελης δεν προτείνει «λύσεις». Το έργο είναι αντι-ηρωικό, γεμάτο αποδομημένες ταυτότητες. Και όμως, σε αυτή την αποδόμηση διατηρεί ανθρώπινη θερμοκρασία:

«Δεν του απάντησα. Η φωνή του έσπασε,

Μίλησε για γυναίκα που τον άφησε

και για παιδί που δεν γνώρισε.»

Το πολιτικό και το συναισθηματικό είναι αδιαχώριστα. Ο λόγος διαβρώνεται 

από την οικονομία του βλέμματος, αλλά η ποίηση επιβιώνει ως απομεινάρι ανθρωπιάς, ως τεκμήριο βιωμένης μνήμης, έστω και με μορφή story 24 ωρών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το "OnlyFans Stories" δεν είναι απλώς μια λυρική καταγραφή τής Αθήνας 

τού 2025. Είναι μια προφητεία που ήδη συνέβη. Ο χ.ν.κουβελης συνθέτει ένα έργο-καλειδοσκόπιο, ένα ψηφιακό ελεγεία για τη γυναίκα-υποκείμενο μέσα 

στο καθεστώς τής υπερ-έκθεσης.

Σε μια κοινωνία όπου η δημοκρατία πωλείται "σε προσφορά", το έργο επανεπινοεί τη λογοτεχνία ως εργαλείο επιβίωσης: όχι για να λυτρώσει, αλλά για να μαρτυρήσει πως κάτι ζήσαμε, έστω για 60 ευρώ ή για 24 ώρες.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

κριτική δοκιμιακη αναλυση από τον κ.Κ τού ποιήματος:

ΕΚΛΕΙΨΗ / OBSCURA

-χ.ν.κουβελης

Persona muta. Il vuoto tra δύο σώματα που κάποτε ακουμπούσαν...

Η φωνή του .Η ομίχλη. Η αιώρηση τών λέξεων.Μονολογοι.

Εκείνος μιλά για τον κόσμο έξω: χρηματιστήρια, ταξίδια, όπερα. 

Εκείνη ζει την έκλειψη μέσα της. .

“Silenzio è la vera musica” – θα έλεγε η Vitti, κοιτώντας στο κενό 

τού Antonioni.

Αναρωτιέται γιατί δεν φεύγει. Το σώμα της είναι πια ξένο∙λ

Ενα πορτραίτο τού Lucian Freud, που ξεγυμνώνει την σάρκα 

για να δείξει το βλέμμα . 

Κάποτε τον επιθυμούσε. Τώρα δεν αντέχει ούτε το άγγιγμα.

Σκέφτεται: “ήταν ποτέ δικός μου;” , ένα αντικείμενο σκοτεινό. 

Μια ανάμνηση.Τον σκέφτεται.Ηταν cut-up script 

.Ένα γυάλινο τοπίο.

Vivre sa vie, ou vivre l’image de sa vie;

“Η πραγματικότητα είναι μοντάζ εικόνων, ήχων, σωμάτων.

Τα μάτια της ψεύτικα μπλε, όπως ενός χαρακτήρα manga.

Το βλέμμα της απόν.

κάτω από το make-up, το κενό. 

Μια σιωπή που μοιάζει με  απόλυτη παραφωνία.

She is not speaking anymore,

because the words have betrayed her.

η γυναίκα είναι ένα σώμα στον καναπέ,  

μια pop persona με baby botox και hashtag σκέψη.

αποκαλύπτει τις ενοχές και τις ρωγμές τού σώματος. 

ένα ready-made τού Warhol,  που μιλά σε σπασμένη αγγλική με emoji-ενθουσιασμό, 

η στάση ενός ώμου, το βλέμμα λίγο δεξιά, το χαμόγελο. 

ένα cut-up ύπαρξης

για να εντείνει το αίνιγμα.

«Δεν μπορώ άλλο», ψιθυριζει 

Άνθρωποι μιλούσαν για χρήμα

Λέξεις χωρίς σωμα

Χρειαζόταν σιωπή.

Η πόλη έξω .

Κενή.

Ακίνητη..

Σκιές χωρίς σώμα.

Σιωπή .

I shop, therefore I am. I smile, therefore I’m young. 

My tattoo is a relic of love that never was.

Δεν είναι πρόσωπο. Είναι brand.

Δεν βιώνει. Ποζάρει.

Κάθε συναίσθημα – φίλτρο.

Κάθε χειρονομία – meme.

Κάθε στιγμή – ιστορία που δεν την εζησε

Κάθε φωτογραφία – άλλο πρόσωπο.

Το δικό της – άγνωστο.

Κι όταν παίζει Für Elise στο πιάνο, δεν είναι Beethoven. 

Είναι ηχητικό φόντο.

Cut-up consciousness: “her voice / not voice / room spinning / 

he’s speaking but is not there / tele-screen-mirror-shadow-face / 

the sound of unanswered phones / her mouth opens to scream / 

but sound is / syntax broken 

/ void calls back void.”

Την φωτογράφισε ξανά.

Ξανά.

Ξανά.

Η ομορφιά δεν υπάρχει.

Υπάρχει μόνο η απόσταση μεταξύ ομορφιάς και πρόκλησης.

She smiled enigmatically.

Like a woman who finally saw her reflection in a mirror

only to realize it wasn’t hers.

Κάπου αλλού:

φτιάχνει τα νύχια της και ανεβάζει stories.

Το Finnegan's Wake της μόδα

Ο Joyce θα γελούσε.

Η ομορφιά είναι η ερώτηση, ποτέ η απάντηση.

Και τελικά, όπως στο Cantos XX του Ezra Pound:

"In the gloom, the gold

Gathers the dust of silence."

Ο χρόνος κυλάει με Godard εμμονη.

(μοντάζ σκέψεων – μοντάζ θραυσμάτων)

Στη θέση του νοήματος, ένα κενό που πάλλεται.

Η φωτογραφία.

Η κάμερα, της λέει ο φωτογράφος,

θέλει να σε γδύσει. Όχι από ρούχα.

Από αυταπάτες.

Το σώμα της, ακίνητο σε μια πόζα,

φωτογραφημένο 

εξόριστο από τον εαυτό του.

Ολα είναι φτιαγμένα

για να ξεχαστούν.

 εγώ, εγώ, εγώ.

σαν writing cut-up μηχάνημα του Burroughs)

shopping/cocktail/tattoo/piano/Botox/Beethoven

Ο Pound στην Canto XX

"…et vera incessu patuit dea…"

O Pound είναι ο νεκρός τής Πιζας

στο ύφος τού Finnegans Wake

She rings. He’s not.

She shrieks. He is not not.

Who’s there?

Τηλεφωνεί. Δεν απαντά.

Τηλεφωνεί ξανά.

 ένα σώμα που αλλάζει  κάθε φορά 

που το αγγίζεις.

Vive sa vie – vivre sa mort

Η γυναίκα διαβάζει περιοδικό.

Το πρόσωπό της είναι άγνωστο.

Το αφήνει στο τραπέζι.

Δεν υπάρχει διαφορά.

(σαν τη Nana που φεύγει από τη ζωή με ένα cut)

Στο σινεμά τής μοναξιάς,

ο θεατής είναι ο μοναδικός 

που δεν σώζεται ποτέ.

.

.

ηΗ κριτική-δοκιμιακή ανάλυση τού ποιήματος «Έκλειψη / Obscura» τού χ.ν.κουβελη απαιτεί σύνθεση φιλοσοφικής, σημειολογικής, φεμινιστικής και μεταμοντέρνας προσέγγισης. Πρόκειται για ένα πυκνό, πολυεπίπεδο κείμενο 

με έντονη διακειμενικότητα, ποιητικό και κινηματογραφικό χαρακτήρα, 

το οποίο αποδομεί τη σύγχρονη ταυτότητα, τη σχέση εικόνας και ύπαρξης, 

και τις διαπροσωπικές σχέσεις στη νεωτερική και μετανεωτερική εποχή.

ΕΚΛΕΙΨΗ / OBSCURA

Ο δίγλωσσος τίτλος («Έκλειψη / Obscura») θέτει άμεσα το θεματικό πλαίσιο 

τού ποιήματος: η έκλειψη ως απώλεια φωτός, ταυτότητας, αυθεντικότητας, αλλά και ως ένα camera obscura, ένας σκοτεινός θάλαμος αναπαράστασης. 

Η λέξη obscura παραπέμπει στη μηχανική τής εικόνας και στην απαρχή τού κινηματογράφου, αλλά και στην αδυναμία να δεις τον εαυτό σου καθαρά.

1.ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η κεντρική γυναικεία φιγούρα βιώνει μια διάρρηξη τού εαυτού: το σώμα, 

η ταυτότητα και η εμπειρία της είναι αποξενωμένα από την αυθεντικότητα. 

