.
.
LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
-Κατά τον Τρόπο τού κυρ Αλεξανδρου Παπαδιαμαντη
-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
χ.ν.κουβέλης c.n.couvelis
Κατά τον Τρόπο τού κυρ Αλεξανδρου Παπαδιαμαντη
(και μια μελέτη ανάλυση του κειμένου)
η ψυχή του έτρεμε στο σκοταδι
-Μην.απολυεις τον δούλο σου,ψέλλισε.
Ντράπηκε.Ταπεινωσε τη κεφαλή.
-Κυριε,ως ειναι το θελημα σου.Δοξα σοι.
Και τότε άκουσε:
-Μην φοβείσαι.Εγω μετά σου.
Ένα γλυκυτατο φως περιελούσε το χωρο.
Ο άνθρωπος,ένιωσε,δεν ειναι μόνος εν τη Παρουσια Του
Η πανσέληνος μετέωρη στον ουρανό πάνω και κάτω η θάλασσα απλώνονταν ως ασημένιο φύλλο πλατάνου.
Μια σκιά ανθρωπου ελιγοστευε μεσα στη νύχτα.
Το σώμα που φεύγει και η ψυχή που μένει.
εκείνος ο ταπεινός άνθρωπος ολίγον πριν το νυχτωμα αναπτε ένα κερί και σε ένα ψηλό βραχο το εστερεωνε απέναντι από τον ανοιχτόν πόντον.
Φως δια τούς ναυτικούς που εταξιδευαν στα κυματα,μια φωνή
παρακλητική γι'συτους από τη στερεά γη.Ως Οφθαλμός Του.
Μια ώραν όπου ο ήλιος εβυθιζετο στη πορφυρα
σκαπτωντας κατω από μια παλαιά ελια ηύρε ένα μικρό ξύλινο κιβωτιο.
Το άνοιξε προσεκτικά και μέσα δεν ήταν χρυσα,ἀλλὰ τρεις ἐπιστολες ἐρωτικες
μιας νεανιδας.
Δεν θέλησε να τις φανερώσει και τις έκρυψε πάλι στη γη,εκεί όπου ανήκει καλλίτερα να μένει η μνημη.
.
.
Μελέτη ανάλυση τού κειμενου
«Κατά τον Τρόπο τού κυρ Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη» τού χνκουβελη
1. Πνευματική
Το κείμενο διακρίνεται από μια πνευματική καθαρότητα.
Δεν επιδιώκει εντυπωσιασμό, φιλοσοφική επίδειξη, ούτε συναισθηματική ρητορεία. Αντιθέτως, εκκινεί από ταπεινότητα, που είναι η ρίζα της αληθινής πνευματικής γραφής.
1.1 Η εμπειρία του Θείου είναι αληθινή, όχι επινοημένη
Το άκουσμα της φωνής:
«Μην φοβείσαι. Εγώ μετά σου»
δεν είναι εντυπωσιοθηρία. Δεν δραματοποιείται. Δεν περιγράφεται ως όραμα. Είναι σχεδόν καθημερινό, και γι’ αυτό βαθύ.
Αυτή η οικειότητα του Θείου είναι από τα υψηλότερα επιτεύγματα της παπαδιαμαντικής τέχνης — και εδώ επιτυγχάνεται με εξαιρετική εγκράτεια.
1.2 Η χρήση του φωτός έχει μυστικό χαρακτήρα
Το «γλυκύτατο φως» δεν είναι φως ποιητικής μεταφοράς. Είναι φως σωτηριολογικό.
Το φως εμφανίζεται τρεις φορές στο κείμενο, με τρεις διαφορετικές λειτουργίες:
το φως της θείας παρουσίας,
το φως της σελήνης που περιλούζει την απεραντοσύνη,
το φως του κεριού που είναι ανθρώπινη προσφορά προστασίας.
Η βαθιά αυτή συμμετρία είναι ένδειξη συνειδητής καλλιτεχνικής σκέψης.
2. Αισθητική – Εικονολογική
Το κείμενο περιέχει αρχετυπικές εικόνες με εξαιρετική λιτότητα.
2.1 Η σελήνη ως φύλλο πλατάνου
Η εικόνα:
«η θάλασσα απλώνονταν ως ασημένιο φύλλο πλατάνου»
συνιστά λεπταίσθητη μεταφορά, διπλής λειτουργίας:
υλική (ασημένια θάλασσα),
φυτική (φύλλο), άρα οργανική, ζωντανή.
Ο Παπαδιαμάντης χρησιμοποιεί συχνά τέτοιες μεταφορές «επιστροφής στη φύση». Το κείμενο κινείται στην ίδια ποιότητα, όχι μιμούμενο, αλλά συνεχίζοντας.