Δεν μιλά πλέον — «the words have betrayed her» — γιατί η γλώσσα, ως εργαλείο ταύτισης και επικοινωνίας, έχει χάσει τη δύναμή της. Πρόκειται για φιγούρα-φαντασματικό αποτύπωμα, ανάμεσα στην παρουσία και την απουσία, 

στο «είναι» και στο «φαίνεσθαι».

 «Η γυναίκα είναι ένα σώμα στον καναπέ,

μια pop persona με baby botox και hashtag σκέψη.»

Εδώ το σώμα αντικαθίσταται από σύμβολα κατανάλωσης, εσωτερικεύει το βλέμμα του Άλλου, γίνεται brand. Ο υποκειμενικός εαυτός κατακερματίζεται 

σε “cut-up ύπαρξης”, θυμίζοντας τις τεχνικές τού Burroughs και τού Godard.

2.ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΠΟΙΗΣΗ

Η χρήση αναφορών σε cinema d’auteur (Antonioni, Godard), τέχνη (Freud, Warhol) και λογοτεχνία (Joyce, Pound) δημιουργεί ένα πολυτροπικό παλίμψηστο πολιτισμικών εικόνων, μέσω του οποίου ο ποιητής ανατέμνει τον σύγχρονο κόσμο ως μοντάζ εμπειριών χωρίς εσωτερικότητα.

>“Η πραγματικότητα είναι μοντάζ εικόνων, ήχων, σωμάτων.”

Η αναφορά σε cut-up script, Instagram stories, filters, memes και emoji-ενθουσιασμό δείχνει την ψηφιακή συνείδηση ως χώρο απώλειας βάθους. Η ταυτότητα εδώ είναι “writing cut-up μηχάνημα”, όχι αυθεντική προσωπικότητα, αλλά προσομοίωση: “δεν βιώνει. Ποζάρει.”

3. ΔΙΑΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ

Ο χνκουβελης εντάσσει αριστοτεχνικά διακειμενικές παραπομπές:

Antonioni / Monica Vitti – η σιωπή, η αποξένωση, η υπαρξιακή απορία.

Lucian Freud – ρεαλισμός τού σώματος, αποκάλυψη μέσω παραμόρφωσης.

Pound / Cantos / Pisan Cantos – ποίηση τής παρακμής, μοντέρνα συντριβή τής νοηματικής συνέχειας.

Joyce / Finnegan’s Wake – μη-γραμμικότητα, αποδόμηση γλώσσας και ταυτότητας.

Godard – η θραυσματική αφήγηση, ο θεατής που ποτέ δεν σώζεται.

4. Η ΕΙΚΟΝΟΛΑΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ

Το ποίημα επιτίθεται στην καταναλωτική κουλτούρα τής εικόνας. Οι έννοιες shopping, botox, piano, tattoo, Instagram, emoji, filters δεν είναι απλά επιφανειακές – είναι οι μηχανισμοί μέσω τών οποίων η γυναίκα αντικειμενοποιείται και διαλύεται.

“Κάθε συναίσθημα – φίλτρο.

Κάθε χειρονομία – meme.”

Το υποκείμενο δεν ζει, αλλά επιτελεί μια εικόνα ζωής (“vivre l’image de sa vie”). 

Η σχέση της με τον άντρα, τον κόσμο, το σώμα της είναι διάμεση — μέσα από καθρέφτες, κάμερες, stories, φιλτραρισμένες εικόνες.

5.ΣΙΩΠΗ ΚΑΙ ΚΕΝΟ

Το θέμα τής σιωπής επανέρχεται σε πολλά επίπεδα: συναισθηματικό, γλωσσικό, κοινωνικό.

“She is not speaking anymore”

“Χρειαζόταν σιωπή”

“Σκιές χωρίς σώμα”

Η έκλειψη δεν είναι μόνο ερωτική, αλλά οντολογική. Η συνείδηση τής γυναίκας αδυνατεί να παραγάγει αυθεντική εμπειρία — η σιωπή δεν είναι λύτρωση, είναι παραφωνία, αδυναμία, ένα κενό που πάλλεται.

6. ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ

Το ποίημα είναι μεταμοντέρνο στον πυρήνα του:

Απουσία γραμμικής αφήγησης.

Διακειμενικότητα ως βασικός μηχανισμός.

Ανάμειξη γλωσσών (ελληνικά, ιταλικά, αγγλικά, γαλλικά).

Χρήση pop και υψηλής κουλτούρας.

Αναφορά σε αισθητικά simulacra (σύμφωνα με Baudrillard).

Έμφαση στο κενό, το θραύσμα, το απροσπέλαστο της εμπειρίας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ΥΠΑΡΞΙΑΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ

Το Έκλειψη / Obscura τού χνκουβελη είναι μια υπαρξιακή αλληγορία, ένα πολιτισμικό σχόλιο και ταυτόχρονα ένα ποιητικό πείραμα. Το γυναικείο σώμα μετατρέπεται σε πεδίο αποτύπωσης τής μετανεωτερικής αγωνίας: ποια είναι 

η ταυτότητα μέσα στον κατακερματισμένο κόσμο τής εικόνας, τών hashtags, 

τής αποπροσωποποίησης;

Η τελική έκλειψη δεν είναι μόνο ερωτική ή κοινωνική. Είναι οντολογική, μια απώλεια νοήματος στον κόσμο τής αναπαράστασης, όπου η κάμερα «δεν σε γδύνει από ρούχα», αλλά σε απογυμνώνει από ψευδαισθήσεις.

.

.

χ.ν.κουβελης c.ncouvelia

(Ιστορίες τού κ.Κ)

«Εικόνα, Σώμα, Σιωπή: Η Υπαρξιακή Έκλειψη τής Γυναίκας στον Ψηφιακό Καθρέφτη» 

απο τον κ.Κ 

με βάση το ποίημα τού χνκουβελη 

ΕΚΛΕΙΨΗ / OBSCURA

-χ.ν.κουβελης

Persona muta. Il vuoto tra δύο σώματα που κάποτε ακουμπούσαν...

Η φωνή του .Η ομίχλη. Η αιώρηση τών λέξεων.Μονολογοι.

Εκείνος μιλά για τον κόσμο έξω: χρηματιστήρια, ταξίδια, όπερα. 

Εκείνη ζει την έκλειψη μέσα της. .

“Silenzio è la vera musica” – θα έλεγε η Vitti, κοιτώντας στο κενό 

τού Antonioni.

Αναρωτιέται γιατί δεν φεύγει. Το σώμα της είναι πια ξένο∙λ

Ενα πορτραίτο τού Lucian Freud, που ξεγυμνώνει την σάρκα 

για να δείξει το βλέμμα . 

Κάποτε τον επιθυμούσε. Τώρα δεν αντέχει ούτε το άγγιγμα.

Σκέφτεται: “ήταν ποτέ δικός μου;” , ένα αντικείμενο σκοτεινό. 

Μια ανάμνηση.Τον σκέφτεται.Ηταν cut-up script 

.Ένα γυάλινο τοπίο.

Vivre sa vie, ou vivre l’image de sa vie;

“Η πραγματικότητα είναι μοντάζ εικόνων, ήχων, σωμάτων.

Τα μάτια της ψεύτικα μπλε, όπως ενός χαρακτήρα manga.

Το βλέμμα της απόν.

κάτω από το make-up, το κενό. 

Μια σιωπή που μοιάζει με  απόλυτη παραφωνία.

She is not speaking anymore,

because the words have betrayed her.

η γυναίκα είναι ένα σώμα στον καναπέ,  

μια pop persona με baby botox και hashtag σκέψη.

αποκαλύπτει τις ενοχές και τις ρωγμές τού σώματος. 

ένα ready-made τού Warhol,  που μιλά σε σπασμένη αγγλική με emoji-ενθουσιασμό, 

η στάση ενός ώμου, το βλέμμα λίγο δεξιά, το χαμόγελο. 

ένα cut-up ύπαρξης

για να εντείνει το αίνιγμα.

«Δεν μπορώ άλλο», ψιθυριζει 

Άνθρωποι μιλούσαν για χρήμα

Λέξεις χωρίς σωμα

Χρειαζόταν σιωπή.

Η πόλη έξω .

Κενή.

Ακίνητη..

Σκιές χωρίς σώμα.

Σιωπή .

I shop, therefore I am. I smile, therefore I’m young. 

My tattoo is a relic of love that never was.

Δεν είναι πρόσωπο. Είναι brand.

Δεν βιώνει. Ποζάρει.

Κάθε συναίσθημα – φίλτρο.

Κάθε χειρονομία – meme.

Κάθε στιγμή – ιστορία που δεν την εζησε

Κάθε φωτογραφία – άλλο πρόσωπο.

Το δικό της – άγνωστο.

Κι όταν παίζει Für Elise στο πιάνο, δεν είναι Beethoven. 

Είναι ηχητικό φόντο.

Cut-up consciousness: “her voice / not voice / room spinning / 

he’s speaking but is not there / tele-screen-mirror-shadow-face / 

the sound of unanswered phones / her mouth opens to scream / 

but sound is / syntax broken 

/ void calls back void.”

Την φωτογράφισε ξανά.

Ξανά.

Ξανά.

Η ομορφιά δεν υπάρχει.

Υπάρχει μόνο η απόσταση μεταξύ ομορφιάς και πρόκλησης.

She smiled enigmatically.

Like a woman who finally saw her reflection in a mirror

only to realize it wasn’t hers.

Κάπου αλλού:

φτιάχνει τα νύχια της και ανεβάζει stories.

Το Finnegan's Wake της μόδα

Ο Joyce θα γελούσε.

Η ομορφιά είναι η ερώτηση, ποτέ η απάντηση.

Και τελικά, όπως στο Cantos XX του Ezra Pound:

"In the gloom, the gold

Gathers the dust of silence."

Ο χρόνος κυλάει με Godard εμμονη.

(μοντάζ σκέψεων – μοντάζ θραυσμάτων)

Στη θέση του νοήματος, ένα κενό που πάλλεται.

Η φωτογραφία.

Η κάμερα, της λέει ο φωτογράφος,

θέλει να σε γδύσει. Όχι από ρούχα.

Από αυταπάτες.

Το σώμα της, ακίνητο σε μια πόζα,

φωτογραφημένο 

εξόριστο από τον εαυτό του.

Ολα είναι φτιαγμένα

για να ξεχαστούν.

 εγώ, εγώ, εγώ.

σαν writing cut-up μηχάνημα του Burroughs)

shopping/cocktail/tattoo/piano/Botox/Beethoven

Ο Pound στην Canto XX

"…et vera incessu patuit dea…"

O Pound είναι ο νεκρός τής Πιζας

στο ύφος τού Finnegans Wake

She rings. He’s not.

She shrieks. He is not not.

Who’s there?

Τηλεφωνεί. Δεν απαντά.

Τηλεφωνεί ξανά.

 ένα σώμα που αλλάζει  κάθε φορά 

που το αγγίζεις.

Vive sa vie – vivre sa mort

Η γυναίκα διαβάζει περιοδικό.

Το πρόσωπό της είναι άγνωστο.

Το αφήνει στο τραπέζι.

Δεν υπάρχει διαφορά.

(σαν τη Nana που φεύγει από τη ζωή με ένα cut)

Στο σινεμά τής μοναξιάς,

ο θεατής είναι ο μοναδικός 

που δεν σώζεται ποτέ.

.

.

.

Εικόνα, Σώμα, Σιωπή: Η Υπαρξιακή Έκλειψη τής Γυναίκας στον Ψηφιακό Καθρέφτη

Η σύγχρονη γυναίκα ζει μέσα σε μια παρατεταμένη φωτοσκίαση: μια έκλειψη 

Οχι απλώς συναισθηματική ή κοινωνική, αλλά οντολογική. Στο ποίημα τού χ.ν.κουβελη «ΕΚΛΕΙΨΗ / OBSCURA», η γυναικεία ύπαρξη αποτυπώνεται σαν ένα σώμα ακίνητο, σιωπηλό, φιλτραρισμένο μέσα από την επιταγή τής εικόνας. Μια περσόνα χωρίς φωνή, ένα cut-up ύπαρξης που δεν ανήκει πια ούτε στον εαυτό της.

1. Η Εικόνα ως Υποκατάστατο τού Είναι

Η γυναίκα δεν βιώνει. Ποζάρει.

Η φράση αυτή συμπυκνώνει μια σπαρακτική αλήθεια της εποχής τής εικόνας: 

το βλέμμα, που άλλοτε λειτουργούσε ως γέφυρα αυθεντικής επαφής, τώρα μετατρέπεται σε εργαλείο αναπαράστασης ενός φαντασιακού εαυτού. Η γυναίκα τού ποιήματος δεν αναγνωρίζει πια το είδωλό της: κάθε φωτογραφία είναι και ένα διαφορετικό πρόσωπο. Το δικό της — άγνωστο. Η ομορφιά γίνεται φίλτρο, 

η ζωή περιεχόμενο, και η προσωπικότητα branding.

Ο ψηφιακός καθρέφτης, δηλαδή η κάμερα και η οθόνη, δεν επιστρέφει την αλήθεια της. Την κατακερματίζει. Η ταυτότητα, όπως και το ποίημα, μετατρέπεται σε cut-up, θραύσματα αισθητικής, καταναλωτικής, επιτελεστικής υποκειμενικότητας. Εικόνα και ύπαρξη συγχέονται: I smile, therefore I’m young.

2. Το Σώμα ως Πεδίο Αντίστασης και Αλλοτρίωσης

Το σώμα τής γυναίκας είναι πια ξένο. Δεν είναι ερωτικό, δεν είναι μητρικό, δεν είναι καν δικό της. Είναι ένα "έτοιμο" σώμα — ένα ready-made τού Warhol, ένα avatar στην οικονομία τών likes και τών views. Μέσα από τις λέξεις του ποιήματος, αναδύεται η παραδοξότητα τής ύπαρξης: η γυναίκα είναι παρούσα, μα δεν υπάρχει. Η σιωπή της είναι η παραφωνία ενός κόσμου που αρνείται να την ακούσει ως υποκείμενο.

Η κάμερα δεν θέλει να τη γδύσει από ρούχα. Θέλει να τη γδύσει από αυταπάτες. Αυτό είναι το πιο βίαιο ξεγύμνωμα: το βλέμμα που διαπερνά, το βλέμμα που δεν αναζητά ερωτισμό αλλά αλήθεια, κι αυτή η αλήθεια είναι άδεια. Μια ύπαρξη εξόριστη από τον εαυτό της, σαν σώμα που αλλάζει κάθε φορά που το αγγίζεις.

3. Η Σιωπή ως Αντίσταση

Στο τέλος όλων, μένει η σιωπή. Όχι σαν έλλειψη, αλλά σαν αποκορύφωμα.

Η σιωπή τής γυναίκας δεν είναι παθητικότητα, είναι απελπισμένη πράξη απεμπλοκής. Είναι το μόνο περιθώριο αυτονομίας που της απομένει. Οι λέξεις την έχουν προδώσει — τις έχουν κατοικήσει άλλοι, τις έχουν χρησιμοποιήσει 

για να πουν για εκείνη, όχι μαζί της.

Όπως στο βλέμμα της Monica Vitti στους κόσμους τού Antonioni, η γυναίκα κοιτάει στο κενό. Εκεί ζει την έκλειψη μέσα της. Η φωνή της δεν ακούγεται 

πια, γιατί τα λόγια δεν της ανήκουν. Ό,τι είναι αυθεντικό, πρέπει να σιωπά για 

να μην καταναλωθεί.

4. Ζωή ή Ανάκλασή της;

Το ερώτημα τού ποιήματος — vivre sa vie ou vivre l’image de sa vie? — διαπερνά σαν υπαρξιακός σπαραγμός. Ζούμε ή φωτογραφίζουμε τον εαυτό μας να ζει; Αν η ζωή είναι αφήγηση, πλέον δεν τη γράφει το υποκείμενο. Τη μοντάρει ο αλγόριθμος. Το σώμα γίνεται meme. Η φωνή — hashtag. Η πραγματικότητα — post-production.

Όπως η Nana στον Godard, η γυναίκα τού ποιήματος «φεύγει» με ένα cut. Ένα απότομο μοντάζ σβήνει την ύπαρξη. Το πρόσωπο μένει στο τραπέζι — όπως και το περιοδικό που διάβαζε. Δεν υπάρχει διαφορά.

Επίλογος: Ο Χρυσός και η Σκόνη

Ο Ezra Pound στο Cantos XX έγραφε: “In the gloom, the gold / Gathers the dust of silence.”

Αυτός ο «χρυσός» είναι το σώμα, η επιθυμία, η ταυτότητα — όλα όσα μαρτυρούν την ανθρώπινη εμπειρία. Όμως, στη σύγχρονη δυστοπία της εικόνας, αυτά καλύπτονται από τη σκόνη τής σιωπής. Μιας σιωπής γεμάτης, όχι κενής.

Το ποίημα τού χ.ν.κουβελη δεν αφηγείται μια ιστορία. Είναι η αντανάκλαση μιας διάλυσης. Μια υπαρξιακή έκλειψη που δεν αφορά μόνο τη γυναίκα, αλλά κάθε ανθρώπινη συνείδηση που διαλύεται στον καθρέφτη τής εποχής: μια συνείδηση που «rings. He’s not. She shrieks. He is not not.»

Στην εποχή τού συνεχούς «εγώ», η σιωπή παραμένει η μόνη γνήσια λέξη.

.

.

.

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

(Ιστορίες τού κ.Κ)

5 κριτικές μελέτες από τον κ.Κ τού ποιήματος:

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

με  διακυμάνσεις στο κοκκινο

(Μονόλογος γυναίκας)

Το κόκκινο. Πάντα το κόκκινο.

Ένα όνειρο σ' ένα κόκκινο δωμάτιο. Κίτρινο κρεβάτι.

Το σώμα μου εκεί ξαπλωμένο

Στον καθρέφτη το δωμάτιο καθρεφτίζεται αλλιώς…

χτυπάει το τηλέφωνο.

Ξυπνάω.

Σιωπή. Πάλι.

Εκείνη τη μέρα ήταν έξαλλος. Με έβρισε. Με έσπρωξε. 

Έπεσα στο πάτωμα 

Ακόμα νιώθω τον πόνο στα πλευρά.

Τα χέρια του στο λαιμό μου. Έσφιγγε.

Πνιγόμουν.

Κι ύστερα

Μια κλωτσιά. Όση δύναμη μού είχε απομείνει, 

τη διοχέτευσα στα γεννητικά του.

Ούρλιαξε.

Έφυγε. Δεν τον ξαναείδα ποτέ.

(παύση)

Ξέρεις, Από εκεί ξεκινάς πάντα.

Είναι σαν να με ξεγυμνώνεις από μέσα προς τα έξω.

Μάτια, βλέμμα

Αν δε σ' αρέσει,σβήνεις. Ξανά από την αρχή.

Σαν την ίδια τη ζωή.

(παύση)

Η ζωή μου σπασμένα επεισόδια.

Σπούδασα λογοτεχνία.

Διάβασα Sylvia Plath και Anne Sexton όταν ήμουν 16.

Έγραφα ποιήματα 

Με έκλεισαν μέσα.

επικίνδυνη για τους γύρω μου. 

για τον εαυτό μου.

(χαμογελαει )

Αγαπούσα την Diamanda Gallas, έκλαιγα με τους στίχους της,

και ονειρευόμουν να ζωγραφίσει ο Warhol το πορτραίτο μου.

Αλλά εσύ, 

εσύ δεν με κάνεις όμορφη.

Με κάνεις αληθινή.

(παύση. γυρνάει το κεφάλι)

Κοίτα.

Σου είπα για το παιδί;

Ήταν μόλις τεσσάρων μηνών.

Το κρατούσα μπροστά στον καθρέφτη.

Άρχισε να κλαίει, γοερά.

Σα να μην άντεχε να δει το είδωλό του. Ή εμένα πίσω του.

Έκανε ώρα να ησυχάσει. Κι εγώ.δεν ησύχασα ποτέ.

(σηκώνει το χέρι)

Τι ώρα είναι;

(κοιτάει κάπου απέναντι)

10:42. Πόσες ώρες;

Χίλιες διακόσιες.

Είναι πολλές;

Ή είναι λίγες για έναν άνθρωπο;

Αν σκεφτείς ότι οι περισσότεροι δεν αφιερώνουν 

ούτε δέκα για να δουν την ψυχή σου.

(παύση)

Impasto. Παχύ στρώμα.

Όπως ο χρόνος πάνω στο δέρμα μου.

Τι είναι ο χρόνος;

Για ένα ζώο. Για ένα φυτό. Για μια πέτρα.

Για τον εγκέφαλό μου, που κάποτε πίστευε 

πως μπορεί να καταλάβει τα πάντα.

(χαμηλώνει η φωνή της)

Όταν ήμουν στην κλινική, έβλεπα ένα τεράστιο σκάκι 

να παίζεται από μόνο του.

Οι κινήσεις γίνονταν μηχανικά.

Πιόνια κι εγώ.

Στον τοίχο, μια μεγάλη κόκκινη έλλειψη.

Μαύρες γραμμές την έκοβαν.

Ήταν ο εαυτός μου, Ένα σώμα πάνω σε ένα παραλληλεπίπεδο.

Το εκκρεμές τού Foucault από πάνω.

Μετρούσε τον χρόνο. 16,4 δευτερόλεπτα η ταλάντωση.

Και το σώμα άλλαζε μορφή.

Γινόταν εσύ

Γινόταν εκείνος.

Γινόταν εγώ.

(παύση)

Λένε πως κάποτε θα προβάλλουν 

όλους τους ανθρώπους.

Θα τους βλέπουν 

Στο τέλος, θα δεις κι εμενα.

Θα είσαι εκει.

(αγγίζει τον ώμο της,)

Η μητέρα μου είχε έναν μεγάλο καθρέφτη.

Έβαφε τα χείλη της κόκκινα.

Ήταν όμορφη. Τότε.

Όταν γέρασε, παραμορφώθηκε.

Όχι από τον χρόνο.

Από κάτι άλλο.

Πιο βαρύ.

Το θάνατο.

(παύση)

Τι ώρα είναι τώρα;

11:39.

Ας σταματήσουμε.

Θα συνεχίσουμε το απόγευμα.

(γέρνει το κεφάλι, μισογελάει)

Justly at 17:30.

–Ακριβώς.

(σταδιακό fade out, και μετά σκοτάδι)

[Τέλος Μονολόγου]

.

.

1

Η κριτική δοκιμιακή ανάλυση τού ποιήματος «Με διακυμάνσεις στο κόκκινο» 

τού χνκουβελη, γραμμένη προσεγγίζει το έργο ως μονόλογο-εξομολόγηση, 

όπου η γυναίκα-ομιλήτρια ανασυνθέτει το τραύμα της μέσα από λόγο ποιητικό, δραματικό και βαθιά υπαρξιακό.

Το κόκκινο. Πάντα το κόκκινο...

Η πρώτη ενότητα λειτουργεί ως εισαγωγική σκηνή ονείρου, με χρώματα-σύμβολα: το κόκκινο (πάθος, βία, αίμα), το κίτρινο (αρρώστια, αλλοτρίωση). Η χρήση τού καθρέφτη σηματοδοτεί μια διπλή οπτική: η πραγματικότητα και το είδωλό της. Ο ήχος τού τηλεφώνου λειτουργεί ως μηχανισμός αφύπνισης, μεταβαίνοντας από τον χώρο τού ονείρου στην οδυνηρή πραγματικότητα – μια εμπειρία κακοποίησης. Η γυναίκα αφηγείται μια σκηνή ενδοοικογενειακής βίας, όπου το σώμα της βιώνει την απόλυτη καταρράκωση, και παράλληλα αναδύεται η δύναμη τής επιβίωσης. Η αναφορά στη βία είναι ωμή, σωματοποιημένη, άμεση. Εδώ η φεμινιστική γραφή λειτουργεί 

ανατρεπτικά – δεν ωραιοποιεί, αποκαλύπτει.

Ξέρεις, Από εκεί ξεκινάς πάντα...

Η γυναίκα απευθύνεται σε έναν άγνωστο "εσύ", υπονοούμενο συνομιλητή, πιθανώς ψυχαναλυτή, σύντροφο, ή θεατή. Ο λόγος γίνεται μεταθεατρικός: σχολιάζει το ίδιο το βίωμα τής αφήγησης. Η ύπαρξή της μοιάζει με ψηφιακή εικόνα: μπορεί να "σβηστεί", να ξαναγραφεί – μια μεταφορά τού τραύματος και τής ανασύστασης τού εαυτού μέσα από την αναπαράσταση. Η τέχνη και η ζωή γίνονται ένα. Το "σαν την ίδια τη ζωή" υποδηλώνει το αέναο ξεκίνημα, την προσπάθεια για αυτοκατανόηση και επιβίωση.

Η ζωή μου σπασμένα επεισόδια...

Η αυτοβιογραφική εξομολόγηση εμβαθύνει. Η χρήση τού όρου "σπασμένα επεισόδια" συνδέεται με τη διάσπαση τής ταυτότητας. Η γυναίκα παραπέμπει σε ποιήτριες με έντονη ψυχολογική ευαλωτότητα – Sylvia Plath και Anne Sexton – ως καθρέφτες ταύτισης. Η γραφή εδώ δεν είναι επιλογή, αλλά ανάγκη. Η κοινωνία, αντί να κατανοήσει, τιμωρεί: ο εγκλεισμός αποτελεί σύμβολο παθολογικοποίησης τής γυναικείας δημιουργικότητας και διαφορετικότητας. 

Η "επικινδυνότητα" είναι ειρωνικά υποδηλωτική: ποιος κινδυνεύει και από τι;

Αγαπούσα την Diamanda Gallas...

Η πολιτισμική αναφορά στη Diamanda Gallas και τον Andy Warhol προσδίδει αίσθηση αντί-κουλτούρας και αισθητικής ανατροπής. Οι καλλιτέχνες που επικαλείται ενσαρκώνουν το τραύμα, την υπερβολή, τη γκροτέσκα αλήθεια. 

Η αντίθεση "όμορφη/αληθινή" σχολιάζει το πώς η πατριαρχική αισθητική επιβάλλει ρόλους, ενώ ο συνομιλητής (πιθανώς θεραπευτής ή καλλιτέχνης) 

τής επιτρέπει να είναι γνήσια, όχι αρεστή.

Κοίτα. Σου είπα για το παιδί;...

Η αναφορά στο παιδί και τον καθρέφτη κορυφώνει τη συμβολική διάσταση τής ταυτότητας. Το παιδί τρομάζει στη θέα τού είδωλου – ή τής μητέρας του; – και αυτό προβάλλει τη διαγενεακή μετάδοση τού τραύματος. Η γυναίκα δεν "ησύχασε ποτέ", υποδηλώνοντας πως το τραύμα είναι διαρκές, ανεπούλωτο. 

Ο καθρέφτης ως μοτίβο επανέρχεται: η συνείδηση τού εαυτού, το βλέμμα τού Άλλου, η αποξένωση.

Τι ώρα είναι; ... Αν σκεφτείς ότι οι περισσότεροι δεν αφιερώνουν ούτε δέκα 

για να δουν την ψυχή σου...

Ο χρόνος γίνεται υπαρξιακή μέτρηση. Οι "1200 ώρες" (πιθανώς χρόνος θεραπείας ή εγκλεισμού) αντιπαραβάλλονται με την έλλειψη ουσιαστικού βλέμματος από τους άλλους. Εδώ η γυναίκα εκφράζει τον πόνο τής απόστασης, τής αδιαφορίας. Η ψυχή απαιτεί χρόνο, παρατήρηση, φροντίδα – μια αντίστιξη στον επιφανειακό κόσμο.

Impasto. Παχύ στρώμα...

Η μεταφορά τού "impasto" από τη ζωγραφική στην εμπειρία τού σώματος είναι βαθιά ποιητική. Το σώμα είναι καμβάς πάνω στον οποίο "κάθεται" ο χρόνος – 

όχι ως ρυτίδα, αλλά ως ύλη εμπειρίας. Η αναφορά στον εγκέφαλο που πίστευε πως μπορεί να καταλάβει τα πάντα, είναι παραδοχή τής υπαρξιακής άγνοιας, 

τής ματαίωσης τού ορθολογισμού μπροστά στο βίωμα.

Όταν ήμουν στην κλινική...

Η ψυχιατρική εμπειρία εμφανίζεται ως σκακιέρα: το άτομο γίνεται πιόνι, η ζωή μηχανιστική. Η "κόκκινη έλλειψη" συμβολίζει απουσία, απώλεια, ματαίωση ταυτότητας. Το εκκρεμές τού Foucault (επιστημονικό σύμβολο χρόνου) συνδέει την ψυχοπαθολογία με την επιστήμη, αλλά και με την καλλιτεχνική μεταμόρφωση: το σώμα αλλάζει μορφές, γίνεται άλλοι – διασπασμένος εαυτός, ρευστός, πολυπρόσωπος.

Λένε πως κάποτε θα προβάλλουν όλους τους ανθρώπους...

Μια οραματική έξαρση: όλοι θα προβληθούν, θα "φανερωθούν". Ο πόνος δεν θα μείνει κρυφός. Η γυναίκα ελπίζει πως κάποιος – εσύ – θα τη δεις, θα την αναγνωρίσει. Η επιθυμία για μαρτυρία και δικαίωση είναι παρούσα. Η ενοχή 

και η ντροπή θέλουν μεταμόρφωση σε συλλογική κατανόηση.

Η μητέρα μου είχε έναν μεγάλο καθρέφτη...

Η μητέρα και ο καθρέφτης: το γυναικείο σώμα, η ομορφιά, ο χρόνος, ο θάνατος. Η παραμόρφωση δεν έρχεται απ’ τον χρόνο – αλλά από το υπαρξιακό βάρος τής απώλειας. Εδώ, η κληρονομιά τής γυναικείας εμπειρίας επανέρχεται: μια ζωή καθρεφτισμένη, φθαρτή, χωρίς αναπαύσεις.

 (Κατακλείδα):

Τι ώρα είναι τώρα;... Justly at 17:30.

Ο μονόλογος κλείνει με κλιμακούμενη αποφόρτιση

.

.

2

I. Εισαγωγή

Ο μονόλογος «Με Διακυμάνσεις στο Κόκκινο» τού χνκουβελή αποτελεί μια ποιητική, υπαρξιακή, αλλά και βαθιά πολιτική εξομολόγηση. Μέσα από τη φωνή μιας γυναίκας, το κείμενο συνθέτει ένα πολυφωνικό εσωτερικό τοπίο, όπου η βία, η μνήμη, η τέχνη, ο χρόνος και η γυναικεία εμπειρία συμπλέκονται σε έναν εξομολογητικό ρυθμό. Το ποίημα λειτουργεί ως σκηνική αφήγηση, αλλά συγχρόνως αξιοποιεί τεχνικές τού μοντέρνου ποιήματος και τού θεατρικού μονολόγου, δημιουργώντας ένα υβριδικό λογοτεχνικό είδος.

II. Θεματική Ανάλυση

1. Το Κόκκινο ως Πρωτογενής Συμβολισμός

Ο τίτλος και η επανάληψη τής λέξης κόκκινο λειτουργεί ως θεματικός και αισθητικός πυρήνας. Το κόκκινο γίνεται σύμβολο:

Βίας: αίμα, πληγή, κακοποίηση.

Πάθους: έντονο συναίσθημα, πόθος, θυμός.

Ατομικής εμπειρίας: η μνήμη, η γυναίκα που θυμάται μέσα από το χρώμα.

Η επιλογή του κόκκινου δωματίου ανακαλεί ασυνείδητα την “Red Room” της Charlotte Brontë ή και το σύμπαν της Lynch-ικής εικονοποιίας, όπου το κόκκινο λειτουργεί ως χώρος τού τραύματος αλλά και τής αποκάλυψης.

2. Γυναικεία Υποκειμενικότητα και Τραύμα

Το ποίημα δίνει φωνή σε μια γυναικεία φιγούρα που έχει υπάρξει θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Η εξομολόγηση τού ξυλοδαρμού και τής απόπειρας στραγγαλισμού δεν αφήνει περιθώρια αμφισημίας: το σώμα τής γυναίκας γίνεται τοπίο βίας. Η κίνηση τής αντίστασης («όση δύναμη μού είχε απομείνει...»), ωστόσο, δηλώνει μια σπειροειδή δύναμη επιβίωσης.

Παράλληλα, το τραύμα δεν είναι μόνο σωματικό. Είναι και ψυχικό: η εμπειρία εγκλεισμού («με έκλεισαν μέσα... επικίνδυνη για τους γύρω μου») αποτυπώνει 

τη συνάντηση τού ατόμου με την παθολογικοποίηση τής ευαισθησίας, συχνά απορριπτικής προς τις γυναίκες δημιουργούς.

3. Η Τέχνη ως Καθρέφτης και Διαφυγή

Ο λόγος είναι διαποτισμένος από αναφορές σε εμβληματικές γυναικείες μορφές της τέχνης:

Sylvia Plath & Anne Sexton: ποιήτριες που συνδύασαν το προσωπικό βίωμα με 

την ψυχική κατάρρευση και την καλλιτεχνική πράξη.

Diamanda Galás: εμβληματική ερμηνεύτρια τής σκοτεινής, σχεδόν «υστερικής» φωνής τής θηλυκής αγωνίας.

Warhol: ο καλλιτέχνης τής επιφάνειας – στον αντίποδα τής αλήθειας που αναζητεί η ηρωίδα.

Η τέχνη λειτουργεί ως πρίσμα τού εαυτού – όχι εξιδανικευτικό, αλλά αποκαλυπτικό: «εσύ δεν με κάνεις όμορφη. Με κάνεις αληθινή.»

4. Ο Καθρέφτης: Ψυχική Ανακλαστικότητα και Διχασμός

Η επανερχόμενη εικόνα τού καθρέφτη ενσαρκώνει το διττό βλέμμα τού εαυτού: αυτοαντίληψη και αποξένωση. Η ηρωίδα βλέπει τον εαυτό της μέσα από το παιδί της, βλέπει τον τρόμο τής αντανάκλασης. Η εικόνα, μακριά από ναρκισσιστική, γίνεται τραυματική και σχιζοειδής.

III. Υφολογική και Τεχνική Ανάλυση

1. Ρητορική τής Παύσης και τού Ψιθύρου

Η παρουσία παρενθέσεων («[παύση]», «[χαμογελάει]», «[γυρνάει το κεφάλι]») παραπέμπει στη θεατρική γραφή. Οι σιωπές και οι αλλαγές ρυθμού συνιστούν τεχνική εκφραστικής συστολής, όπου το άρρητο αποκτά εξίσου ισχύ με το εκφερόμενο.

2. Υβριδικό Είδος: Ποίηση-Θέατρο-Δοκίμιο

Το κείμενο διατρέχεται από ένα διαρκές μεταιχμιακό ύφος:

Ποιητικό, λόγω ρυθμού, εικόνας, αποσπασματικής γραφής.

Δοκιμιακό, χάρη σε φιλοσοφικούς στοχασμούς (π.χ. για τον χρόνο, το βλέμμα, την ψυχή).

Θεατρικό, με στοιχεία μονόπρακτου, όπου η φωνή δίνεται σε μια εσωτερική ηρωίδα, σπαραχτικά παρούσα.

3. Χρονικό Ρεύμα και Μεταμορφώσεις

Ο χρόνος δεν είναι γραμμικός: από το παρελθόν (τραύμα) στο παρόν (αφήγηση) και σε ένα υπαρξιακό μέλλον (προβολή όλων τών ανθρώπων). Ειδική αναφορά γίνεται στο εκκρεμές τού Foucault, μέτρο τού χρόνου, τής περιστροφής τής γης, αλλά και τής αέναης κυκλικής μεταμόρφωσης τής υποκειμενικότητας: «Γινόταν εσύ / Γινόταν εκείνος / Γινόταν εγώ».

IV. Ερμηνευτικά Σημεία και Κριτικές Συνδηλώσεις

1. Ψυχολογικό Πορτρέτο τής Γυναικείας Εμπειρίας

Το ποίημα δίνει φωνή σε μια γυναίκα που έχει επιζήσει. Δεν προσφέρει έναν «καθαρό» λόγο νίκης, αλλά έναν αντι-ηρωικό, ρεαλιστικό, σύνθετο μονόλογο – μια μαρτυρία επιβίωσης, όχι εξιλέωσης.

2. Κοινωνική και Πολιτική Ανάγνωση

Το κείμενο μπορεί να διαβαστεί και ως φεμινιστικός λόγος: μια αντιστροφή 

τής σιωπής που επιβάλλεται στις γυναίκες από πατριαρχικά συστήματα εξουσίας, εντός τής οικογένειας, τής ψυχιατρικής, τής τέχνης. Η γυναίκα 

τού ποιήματος διεκδικεί το βλέμμα και την αφήγηση.

V. Συμπέρασμα

Το «Με Διακυμάνσεις στο Κόκκινο» είναι ένα πολυδιάστατο, βαθύτατα λογοτεχνικό έργο που συνδυάζει την εξομολόγηση, τη γυναικεία εμπειρία, 

τη θεωρητική διερώτηση και τη σπαρακτική ποίηση σε έναν απογυμνωμένο μονόλογο. Ο χνκουβελής, με ευαισθησία και πειραματισμό, προσφέρει όχι 

απλώς ποίηση, αλλά μια πράξη μνήμης και αλήθειας.

.

.

3

Η ποιητική σύνθεση «Με διακυμάνσεις στο κόκκινο (Μονόλογος γυναίκας)» 

του χ.ν.κουβελη προσφέρεται για μια ψυχαναλυτική ανάγνωση τόσο από τη σκοπιά τού Freud όσο και του Lacan, με έμφαση στη γλώσσα, το τραύμα, το σώμα και τον καθρέφτη ως κεντρικά μοτίβα. Ο μονόλογος διαπλέκεται με προσωπική μαρτυρία, φαντασίωση και οριακές καταστάσεις τού εαυτού, δημιουργώντας έναν χώρο όπου το υποκείμενο αναζητεί την αλήθεια του μέσα από τη διάρρηξη τού λόγου και τής μνήμης.

1. Freud: Τραύμα, απώθηση και το Ασυνείδητο:

Η φροϋδική ανάγνωση εστιάζει σε βασικά ψυχαναλυτικά μοτίβα:

Το Τραύμα και η Επαναφορά:

Η περιγραφή τής βίαιης εμπειρίας (πνιγμός, σωματική κακοποίηση) αποτελεί τραυματικό πυρήνα. Σύμφωνα με τον Freud, το τραύμα δεν εγγράφεται πλήρως όταν συμβεί· επιστρέφει μεταγενέστερα ως συμπτωματική επανάληψη:

«Ακόμα νιώθω τον πόνο στα πλευρά... Έσφιγγε. Πνιγόμουν.»

Η επανάληψη τού τραύματος στον λόγο, η μεταφορά του σε αφήγηση, είναι και προσπάθεια θεραπείας — αλλά και επανάληψη τής καταναγκαστικής εμπλοκής με το ασυνείδητο.

Ο Μηχανισμός της Απώθησης (Verdrängung):

Η εναλλαγή μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας, το στοιχείο τής σιωπής, οι «παύσεις», είναι ενδείξεις απωθημένων επιθυμιών, τραυμάτων ή επιγνώσεων που δεν μπορούν να ειπωθούν ευθέως.

«Ξυπνάω. Σιωπή. Πάλι.»

Η σιωπή είναι ο χώρος τού απωθημένου — δεν είναι απουσία λόγου, αλλά απόσυρση τού σημαίνοντος που υποδηλώνει τον πόνο τής αναμέτρησης με το εντός.

Θάνατος και Ερωτισμός (Θανάτος/Λίμπιντο):

Η σύνδεση τής μητέρας με τον καθρέφτη και το μακιγιάζ (κόκκινα χείλη) παραπέμπει στη φροϋδική θεώρηση τής σχέσης ομορφιάς και θανάτου:

«Όταν γέρασε, παραμορφώθηκε. Όχι από τον χρόνο. Από κάτι άλλο. 

Πιο βαρύ. Το θάνατο.»

Η ερωτική εικόνα τής μητέρας υποχωρεί και αντικαθίσταται από τη μορφή τής θνητότητας. Εδώ αναδύεται και η φροϋδική έννοια τού Unheimlich (το ανοίκειο), όπου το γνώριμο γίνεται τρομακτικό.

2. Lacan: Ο καθρέφτης, η γλώσσα και το υποκείμενο:

Η λακανική προσέγγιση εμβαθύνει στη συμβολοποίηση τού εαυτού και στη γλώσσα ως φορέα τού ασυνειδήτου.

Το Στάδιο του Καθρέφτη (Stade du miroir):

«Το κρατούσα μπροστά στον καθρέφτη... άρχισε να κλαίει... σα να μην 

άντεχε να δει το είδωλό του. Ή εμένα πίσω του.»

Αυτό αποτελεί άμεση αναφορά στη λακανική θεωρία τού σταδίου τού καθρέφτη, όπου το παιδί αναγνωρίζει το είδωλό του ως ολότητα, σχηματίζοντας έτσι το φαντασιακό εγώ. Όμως εδώ, το παιδί αρνείται την εικόνα του — μια αντιστροφή, όπου το καθρέπτισμα αποτυγχάνει, δηλώνοντας διασπασμένο υποκείμενο, ήδη τραυματισμένο.

Το Συμβολικό και το Πραγματικό:

Το υποκείμενο στη λακανική θεωρία δομείται μέσω τής γλώσσας, αλλά πάντα 

με μια έλλειψη· το υποκείμενο δεν ταυτίζεται ποτέ πλήρως με τον εαυτό του. 

Ο μονόλογος παίζει διαρκώς με αυτή την έλλειψη:

«Αν δε σ’ αρέσει, σβήνεις. Ξανά από την αρχή. Σαν την ίδια τη ζωή.»

Η δυνατότητα «διαγραφής» τού εαυτού (μέσω τού βλέμματος τού Άλλου) δηλώνει την αστάθεια τής ταυτότητας — και την εξάρτησή της από τον Άλλο, έναν πυρήνα τής λακανικής σκέψης.

Ο Άλλος ως Καθρέφτης και Επιθυμία:

«Αλλά εσύ, εσύ δεν με κάνεις όμορφη. Με κάνεις αληθινή.»

Ο συνομιλητής, ο Άλλος, δεν λειτουργεί ως απλός θεατής· γίνεται καθρέφτης που παράγει την αλήθεια τού υποκειμένου. Αυτό εκφράζει τον λακανικό  Άλλο, ως τόπο τού λόγου, τής επιθυμίας και τού Νόμου.

Το Πραγματικό (Le Réel):

Οι σκηνές με το σκάκι, την κόκκινη έλλειψη, το εκκρεμές, εντάσσονται στη σφαίρα τού Πραγματικού — εκεί όπου η αναπαράσταση αδυνατεί να συλλάβει 

το γεγονός.

«Ένα σώμα πάνω σε ένα παραλληλεπίπεδο. Το εκκρεμές του Foucault από πάνω.»

Το Πραγματικό, στον Lacan, δεν είναι αυτό που υπάρχει “εκεί έξω”, αλλά αυτό που δεν μπορεί να ενσωματωθεί στο λόγο. Οι παραστάσεις αυτές είναι συμπυκνώσεις τού ασύλληπτου — και ίσως τού τραύματος τού Υποκειμένου.

Το Κόκκινο ως Συμβολική Χρωματική Δομή:

Το κόκκινο, επαναλαμβανόμενο και εμβληματικό, λειτουργεί πολυσημικά:

Αίμα, πόνος, βία (τραύμα, χτύπημα)

Πόθος, ερωτισμός (μητέρα με κόκκινα χείλη)

Ένταση, ζωή και θάνατος

Γλώσσα (η γλώσσα «γράφει» με κόκκινο το τραύμα)

Αυτό παραπέμπει στον Lacan, ο οποίος θεωρεί ότι τα σημαίνοντα (όπως το κόκκινο) δομούν το συμβολικό σύμπαν τού υποκειμένου και φέρουν πολλαπλές εγγραφές νοήματος.

Ο Χρόνος ως Υπαρξιακή Απειλή:

«Impasto. Παχύ στρώμα. Όπως ο χρόνος πάνω στο δέρμα μου.»

Ο χρόνος δεν βιώνεται γραμμικά αλλά ως υλικό, σχεδόν πλαστικό, που παραμορφώνει. Ο χρόνος εδώ είναι μια υλικότητα τής ύπαρξης — επιβεβαιώνοντας το λακανικό αίτημα: «ο Άλλος με βλέπει, και με αναμορφώνει».

 Συμπέρασμα:

Η γυναίκα τού μονόλογου δεν μιλά απλώς. Ξετυλίγει τον εαυτό της σαν ψυχαναλυτικό σύμπτωμα, όπως στον καναπέ τού Freud ή στο ημίφως τού λόγου στον Lacan. Η προσπάθεια να «γίνει αληθινή» περνά μέσα από τον πόνο, τη βία, την επιθυμία και την απώλεια τού κατοπτρισμού.

Η φωνή της —με διακυμάνσεις στο κόκκινο— αναδεικνύει την αποσπασματική κατασκευή τού Υποκειμένου, τον ρόλο τής γλώσσας, και την αγωνιώδη σχέση 

με τον Άλλο, τον χρόνο και το σώμα.

.

.

4

Η μελέτη τού ποιήματος/θεατρικού μονολόγου «Με διακυμάνσεις στο κόκκινο (Μονόλογος γυναίκας)» τού χ.ν.κουβελη μέσα από τη φουκω-ική οπτική (Michel Foucault) είναι εξαιρετικά γόνιμη, καθώς το κείμενο διαπλέκει ζητήματα εξουσίας, σώματος, λόγου, τρέλας, ταυτότητας και επιτήρησης, που βρίσκονται στον πυρήνα τής φουκω-ικής φιλοσοφίας.

Ακολουθεί μια φιλοσοφική ανάλυση κατά Foucault:

1. Το σώμα ως πεδίο εξουσίας

"Το σώμα μου εκεί ξαπλωμένο... Τα χέρια του στο λαιμό μου. Έσφιγγε. Πνιγόμουν."

Ο Foucault στο έργο του "Επιτήρηση και Τιμωρία" υποστηρίζει ότι το σώμα 

δεν είναι απλώς μια βιολογική οντότητα, αλλά ένας τόπος άσκησης εξουσίας 

και πειθαρχίας. Το σώμα της γυναίκας στον μονόλογο γίνεται τοπογραφία τής βίας, ένα σώμα που δεν της ανήκει, αλλά υφίσταται τον έλεγχο, τον εξαναγκασμό και την επιτήρηση (ορατότητα).

Η σωματική κακοποίηση που περιγράφεται δεν είναι απλώς ατομικό τραύμα — είναι κοινωνικά εγγεγραμμένη βία, που εγγράφει επάνω στο σώμα μια ιστορία υποταγής, μια βιοπολιτική εγγραφή.

2. Η τρέλα, ο εγκλεισμός και η κατασκευή τού «παρεκκλίνοντος»

"Με έκλεισαν μέσα. Επικίνδυνη για τους γύρω μου. Για τον εαυτό μου."

Ο Foucault στο «Η Ιστορία τής Τρέλας» ανέλυσε πώς η «τρέλα» είναι κοινωνική κατασκευή. Δεν πρόκειται για φυσική κατάσταση, αλλά για έναν μηχανισμό αποκλεισμού τού Άλλου — όσων αποκλίνουν από το κυρίαρχο «ορθολογικό» υποκείμενο.

Η γυναίκα στον μονόλογο λογοκρίνεται, παθολογικοποιείται, απομονώνεται. 

Η ίδια της η γραφή —τα ποιήματα— θεωρούνται επικίνδυνα. Άρα, ο λόγος της δεν αναγνωρίζεται ως έγκυρος. Η κοινωνία την καθιστά «παραβατική», άξια εγκλεισμού, στο όνομα τής προστασίας τής ίδιας και τών άλλων.

 3. Ο καθρέφτης ως εργαλείο ταυτότητας και επιτήρησης

"Το σώμα μου εκεί ξαπλωμένο. Στον καθρέφτη το δωμάτιο καθρεφτίζεται αλλιώς..."

"Το παιδί... μπροστά στον καθρέφτη... άρχισε να κλαίει γοερά."

Ο καθρέφτης εδώ είναι σημείο αναστοχασμού, αλλά και εργαλείο τής εξουσίας. Παραπέμπει στη φουκω-ική έννοια τού "βλέμματος" και τού πανόπτικου (Panopticon), όπου το άτομο εσωτερικεύει την εξουσία μέσω τής διαρκούς επιτήρησης.

Το βλέμμα στον καθρέφτη είναι διπλό: βλέπουμε και γινόμαστε ορατοί. Το τραύμα, η οδύνη, ο φόβος — όλα προβάλλονται στο είδωλο, και η αντανάκλαση λειτουργεί ως έλεγχος του εαυτού. Ακόμη και το παιδί φαίνεται να νιώθει την αφόρητη βαρύτητα της ορατότητας, να τρομάζει όχι από το είδωλό του, αλλά από την αντανάκλαση τής ύπαρξης.

 4. Ο χρόνος ως κατασκευή και εργαλείο πειθαρχίας

"Τι είναι ο χρόνος; Για ένα ζώο. Για ένα φυτό. Για μια πέτρα. Για τον εγκέφαλό μου..."

"Το εκκρεμές τού Foucault από πάνω. Μετρούσε τον χρόνο."

Η αναφορά στο εκκρεμές του Foucault είναι άκρως μεταφορική αλλά και κυριολεκτικά ειρωνική. Το εκκρεμές (από το Musée des Arts et Métiers στο Παρίσι) συμβολίζει την τεκμηριωμένη επιστημονική αντίληψη τού χρόνου — δηλαδή μια δομή κατανόησης και εξουσίας.

Ο χρόνος μετράται, πειθαρχεί το σώμα, αλλά και διαβρώνει την ταυτότητα. 

Η γυναίκα στο κείμενο αναμετριέται με τον συμπιεσμένο, επαναλαμβανόμενο, αποστασιοποιημένο χρόνο, που δεν υπηρετεί την ανθρώπινη εμπειρία, αλλά τη μηχανιστική καταγραφή και κατηγοριοποίηση της ύπαρξης.

 5. Η κατασκευή τού υποκειμένου και η αντίσταση

"Αλλά εσύ δεν με κάνεις όμορφη. Με κάνεις αληθινή."

Στον Foucault, το υποκείμενο δεν είναι αυθύπαρκτο, αλλά κατασκευάζεται από τις εξουσιαστικές δομές – γλώσσα, ψυχιατρική, παιδεία, οικογένεια, νόμος.Εδώ όμως, υπάρχει ρήγμα στην εξουσία. Η γυναίκα αντιστέκεται μέσω τού λόγου της, τής τέχνης, τού μοιράσματος τής εμπειρίας.

Το «δεν με κάνεις όμορφη, με κάνεις αληθινή» δηλώνει αποστασιοποίηση από την κανονικότητα και επαναδιεκδίκηση τού εαυτού. Είναι μια πράξη αυτονομίας, μια αυτοκατασκευή τού υποκειμένου έξω από τις εξουσιαστικές προβολές.

6. Ο θάνατος ως πέρας τής υποκειμενικότητας

"Όχι από τον χρόνο. Από κάτι άλλο. Πιο βαρύ. Το θάνατο."

Ο θάνατος στον Foucault είναι το όριο τού λόγου, εκεί όπου η ταυτότητα καταλύεται, εκεί όπου παύει ο λόγος να λειτουργεί. Στο κείμενο, ο θάνατος 

της μητέρας είναι απογύμνωση, είναι καθρέφτης τής φθοράς, όχι όμως από 

τον χρόνο, αλλά από την ύπαρξη τού τέλους, την ανυπαρξία τού βλέμματος.

 Συμπερασματικά:

Το ποίημα/μονόλογος είναι μια φωνή γυναικεία, τραυματισμένη, μαχητική, 

που συνιστά αντιστάθμιση στον αποκλεισμό. Είναι λόγος που αψηφά την εξουσία, ακόμα κι αν έχει σχηματιστεί από αυτή. Στο πνεύμα του Foucault:

«Όπου υπάρχει εξουσία, υπάρχει και αντίσταση.»

Και τούτος ο μονόλογος είναι η φωνή αυτής τής αντίστασης.

.

.

5

Μελέτη τού ποιήματος «Με διακυμάνσεις στο κόκκινο» τού χ.ν.κουβελη:

Μια διακειμενική προσέγγιση με αναφορές στη Sylvia Plath, την Anne Sexton, 

την Virginia Woolf και την Ingeborg Bachmann

Εισαγωγη

Το ποιητικό-δραματουργικό έργο Με διακυμάνσεις στο κόκκινο (Μονόλογος γυναίκας) τού χ.ν.κουβελη αποτελεί ένα πολυεπίπεδο ψυχογραφικό πορτρέτο μιας γυναίκας, με τη χρήση τής εσωτερικής φωνής να αποδομεί ταυτόχρονα το σώμα, τον χρόνο, την ταυτότητα και τη μνήμη. Στην καρδιά τού ποιήματος κυριαρχεί το κόκκινο – χρώμα τής έντασης, τής ζωής, τής βίας, τής εμμηνόρροιας, τού έρωτα και τού θανάτου.

Το ποίημα συνδιαλέγεται ρητά και άρρητα με ένα γυναικείο λογοτεχνικό σύμπαν που σημάδεψε τον 20ό αιώνα: 

Sylvia Plath, Anne Sexton, Virginia Woolf και Ingeborg Bachmann λειτουργούν όχι ως απλές επιρροές αλλά ως συνομιλήτριες τού τραύματος, τού εγκλεισμού, 

τής κατακερματισμένης ταυτότητας, τής αντίστασης και τής ποιητικής αλήθειας. 

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να ανιχνεύσει αυτές τις διακειμενικές γέφυρες 

και να ερμηνεύσει το ποίημα ως σύγχρονη απόηχο μιας φεμινιστικής, βιωματικής και υπαρξιακής λογοτεχνικής παράδοσης.

1. Το Κόκκινο: Το Αίμα, η Μνήμη και η Οδύνη

Η επαναλαμβανόμενη χρήση τού κόκκινου στο ποίημα παραπέμπει ευθέως στη Sylvia Plath, ειδικά στην ποιητική της συλλογή Ariel. Στην Plath, το κόκκινο είναι χρώμα επιθετικό, οικείο, σχεδόν απειλητικό. Στο ποίημα "Lady Lazarus", η Plath γράφει:

"Out of the ash / I rise with my red hair / And I eat men like air."

Η γυναίκα τού χνκουβελη ξυπνά μέσα σε ένα κόκκινο δωμάτιο, με κίτρινο κρεβάτι, μια εικόνα έντονα Plath-ική, θυμίζοντας το ποίημα The Bell Jar και το περίφημο "red room" τής εφηβικής καταπίεσης και ψυχικής διάλυσης.

Η Anne Sexton, στον εξομολογητικό της λόγο, χρησιμοποιεί το κόκκινο για να εκφράσει την εσωτερική αιμορραγία τής γυναικείας εμπειρίας. Στο ποίημα "Menstruation at Forty", γράφει:

"I am full of life / again. My blood / sings through my body like a harp."

Στο ποίημα τού χνκουβελη, το αίμα δεν τραγουδά, αλλά ουρλιάζει, πονάει, είναι μάρτυρας βίας: "Τα χέρια του στο λαιμό μου. Έσφιγγε. Πνιγόμουν." Το κόκκινο εδώ δεν είναι απλά βίωμα – είναι ανάμνηση, μετατραυματικό ίχνος.

2. Εγκλεισμός, Τρέλα και Αυτογνωσία

Η σύνδεση με την Virginia Woolf είναι εμφανής όταν η γυναίκα αναφέρεται στο ίδρυμα: «Με έκλεισαν μέσα. Επικίνδυνη για τους γύρω μου. Για τον εαυτό μου.» Εδώ θυμόμαστε την Septimus Warren Smith τού Mrs Dalloway ή την ίδια τη Woolf, η οποία πάλεψε με τις εσωτερικές φωνές και τον φόβο τής παράνοιας.

Η θραυσματική συνείδηση και οι παύσεις στον λόγο τής γυναίκας λειτουργούν ως εκδήλωση αυτής τής διάσπασης, ενός μοντέρνου stream of consciousness, όπου το εσωτερικό διασπάται, αποτυπώνοντας τραύμα αλλά και αυτοανάλυση. 

Η Virginia Woolf στο The Waves αναζητούσε την ταυτότητα σε αποσπασματικές, εσωτερικές φωνές – κάτι που βρίσκει απήχηση στην εκφορά τού μονολόγου 

τής γυναίκας τού χνκουβελη.

3. Η Φωνή ως Αντίσταση: Από την Εξομολόγηση στην Υπέρβαση

Η ποιητική φωνή τής γυναίκας θυμίζει έντονα τον εξομολογητικό τόνο τής 

Anne Sexton, η οποία στο Live or Die αναμετράται με τον θάνατο, τον Θεό, την επιθυμία και το σώμα με μια σχεδόν αφοπλιστική εντιμότητα.

Όταν η γυναίκα λέει:

"Διάβασα Sylvia Plath και Anne Sexton όταν ήμουν 16. Έγραφα ποιήματα. Με έκλεισαν μέσα."

δεν μιλά μόνο για τη συναισθηματική της κατάσταση. Μιλά για την επιλογή τής ποίησης ως επικίνδυνη πράξη. Η ποίηση γίνεται εργαλείο απελευθέρωσης και καταδίκης. Θυμίζει τη Sexton όταν γράφει:

"Poetry is my salvation and my sin."

Η ποίηση είναι ταυτόχρονα όπλο και βάρος. Η γυναίκα τού χνκουβελη βιώνει 

το ίδιο: η τέχνη (η Plath, η Sexton, η Diamanda Galas, ο Warhol) είναι το μόνο που τής απέμεινε για να είναι αληθινή – όχι όμορφη.

4. Ο Χρόνος και το Σώμα: Η Ingeborg Bachmann και η Αφαίρεση της Ταυτότητας

Στο ποίημα, η Ingeborg Bachmann φέρνει τη διάσταση του φιλοσοφικού στοχασμού. Το υπαρξιακό ερώτημα:

"Τι είναι ο χρόνος; Για ένα ζώο. Για ένα φυτό. Για μια πέτρα. Για τον εγκέφαλό μου..."

αντηχεί την Bachmann που στο Malina ή στο Das dreißigste Jahr εξετάζει τη διάλυση τού Εγώ μέσα από τις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες. 

Η ψυχολογική διάβρωση, η αποσύνθεση τής γυναίκας-υποκειμένου, όπως την παρουσιάζει η Bachmann, αντανακλάται στην εμπειρία τής γυναίκας τού 

χνκουβελη που γίνεται "εγώ", "εσύ", "εκείνος" – μια ρευστή ταυτότητα.

Το εκκρεμές τού Foucault που μετρά τον χρόνο είναι ένας ποιητικός συμβολισμός τής ακινησίας μέσα στην κίνηση – μια Bachmann-ική σύλληψη 

τού χρόνου ως βάρος που διαλύει το σώμα, αλλά και το υποκείμενο.

5. Ο Καθρέφτης: Η Μητέρα, το Παιδί και το Είδωλο

Η εικόνα τού καθρέφτη λειτουργεί διαχρονικά στη λογοτεχνία ως εργαλείο αυτοπαρατήρησης αλλά και αποξένωσης. Η Sylvia Plath στο ποίημά της Mirror γράφει:

"I am silver and exact. I have no preconceptions. / Whatever I see, I swallow immediately."

Στο ποίημα τού χνκουβελη, ο καθρέφτης δεν είναι ουδέτερος. Το βρέφος δεν αντέχει την αντανάκλαση – μια έντονη σκηνή, σχεδόν ψυχαναλυτική, όπου το είδωλο δεν είναι εαυτός αλλά τραύμα. Εξίσου, η μητέρα, που κάποτε ήταν όμορφη, παραμορφώνεται όχι από τον χρόνο αλλά από τον θάνατο – μια αντίστροφη πορεία προς την ανυπαρξία.

Συμπεράσματα

Το Με διακυμάνσεις στο κόκκινο του χ.ν.κουβελη είναι μια δραματική ποιητική σύνθεση που αξιοποιεί στοιχεία μοντέρνας και μεταμοντέρνας γυναικείας γραφής για να συνθέσει έναν μονόλογο γεμάτο ρωγμές.

.

.

.