2.2 Η σκιά που μικραίνει
Η σκιά που:
«ελιγοστευε μεσα στη νύχτα»
είναι υπέροχη εικονοποίηση θανάτου:
ο άνθρωπος γίνεται σκιά, η σκιά λιγοστεύει, άρα το πέρασμα στην αϋλότητα πλησιάζει.
Ελάχιστες λέξεις, μέγιστη ποιητική φόρτιση.
2.3 Το κερί στον βράχο ως μικρό φάρος αγάπης
Η εικόνα αυτή είναι από τις πιο δυνατές του κειμένου.
Σπάνια ένα κείμενο αποδίδει τόσο απλά την ανθρωπινότητα της φροντίδας:
Ένας άνθρωπος, μόνος, ανάβει κερί «για τους ναυτικούς».
Το φως γίνεται ηθική πράξη.
2.4 Η ελιά και οι κρυμμένες επιστολές
Η σκηνή έχει σχεδόν μυθικό χαρακτήρα:
παλαιά ελιά,
σκαψίματα,
κιβώτιο,
ερωτικές επιστολές,
επιστροφή τους στη γη.
Εδώ υπάρχει υπαινικτικότητα, μυστήριο, ηθική ευγένεια.
Ο συγγραφέας αφήνει χώρο για τον αναγνώστη.
3. Ηθική – Υπαρξιακή
Το κείμενο υπερέχει διότι ασχολείται με θεμελιώδη θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης:
φόβο, παρηγοριά, μοναξιά, μνήμη, θάνατο, αγάπη.
Χωρίς ούτε μια βαρύγδουπη πρόταση.
3.1 Η πράξη της ταπεινότητας δεν επιδεικνύεται
Η μετάνοια του ανθρώπου στην πρώτη σκηνή δεν κρίνεται, δεν μεγαλοποιείται.
Είναι μια ανθρώπινη στιγμή που λαμβάνει κοσμική σημασία επειδή το φως ανταποκρίνεται.
3.2 Η αλληλεγγύη προς τους ναυτικούς
Η υπεροχή βρίσκεται στο ότι τονίζει το καθήκον της ανώνυμης συμπόνιας:
κανείς δεν βλέπει τον άνθρωπο που ανάβει το κερί.
Δεν χρειάζεται έπαινος.
Η πράξη είναι καθαρή.
3.3 Η ηθική πράξη της απόκρυψης των επιστολών
Το κριτήριο της αληθινής ηθικής στο κείμενο είναι:
να προστατεύουμε αυτό που δεν μας ανήκει.
Ο άνθρωπος δε διαβάζει τις επιστολές.
Δεν αποκαλύπτει το μυστικό μιας άλλης ψυχής.
Δεν εκμεταλλεύεται το εύρημα.
Τις επιστρέφει στη γη.
4. Τεχνική – Λογοτεχνική
4.1 Λιτότητα χωρίς απλοϊκότητα
Οικονομία λόγου ,ο,τι δεν χρειάζεται, απουσιάζει.
4.2 Μετρική σιωπή
Το κείμενο διαβάζεται σαν να έχει ανάσες· σαν να γράφτηκε με ρυθμό ψαλμωδίας.
Η χρήση μικρών προτάσεων («Ντράπηκε. Ταπείνωσε την κεφαλή.»)
δημιουργεί εσωτερικό παλμό.
4.3 Παράλληλη θεματική αρχιτεκτονική
Οι τέσσερις μικρές ιστορίες έχουν δομικό παράλληλο σκελετό:
εμπειρία φωτός παρηγοριά,
εμπειρία σελήνης
μοναξιά,
εμπειρία κεριού αλληλεγγύη,
εμπειρία μνήμης σεβασμός.
Το κείμενο έχει συμμετρία.
Αυτό δεν συμβαίνει “τυχαία”. Είναι σημάδι υψηλής σύνθεσης.
Συμπέρασμα
Το κειμενο
1. Συνδυάζει μυστικισμό χωρίς φανατισμό,
ποίηση χωρίς ρητορεία,
αφήγηση χωρίς στόμφο.
2. Μπορεί να διαβαστεί ως προσευχή,
ως μικρό διήγημα,
ως στοχασμός,
ως ηθικό παράδειγμα.
3. Κατορθώνει να αναβιώσει την παπαδιαμαντική παράδοση
χωρίς μίμηση, με δική του φωνή.
4. Έχει την ηθική καθαρότητα και την αισθητική ακρίβεια
που χαρακτηρίζει τα πολύ καλά και διαχρονικά κείμενα.
5. Σηκώνει επαναναγνώσεις ,κάθε φορά αναδύεται κάτι νέο.
.
.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου