.
.
ΜΑΧΑΙΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑΙ
χ.ν.κουβελης
ΜΑΧΑΙΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑΙ
ΤΑ ΦΟΡΤΗΓΑ ΤΗΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ-χ.ν.κουβελης
[Απο μαρτυριες,Μιχαλης Μιλιος Κολοβος Θεοφιλης,91 χρ,
στη παρεα ηταν και ο Χαριλαος Μακρυπιδης 91 χρ,και ο Τακης Μπουρχας 79 χρ,
η συζητηση ητανε ζωντανη ]
πρωτα ητανε τα καρα,το 1925 με 26 οι Κολοβαιοι,ο Γιαννης Θεοφιλης,αγορασε ενα Σεβρολετ
κι αργοτερα το 1930 ενα Φορντ,οι Καρελακεοι,ο Θοδωρος Καρελακης,ειχε ενα Φορντ και μετα αγορασε ενα Ρεπουμπλικ,τριων τεταρτων ητανε,μικρα,μη φανταστεις,
εναμισυ τονο,οδηγος στους Κολοβαιους ητανε ο Κωστας Κολοβος Θεοφιλης κι ο
γιος του ο Γακιας,στους Καρελακεους ο Λιας Καρελακης κι ο Κωτσος Πλιατσικας,ειχανε
για βοηθο τον Θοδωρο Ντριβα απ'τη Καντηλα,αυτος παντρευτηκε αδερφη του Μητσου
Ταρκαζη Παπατρεχα,τοτε δρομοι δεν υπηρχανε,στην Αθηνα δεν μπορουσες να πας,εδω
γυρω γυριζανε,Αετο δεν πηγαινες,Σκουρτου πηγαινες και δεν πηγαινες,στο Προδρομο
Αγραμπελο δεν σκαρφαλωνες γλυστραγες,αλλα ητανε το λιμανι του Αστακου,αυτο
τροφοδοταγε το Ξηρομερο μεχρι Κατουνα,ουτε Αγρινιο ουτε Αμφιλοχια,μια δυο φορες
τη βδομαδα περναγε καραβι,Πρεβεζα-Αστακος-Πατρα,ητανε και δυο καικια,ενα του
Τριλιβα,[του Τριλιβα πηγαινε και στο Βαλτι στο Φραξο,η Τιριτομπα],
[ο Κωτσος Στρατος και αλλοι πηγαινανε καθε μερα με μπλαρια αλογα στο ποταμι στη
περαταρια στο Αγγελοκαστρο κι αγοραζαν απ'τους μαυραγοριτες],
'αυτα ητανε στο πολεμο,εμεις λεμε πριν το πολεμο',
στο λιμανι του Αστακου τα φορτηγα μετεφεραν πραματειες,ζωα,γελαδια,περα στο μολο
τα κρεμαγαν και τα φορτωναν στο καραβι,αλλος πορος για Πατρα Πειραια δεν υπηρχε,
το φορτηγο επαιρνε 4-5 γελαδια,παραπαν' δεν επαιρνε,προβατα 15 με 20,ο Αστακος
τοτε ειχε δυνατους εμπορους,τον Μακρη,τους Κατσαμπρεους,τον Μανιωτη,τον
Καρασεβδα,
στη κατοχη,στο πολεμο,41-44,αλλαξαν τα πραματα,τα αυτοκινητα οπως τα μπλαρια
τα αλογα τα επιταξαν και τα πηραν,μετα το πολεμο μας εδωσαν αποζημιωσεις,απο
τους Ιταλους,δεν ξερω,λεγομασταν πληγεντες,μας εδωσαν τα Τζειμς,GMC, General Motors Company),αυτα ηταν πολεμικης προελευσης,
τοτε,πριν τον πολεμο,δεν υπηρχαν πουλμαν,τη συγκοινωνια την εκαναν τα φορτηγα,
δυο σανιδες στη κατροτσα σαν καθισμα,μια σκαλα απο πισω ν'ανεβαινουν και μια τεντα
απο πανω να μην βρεχεσαι,ειχε συγκοινωνια καθε μερα Αστακο Αγρινιο,ο Κατοσταρας
απ'τον Αστακο,
τοτε τα φορτηγα ητανε δυο σκαλες,αυτα που φορτωναν κι αυτα που εκαναν τη συγκοινω-
νια,φορτηγα για συγκοινωνια ειχανε ο Παστρικος απ'τη Κατουνα,ο Σουφρας απ' την Παπαδατου,
ο Σκαρλιγκος απ' τη Μαχαλα,ο Κατοσταρας απ΄τον Αστακο,
τοτε ειχανε και τα φορτοταξι,φορτοταξι εδω στη Μαχαιρα ειχε ο Χρηστος Στρατος,
φορταξι ειχε κι ο Χηρας απ'τον Προδρομο ,ο Μπουκοβαλας,το φορτοταξι ητανε κλειστο αμαξι,
με φτερα,με τζαμακια,2,3,6,8 καθισματα,
τα φορτηγα δουλεψανε στο χτισμο της εκκλησιας,τον Αη Γιωργη,περιπου 1930-1935,στα σπιτια,επισης στις πυρημες που χτιστηκαν,με το σχεδιο Μαρσαλ,1946,48,κουβαλαγαν πετρες
απ'το Λυκοδοντι,κι αμμο,τοτε για αμμο εσκαβαν στα χωραφια και κοσκιναγαν το χωμο,
δεν ειχανε αμμο απ'το ποταμι,
'εγω ανεβηκα στο φορτηγο το 1948,ειχα αριθμο 75.000,οι οδηγοι δεν ειχανε φτασει
100.000,ημουνα 19-20 χρονων,γεννηθηκα το 1928,δουλευα Αγρινιο Αθηνα 8,10 ωρες,
παλιοδρομος,
πριν δεν πηγαιναν με φερυ μποτ,πηγαινε απο πανω,Αραχωβα Λιβαδια να πεσ' κατω,
τα φερυ μποτ απο το '45 τα'βαλαν'
φορτηγο Καρελακεων,στη φωτογραφια[δεξια μπροστα] ο Βαγγελης Καρελακης
φορτηγο Καρελακεων στην Αθηνα
στη παρεα [τριτος προς τα δεξια]ο Βαγγελης Καρελακης και δεξια του ο Κωτσος Πλιατσικας οδηγος των Καρελακεων
.
.
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
[απο μαρτυριες,Χαριλαος Μακρυπιδης 91 χρ,
στη συζητηση ο Τακης Μπουρχας 79 χρ,κι αργοτερα ο Λευτερης Κουβελης 92 χρ]
η μνημη ειναι δυσκολη,αντιστεκεται,δυσκολα,πολυ δυσκολα,τα γεγονοτα αποκαλυπτονται,
ξετρυπωνουν,αλλα οταν θυμουνται και λενε ζωηρευουν,νιωθουν να τα ξαναζουν,τα ξερουν,ειναι μπροστα τους,αναστημενα,ο ενας συμπληρωνει στον αλλον,προσθετει,
τον βοηθα,τον παρασυρει,να θυμηθει,σημαδι πως η μνημη τους ειναι συλλογικη,ζησανε
μαζι,δρασανε μαζι,επομενως και μαζι ανασυρουν τη μνημη
θυμαμαι ειχε ταμπελα ετος ιδρυσεως 1928,τοτε πηγαινανε στο Μεσολογγι και παιρνανε
τα δανεια,δεν ειχε εδω τραπεζα,πηγαινανε με τα ποδια,κοιμοντανε στη Ριγανι,ητανε ο
Θοδωρακης ο Παπατρεχας[που ητανε και γραμματεας χρονια στο χωριο],ο Παπακωστας[Παπατρεχας], επαιρναν τα μπλαρια αλογα,μετα το πολεμο επαιρναν τρακτερ,ο Γραψας[Κωστας Παπατρεχας]ητανε το 55-60,δεν εφτανε η αποθηκη κι ειχανε νοικιασμενο τ'Μακρη τις αποθηκες για καρπους,ο Σωτηρης Σαμαρας ητανε ταμιας αυτος πρωτομοιρασε τις αγροτικες συνταξεις,κι ο Αντρεας Μπουρχας μοιρασε συνταξεις,ο γαλακτομικος ητανε το 55,οι τσοπαναρεοι,ενω ο γεωργικος συνεταιρισμος παλιωτερα,το 1928,ητανε βοηθεια,
εφερναν τα λιπασματα οσο κοστιζαν στον Πειραια,ητανε γραμμενοι μετοχοι,αλλα ηταν και μεμονωμενοι,[στο συνεταιρισμο]εφερναν φασολια,ρυζια,λαδια,ΑΛΦΑ ΚΡΗΤΗΣ,το αλατι τ'αγοραζαν απο το μονοπωλειο στον Αστακο σακουλια,και τα σπιρτα και τα φυλλαδια καπνου απο το μονοπωλειο,ζηταγες αδεια,την υπογραφε η κοινοτητα,15 φυλλαδια,καθε φυλλαδιο ειχε 50 τσιγαροχαρτα,απαγορευονταν αυστηρα να καπνισεις σε αλλο μερος,
εκτος της περιφερειας του χωριου,
[με το μονοπωλειο εισεπρατε το κρατος φορους για να ξεπληρωσει το δανειο που πηρε
το 1897 απ'τους ξενους για να πληρωσει πολεμικη αποζημειωση στη Τουρκια για τον χαμενο ελληνοτουρκικο πολεμο του 1897,αυτο το δανειο ξεπληρωθηκε μετα απο 50 χρονια,το 1956],
ο συνεταιρισμος εφαιρνε και φυτοφαρμακα,αντρακολ,καλαμποκι,λιπασματα,
η μικρη αποθηκη,προς το μερος του Κωστα Γερογιαννη,χτιστηκε το 62,απο τον Λαζο Δεδε,
η μεγαλη αποθηκη,αυτη που τωρα ειναι το ποτοποιειο του Θοδωρου Στρατου,χτιστηκε
το '67,ηρθανε χτιστες απ΄την Αθηνα,μαστορας ητανε ο Ζουλας,
οσοι ητανε γραμμενοι ειχανε μεριδα,ξεκινησε απο 80 δρχ,ακριβα τοτε τα λεφτα,να'χεις
μετοχη,ητανε κεφαλαιο δεν χανονταν,εγινε 120 δρχ κι εφτασε 3-4 χιλιαδες,αν ηθελες να
φυγεις επαιρνες τη μεριδα σου,
υπηρχε κατασταση,κτηματολογιο,ειχε καθε ενας τη καρτελα του,στη Τραπεζα,ποσα
χωραφια,τοσα λιπασματα θελει,αναλογα,στα καπνα ,στα σπαρτα επιχωσεως επιφανειας,
υπηρχε Αγροτικη Πιστη,οποιος ηθελε δανειο εκανε τα χαρτια του,εγκρινονταν και το'παιρνε,οριζανε και καποιους να δηλωσουν αν ητανε αξιοπιστος,αυτο μετα απο
διαμαρτυριες καταργηθηκε,
οι γραμμενοι εφτασαν 102,η Χουντα χαρισε οσα δανεια ητανε κατω απο 100.000 δρχ,
ερχοντανε ενας λογιστης,Λυσιμαχο Παππα τον λεγανε απο το Στρογγυλοβουνι,και τακτοποιουσε τα χαρτια,τα λογιστικα,ο εποπτης Συνεταιρισμων ενας Κερκυραιος Σπυρος
Κενδρονας ερχοντανε συχνα μ'ενα μοτοσακο για ελεγχο,
μετα το συλλαλητηριο [που εκαναν οι αγροτες,οι καπνοπαραγωγοι στη γεφυρα του Αχελωου,στις 8 Σεπτεμβριου 1962 και σκοτωθηκε ο Δημητριος Βλαχος,24χρ,απ'τη Λεπενου]ηρθε ο Εθνικος Οργανισμος Καπνου να βαθμολογει τα καπνα,και ο Συνεταιρισμος διοριζε ενα μελος του για βαθμολογο,βαθμολογος ειχε μπει ο Γραψας[Κωστας Παπατρεχας],ο Θοδωρακης ο Μπουρχας,ο Χρηστος Βετλαντζας Κουβελης,ο Τακης
Ναουλας Κουβελης,
καθε δυο χρονια γινονταν εκλογες,προεδροι ειχανε μπει ο Γιακωβος Νικητας,ο Λιας Κουτρομανος,ο Γιωργος,ΚουτρομανοςΓΦεγγαρουλης,ο Γιωργος Καρελακης,ο Λαζο
Δεδες,ο Θοδωρακης Μπουρχας,ο Βασιλης Βετλαντζας,με τον Δεδε ταμιας ητανε ο Νικος Μποζωνης,
ο Χαριλαος Μακρυπιδης το 55 ητανε γραμματεας του γαλακτοκομικου συνεταιρισμου,
του γεωργικου ητανε ο Λιας Κουτρομανος κι οταν παρατηθηκε το '57 ανελαβε αυτος μεχρι
το 1989 που πηρε συνταξη
εργατες που δουλεψαν στον Συνεταιρισμο ητανε:ο Γιαννης Μπαλουφας Τζακωστας
μονιμος,ο Χρηστος Γακας Κουβελης,οι Χαβεοι τ'αδελφια ο Νικος κι ο Πιπης Σπυρος
Λιαπης,ο Στρατος Κραγιαννης,ο Κωστας Γερογιαννης,ο Κωστας Περισης Παπατρεχας,
ο Πανος Κονιωσης,ο Παναγιωτης τ'Μητσαρελια
μετα συζητησαν για το δρομο προς Αστακο,που εγινε το 1972,εργολαβος ηταν ο
Χαραλαμπους και ο Βασης απ'τη Κατουνα,μηχανικος ο Χρηστος Μπουρναζος απ'τη
Παπαδατου,τοτε εγινε ο σπαστηρας στα Βαλογρεκα και παιρνανε απο κει αμμο,για
χτισιμο,ο Χρηστος Πρεβεζανος απ'τη Σκουρτου ητανε επιστατης,δεν ματασκαψανε
στα χωραφια να βγαλουν χωμα να το κοσκινισουν,σκαβανε με το κασμα,ολο λακοι ητανε
.
.
.
ΜΑΧΑΙΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑΙ
χ.ν.κουβελης
ΜΑΧΑΙΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑΙ
ΤΑ ΦΟΡΤΗΓΑ ΤΗΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ-χ.ν.κουβελης
[Απο μαρτυριες,Μιχαλης Μιλιος Κολοβος Θεοφιλης,91 χρ,
στη παρεα ηταν και ο Χαριλαος Μακρυπιδης 91 χρ,και ο Τακης Μπουρχας 79 χρ,
η συζητηση ητανε ζωντανη ]
πρωτα ητανε τα καρα,το 1925 με 26 οι Κολοβαιοι,ο Γιαννης Θεοφιλης,αγορασε ενα Σεβρολετ
κι αργοτερα το 1930 ενα Φορντ,οι Καρελακεοι,ο Θοδωρος Καρελακης,ειχε ενα Φορντ και μετα αγορασε ενα Ρεπουμπλικ,τριων τεταρτων ητανε,μικρα,μη φανταστεις,
εναμισυ τονο,οδηγος στους Κολοβαιους ητανε ο Κωστας Κολοβος Θεοφιλης κι ο
γιος του ο Γακιας,στους Καρελακεους ο Λιας Καρελακης κι ο Κωτσος Πλιατσικας,ειχανε
για βοηθο τον Θοδωρο Ντριβα απ'τη Καντηλα,αυτος παντρευτηκε αδερφη του Μητσου
Ταρκαζη Παπατρεχα,τοτε δρομοι δεν υπηρχανε,στην Αθηνα δεν μπορουσες να πας,εδω
γυρω γυριζανε,Αετο δεν πηγαινες,Σκουρτου πηγαινες και δεν πηγαινες,στο Προδρομο
Αγραμπελο δεν σκαρφαλωνες γλυστραγες,αλλα ητανε το λιμανι του Αστακου,αυτο
τροφοδοταγε το Ξηρομερο μεχρι Κατουνα,ουτε Αγρινιο ουτε Αμφιλοχια,μια δυο φορες
τη βδομαδα περναγε καραβι,Πρεβεζα-Αστακος-Πατρα,ητανε και δυο καικια,ενα του
Τριλιβα,[του Τριλιβα πηγαινε και στο Βαλτι στο Φραξο,η Τιριτομπα],
[ο Κωτσος Στρατος και αλλοι πηγαινανε καθε μερα με μπλαρια αλογα στο ποταμι στη
περαταρια στο Αγγελοκαστρο κι αγοραζαν απ'τους μαυραγοριτες],
'αυτα ητανε στο πολεμο,εμεις λεμε πριν το πολεμο',
στο λιμανι του Αστακου τα φορτηγα μετεφεραν πραματειες,ζωα,γελαδια,περα στο μολο
τα κρεμαγαν και τα φορτωναν στο καραβι,αλλος πορος για Πατρα Πειραια δεν υπηρχε,
το φορτηγο επαιρνε 4-5 γελαδια,παραπαν' δεν επαιρνε,προβατα 15 με 20,ο Αστακος
τοτε ειχε δυνατους εμπορους,τον Μακρη,τους Κατσαμπρεους,τον Μανιωτη,τον
Καρασεβδα,
στη κατοχη,στο πολεμο,41-44,αλλαξαν τα πραματα,τα αυτοκινητα οπως τα μπλαρια
τα αλογα τα επιταξαν και τα πηραν,μετα το πολεμο μας εδωσαν αποζημιωσεις,απο
τους Ιταλους,δεν ξερω,λεγομασταν πληγεντες,μας εδωσαν τα Τζειμς,GMC, General Motors Company),αυτα ηταν πολεμικης προελευσης,
τοτε,πριν τον πολεμο,δεν υπηρχαν πουλμαν,τη συγκοινωνια την εκαναν τα φορτηγα,
δυο σανιδες στη κατροτσα σαν καθισμα,μια σκαλα απο πισω ν'ανεβαινουν και μια τεντα
απο πανω να μην βρεχεσαι,ειχε συγκοινωνια καθε μερα Αστακο Αγρινιο,ο Κατοσταρας
απ'τον Αστακο,
τοτε τα φορτηγα ητανε δυο σκαλες,αυτα που φορτωναν κι αυτα που εκαναν τη συγκοινω-
νια,φορτηγα για συγκοινωνια ειχανε ο Παστρικος απ'τη Κατουνα,ο Σουφρας απ' την Παπαδατου,
ο Σκαρλιγκος απ' τη Μαχαλα,ο Κατοσταρας απ΄τον Αστακο,
τοτε ειχανε και τα φορτοταξι,φορτοταξι εδω στη Μαχαιρα ειχε ο Χρηστος Στρατος,
φορταξι ειχε κι ο Χηρας απ'τον Προδρομο ,ο Μπουκοβαλας,το φορτοταξι ητανε κλειστο αμαξι,
με φτερα,με τζαμακια,2,3,6,8 καθισματα,
τα φορτηγα δουλεψανε στο χτισμο της εκκλησιας,τον Αη Γιωργη,περιπου 1930-1935,στα σπιτια,επισης στις πυρημες που χτιστηκαν,με το σχεδιο Μαρσαλ,1946,48,κουβαλαγαν πετρες
απ'το Λυκοδοντι,κι αμμο,τοτε για αμμο εσκαβαν στα χωραφια και κοσκιναγαν το χωμο,
δεν ειχανε αμμο απ'το ποταμι,
'εγω ανεβηκα στο φορτηγο το 1948,ειχα αριθμο 75.000,οι οδηγοι δεν ειχανε φτασει
100.000,ημουνα 19-20 χρονων,γεννηθηκα το 1928,δουλευα Αγρινιο Αθηνα 8,10 ωρες,
παλιοδρομος,
πριν δεν πηγαιναν με φερυ μποτ,πηγαινε απο πανω,Αραχωβα Λιβαδια να πεσ' κατω,
τα φερυ μποτ απο το '45 τα'βαλαν'
φορτηγο Καρελακεων,στη φωτογραφια[δεξια μπροστα] ο Βαγγελης Καρελακης
φορτηγο Καρελακεων στην Αθηνα
στη παρεα [τριτος προς τα δεξια]ο Βαγγελης Καρελακης και δεξια του ο Κωτσος Πλιατσικας οδηγος των Καρελακεων
.
.
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
[απο μαρτυριες,Χαριλαος Μακρυπιδης 91 χρ,
στη συζητηση ο Τακης Μπουρχας 79 χρ,κι αργοτερα ο Λευτερης Κουβελης 92 χρ]
η μνημη ειναι δυσκολη,αντιστεκεται,δυσκολα,πολυ δυσκολα,τα γεγονοτα αποκαλυπτονται,
ξετρυπωνουν,αλλα οταν θυμουνται και λενε ζωηρευουν,νιωθουν να τα ξαναζουν,τα ξερουν,ειναι μπροστα τους,αναστημενα,ο ενας συμπληρωνει στον αλλον,προσθετει,
τον βοηθα,τον παρασυρει,να θυμηθει,σημαδι πως η μνημη τους ειναι συλλογικη,ζησανε
μαζι,δρασανε μαζι,επομενως και μαζι ανασυρουν τη μνημη
θυμαμαι ειχε ταμπελα ετος ιδρυσεως 1928,τοτε πηγαινανε στο Μεσολογγι και παιρνανε
τα δανεια,δεν ειχε εδω τραπεζα,πηγαινανε με τα ποδια,κοιμοντανε στη Ριγανι,ητανε ο
Θοδωρακης ο Παπατρεχας[που ητανε και γραμματεας χρονια στο χωριο],ο Παπακωστας[Παπατρεχας], επαιρναν τα μπλαρια αλογα,μετα το πολεμο επαιρναν τρακτερ,ο Γραψας[Κωστας Παπατρεχας]ητανε το 55-60,δεν εφτανε η αποθηκη κι ειχανε νοικιασμενο τ'Μακρη τις αποθηκες για καρπους,ο Σωτηρης Σαμαρας ητανε ταμιας αυτος πρωτομοιρασε τις αγροτικες συνταξεις,κι ο Αντρεας Μπουρχας μοιρασε συνταξεις,ο γαλακτομικος ητανε το 55,οι τσοπαναρεοι,ενω ο γεωργικος συνεταιρισμος παλιωτερα,το 1928,ητανε βοηθεια,
εφερναν τα λιπασματα οσο κοστιζαν στον Πειραια,ητανε γραμμενοι μετοχοι,αλλα ηταν και μεμονωμενοι,[στο συνεταιρισμο]εφερναν φασολια,ρυζια,λαδια,ΑΛΦΑ ΚΡΗΤΗΣ,το αλατι τ'αγοραζαν απο το μονοπωλειο στον Αστακο σακουλια,και τα σπιρτα και τα φυλλαδια καπνου απο το μονοπωλειο,ζηταγες αδεια,την υπογραφε η κοινοτητα,15 φυλλαδια,καθε φυλλαδιο ειχε 50 τσιγαροχαρτα,απαγορευονταν αυστηρα να καπνισεις σε αλλο μερος,
εκτος της περιφερειας του χωριου,
[με το μονοπωλειο εισεπρατε το κρατος φορους για να ξεπληρωσει το δανειο που πηρε
το 1897 απ'τους ξενους για να πληρωσει πολεμικη αποζημειωση στη Τουρκια για τον χαμενο ελληνοτουρκικο πολεμο του 1897,αυτο το δανειο ξεπληρωθηκε μετα απο 50 χρονια,το 1956],
ο συνεταιρισμος εφαιρνε και φυτοφαρμακα,αντρακολ,καλαμποκι,λιπασματα,
η μικρη αποθηκη,προς το μερος του Κωστα Γερογιαννη,χτιστηκε το 62,απο τον Λαζο Δεδε,
η μεγαλη αποθηκη,αυτη που τωρα ειναι το ποτοποιειο του Θοδωρου Στρατου,χτιστηκε
το '67,ηρθανε χτιστες απ΄την Αθηνα,μαστορας ητανε ο Ζουλας,
οσοι ητανε γραμμενοι ειχανε μεριδα,ξεκινησε απο 80 δρχ,ακριβα τοτε τα λεφτα,να'χεις
μετοχη,ητανε κεφαλαιο δεν χανονταν,εγινε 120 δρχ κι εφτασε 3-4 χιλιαδες,αν ηθελες να
φυγεις επαιρνες τη μεριδα σου,
υπηρχε κατασταση,κτηματολογιο,ειχε καθε ενας τη καρτελα του,στη Τραπεζα,ποσα
χωραφια,τοσα λιπασματα θελει,αναλογα,στα καπνα ,στα σπαρτα επιχωσεως επιφανειας,
υπηρχε Αγροτικη Πιστη,οποιος ηθελε δανειο εκανε τα χαρτια του,εγκρινονταν και το'παιρνε,οριζανε και καποιους να δηλωσουν αν ητανε αξιοπιστος,αυτο μετα απο
διαμαρτυριες καταργηθηκε,
οι γραμμενοι εφτασαν 102,η Χουντα χαρισε οσα δανεια ητανε κατω απο 100.000 δρχ,
ερχοντανε ενας λογιστης,Λυσιμαχο Παππα τον λεγανε απο το Στρογγυλοβουνι,και τακτοποιουσε τα χαρτια,τα λογιστικα,ο εποπτης Συνεταιρισμων ενας Κερκυραιος Σπυρος
Κενδρονας ερχοντανε συχνα μ'ενα μοτοσακο για ελεγχο,
μετα το συλλαλητηριο [που εκαναν οι αγροτες,οι καπνοπαραγωγοι στη γεφυρα του Αχελωου,στις 8 Σεπτεμβριου 1962 και σκοτωθηκε ο Δημητριος Βλαχος,24χρ,απ'τη Λεπενου]ηρθε ο Εθνικος Οργανισμος Καπνου να βαθμολογει τα καπνα,και ο Συνεταιρισμος διοριζε ενα μελος του για βαθμολογο,βαθμολογος ειχε μπει ο Γραψας[Κωστας Παπατρεχας],ο Θοδωρακης ο Μπουρχας,ο Χρηστος Βετλαντζας Κουβελης,ο Τακης
Ναουλας Κουβελης,
καθε δυο χρονια γινονταν εκλογες,προεδροι ειχανε μπει ο Γιακωβος Νικητας,ο Λιας Κουτρομανος,ο Γιωργος,ΚουτρομανοςΓΦεγγαρουλης,ο Γιωργος Καρελακης,ο Λαζο
Δεδες,ο Θοδωρακης Μπουρχας,ο Βασιλης Βετλαντζας,με τον Δεδε ταμιας ητανε ο Νικος Μποζωνης,
ο Χαριλαος Μακρυπιδης το 55 ητανε γραμματεας του γαλακτοκομικου συνεταιρισμου,
του γεωργικου ητανε ο Λιας Κουτρομανος κι οταν παρατηθηκε το '57 ανελαβε αυτος μεχρι
το 1989 που πηρε συνταξη
εργατες που δουλεψαν στον Συνεταιρισμο ητανε:ο Γιαννης Μπαλουφας Τζακωστας
μονιμος,ο Χρηστος Γακας Κουβελης,οι Χαβεοι τ'αδελφια ο Νικος κι ο Πιπης Σπυρος
Λιαπης,ο Στρατος Κραγιαννης,ο Κωστας Γερογιαννης,ο Κωστας Περισης Παπατρεχας,
ο Πανος Κονιωσης,ο Παναγιωτης τ'Μητσαρελια
μετα συζητησαν για το δρομο προς Αστακο,που εγινε το 1972,εργολαβος ηταν ο
Χαραλαμπους και ο Βασης απ'τη Κατουνα,μηχανικος ο Χρηστος Μπουρναζος απ'τη
Παπαδατου,τοτε εγινε ο σπαστηρας στα Βαλογρεκα και παιρνανε απο κει αμμο,για
χτισιμο,ο Χρηστος Πρεβεζανος απ'τη Σκουρτου ητανε επιστατης,δεν ματασκαψανε
στα χωραφια να βγαλουν χωμα να το κοσκινισουν,σκαβανε με το κασμα,ολο λακοι ητανε
.
.
Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ,Η ΞΕΝΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΟΙ ΤΗΣ -χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
[απο μαρτυρας]Τακης Μπουρχας 79 χρ
πρωτοπηγα στη Γερμανια το '64,καθησα εναμισυ χρονο σκαρτα,πηγα στ'Αγρινιο στο
Γραφειο Ευρεσεως Εργασιας και γραφτηκα,με στειλανε στην Αθηνα παλι σε γραφειο,
να περασω απο γιατρους,ματια παθολογικα,εκει ερχοντανε γερμανος κι επαιρνε εργατες
οσους ηθελε,1,2,3,5,10,αναλογα,με λεωφορειο ηρθαμε απ'την Αθηνα στη Πατρα και
μπηκαμε στο καραβι,τον Κολοκοτρωνη,να φυγουμε,,ημασταν 760 ατομα χωρις το
πληρωμα,αντρες γυναικες,φυγαμε,ο καιρος ητανε καλος,ηλιος,βαραγε το κλαρινο το
μπουζουκι τραγουδια,χαμος,περασαμε τη Κερκυρα και κατα τις δωδεκα με μια τη νυχτα
χαλασε ο καιρος,βροχη αστραπες,μπουμπουνιζε,γεμισε νερα το καταστρωμα,χωθηκαμε
σαν τα ποντικια κατω,φοβηθηκαμε,ο καπετανιος φωναζε,μη φοβαστε,δεν ειναι τιποτα,
σε πεντε λεπτα θα περασει,ητανε 26 Οκτωβριου,στη γιορτη μου,τελικα φτασαμε στο
Μπριντεζι,στην Ιταλια,εκει ειχανε τα τρενα 24 ωρες απεργια,τι να κανουμε,μας ειχανε
οι γερμανοι γκρουπια,καποτε φυγαμε φτασαμε στη Γερμανια,στο Ανοβερο,εκει μας ειχανε
σπιτι,ρουχα,προκαταβολη,στο δωματιο μεσα μεναμε τεσσερις,εγω και τρεις απ'το
Καραισκακη,καθε πρωι μας επαιρνε ενα πουλμανακι και μας πηγαινε για δουλεια,εκει
ο Ελληνας εκπαιδευε τον Ελληνα να μαθει τη δουλεια,ο Ιταλος τον Ιταλο,ο Ισπανος τον
Ισπανο,επιασα δουλεια στην Κοντινενταλ,στα λαστιχα,εφτιαχνα 300 λαστιχα το
8ωρο,δουλευα στη μηχανη στη πρεσα,το λαστιχο ητανε,να σκεφτεις,οπως ενας διαδρομος
μαζι με πανι,σαν αυτο τ'καπνου,να μην κολλαει,τραβαγες το λαστιχο να τυλιχτει εδω και το
πανι τυλιγονταν σε αλλο καρουλι,οταν σωνονταν το λαστιχο σωνονταν και το πανι,εκοβες το λαστιχο και το κολλαγες,μετα περνουσανε τα συρματα να γινει η ζαντα και με τη πρεσα πιεζανε,βαζανε αλλη λουριδα λαστιχο στη μεση κι αυτο το στελνανε στο φουρνο να γινει το προφιλ,οταν εκανες 300 λαστιχα ερχοντανε ο μαιστρος και σε σταματαγε,να μην
κουραστεις, να'χεις δυναμη την αλλη μερα,300,δεν ηθελε παραπανω,η δουλεια ητανε
ακορντ,ξεκοπη,300 ουτε 1 παραπανω,ειχα και βοηθο,εβγαινε ανετα η δουλεια,ημουνα
24 χρονων δεν καταλαβαινα τιποτα,
καλα περνουσαμε,το Σαββατοκυριακο καθομασταν,εκανα παρεα με αλλα παιδια
Ελληνες,απ'τον Αετο,τη Χρυσοβιτσα,τα Βλυζανα,διασκεδαζαμε,καλα ητανε,
ηρθα στην Ελλαδα τελος του '65,να θερισω,να κατσω κανα 2-3 μηνες και να ξαναγυρισω,
πηρα τα χαρτια μου μαζι να παω μετα στο Αμβουργο που ητανε ο αδερφος μου ο Πανος,
ο Πανος ομως εφυγε,εφερε ενα Οπελ κι ηθελε να το εκτελωνισει για ταξι,τελικα δεν εγινε,
εμενα οι δικοι μου ο αδερφος μου ο Χρηστος και η μανα μου δεν θελανε να ξαναπαω
στη Γερμανια κι οτι χαρτι βρηκανε στη βαλιτζα που'γραφε ξενα το πεταξανε στο φουρνο
και το καψανε,ειχα φερει εκατο χιλιαδες,τοτε αρραβωνιαστηκα τη Βιτωρια ,και σε τρεις
τρεις μηνες παντρευτηκα,εκαμα τη κοπελα που πεθανε 4-5 μηνων μικρη,τη Βασιλικουλα,
μετα εκανα το Γρηγορη και την Αθηνα,το 68-69 εννια μηνες δουλευα στη Ριγανι οικοδομη
στους Π'λεους,τον Χρηστο και τον Νικο Πουλη,ειχαμε νοικιασμενο το σπιτι της Αθηνιας
τ'Μπουρχα,κι αφου με πονεσαν οι πλατες εκανα παλι τα χαρτια ,Αγρινιο Αθηνα,,κι εφυγα
το '69 για Γερμανια με το τρενο,τον καρβουνιαρη,τσαφ τσουφ,μεσα απ'τη Σερβια την
Αυστρια εφτασα στο Μοναχο,
εκει δουλεψα στη Μαν,ημιαξονια τετοια,με το τρυπανι ανοιγαμε τρυπες,εμενα μαζι
με τον Γιαννη Μποζωνη,δουλευαμε μαζι στη Μαν,στο δωματιο μεναμε μαζι με
αλλους,καθησα σχεδον τρια χρονια,απ'το 69 μεχρι το 73,μια φορα μοναχα ηρθα το 72
τα Χριστουγεννα,η γυναινα δεν ηρθε ητανε με τα παιδια,
στο σταθμο του Μοναχου συναντησα τον Τελια [Αριστοτελη] Τοντο θα πηγαινε στο
Αμβουργο,εκει ο σταθμος ειχε 36 γραμμες,που ηθελες να πας,αν δεν ηξερες χανοσουνα,
φωναζανε με τα μεγαφωνα,
πηρα τον Τελια και πηγαμε σ'ενα μπαρ φαγαμε και κουβεντιασαμε,οταν φωναξε για
Αμβουργο τον πηγα στο τρενο κι εφυγε,
[στο Μοναχο το χειμωνα εκανε πολυ κρυο,ητανε στο σπιτι που μενανε μια ηλεκτρικη κουζινα
κι αναβανε τα ματια να ζεσταθουν,ο Γιαννης Μποζωνης καθισε κανα δυο
χρονια κι ηθελε να φυγει,να παει στη γυναικα του,τη Θανασια,και στα παιδια του,ειχε
τρια κοριτσια,τη Ζωη την Αγλαια και την Χαρικλεια,τους ειχε στειλει λεφτα κι αγορασαν
μια εγκυκλοπεδια,'Θησαυρος των Γνωσεων' και μια φορα που ηρθε τους εφερε
τραπεζομαντηλα,πουκαμισα κι ενα φιγουρινι,περιοδικο ραπτικης,]
το 73 γυρισα και δεν ξαναπηγα,με τα λεφτα που εφερα εφτιαξα το σπιτι,αγορασα τρακτερ,
απο γερμανικα λιγα,τσαπατσαλιζα,περασαν και τοσα χρονια,δεν θυμαμαι,
'αιν φλασ μπιρ' ενα μπουκαλι μπιρα,
βασσερ-νερο,μπροτ ψωμι,γκουτεν ταγκ καλημερα,γκουτεν ναχτ καληνυχτα,
βας ναμε πως σε λενε,νιξ φαστειν δεν καταλαβαινω,φαστειν καταλαβαινω,
για για ναι,ναιν οχι,ραους φυγε,γιαβολ ενταξει
στη Γερμανια πηγανε πολλοι Μαχαιριωτες:
[μαρτυρια Βασιλη Παπατρεχα ,Τακη Τριαντη]
ο Τακης Τριαντης,ο Βασιλης Παλιοπανος Παπατρεχας,ο Γιωργος Τοντος,ο Βασιλης
τ'Κωτσοκβελη [Κουβελης],ο Χρηστος Ματσαραγκας Παπασταμος,αυτοι οι 5 ηταν οι πρωτοι
που φυγανε για Γερμανια,το 1961,ηρθε και τους μαζεψε μαζι με αλλους απ'τα γυρω χωρια
καποιος Κορδαλης απ'τον Αστακο,τος ητανε πρακτορας των Αμερικανων,δουλευε για
λογαριασμο ,τους φορτωσε πανω σ'ενα φορτηγο,ο Γιαννης Μπαρμπαρουσης τους φωναζε
'Μην πατε θα σας κανε σαπουνια',τους πηγε στον Αστακο και με το καραβι φτασανε
στην Ιταλια στο Μπριντεζι,τους πηγε ομαδικως στη σειρα,εν-δυο, στο Προξενειο
κι απο κει με το τρενο στο Αμβουργο,εξω απ'το Αμβουργο,στα χωραφια,τους εβαλε μεσα
σε μια τεραστια αιθουσα,ητανε αιθουσα κινηματογραφου,κι εκει με τεμπεσιρι,κιμωλια,
στο πατωμα τους χωρισε που θα κοιμουνται,
στην αρχη δεν πηγανε δουλεια,εκει κοντα ητανε ενας παπας,καλος ανθρωπος,και τους επαιρνε για δουλεια στο κηπο του,να σκαψουν,τους πληρωνε,κρυφα απ'τον Κορδαλη να μην τους τ'αρπαξει,και τους μαθαινε γερμανικα,
μια μερα δυο πηρανε απο πισω δυο γερμανιδες κοπελες,δυσκολα να συνενοηθουν,
οι γερμανιδες τους λεγανε 'καιν τζαιτ'[δεν εχουμε χρονο],στην αρχη νομισανε πως τους
λεγανε να πανε για τσαι,μετα ειπανε' πολιτσαι λενε',φοβηθηκαν και το'βαλαν στα ποδια,
τελικα πιασανε δουλεια στο λιμανι,ξεφορτωνανε μπανανες,κιβωτια με κονσερβες,δεν
ξερανε τι εχουνε μεσα,ανοιξανε μια να φανε κι ειχε καβουρια,την πεταξανε,
κουβαλουσανε και κατι κουτια πολυ βαρια,ειχανε σιδηρομεταλευμα χωμα,ασηκωτα,
αυτος ο Κορδαλης τους φερνονταν ασχημα,σαν σκλαβους τους ειχε,τους επαιρνε
τα λεφτα και τους εδωνε οτι αυτος ηθελε,τους φοβεριζε και καποια φορα χτυπησε
καποιον,οχι Μαχαιριωτη,οι Μαχαιριωτες δεν φοβηθηκαν διαμαρτυρηθηκαν,εγινε
ντορος,μαθευτηκε,ηρθαν δημοσιογραφοι,ρωτησαν,γραψανε οι εφημεριδες ,
τελικα εγινε επεμβαση της αστυνομιας να πιασει τον Κορδαλη,αυτος πηδηξε το παραθυρο
ξεφυγε,τον κυνηγησαν μεσα στη νυχτα στα χωραφια και τον πυροβολησαν,αλλα δεν τον
πετυχαν,απο τοτε αυτος εξαφανιστηκε,ησυχασαν και τους τακτοποιησαν σε δωματια να
ζουν ανθρωπινοτερα,
αλλοι ητανε[και ειναι]:
ο Νικος Παλιοπανος Παπατρεχας με τη γυναικα του Πηνελοπη τ'Βετλαντζα Κουβελη,
κι ο αδερφος του Μπαμπης Οικονομου Παπατρεχας ,
ο Γιαννης Βοτσης και τ'αδερφια του Σταυρουλα,Λενη,Βαγγελης,Μητσος[Ματσολας]
Βοτσης,
ο Χρυσανθος τ'Αγα Παπατρεχας,
ο Τελιας Τοντος και τ'αδερφια του,Λακιας και Παντελης Τοντος,
ο Ηρακλης Κονιωσης του Νικου
ο Αλεξης Παπατρεχας,ο αδερφος του Πλουταρχος Παπατρεχας η γυναικα του Θοδωρα Μπουρχα,και τ'ανηψια του Τακης και Γακιας[Γιωργος]Παπατρεχας,
ο Κωστας τ'Νυσσα Βοτση,
ο Πανουλας τ'Κουτρομανου,
ο Χρηστος Τριαντης του Χριστοφορου,
ο Αντρεας Τριαντης του Βασιλη,η αδερφη του Μαρια Τριαντη ,
ο Παυλος Τριαντης του Κωνσταντινου,
οι αδερφες Μαρια και Αθανασια Τριαντη του Ταξιαρχη,
ο Νικος Τριαντης και η γυναικα του Τζενη,
ο Γιωργος Καρελακης του Βασιλη,
ο Τακης Μπουρχας κι αδερφος του Πανος Μπουρχας με τη γυναικα του Ελπινικη,
ο Γρηγορης Βοτσης με τη γυναικα του Αφροδιτη Λιτσου και τα παιδια τους Πανο Βασιλη
Κωστα Βοτση,
ο Χρηστος τ'Κωτσοκβελη Κουβελης με τη γυναικα και τα παιδια του,
ο Γιωργος Λωλος Μπαρμπαρουσης με τον αδερφο του Λια Μπαρμπαρουση,
ο Μενελαος Πλιατσικας με την αδερφη του Αθηνα Πλιατσικα,
ο Γιαννης Μποζωνης,
ο Τακης Καροτσερης Τζαχρηστας
ο Σπυρος Μπουρχας του Πανου με την οικογενεια του
τ'αδερφια Γιωργος,Πανος και Δημητρης Δρακος του Θωμα
Αλλοι Μαχαιριωτες ξενιτεμενοι σε αλλα μερη της γης:
τ'αδερφια Βασιλης και Σπυρος του Σταυρου Μπιτση Κουβελη με τις οικογενειες τους,
αρχες του 1900 στο Μιτσιγκαν του Σικαγου,
ο Λαζος Λαζαρος Καρκατζουλης Κουβελης στην Αμερικη
ο Σταυρος τ'Δηλαδη Κουβελης στην Αμερικη
ο Ματσολας Τσαμης Γατσελος στη Κουβα
ο Γιωργος Μακρης του Ιωαννη στο Μεξικο,
ο Νικος Στουρναρας τ'Παναη Παπατρεχα στη Γερμανια
ο Λεκος [Αλεξανδρος ]Μπουρχας με τη γυναικα του Αγγελικη
ο Γιωργος Σαμαρας του Σωτηρη με τη γυναικα του Αθανασια στη Νεα Υορκη
τ'αδερφια Παντελης και Κωστας Μπουρχας του Θοδωρακη στην Αυστραλια
ο Νικος Παλιοπανος με τη γυναικα του Πηνελοπη στο Σαν Φρατζισκο Καλιφορνια
ο Μπαμπης Οικονομου Παπατρεχας στην Ζυριχη Ελβετια
ο Αγησιλαος Μακρης του Ευσταθιου κι ο ξαδερφος του Γιαννης Μακρης του Βασιλη
στην Ιταλια
η Μπουλα[Βασιλικη] τ' Χρηστου Βετλαντζα Κουβελη στο Βελγιο με τον αντρα της Γιωργο
τ'αδερφια Χρηστος,Βασιλης και Νικος Μπουρχας του Γρηγοριου στη Νεα Ζηλανδια
τ'αδερφια Γιαννης,Θοδωρος και Γερασιμουλα Τζακωστα του Χαριλαου στην Αυστραλια
ο Νικος Μπακας του Φωτη στη Σουηδια
ο Σπυρος Σαμαρας με τη γυναικα και τα παιδια του Σωτηρη και Δημητρη στην Νεα
Ζηλανδια
.
.
Zeitung Frankfurt Stadt Rundschau ,στην Opernplatz Frankfurt 8 Απριλίου 1968 δύο
Μαχαιριωτες μετανάστες στη Δυτικη Γερμανια ο Νίκος Παπατρέχας και ο Γιάννης
Βότσης διαδηλώνουν για τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ενάντια στη
σκληρότητα των ρατσιστικών διακρισεων
Νικος Παπατρεχας του Παναγιωτου [Γερμανια,1967]
Χρυσανθος Παπατρεχας[δευτερος απο αριστερα],Νικος Παπατρεχας του Παναγιωτου,
Γιωργος Λωλος Μπαρμπαρουσης του Βαγγελακη[Γερμανια]
.
.
Ἀλέξανδρος Ἀλεξανδράκης,Το Επος της Αλβανιας 1940 Αερα
Ἀλέξανδρος Ἀλεξανδράκης,Το Επος της Αλβανιας 1940 Ξαφνικα τη νυχτα
ΜΝΗΜΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠ'ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ [Τελος Απριλιου-Τελος Μαιου 1941]-
χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
στο πολεμο του '40 ο Ξαρχης[Ταξιαρχης] Βοτσης κι ο Μιλτας [Μιλτιαδης]Βοτσης μαζι με
τον Κωτσο Πλιατσικα απ'τη Μαχαιρα κι αλλους απ' τ' αλλα χωρια ητανε στα μεταγωγικα ,
και με τα καρα του Καρελακη μεταφερανε απ'το λιμανι τ'Αστακου τροφιμα στο μετωπο,
στους στρατιωτες που πολεμουσαν στην Αλβανια,ο Ξαρχης κι ο Μιλτας οταν περνουσαν
απ'τη Μαχαιρα αναποδογυριζαν το σατιλι με τον χαλβα,τον εβγαζαν και τον εσκαβαν απο
κατω,αφαιρουσαν χαλβα και τον αφηναν να τον παρουν οι δικοι τους στη Μαχαιρα,η Μιλτενα,
και τον ξαναβαναν παλι στο σατιλι και δεν φαινοντανε τιποτα,ο χαλβας ητανε απειραχτος,
και συνεχιζαν τη πορεια για το μετωπο να παραδωσουν τα τροφιμα στο στρατο που
πολεμουσε,αυτη η μεταγωγη εγινε πολλες φορες,
μια φορα πληροφορηθηκαν οτι θα τους βομπαρδισουν οι Ιταλοι,σταματησαν και
σκορπισαν τα καρα και τ'αλογα ,για να μην ειναι ολα μαζι,καποια να σωθουν,κι αυτοι
τρυπωσαν στις πουρναρες,αν και καποιοι ειπαν να σκαψουν αυλακια και να χωθουν
μεσα,πραγματικα ηρθαν τα βομπαρδιστικα και βομπαρδισαν,σκοτεινιασαν τα παντα,
κολαση,δυνατος βροντος,η γη ετρεμε,πεταχτηκαν ψηλα πετρες και χωματα,το
πουρναροφλο τους στραβωσε,απο θαυμα δεν σκοτωθηκανε,οταν τελειωσε ο βομπαρ-
δισμος και βγηκαν απ'τις πουρναρες ητανε καταμαυροι πατωκορφα απ'τα χωμα,αυτοι
που'χαν πει να σκαψουν τους βλαστημαγαν που δεν τους αφησαν,κανα δυο αλογα
τα'χασαν,
οσο νικαγαν οι Ελληνες τοσο αυτοι πηγαιναν με τα καρα και πιο πανω στο μετωπο
ν'αφησουν τα τροφιμα,
τη τελευταια φορα που πηγαν πανω,ειχε γινει η συνθηκολογηση,[στις 20 Απριλιου 1941
ο αντιστρατηγος Γεωργιος Τσολακογλου συνθηκολογησε με τους Γερμανους κι ο
πολεμος τελειωσε],δεν τους βρηκαν στο μερος που τους περιμεναν να παραλαβουν
τις προμηθειες,καποιοι τους ειπανε πως τελειωσε ο πολεμος,εγινε συνθηκολογηση,
και να γυρισουν,τοτε παρατησαν τα καρα,πηραν τροφιμα,χαλβα,στα σακουλια κι
εφυγαν,απ'το δρομο δεν μπορουσαν να γυρισουν ητανε πιασμενοι απο γερμανους
θα τους σκοτωναν,αλλαξοδρομησαν,χαθηκαν,δεν ηξεραν κατα που να πανε,
καποτε μετα απο μερες εφτασαν σε μια μεγαλη θαλασσα,ετσι νομισαν,αλλα ενας
βαρκαρης που βρηκανε εκει τους ειπε πως ειναι λιμνη,πρεπει να'πεσαν στις Πρεσπες,
δεν ητανε τα Γιαννενα,θα τα γνωριζανε,δεν ειχε χωρια,σπιτια τιποτα,του ειπαν που θελουν
να πανε κι ο βαρκαρης τους ειπε να τους περασει απεναντι,του δωσανε κατι λεφτα που
ειχανε και τροφιμα για πληρωμη, ο καιρος χαλασε οταν ητανε μεσα στη λιμνη,γεμισε
νερα η βαρκα,και βγαζανε τα νερα με τα κρανη απ'τ.βαρκα,τελικα περασαν απεναντι,
ξημερωσε λιακαδα,ηλιος,εκει βρηκανε κατι τενεκεδια κι αναψανε φωτια να ζεστανουν
νερο να ζεματισουν τα ρουχα τους,ητανε γεματα ψειρες,και στο κορμι τους ητανε ψειρες,
ξυνονταν,γεματοι πληγες,εκαναν ετσι το χερι στο σβερκο στη χλαινη και γεμιζε ψειρες,
εκει εκατσαν τρεις μετρες,γιατι δεν τα' πλυναν τα ρουχα ολα μαζι επειδη κρυωνανε,
μετα εφυγαν,πηγαινανε βουνο βουνο να μην πεσουνε σε περιπολο,καποτε σ'ενα
υψωμα,κοντα στη Φιλιππιαδα πεσανε πανω σε γερμανικη περιπολο,ητανε τοσο
εξαθλιωμενοι,κακοκαταντσμενοι,που δεν τους πλησιασαν,τους κραταγαν μακρυα,
ουτε τους ειπανε να πεταξουν τα οπλα,τους πηγανε στο στρατοπεδο κι ενας γερμανος,
ανωτερος,ειχε γαλονια,μ'ενα διαρμηνεα τους ειπε πως θα τους δωσουν ενα χαρτι κι
αυτο να δειχνουν να μην τους πειραξει κανει κι οταν φτασουν στον προορισμο τους
να πανε στην αστυνομια να το δειξουν και να παραδωσουν τα οπλα,
τελικα μετα απο ενα μηνα και παραπανω πορεια απ'το μετωπο εφτασαν στη Μαχαιρα,
πρεπει να'τανε τελος Μαιου του '41 το χωριο ητανε αδειο ,
.
.
Δ
ΟΥΛΕΨΕ ΣΤΟ ΒΑΛΤΟ ΟΛΗ Η ΜΑΧΑΙΡΑ -χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
[απο μαρτυριες,Λαμπρω Τσιντζου 88 χρ]
Αυτα που θυμασαι δεν χρειαζεται να ειναι με τη σειρα,
που δουλεψατε,που καθοσασταν,ποσο σας πληρωνανε,πως ητανε η δουλεια,ποιοι
Μαχαιριωτες ητανε εκει,πως πηγαινατε εκει,τι επιστατες ειχατε,ποιες εποχες πηγαινατε,
ποσα χρονια πηγες,τι γνωρισες εκει,τι ειδες,τι ακουσες εκει,....
Εκπληκτικη η Γοητευτικη Εκφραστικοτητα της Γλωσσας Μας
Ενα ,Ακριβως, Πολυτιμο, Κοινωνιολογικο Και Εργατικης Οικονομιας Ντοκουμεντο-
Μαρτυρια
με Πρωταγωνιστη τους Φτωχους Ανθρωπους-Εργατες της Μαχαιρας
[τοτε ολη η Μαχαιρα δουλεψε στο Βαλτο]
στο Βαλτο ημουνα μικρη αρχικα,[δεν με βανανε για δουλεια,πηγαινα με τη μανα μου,ητανε ολη η Μαχαιρα,τη μανα μου τη λεγανε Γιαννουλα [Πλιατσικα του Παναγιωτη],πριν τον πολεμο,γεννηθηκα το '32,βαζευα μπαμπακακι κουκουλες και το'βαζα μεσα στη σακουλα της μανας μου,αλλα μετα μ'εβαναν και μενα για δουλεια,τωρα η τιμη που παιρναμε ητανε
αρχικα τοτε που δεν πηγαινα ,ημουνα μικρη,στο καλαμποκι δινανε 1 κιλο τη μερα,μετα οταν πηγα εγω εδωναν 5 φραγκα,μετα σιγα σιγα που περαε ο καιρος αυξηθηκε κι εφτασε στα 30,δουλευαμε
ολη τη μερα απ'το πρωι,πριν βγει ο ηλιος,απ'το πρωι μεχρι τ'απογευμα
το βραδι,ολο το καιρο ημασταν εκει,ολους τους μηνες,το χειμωνα μοναχα ερχομασταν,
αυτοι τα'σπερναν και μετα μας τα' δωναν εμας,στους εργατες μας δινανε στρεμματα ,εσυ ο εργατης θα παρεις πεντε στρεματα,εσυ δεκα,αυτο,αλλα μετα δουλευαμε τσι εταιρειας τα μπαμπακια,
βεβαια,
δουλευαμε στο μπαμπακια,στα καρπουζια,στα καναβουρια,στα καλαμποκια,στα σουσαμια,
στα καναβουρια,οσο το ταβανι,τα κοβανε οι αντρες,εμεις το καναμε δεματσουλι,αυτο
που ητανε τα βγει το μαλλι και το ριχναμε σε λουμπες με νερο να μουλιασει,μετα εμεις
οι γυναικες μια απο δω απο κει τα στηναμε μεχρι να στεγνωσνε,μετα τα περαγαμε στις μηχανες,πρωτα πρωτα στο σπαστηρα να σπασουν,γιατι το καναβουρι ητανε τοσο χοντρο,
το κοκκαλο,το καλαμι,η ριζα απαν',μετα το μαζευαμε εκει διπλα κι ειχαμε αλλο σπαστηρα,
αλλο μηχανημα,δηλαδη ητανε ενα μηχανημα απο δω μεχρι περα κει,να καταλαβεις
ητανε τρεις τεσσερες γυναικες απο δω κι αλλες τοσες απο κει,και μεσα ητανε ανεμιστηρες,
το βαζαμε και το καναμε απαν' κατ' για να φευγει το καρυκι αυτα,
μετα το μαζευαμε σ'ενα μερος το βαζαμε στη πρεσα,οχι,σε γελασα,ητανε γραναζια,
για να βγει αυτο καθαρο,ενα αλλο μηχανημα,ειχε γραναζια και τα περαγε,ενας τα περαγε
απο κει,ητανε δυο γραναζια ενα απο'δω κι ενα απο κει,ο ενας εριχνε απο κει κι ο αλλος
απο δω κι οι αλλοι,εμεις,το μαζευαμε,το καθαρο,μετα αυτο το καθαρο το'φκιαχναμε
μπαλες,κι εκει παν' τσ'μπαλες αμα σε πιασει στο'κοψε,
οπως ημασταν μπροστα και πισω μου ητανε μια καραγκουνα,πηρα γω τ'ν αγκαλια
τ'ν εριξα παν' εκει,ριχνει κι η καραγκουνα,αλλα η καραγκουνα δεν προσεξε και τσο'κοψε
το δαχτυλο,παει μεσα στ'μπαλα το δαχτυλο,περα περα,τοτε η καραγκουνα πεφτει απαν'
σε μενα,εγω γιομσα αιμα,πηγανε πρωτα εμενα στο Βαλτι,λιανοπαιδο ημ'τανε εγω,και
μετα τ' καραγκουνα με κομενο το χερι,
περασαμε πολλα,
στο μπαμπακι,ειπα,μας δινανε στους εργατες,ειχε μπαμπακια γιοματο,αλλα δινανε
και στους εργατες,οχι ξεκοπη,μσακο,σου'λεε θελεις να μασεις,επαιρναν,αναλογα
ο εργατης,μετα δουλευαμε στο μπαμπακι της εταιρειας,μαζωναμε μπαμπακι,οσα
κιλα μαζευες,οσο μποργειες και μαζευες,ητανε με το κιλο,οσο εβγαζες,μεχρι το
βραδι,
αρχικα μεναμε σ'ενα σπιτι τεραστιο, ολες οι οικογενειες εκει μεσα,απ'ολουθε,απ' Μαχαιρα,
απ' Αγραμπελο,απ' τ'αυτηνο,αλλα η Μαχαιρα ητανε το παν,δουλεψε
στο Βαλτο ολη η Μαχαιρα ,ητανε ολο το χωριο,και ποιος δεν πηγαινε,εμεις,η θεια μ'
η Χρηστενα,η Γιωργενα,μετα ητανε οι Παπατρεχεοι,ητανε η Λενη η Ραντζου,ητανε
ολο το χωριο,ητανε ο Κωστας ο Καραγιαννης της Βγενας,κι ο Στρατος,
ητανε πολλοι αρχικα,ολοι,Καρκατζλεοι ολοι,αρχικα η Μαχαιρα ειχε το βετο,στο Λεσινι,
κανενας μπορει να μην ειχε δουλεια η Μαχαιρα ειχε,ειμασταν τιμιοι,δουλευαν ολοι
μαζι,η' στα καρπουζια η' στα μπαμπακια στα καναβουρια,αναλογα που πηγαινε ο καθενας,
μονο δεν κοταες να πραξεις ενα βελονι,δουλευαμε στα καρπουζια,εκοβες ενα καρπουζ'
να φας σε διωχνανε,[πως τρωγατε;],ητανε μαγαζια,παιρναμε σαρδελουλες τυρακι ψωμακι,
στο χωραφι το φαι μας ητανε σαρδελες καρπουζια αυτα,τι λες πως τρωγαμε;,δεν ειχαμε
καλοζωια,οτ' ειχε ο καθενας,ελουλες,
η Μαχαιρα ηταν ολοκληρη,η Μπαμπινη δεν ητανε,η Χρυσοβιτσα ητανε,ο Προδρομος οχι
τοσο πολυ,τ'Αγραμπελο ητανε,ο Αστακος ολος
ειχαμε επιστατες,μας παρατηραγαν,αμα τυχαινε κανας καλος επιστατης,ενταξει,καποιοι
δεν ητανε καλλοι,τομαρια,εναν τον λεγανε Τρουπο,αυτος ητανε καλος,αυτος κι εναν αλλο,
Γιαννη τον ελεγαν,δεν τονε θυμαμαι αλλιως,,ξενος ητανε αυτος,, μακρυα απ' παν' ,δεν ξερω απο
που ητανε,επιστατες καλοι,
μια φορα ειχα βγαλει εγω εδω στο χερι,ειχα βγαλει ενα μιξιτ',και πηγα στο Βαλτο φορτωμενη καρβελια,κουρελες αυτα,ε καλα,δεν μποργα να δουλεψω,
[με τι τα πηγες εκει κατω;],στο κεφαλι,[απο δω απ'το χωριο;],αμ τι;,ποδαρατο,
ποδαρατο πηγαιναμε,ποδαρατο και φορτωμενοι,[ειχες παρεα αλλουνους;] ε βεβαια,
με τ'γειτονια μ',με τ' θεια Νυσαινα,με τ'γειτονια μ,και πηγαμε κι ολο το δρομο βογγαα,
κι τ'ν ωρα που πηγα εκει,αμα ειναι καλος επιστατης,ητανε ενας γεροντας,ειχε τρεις
κοπελες,[αυτος ο Γιαννης;]οχι,ο Τρουπος,απ'τ' Κατοχη ητανε αυτος,'τι να σε κανω
μωρ'κοπελα μ' ;σε λυπαμαι',μου'πε,'παρε τ' βαρελα' μου'πε 'και φερε νερο',πηρα τ' βαρελα εγω
κι εφερνα νερο,ποτιζα και τσου' ριχνα π'δουλευαν,τσο'δινα νερακι,με βαρελια,
κουβαλαγαμε νερο και ποτιζαμε τσ'εργατες,δεν μ'εβαλε για δουλεια,πηρα τ'βαρελα,
μεναμε εκει μερα νυχτα,[στο πολεμο πηγατε;],πηγαμε μετα,μας παενε ο Ματσαραγκας
[Νικος Παπασταμος],με τ'αγροτικο,[ειστανε παντρεμενη τοτε εσυ],ναι,[γιατι μο'λεγε
πως πηγε κι ο Σταυρος],
[η Μιλτενα [Αλεξανδρα Βοτση]πηγαινε;],ε καλα,χορευε κιολας,[αντρες ητανε;],αντρες
ουλοι ητανε,ητανε ο Κωτσαλακος[Κωτσακιας Μπαρμπαρουσης,],ο Ζωης ο θ'κος μ'
[Ζωης Πλιατσικας],ητανε,δεν τσι θυμαμαι να στους πω,παντως ολοι ητανε,ολη η Μαχαιρα,
στο Βαλτο δουλεψε ολη η Μαχαιρα εκεια τα χρονια,που μενανε εκει,
[ποτε σταματησατε;],αυτο δεν το θυμαμαι ποια εποχη,[δεν μπερδευοσασταν με τα καπνα;]
οχι,δεν υπηρχανε,δεν βαναμε πολλα καπνα τοτε,[εσεις π' δεν ειχατε βελανιδια πηγαινατε;],
οχι,μετα πιασκανε τα βελανιδια,πριν παντρευτω πηγαινα ολα τα χρονια μ',μετα που
παντρευφτκα πηγα ετσ',με το Ματσαραγκα,[σας παενε και σας εφερνε],μας εφερνε,
[παιρνατε λεφτα;]στην αρχη οχι,σιγα σιγα αυξηθηκε το μεροκαματο,
[τωρα που τα θυμασαι μετα απο τοσα χρονια,καλα ητανε;],καλα,εζγαμε,
[γνωριζοσασταν εκει με τον αλλο το κοσμο;],μ'ολο το κοσμο γνωριζομασταν,
εκει στα σπιτια που καθομασταν κοιμομασταν καταη,αμ τι,ολη η Μαχαιρα και ξενοι
ακομα,[σ'ενα δωματιο],σ'ενα,στρωματσαδα,καθενας στη μονια τ',εδωα ειχα εγω με την
αδερφη μ' παραπερα ειχε αλλος παραπερα ο αλλος,[φαγακι;],αυτα π'σου' πα,επαιρναμε,
[απο τα παιρνατε;],ητανε μαγαζια,[μαγειρευατε εξω;],ναι,εξω,[για ολνους;],οχι ,καθε ενας
το θ'κο τ',[δηλαδη φτιαχνατε διαφορετικα φαγητα;],ναι ναι,[στο Βαλτι αυτα],οχι στο
Βαλτι στο Φραξο,[που'ναι το Φραξο;],το Φραξο ειναι ψηλα εδω που΄ναι ο Αη Δμητρης,
παρακατ' ειναι το Φραξο,και κατ' ειναι τοο Βαλτι,πηγαιναμε με τα ποδαρια κι οταν
γυριζαμε,με το καικι απ' τον Αστακο,[γιατι γυριζατε απ'τον Αστακο;],για το ποδαρατο,
δεν μποργαμε αλλο,
[ποσο επαιρνε αυτο;μπορουσε να παρει και χρονο;],μηνους ολοκληρους,
[για το καναβουρ' μου'πες,πως γινοτανε με τα καρπουζια;],τα καρπουζια τα βγανανε αυτοι,
εκεινοι που νογαγαν,τα΄κοβαν,εμεις τα περναμε και τα πεταγαμε ο ενας με τον αλλον και
τα φορτωναμε,εγω σε σενανε εσυ στον αλλονε ο αλλος στον αλλονε,[ποσο μακρυα;],
μακρυα,ηταν το καικι μακρυα,[στο καικι τα βανατε;],ναι,[και το καναβουρ' στο καικι;],ναι,
[και το μπαμπακι],το μπαμπακι το βαζαμε μεσα τσ'αποθηκες,[δεν φοβοσασταν το καρπουζ'
μη σπασει;],τα ματια σ' τεσσερα,[δεν ητανε βαρια],ητανε τα στρογγυλα,οχι βαρελες,
στρογγυλα,αλλα απαγορευονταν,εστω εσπαε ενα,τα μαζευαμε και το φορτωναμε,αναλογα
τι ειναι να φορτωσει,
στην αρχη ειπαμε καθομασταν σ'αυτο το σπιτι,μετα εφ'γαμε απ'το σπιτι αυτο,και
κατεφκαμε λιγο παρακατ',ητανε δυο δωματια,[εκει ητανε θαλασσα;],οχι δεν ητανε,ητανε παρακατ',οχι δεν ητανε θαλασσα,[επειδη ειπες για καικι],εκει ητανε καναλι,κι ερχοντανε
οσ'απαν' το καναλι,κι ερχοντανε οσ'απαν' το καικι,αλλα ειχανε ενα μηχανημα και το
καθαρ'ζε το καναλι,το καικι παενε μεχρι απαν' τ'Λαμπρα,που ητανε στ' κορφη,πο'βγαινε
το νερο,μετα κατεφκαμε κατ',ειμασταν ουλο Μαχαιριωτες,ειμασταν ποσες οικογενειες,
μεσα σ'ενα σπιτι,ειμασταν εμεις,ο Ζωης,η Βασιλω κι εγω,[αδερφια,παιδια του Πανου και της Γιαννουλας Πλιατσικα],ητανε η Αντριενα [τ'Πλιατσικα],ο Βασιλης,ο Γακιας η Λενη[τα παιδια της],ητανε η Λενη η Ραντζου[Παπατρεχα],ητανε η Κωσταντω[του Γιωργου Πλιατσικα]ο Μενελαος,
η Παναγιω,η Νικη,τα παιδια της,μετα ητανε η Μανικου[η Μαρια Καραμπερη Γεροθοδωρου],ητανε
ο Αντριγακιας Κωστακιωτης,ο Κωτσαλακος[Κωτσος Μπαρμπαρουσης] η μανα του[Ξαντρουλα Αλεξαντρα τ' Βαγγελακη Μπαρμπαρουση ] κι οι αδερφες του Θανασια κι η αλλη[Αλικη],ο Βασιλης Καροτσερης [Τζαχρηστας] ερχοντανε, οχι η οικογενεια,οι Βοτσεοι ολοι,η Σταυρουλα ο Κωστας
η Λενη[αδερφια,παιδια του Νυσσα Βοτση],οι Καραγιαννεοι ερχοντανε ο Στρατος κι ο Κωστας,οι Καρκατζλεοι[Κουβελης],[Μπουρχεοι ητανε;],ητανε Μπουρχεοι, ο Τακης Μπουρχας κι η Γληγορενα[η μανα του,Αρετη του Γληγορη Μπουρχα],ο Χρηστος Κουβελης τ' Τσιλια ητανε,
ο Αντωνης Μαστρολιας[Τζακωστας] πηγαινε κι οι κοπελες εδω,η Αγγελικα κι η Γιωργια[αδερφες του],ο Τελιας[Αριστοτελης]Τοντος,ναι,πηγε,οι Τριαντεοι ουλοι,ουλες οι οικογενειες,
ο Ρεντζος[Χρηστος Τριαντης ],ο Ξαρχης[Ταξιαρχης Τριαντης],ο Πανο[Τριαντης],η Γιωργια
η Μαρια[αδερφες,κορες του Πανου Μπαλουφα Τζακωστα]πηγαινανε,οι Ντουμνεοι[Παπασταμος]
ο Νικος [Ματζικας] κι ο Αλεκος[αδερφια],οι Κονιωσεοι η Γιαννουλα η Λενη[αδερφες,κορες του
Νικου Κονιωση],κι οι Χαβεοι[Λιαπης]κι ο Νικος κι ο Πιπης[Σπυρος][αδερφια],κι η Ρεβεκκα[Χαβα Λιαπη του Νικου Σταθη],ο Παναγιωτης κι ο Λιας Πλιατσικας[αδερφια],ο Χρηστος Πουλης,[η Κατερινη πηγε;]ε καλα,η Κατερινη[Μπαρλα Γκολφη το γενος Τριαντη] ητανε
απ'τα μικρα της χρονια,μαζι ημασταν,δυο χρονια με περαγε εμενα,οι Μακρεοι περα εκει
η Κατινα η Γληγορενα η Αλκηστις[αδερφες,κορες του Γληγορη Μακρη],η Μιλτενα,ε καλα,
[Αλεξανδρα τ'Μιλτιαδη Βοτση]η Ξαρχενα [Πολυξενη τ'Ταξιαρχη Βοτση],ο Γιαννης [Βοτσης]
η Σταυρουλα η Λενη[Βοτση][τα παιδια της Μιλτενας],οι Περισεοι[Παπατρεχας] ο Γιωργος
ο Κωστας[αδερφια],ητανε ο Αγγελος ο Λιτσος,αλλα ητανε κι ο Βασιλης τ'Μπαστονα[τ'Χρηστου Βετλαντζα Κουβελη Μπαστονα],ο Πανος τ'Κωτσοκβελη [Κουβελης] κι η Θανασια πηγε[αδερφη του,τ' Γιαννη Μποζωνη], ο Παναγιωτης τ'Μητσαρελια[Παπατρεχας] δουλεψε,
ητανε ολη η Μαχαιρα σχεδον,
η Μαρια τ' Νασουλα[Κουβελη] πηγε,ο Βησσαρης Τζακωστας και τ'αδερφια του,[Γιαννης
Θοδωρος του Χαριλαου Τζακωστα],ο Γληγορης Βοτσης πηγε,ο Μητρος[ο Μητσακιας]
τ'Αγα [Παπατρεχας] ητανε,ο Βασιλης τ'Αντρια Πλιατσικα και τσιμεντο να'σκαφτε δεν
αποστενε,
[ τωρα πως σταματσατε το Βαλτο;,πηραν ανοδο τα καπνα; παντρευφκατε;]πηραν
αλλοι το Βαλτο,τον περιλαβαν αλλοι,ητανε ο Βελονης,ο Βελονης ητανε ο αρχηγος,
τοτε που'μασταν εμεις δεν ηταν ο Βελονης,αυτος ειχε την εταιρεια,τα'παιρνε ολα,
καρπουζια,ολα,ητανε τι θα πει ο Βελονης,τον εχω δει,αλλα δεν θ'μαμαι απο που
ητανε,την εταιρεια την ειχε ο Βελονης αλλα ειχε και πολλους κουμανταδορους,
[να σε ρωτησω κατι,απο κουνουπια;],κουνουπια δεν ειχε και τοσο πολλα τοτε,
ρεντζ'ανε,
[νερο;]νερο παιρναμε απ'τ'αυλακι,[καλο ξικαλο],α ητανε καλο,[τα ρουχαλακια σας που
τα πλενατε;]εκει,[τουαλετα που κανατε,οπ'να'τανε;]ε καλα
[παντρευτηκαν εκει;]εκει;πως δεν παντρευτηκαν; τεσσερις κοπελες της θειας μ'
τσ' Στεργινας,ο μπαρμπας μου ο Στεργιος [Πλιατσικας]ητανε αδερφος τ'πατερα μ',
ηρθανε απ'το Περδικακι απαν' κι υστερα επιασαν το Βαλτο,κι εμεναν στο Βαλτο,κι
απ' το Βαλτο Πενταλοφο,ειχε τεσσερις κοπελες κι ενα παιδι,και παντρευφκανε μ'αλλους
εργατες,Πενταλοφιοτες,οι τρεις, η μια παντρεφτκε στ' Σκουρτου,η Πολυτιμη.[πηρε τον
Χρηστο Παυλιτσα],και το παιδι απ'τ' Πενταλοφο παντρεφτκε,
ερχομασταν καθε δεκαπεντε για να πλυνουμε,[ποσες μερες καθοσασταν;],εδω;δεν καθο-
μασταν, σκωνομασταν και φευγαμε,την αλλη μερα,[τι κανατε εδω;]πλυνομασταν,την
αλλη μερα παεναμε σν' εκκλησια,
εκει παεναμε σν'εκκλησια οχι συνεχεια ομως,εκει στο Φραξο απεναντι ειναι μοναστηρι,
[η Παναγια η Λεσινιωτισα;],μαλλον,[[η' αυτη που'ναι μεσα στο βραχο;[,η Παναγια η Φανερωμενη]],εκεινη που'ναι μεσ'το βραχο,αλλα δεν παεναμε συχνα σ'αυτη,στην
αλλη που'ναι απο δω τη Λεσινιωτσα,οχι ομως συνεχεια
[εσυ γεννηθηκες το '29;]το '32,με τους γερμανους σταματσαμε να παενουμε,[οι γερμανοι εφυγαν,μετα το '45 ξαναπηγατε εκει;],ξαναπηγαμε,[εσυ παντρεφτκες το '56],το '55,
[δηλαδη μεχρις το '55 εσυ παενες],στο Βαλτο;οχι ακριβως,ειχα κοψει,μας παενε
ο Ματσαραγκας υστερα,δεν επερνε και πολλους,ενω τοτε ηταν πολλοι,μεναμε εκει,
[πεθανε καποιος ανθρωπος εκει;]οχι,πνιγηκανε πολλοι,ντοπιοι πνιγηκανε,παενανε
με τ'βαρκα,και στο ποταμο αυτον π'σ'λεω,το ρυακι αυτο,περαγαμε με βαρκα,[δηλαδη
παενατε με βαρκα,δεν περαγατε,γιατι το ανοιγμα δεν ηταν μεγαλο],ητανε,αρχικα
μεναμε στον Αη Δμητρη,εκει ειχαμε βαρκα,[α ειχε νερα τοτε],ειχε πολλα νερα,μπαινανε
στ'βαρκα και παενανε απεναντι για δουλεια,[στο Φραξο],οχι στον Αη Δμητρη,[αφου στον
Αη Δμητρη ησασταν],στον Αη Δμητρη ημασταν αλλα περναγαμε με βαρκα για να παμε
για δουλεια,[εκει πνιγηκανε ανθρωποι],οχι εκει,παρακατ',εκει με το κουπι πνιγηκανε
τρεις τεσσσεροι,[αντρες γυναικες,τι; ],αντρες,οπως εβαναν το κουπι,κολλαε το κουπι,
και πνιγηκανε,
πνιγηκανε και δυο παιδια απ'τ'Πενταλοφο,δυο παιδακια εκει που βγαινει το νερο
στ'Λάμπρα,π'στου'πα τωρα,[Λάμπρη;],Λαμπρα το λενε,[δηλαδη βγαινει νερο και κανει
τ'αυλακι],ναι,κανει τ'αυλακι,εκει πνιγηκανε δυο παιδακια,πως εκαναν;πεσανε; απ'τ'Πεντα-
λοφο και τα δυο,τωρα συγεννεις;
[δεν μου λες,στη αρχη δινανε 1 κιλο καλαμποκι],στην αρχη,στη μανα μου,εγω επαιρνα
5 φραγκα ,[τα λεφτα ποτε σας τα δινανε;],καθε βδομαδα;[καθε βδομαδα σας δινανε τα λεφτα,
και δουλευατε και τσ' εφτα μερες η' τσ' εξ;],εξ μερες,τη Κυριακη καθομασταν,
[εσενα τα λεφτα ποιος τα'παιρνε και στα μαζευε;εισασταν τρεις εκει περα,ετσι δεν ειναι;],
-δειχνει στο τοιχο τη φωτογραφια του αδελφου της:
'αυτος εκει ο πουτσαρας',λεει
[αυτος γιατι τα'παιρνε;],ητανε αδερφος,
[μεγαλυτερος],ναι
[σας τα'παιρνε και τι τα'κανε;σας τα'δωσε προικα;]τα'τρωε στα κλαρινα,
μας ελεγαν οι Μπολδοφτσιανοι[Πενταλοφιοτες],
[για πες μ',οι αντρες πηγαινανε στ'Μπολδοβιτσα;ανυπαντρος ητανε;]ναι,
μετα παντρεφτκε την Αγαθη ,κι ερχοντανε κι αυτη
[ τελευταια στο Βαλτο δουλεψανε ο Σταυρος κι ο Νωντας Τσιντζος,επισης η Μαριγουλα
και η Σταματω του Γιακωβου Νικητα]
Το Μεγαλο Εγκλημα:
παρ'οτι δουλεψε στο Βαλτο ολη η Μαχαιρα χρονια αποκλειστηκε απο το μοιρασμα του
.
.
[απο μαρτυρας]Τακης Μπουρχας 79 χρ
πρωτοπηγα στη Γερμανια το '64,καθησα εναμισυ χρονο σκαρτα,πηγα στ'Αγρινιο στο
Γραφειο Ευρεσεως Εργασιας και γραφτηκα,με στειλανε στην Αθηνα παλι σε γραφειο,
να περασω απο γιατρους,ματια παθολογικα,εκει ερχοντανε γερμανος κι επαιρνε εργατες
οσους ηθελε,1,2,3,5,10,αναλογα,με λεωφορειο ηρθαμε απ'την Αθηνα στη Πατρα και
μπηκαμε στο καραβι,τον Κολοκοτρωνη,να φυγουμε,,ημασταν 760 ατομα χωρις το
πληρωμα,αντρες γυναικες,φυγαμε,ο καιρος ητανε καλος,ηλιος,βαραγε το κλαρινο το
μπουζουκι τραγουδια,χαμος,περασαμε τη Κερκυρα και κατα τις δωδεκα με μια τη νυχτα
χαλασε ο καιρος,βροχη αστραπες,μπουμπουνιζε,γεμισε νερα το καταστρωμα,χωθηκαμε
σαν τα ποντικια κατω,φοβηθηκαμε,ο καπετανιος φωναζε,μη φοβαστε,δεν ειναι τιποτα,
σε πεντε λεπτα θα περασει,ητανε 26 Οκτωβριου,στη γιορτη μου,τελικα φτασαμε στο
Μπριντεζι,στην Ιταλια,εκει ειχανε τα τρενα 24 ωρες απεργια,τι να κανουμε,μας ειχανε
οι γερμανοι γκρουπια,καποτε φυγαμε φτασαμε στη Γερμανια,στο Ανοβερο,εκει μας ειχανε
σπιτι,ρουχα,προκαταβολη,στο δωματιο μεσα μεναμε τεσσερις,εγω και τρεις απ'το
Καραισκακη,καθε πρωι μας επαιρνε ενα πουλμανακι και μας πηγαινε για δουλεια,εκει
ο Ελληνας εκπαιδευε τον Ελληνα να μαθει τη δουλεια,ο Ιταλος τον Ιταλο,ο Ισπανος τον
Ισπανο,επιασα δουλεια στην Κοντινενταλ,στα λαστιχα,εφτιαχνα 300 λαστιχα το
8ωρο,δουλευα στη μηχανη στη πρεσα,το λαστιχο ητανε,να σκεφτεις,οπως ενας διαδρομος
μαζι με πανι,σαν αυτο τ'καπνου,να μην κολλαει,τραβαγες το λαστιχο να τυλιχτει εδω και το
πανι τυλιγονταν σε αλλο καρουλι,οταν σωνονταν το λαστιχο σωνονταν και το πανι,εκοβες το λαστιχο και το κολλαγες,μετα περνουσανε τα συρματα να γινει η ζαντα και με τη πρεσα πιεζανε,βαζανε αλλη λουριδα λαστιχο στη μεση κι αυτο το στελνανε στο φουρνο να γινει το προφιλ,οταν εκανες 300 λαστιχα ερχοντανε ο μαιστρος και σε σταματαγε,να μην
κουραστεις, να'χεις δυναμη την αλλη μερα,300,δεν ηθελε παραπανω,η δουλεια ητανε
ακορντ,ξεκοπη,300 ουτε 1 παραπανω,ειχα και βοηθο,εβγαινε ανετα η δουλεια,ημουνα
24 χρονων δεν καταλαβαινα τιποτα,
καλα περνουσαμε,το Σαββατοκυριακο καθομασταν,εκανα παρεα με αλλα παιδια
Ελληνες,απ'τον Αετο,τη Χρυσοβιτσα,τα Βλυζανα,διασκεδαζαμε,καλα ητανε,
ηρθα στην Ελλαδα τελος του '65,να θερισω,να κατσω κανα 2-3 μηνες και να ξαναγυρισω,
πηρα τα χαρτια μου μαζι να παω μετα στο Αμβουργο που ητανε ο αδερφος μου ο Πανος,
ο Πανος ομως εφυγε,εφερε ενα Οπελ κι ηθελε να το εκτελωνισει για ταξι,τελικα δεν εγινε,
εμενα οι δικοι μου ο αδερφος μου ο Χρηστος και η μανα μου δεν θελανε να ξαναπαω
στη Γερμανια κι οτι χαρτι βρηκανε στη βαλιτζα που'γραφε ξενα το πεταξανε στο φουρνο
και το καψανε,ειχα φερει εκατο χιλιαδες,τοτε αρραβωνιαστηκα τη Βιτωρια ,και σε τρεις
τρεις μηνες παντρευτηκα,εκαμα τη κοπελα που πεθανε 4-5 μηνων μικρη,τη Βασιλικουλα,
μετα εκανα το Γρηγορη και την Αθηνα,το 68-69 εννια μηνες δουλευα στη Ριγανι οικοδομη
στους Π'λεους,τον Χρηστο και τον Νικο Πουλη,ειχαμε νοικιασμενο το σπιτι της Αθηνιας
τ'Μπουρχα,κι αφου με πονεσαν οι πλατες εκανα παλι τα χαρτια ,Αγρινιο Αθηνα,,κι εφυγα
το '69 για Γερμανια με το τρενο,τον καρβουνιαρη,τσαφ τσουφ,μεσα απ'τη Σερβια την
Αυστρια εφτασα στο Μοναχο,
εκει δουλεψα στη Μαν,ημιαξονια τετοια,με το τρυπανι ανοιγαμε τρυπες,εμενα μαζι
με τον Γιαννη Μποζωνη,δουλευαμε μαζι στη Μαν,στο δωματιο μεναμε μαζι με
αλλους,καθησα σχεδον τρια χρονια,απ'το 69 μεχρι το 73,μια φορα μοναχα ηρθα το 72
τα Χριστουγεννα,η γυναινα δεν ηρθε ητανε με τα παιδια,
στο σταθμο του Μοναχου συναντησα τον Τελια [Αριστοτελη] Τοντο θα πηγαινε στο
Αμβουργο,εκει ο σταθμος ειχε 36 γραμμες,που ηθελες να πας,αν δεν ηξερες χανοσουνα,
φωναζανε με τα μεγαφωνα,
πηρα τον Τελια και πηγαμε σ'ενα μπαρ φαγαμε και κουβεντιασαμε,οταν φωναξε για
Αμβουργο τον πηγα στο τρενο κι εφυγε,
[στο Μοναχο το χειμωνα εκανε πολυ κρυο,ητανε στο σπιτι που μενανε μια ηλεκτρικη κουζινα
κι αναβανε τα ματια να ζεσταθουν,ο Γιαννης Μποζωνης καθισε κανα δυο
χρονια κι ηθελε να φυγει,να παει στη γυναικα του,τη Θανασια,και στα παιδια του,ειχε
τρια κοριτσια,τη Ζωη την Αγλαια και την Χαρικλεια,τους ειχε στειλει λεφτα κι αγορασαν
μια εγκυκλοπεδια,'Θησαυρος των Γνωσεων' και μια φορα που ηρθε τους εφερε
τραπεζομαντηλα,πουκαμισα κι ενα φιγουρινι,περιοδικο ραπτικης,]
το 73 γυρισα και δεν ξαναπηγα,με τα λεφτα που εφερα εφτιαξα το σπιτι,αγορασα τρακτερ,
απο γερμανικα λιγα,τσαπατσαλιζα,περασαν και τοσα χρονια,δεν θυμαμαι,
'αιν φλασ μπιρ' ενα μπουκαλι μπιρα,
βασσερ-νερο,μπροτ ψωμι,γκουτεν ταγκ καλημερα,γκουτεν ναχτ καληνυχτα,
βας ναμε πως σε λενε,νιξ φαστειν δεν καταλαβαινω,φαστειν καταλαβαινω,
για για ναι,ναιν οχι,ραους φυγε,γιαβολ ενταξει
στη Γερμανια πηγανε πολλοι Μαχαιριωτες:
[μαρτυρια Βασιλη Παπατρεχα ,Τακη Τριαντη]
ο Τακης Τριαντης,ο Βασιλης Παλιοπανος Παπατρεχας,ο Γιωργος Τοντος,ο Βασιλης
τ'Κωτσοκβελη [Κουβελης],ο Χρηστος Ματσαραγκας Παπασταμος,αυτοι οι 5 ηταν οι πρωτοι
που φυγανε για Γερμανια,το 1961,ηρθε και τους μαζεψε μαζι με αλλους απ'τα γυρω χωρια
καποιος Κορδαλης απ'τον Αστακο,τος ητανε πρακτορας των Αμερικανων,δουλευε για
λογαριασμο ,τους φορτωσε πανω σ'ενα φορτηγο,ο Γιαννης Μπαρμπαρουσης τους φωναζε
'Μην πατε θα σας κανε σαπουνια',τους πηγε στον Αστακο και με το καραβι φτασανε
στην Ιταλια στο Μπριντεζι,τους πηγε ομαδικως στη σειρα,εν-δυο, στο Προξενειο
κι απο κει με το τρενο στο Αμβουργο,εξω απ'το Αμβουργο,στα χωραφια,τους εβαλε μεσα
σε μια τεραστια αιθουσα,ητανε αιθουσα κινηματογραφου,κι εκει με τεμπεσιρι,κιμωλια,
στο πατωμα τους χωρισε που θα κοιμουνται,
στην αρχη δεν πηγανε δουλεια,εκει κοντα ητανε ενας παπας,καλος ανθρωπος,και τους επαιρνε για δουλεια στο κηπο του,να σκαψουν,τους πληρωνε,κρυφα απ'τον Κορδαλη να μην τους τ'αρπαξει,και τους μαθαινε γερμανικα,
μια μερα δυο πηρανε απο πισω δυο γερμανιδες κοπελες,δυσκολα να συνενοηθουν,
οι γερμανιδες τους λεγανε 'καιν τζαιτ'[δεν εχουμε χρονο],στην αρχη νομισανε πως τους
λεγανε να πανε για τσαι,μετα ειπανε' πολιτσαι λενε',φοβηθηκαν και το'βαλαν στα ποδια,
τελικα πιασανε δουλεια στο λιμανι,ξεφορτωνανε μπανανες,κιβωτια με κονσερβες,δεν
ξερανε τι εχουνε μεσα,ανοιξανε μια να φανε κι ειχε καβουρια,την πεταξανε,
κουβαλουσανε και κατι κουτια πολυ βαρια,ειχανε σιδηρομεταλευμα χωμα,ασηκωτα,
αυτος ο Κορδαλης τους φερνονταν ασχημα,σαν σκλαβους τους ειχε,τους επαιρνε
τα λεφτα και τους εδωνε οτι αυτος ηθελε,τους φοβεριζε και καποια φορα χτυπησε
καποιον,οχι Μαχαιριωτη,οι Μαχαιριωτες δεν φοβηθηκαν διαμαρτυρηθηκαν,εγινε
ντορος,μαθευτηκε,ηρθαν δημοσιογραφοι,ρωτησαν,γραψανε οι εφημεριδες ,
τελικα εγινε επεμβαση της αστυνομιας να πιασει τον Κορδαλη,αυτος πηδηξε το παραθυρο
ξεφυγε,τον κυνηγησαν μεσα στη νυχτα στα χωραφια και τον πυροβολησαν,αλλα δεν τον
πετυχαν,απο τοτε αυτος εξαφανιστηκε,ησυχασαν και τους τακτοποιησαν σε δωματια να
ζουν ανθρωπινοτερα,
αλλοι ητανε[και ειναι]:
ο Νικος Παλιοπανος Παπατρεχας με τη γυναικα του Πηνελοπη τ'Βετλαντζα Κουβελη,
κι ο αδερφος του Μπαμπης Οικονομου Παπατρεχας ,
ο Γιαννης Βοτσης και τ'αδερφια του Σταυρουλα,Λενη,Βαγγελης,Μητσος[Ματσολας]
Βοτσης,
ο Χρυσανθος τ'Αγα Παπατρεχας,
ο Τελιας Τοντος και τ'αδερφια του,Λακιας και Παντελης Τοντος,
ο Ηρακλης Κονιωσης του Νικου
ο Αλεξης Παπατρεχας,ο αδερφος του Πλουταρχος Παπατρεχας η γυναικα του Θοδωρα Μπουρχα,και τ'ανηψια του Τακης και Γακιας[Γιωργος]Παπατρεχας,
ο Κωστας τ'Νυσσα Βοτση,
ο Πανουλας τ'Κουτρομανου,
ο Χρηστος Τριαντης του Χριστοφορου,
ο Αντρεας Τριαντης του Βασιλη,η αδερφη του Μαρια Τριαντη ,
ο Παυλος Τριαντης του Κωνσταντινου,
οι αδερφες Μαρια και Αθανασια Τριαντη του Ταξιαρχη,
ο Νικος Τριαντης και η γυναικα του Τζενη,
ο Γιωργος Καρελακης του Βασιλη,
ο Τακης Μπουρχας κι αδερφος του Πανος Μπουρχας με τη γυναικα του Ελπινικη,
ο Γρηγορης Βοτσης με τη γυναικα του Αφροδιτη Λιτσου και τα παιδια τους Πανο Βασιλη
Κωστα Βοτση,
ο Χρηστος τ'Κωτσοκβελη Κουβελης με τη γυναικα και τα παιδια του,
ο Γιωργος Λωλος Μπαρμπαρουσης με τον αδερφο του Λια Μπαρμπαρουση,
ο Μενελαος Πλιατσικας με την αδερφη του Αθηνα Πλιατσικα,
ο Γιαννης Μποζωνης,
ο Τακης Καροτσερης Τζαχρηστας
ο Σπυρος Μπουρχας του Πανου με την οικογενεια του
τ'αδερφια Γιωργος,Πανος και Δημητρης Δρακος του Θωμα
Αλλοι Μαχαιριωτες ξενιτεμενοι σε αλλα μερη της γης:
τ'αδερφια Βασιλης και Σπυρος του Σταυρου Μπιτση Κουβελη με τις οικογενειες τους,
αρχες του 1900 στο Μιτσιγκαν του Σικαγου,
ο Λαζος Λαζαρος Καρκατζουλης Κουβελης στην Αμερικη
ο Σταυρος τ'Δηλαδη Κουβελης στην Αμερικη
ο Ματσολας Τσαμης Γατσελος στη Κουβα
ο Γιωργος Μακρης του Ιωαννη στο Μεξικο,
ο Νικος Στουρναρας τ'Παναη Παπατρεχα στη Γερμανια
ο Λεκος [Αλεξανδρος ]Μπουρχας με τη γυναικα του Αγγελικη
ο Γιωργος Σαμαρας του Σωτηρη με τη γυναικα του Αθανασια στη Νεα Υορκη
τ'αδερφια Παντελης και Κωστας Μπουρχας του Θοδωρακη στην Αυστραλια
ο Νικος Παλιοπανος με τη γυναικα του Πηνελοπη στο Σαν Φρατζισκο Καλιφορνια
ο Μπαμπης Οικονομου Παπατρεχας στην Ζυριχη Ελβετια
ο Αγησιλαος Μακρης του Ευσταθιου κι ο ξαδερφος του Γιαννης Μακρης του Βασιλη
στην Ιταλια
η Μπουλα[Βασιλικη] τ' Χρηστου Βετλαντζα Κουβελη στο Βελγιο με τον αντρα της Γιωργο
τ'αδερφια Χρηστος,Βασιλης και Νικος Μπουρχας του Γρηγοριου στη Νεα Ζηλανδια
τ'αδερφια Γιαννης,Θοδωρος και Γερασιμουλα Τζακωστα του Χαριλαου στην Αυστραλια
ο Νικος Μπακας του Φωτη στη Σουηδια
ο Σπυρος Σαμαρας με τη γυναικα και τα παιδια του Σωτηρη και Δημητρη στην Νεα
Ζηλανδια
.
.
Zeitung Frankfurt Stadt Rundschau ,στην Opernplatz Frankfurt 8 Απριλίου 1968 δύο
Μαχαιριωτες μετανάστες στη Δυτικη Γερμανια ο Νίκος Παπατρέχας και ο Γιάννης
Βότσης διαδηλώνουν για τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ενάντια στη
σκληρότητα των ρατσιστικών διακρισεων
Νικος Παπατρεχας του Παναγιωτου [Γερμανια,1967]
Χρυσανθος Παπατρεχας[δευτερος απο αριστερα],Νικος Παπατρεχας του Παναγιωτου,
Γιωργος Λωλος Μπαρμπαρουσης του Βαγγελακη[Γερμανια]
.
.
Ἀλέξανδρος Ἀλεξανδράκης,Το Επος της Αλβανιας 1940 Αερα
Ἀλέξανδρος Ἀλεξανδράκης,Το Επος της Αλβανιας 1940 Ξαφνικα τη νυχτα
ΜΝΗΜΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠ'ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ [Τελος Απριλιου-Τελος Μαιου 1941]-
χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
στο πολεμο του '40 ο Ξαρχης[Ταξιαρχης] Βοτσης κι ο Μιλτας [Μιλτιαδης]Βοτσης μαζι με
τον Κωτσο Πλιατσικα απ'τη Μαχαιρα κι αλλους απ' τ' αλλα χωρια ητανε στα μεταγωγικα ,
και με τα καρα του Καρελακη μεταφερανε απ'το λιμανι τ'Αστακου τροφιμα στο μετωπο,
στους στρατιωτες που πολεμουσαν στην Αλβανια,ο Ξαρχης κι ο Μιλτας οταν περνουσαν
απ'τη Μαχαιρα αναποδογυριζαν το σατιλι με τον χαλβα,τον εβγαζαν και τον εσκαβαν απο
κατω,αφαιρουσαν χαλβα και τον αφηναν να τον παρουν οι δικοι τους στη Μαχαιρα,η Μιλτενα,
και τον ξαναβαναν παλι στο σατιλι και δεν φαινοντανε τιποτα,ο χαλβας ητανε απειραχτος,
και συνεχιζαν τη πορεια για το μετωπο να παραδωσουν τα τροφιμα στο στρατο που
πολεμουσε,αυτη η μεταγωγη εγινε πολλες φορες,
μια φορα πληροφορηθηκαν οτι θα τους βομπαρδισουν οι Ιταλοι,σταματησαν και
σκορπισαν τα καρα και τ'αλογα ,για να μην ειναι ολα μαζι,καποια να σωθουν,κι αυτοι
τρυπωσαν στις πουρναρες,αν και καποιοι ειπαν να σκαψουν αυλακια και να χωθουν
μεσα,πραγματικα ηρθαν τα βομπαρδιστικα και βομπαρδισαν,σκοτεινιασαν τα παντα,
κολαση,δυνατος βροντος,η γη ετρεμε,πεταχτηκαν ψηλα πετρες και χωματα,το
πουρναροφλο τους στραβωσε,απο θαυμα δεν σκοτωθηκανε,οταν τελειωσε ο βομπαρ-
δισμος και βγηκαν απ'τις πουρναρες ητανε καταμαυροι πατωκορφα απ'τα χωμα,αυτοι
που'χαν πει να σκαψουν τους βλαστημαγαν που δεν τους αφησαν,κανα δυο αλογα
τα'χασαν,
οσο νικαγαν οι Ελληνες τοσο αυτοι πηγαιναν με τα καρα και πιο πανω στο μετωπο
ν'αφησουν τα τροφιμα,
τη τελευταια φορα που πηγαν πανω,ειχε γινει η συνθηκολογηση,[στις 20 Απριλιου 1941
ο αντιστρατηγος Γεωργιος Τσολακογλου συνθηκολογησε με τους Γερμανους κι ο
πολεμος τελειωσε],δεν τους βρηκαν στο μερος που τους περιμεναν να παραλαβουν
τις προμηθειες,καποιοι τους ειπανε πως τελειωσε ο πολεμος,εγινε συνθηκολογηση,
και να γυρισουν,τοτε παρατησαν τα καρα,πηραν τροφιμα,χαλβα,στα σακουλια κι
εφυγαν,απ'το δρομο δεν μπορουσαν να γυρισουν ητανε πιασμενοι απο γερμανους
θα τους σκοτωναν,αλλαξοδρομησαν,χαθηκαν,δεν ηξεραν κατα που να πανε,
καποτε μετα απο μερες εφτασαν σε μια μεγαλη θαλασσα,ετσι νομισαν,αλλα ενας
βαρκαρης που βρηκανε εκει τους ειπε πως ειναι λιμνη,πρεπει να'πεσαν στις Πρεσπες,
δεν ητανε τα Γιαννενα,θα τα γνωριζανε,δεν ειχε χωρια,σπιτια τιποτα,του ειπαν που θελουν
να πανε κι ο βαρκαρης τους ειπε να τους περασει απεναντι,του δωσανε κατι λεφτα που
ειχανε και τροφιμα για πληρωμη, ο καιρος χαλασε οταν ητανε μεσα στη λιμνη,γεμισε
νερα η βαρκα,και βγαζανε τα νερα με τα κρανη απ'τ.βαρκα,τελικα περασαν απεναντι,
ξημερωσε λιακαδα,ηλιος,εκει βρηκανε κατι τενεκεδια κι αναψανε φωτια να ζεστανουν
νερο να ζεματισουν τα ρουχα τους,ητανε γεματα ψειρες,και στο κορμι τους ητανε ψειρες,
ξυνονταν,γεματοι πληγες,εκαναν ετσι το χερι στο σβερκο στη χλαινη και γεμιζε ψειρες,
εκει εκατσαν τρεις μετρες,γιατι δεν τα' πλυναν τα ρουχα ολα μαζι επειδη κρυωνανε,
μετα εφυγαν,πηγαινανε βουνο βουνο να μην πεσουνε σε περιπολο,καποτε σ'ενα
υψωμα,κοντα στη Φιλιππιαδα πεσανε πανω σε γερμανικη περιπολο,ητανε τοσο
εξαθλιωμενοι,κακοκαταντσμενοι,που δεν τους πλησιασαν,τους κραταγαν μακρυα,
ουτε τους ειπανε να πεταξουν τα οπλα,τους πηγανε στο στρατοπεδο κι ενας γερμανος,
ανωτερος,ειχε γαλονια,μ'ενα διαρμηνεα τους ειπε πως θα τους δωσουν ενα χαρτι κι
αυτο να δειχνουν να μην τους πειραξει κανει κι οταν φτασουν στον προορισμο τους
να πανε στην αστυνομια να το δειξουν και να παραδωσουν τα οπλα,
τελικα μετα απο ενα μηνα και παραπανω πορεια απ'το μετωπο εφτασαν στη Μαχαιρα,
πρεπει να'τανε τελος Μαιου του '41 το χωριο ητανε αδειο ,
.
.
ΟΥΛΕΨΕ ΣΤΟ ΒΑΛΤΟ ΟΛΗ Η ΜΑΧΑΙΡΑ -χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
[απο μαρτυριες,Λαμπρω Τσιντζου 88 χρ]
Αυτα που θυμασαι δεν χρειαζεται να ειναι με τη σειρα,
που δουλεψατε,που καθοσασταν,ποσο σας πληρωνανε,πως ητανε η δουλεια,ποιοι
Μαχαιριωτες ητανε εκει,πως πηγαινατε εκει,τι επιστατες ειχατε,ποιες εποχες πηγαινατε,
ποσα χρονια πηγες,τι γνωρισες εκει,τι ειδες,τι ακουσες εκει,....
Εκπληκτικη η Γοητευτικη Εκφραστικοτητα της Γλωσσας Μας
Ενα ,Ακριβως, Πολυτιμο, Κοινωνιολογικο Και Εργατικης Οικονομιας Ντοκουμεντο-
Μαρτυρια
με Πρωταγωνιστη τους Φτωχους Ανθρωπους-Εργατες της Μαχαιρας
[τοτε ολη η Μαχαιρα δουλεψε στο Βαλτο]
στο Βαλτο ημουνα μικρη αρχικα,[δεν με βανανε για δουλεια,πηγαινα με τη μανα μου,ητανε ολη η Μαχαιρα,τη μανα μου τη λεγανε Γιαννουλα [Πλιατσικα του Παναγιωτη],πριν τον πολεμο,γεννηθηκα το '32,βαζευα μπαμπακακι κουκουλες και το'βαζα μεσα στη σακουλα της μανας μου,αλλα μετα μ'εβαναν και μενα για δουλεια,τωρα η τιμη που παιρναμε ητανε
αρχικα τοτε που δεν πηγαινα ,ημουνα μικρη,στο καλαμποκι δινανε 1 κιλο τη μερα,μετα οταν πηγα εγω εδωναν 5 φραγκα,μετα σιγα σιγα που περαε ο καιρος αυξηθηκε κι εφτασε στα 30,δουλευαμε
ολη τη μερα απ'το πρωι,πριν βγει ο ηλιος,απ'το πρωι μεχρι τ'απογευμα
το βραδι,ολο το καιρο ημασταν εκει,ολους τους μηνες,το χειμωνα μοναχα ερχομασταν,
αυτοι τα'σπερναν και μετα μας τα' δωναν εμας,στους εργατες μας δινανε στρεμματα ,εσυ ο εργατης θα παρεις πεντε στρεματα,εσυ δεκα,αυτο,αλλα μετα δουλευαμε τσι εταιρειας τα μπαμπακια,
βεβαια,
δουλευαμε στο μπαμπακια,στα καρπουζια,στα καναβουρια,στα καλαμποκια,στα σουσαμια,
στα καναβουρια,οσο το ταβανι,τα κοβανε οι αντρες,εμεις το καναμε δεματσουλι,αυτο
που ητανε τα βγει το μαλλι και το ριχναμε σε λουμπες με νερο να μουλιασει,μετα εμεις
οι γυναικες μια απο δω απο κει τα στηναμε μεχρι να στεγνωσνε,μετα τα περαγαμε στις μηχανες,πρωτα πρωτα στο σπαστηρα να σπασουν,γιατι το καναβουρι ητανε τοσο χοντρο,
το κοκκαλο,το καλαμι,η ριζα απαν',μετα το μαζευαμε εκει διπλα κι ειχαμε αλλο σπαστηρα,
αλλο μηχανημα,δηλαδη ητανε ενα μηχανημα απο δω μεχρι περα κει,να καταλαβεις
ητανε τρεις τεσσερες γυναικες απο δω κι αλλες τοσες απο κει,και μεσα ητανε ανεμιστηρες,
το βαζαμε και το καναμε απαν' κατ' για να φευγει το καρυκι αυτα,
μετα το μαζευαμε σ'ενα μερος το βαζαμε στη πρεσα,οχι,σε γελασα,ητανε γραναζια,
για να βγει αυτο καθαρο,ενα αλλο μηχανημα,ειχε γραναζια και τα περαγε,ενας τα περαγε
απο κει,ητανε δυο γραναζια ενα απο'δω κι ενα απο κει,ο ενας εριχνε απο κει κι ο αλλος
απο δω κι οι αλλοι,εμεις,το μαζευαμε,το καθαρο,μετα αυτο το καθαρο το'φκιαχναμε
μπαλες,κι εκει παν' τσ'μπαλες αμα σε πιασει στο'κοψε,
οπως ημασταν μπροστα και πισω μου ητανε μια καραγκουνα,πηρα γω τ'ν αγκαλια
τ'ν εριξα παν' εκει,ριχνει κι η καραγκουνα,αλλα η καραγκουνα δεν προσεξε και τσο'κοψε
το δαχτυλο,παει μεσα στ'μπαλα το δαχτυλο,περα περα,τοτε η καραγκουνα πεφτει απαν'
σε μενα,εγω γιομσα αιμα,πηγανε πρωτα εμενα στο Βαλτι,λιανοπαιδο ημ'τανε εγω,και
μετα τ' καραγκουνα με κομενο το χερι,
περασαμε πολλα,
στο μπαμπακι,ειπα,μας δινανε στους εργατες,ειχε μπαμπακια γιοματο,αλλα δινανε
και στους εργατες,οχι ξεκοπη,μσακο,σου'λεε θελεις να μασεις,επαιρναν,αναλογα
ο εργατης,μετα δουλευαμε στο μπαμπακι της εταιρειας,μαζωναμε μπαμπακι,οσα
κιλα μαζευες,οσο μποργειες και μαζευες,ητανε με το κιλο,οσο εβγαζες,μεχρι το
βραδι,
αρχικα μεναμε σ'ενα σπιτι τεραστιο, ολες οι οικογενειες εκει μεσα,απ'ολουθε,απ' Μαχαιρα,
απ' Αγραμπελο,απ' τ'αυτηνο,αλλα η Μαχαιρα ητανε το παν,δουλεψε
στο Βαλτο ολη η Μαχαιρα ,ητανε ολο το χωριο,και ποιος δεν πηγαινε,εμεις,η θεια μ'
η Χρηστενα,η Γιωργενα,μετα ητανε οι Παπατρεχεοι,ητανε η Λενη η Ραντζου,ητανε
ολο το χωριο,ητανε ο Κωστας ο Καραγιαννης της Βγενας,κι ο Στρατος,
ητανε πολλοι αρχικα,ολοι,Καρκατζλεοι ολοι,αρχικα η Μαχαιρα ειχε το βετο,στο Λεσινι,
κανενας μπορει να μην ειχε δουλεια η Μαχαιρα ειχε,ειμασταν τιμιοι,δουλευαν ολοι
μαζι,η' στα καρπουζια η' στα μπαμπακια στα καναβουρια,αναλογα που πηγαινε ο καθενας,
μονο δεν κοταες να πραξεις ενα βελονι,δουλευαμε στα καρπουζια,εκοβες ενα καρπουζ'
να φας σε διωχνανε,[πως τρωγατε;],ητανε μαγαζια,παιρναμε σαρδελουλες τυρακι ψωμακι,
στο χωραφι το φαι μας ητανε σαρδελες καρπουζια αυτα,τι λες πως τρωγαμε;,δεν ειχαμε
καλοζωια,οτ' ειχε ο καθενας,ελουλες,
η Μαχαιρα ηταν ολοκληρη,η Μπαμπινη δεν ητανε,η Χρυσοβιτσα ητανε,ο Προδρομος οχι
τοσο πολυ,τ'Αγραμπελο ητανε,ο Αστακος ολος
ειχαμε επιστατες,μας παρατηραγαν,αμα τυχαινε κανας καλος επιστατης,ενταξει,καποιοι
δεν ητανε καλλοι,τομαρια,εναν τον λεγανε Τρουπο,αυτος ητανε καλος,αυτος κι εναν αλλο,
Γιαννη τον ελεγαν,δεν τονε θυμαμαι αλλιως,,ξενος ητανε αυτος,, μακρυα απ' παν' ,δεν ξερω απο
που ητανε,επιστατες καλοι,
μια φορα ειχα βγαλει εγω εδω στο χερι,ειχα βγαλει ενα μιξιτ',και πηγα στο Βαλτο φορτωμενη καρβελια,κουρελες αυτα,ε καλα,δεν μποργα να δουλεψω,
[με τι τα πηγες εκει κατω;],στο κεφαλι,[απο δω απ'το χωριο;],αμ τι;,ποδαρατο,
ποδαρατο πηγαιναμε,ποδαρατο και φορτωμενοι,[ειχες παρεα αλλουνους;] ε βεβαια,
με τ'γειτονια μ',με τ' θεια Νυσαινα,με τ'γειτονια μ,και πηγαμε κι ολο το δρομο βογγαα,
κι τ'ν ωρα που πηγα εκει,αμα ειναι καλος επιστατης,ητανε ενας γεροντας,ειχε τρεις
κοπελες,[αυτος ο Γιαννης;]οχι,ο Τρουπος,απ'τ' Κατοχη ητανε αυτος,'τι να σε κανω
μωρ'κοπελα μ' ;σε λυπαμαι',μου'πε,'παρε τ' βαρελα' μου'πε 'και φερε νερο',πηρα τ' βαρελα εγω
κι εφερνα νερο,ποτιζα και τσου' ριχνα π'δουλευαν,τσο'δινα νερακι,με βαρελια,
κουβαλαγαμε νερο και ποτιζαμε τσ'εργατες,δεν μ'εβαλε για δουλεια,πηρα τ'βαρελα,
μεναμε εκει μερα νυχτα,[στο πολεμο πηγατε;],πηγαμε μετα,μας παενε ο Ματσαραγκας
[Νικος Παπασταμος],με τ'αγροτικο,[ειστανε παντρεμενη τοτε εσυ],ναι,[γιατι μο'λεγε
πως πηγε κι ο Σταυρος],
[η Μιλτενα [Αλεξανδρα Βοτση]πηγαινε;],ε καλα,χορευε κιολας,[αντρες ητανε;],αντρες
ουλοι ητανε,ητανε ο Κωτσαλακος[Κωτσακιας Μπαρμπαρουσης,],ο Ζωης ο θ'κος μ'
[Ζωης Πλιατσικας],ητανε,δεν τσι θυμαμαι να στους πω,παντως ολοι ητανε,ολη η Μαχαιρα,
στο Βαλτο δουλεψε ολη η Μαχαιρα εκεια τα χρονια,που μενανε εκει,
[ποτε σταματησατε;],αυτο δεν το θυμαμαι ποια εποχη,[δεν μπερδευοσασταν με τα καπνα;]
οχι,δεν υπηρχανε,δεν βαναμε πολλα καπνα τοτε,[εσεις π' δεν ειχατε βελανιδια πηγαινατε;],
οχι,μετα πιασκανε τα βελανιδια,πριν παντρευτω πηγαινα ολα τα χρονια μ',μετα που
παντρευφτκα πηγα ετσ',με το Ματσαραγκα,[σας παενε και σας εφερνε],μας εφερνε,
[παιρνατε λεφτα;]στην αρχη οχι,σιγα σιγα αυξηθηκε το μεροκαματο,
[τωρα που τα θυμασαι μετα απο τοσα χρονια,καλα ητανε;],καλα,εζγαμε,
[γνωριζοσασταν εκει με τον αλλο το κοσμο;],μ'ολο το κοσμο γνωριζομασταν,
εκει στα σπιτια που καθομασταν κοιμομασταν καταη,αμ τι,ολη η Μαχαιρα και ξενοι
ακομα,[σ'ενα δωματιο],σ'ενα,στρωματσαδα,καθενας στη μονια τ',εδωα ειχα εγω με την
αδερφη μ' παραπερα ειχε αλλος παραπερα ο αλλος,[φαγακι;],αυτα π'σου' πα,επαιρναμε,
[απο τα παιρνατε;],ητανε μαγαζια,[μαγειρευατε εξω;],ναι,εξω,[για ολνους;],οχι ,καθε ενας
το θ'κο τ',[δηλαδη φτιαχνατε διαφορετικα φαγητα;],ναι ναι,[στο Βαλτι αυτα],οχι στο
Βαλτι στο Φραξο,[που'ναι το Φραξο;],το Φραξο ειναι ψηλα εδω που΄ναι ο Αη Δμητρης,
παρακατ' ειναι το Φραξο,και κατ' ειναι τοο Βαλτι,πηγαιναμε με τα ποδαρια κι οταν
γυριζαμε,με το καικι απ' τον Αστακο,[γιατι γυριζατε απ'τον Αστακο;],για το ποδαρατο,
δεν μποργαμε αλλο,
[ποσο επαιρνε αυτο;μπορουσε να παρει και χρονο;],μηνους ολοκληρους,
[για το καναβουρ' μου'πες,πως γινοτανε με τα καρπουζια;],τα καρπουζια τα βγανανε αυτοι,
εκεινοι που νογαγαν,τα΄κοβαν,εμεις τα περναμε και τα πεταγαμε ο ενας με τον αλλον και
τα φορτωναμε,εγω σε σενανε εσυ στον αλλονε ο αλλος στον αλλονε,[ποσο μακρυα;],
μακρυα,ηταν το καικι μακρυα,[στο καικι τα βανατε;],ναι,[και το καναβουρ' στο καικι;],ναι,
[και το μπαμπακι],το μπαμπακι το βαζαμε μεσα τσ'αποθηκες,[δεν φοβοσασταν το καρπουζ'
μη σπασει;],τα ματια σ' τεσσερα,[δεν ητανε βαρια],ητανε τα στρογγυλα,οχι βαρελες,
στρογγυλα,αλλα απαγορευονταν,εστω εσπαε ενα,τα μαζευαμε και το φορτωναμε,αναλογα
τι ειναι να φορτωσει,
στην αρχη ειπαμε καθομασταν σ'αυτο το σπιτι,μετα εφ'γαμε απ'το σπιτι αυτο,και
κατεφκαμε λιγο παρακατ',ητανε δυο δωματια,[εκει ητανε θαλασσα;],οχι δεν ητανε,ητανε παρακατ',οχι δεν ητανε θαλασσα,[επειδη ειπες για καικι],εκει ητανε καναλι,κι ερχοντανε
οσ'απαν' το καναλι,κι ερχοντανε οσ'απαν' το καικι,αλλα ειχανε ενα μηχανημα και το
καθαρ'ζε το καναλι,το καικι παενε μεχρι απαν' τ'Λαμπρα,που ητανε στ' κορφη,πο'βγαινε
το νερο,μετα κατεφκαμε κατ',ειμασταν ουλο Μαχαιριωτες,ειμασταν ποσες οικογενειες,
μεσα σ'ενα σπιτι,ειμασταν εμεις,ο Ζωης,η Βασιλω κι εγω,[αδερφια,παιδια του Πανου και της Γιαννουλας Πλιατσικα],ητανε η Αντριενα [τ'Πλιατσικα],ο Βασιλης,ο Γακιας η Λενη[τα παιδια της],ητανε η Λενη η Ραντζου[Παπατρεχα],ητανε η Κωσταντω[του Γιωργου Πλιατσικα]ο Μενελαος,
η Παναγιω,η Νικη,τα παιδια της,μετα ητανε η Μανικου[η Μαρια Καραμπερη Γεροθοδωρου],ητανε
ο Αντριγακιας Κωστακιωτης,ο Κωτσαλακος[Κωτσος Μπαρμπαρουσης] η μανα του[Ξαντρουλα Αλεξαντρα τ' Βαγγελακη Μπαρμπαρουση ] κι οι αδερφες του Θανασια κι η αλλη[Αλικη],ο Βασιλης Καροτσερης [Τζαχρηστας] ερχοντανε, οχι η οικογενεια,οι Βοτσεοι ολοι,η Σταυρουλα ο Κωστας
η Λενη[αδερφια,παιδια του Νυσσα Βοτση],οι Καραγιαννεοι ερχοντανε ο Στρατος κι ο Κωστας,οι Καρκατζλεοι[Κουβελης],[Μπουρχεοι ητανε;],ητανε Μπουρχεοι, ο Τακης Μπουρχας κι η Γληγορενα[η μανα του,Αρετη του Γληγορη Μπουρχα],ο Χρηστος Κουβελης τ' Τσιλια ητανε,
ο Αντωνης Μαστρολιας[Τζακωστας] πηγαινε κι οι κοπελες εδω,η Αγγελικα κι η Γιωργια[αδερφες του],ο Τελιας[Αριστοτελης]Τοντος,ναι,πηγε,οι Τριαντεοι ουλοι,ουλες οι οικογενειες,
ο Ρεντζος[Χρηστος Τριαντης ],ο Ξαρχης[Ταξιαρχης Τριαντης],ο Πανο[Τριαντης],η Γιωργια
η Μαρια[αδερφες,κορες του Πανου Μπαλουφα Τζακωστα]πηγαινανε,οι Ντουμνεοι[Παπασταμος]
ο Νικος [Ματζικας] κι ο Αλεκος[αδερφια],οι Κονιωσεοι η Γιαννουλα η Λενη[αδερφες,κορες του
Νικου Κονιωση],κι οι Χαβεοι[Λιαπης]κι ο Νικος κι ο Πιπης[Σπυρος][αδερφια],κι η Ρεβεκκα[Χαβα Λιαπη του Νικου Σταθη],ο Παναγιωτης κι ο Λιας Πλιατσικας[αδερφια],ο Χρηστος Πουλης,[η Κατερινη πηγε;]ε καλα,η Κατερινη[Μπαρλα Γκολφη το γενος Τριαντη] ητανε
απ'τα μικρα της χρονια,μαζι ημασταν,δυο χρονια με περαγε εμενα,οι Μακρεοι περα εκει
η Κατινα η Γληγορενα η Αλκηστις[αδερφες,κορες του Γληγορη Μακρη],η Μιλτενα,ε καλα,
[Αλεξανδρα τ'Μιλτιαδη Βοτση]η Ξαρχενα [Πολυξενη τ'Ταξιαρχη Βοτση],ο Γιαννης [Βοτσης]
η Σταυρουλα η Λενη[Βοτση][τα παιδια της Μιλτενας],οι Περισεοι[Παπατρεχας] ο Γιωργος
ο Κωστας[αδερφια],ητανε ο Αγγελος ο Λιτσος,αλλα ητανε κι ο Βασιλης τ'Μπαστονα[τ'Χρηστου Βετλαντζα Κουβελη Μπαστονα],ο Πανος τ'Κωτσοκβελη [Κουβελης] κι η Θανασια πηγε[αδερφη του,τ' Γιαννη Μποζωνη], ο Παναγιωτης τ'Μητσαρελια[Παπατρεχας] δουλεψε,
ητανε ολη η Μαχαιρα σχεδον,
η Μαρια τ' Νασουλα[Κουβελη] πηγε,ο Βησσαρης Τζακωστας και τ'αδερφια του,[Γιαννης
Θοδωρος του Χαριλαου Τζακωστα],ο Γληγορης Βοτσης πηγε,ο Μητρος[ο Μητσακιας]
τ'Αγα [Παπατρεχας] ητανε,ο Βασιλης τ'Αντρια Πλιατσικα και τσιμεντο να'σκαφτε δεν
αποστενε,
[ τωρα πως σταματσατε το Βαλτο;,πηραν ανοδο τα καπνα; παντρευφκατε;]πηραν
αλλοι το Βαλτο,τον περιλαβαν αλλοι,ητανε ο Βελονης,ο Βελονης ητανε ο αρχηγος,
τοτε που'μασταν εμεις δεν ηταν ο Βελονης,αυτος ειχε την εταιρεια,τα'παιρνε ολα,
καρπουζια,ολα,ητανε τι θα πει ο Βελονης,τον εχω δει,αλλα δεν θ'μαμαι απο που
ητανε,την εταιρεια την ειχε ο Βελονης αλλα ειχε και πολλους κουμανταδορους,
[να σε ρωτησω κατι,απο κουνουπια;],κουνουπια δεν ειχε και τοσο πολλα τοτε,
ρεντζ'ανε,
[νερο;]νερο παιρναμε απ'τ'αυλακι,[καλο ξικαλο],α ητανε καλο,[τα ρουχαλακια σας που
τα πλενατε;]εκει,[τουαλετα που κανατε,οπ'να'τανε;]ε καλα
[παντρευτηκαν εκει;]εκει;πως δεν παντρευτηκαν; τεσσερις κοπελες της θειας μ'
τσ' Στεργινας,ο μπαρμπας μου ο Στεργιος [Πλιατσικας]ητανε αδερφος τ'πατερα μ',
ηρθανε απ'το Περδικακι απαν' κι υστερα επιασαν το Βαλτο,κι εμεναν στο Βαλτο,κι
απ' το Βαλτο Πενταλοφο,ειχε τεσσερις κοπελες κι ενα παιδι,και παντρευφκανε μ'αλλους
εργατες,Πενταλοφιοτες,οι τρεις, η μια παντρεφτκε στ' Σκουρτου,η Πολυτιμη.[πηρε τον
Χρηστο Παυλιτσα],και το παιδι απ'τ' Πενταλοφο παντρεφτκε,
ερχομασταν καθε δεκαπεντε για να πλυνουμε,[ποσες μερες καθοσασταν;],εδω;δεν καθο-
μασταν, σκωνομασταν και φευγαμε,την αλλη μερα,[τι κανατε εδω;]πλυνομασταν,την
αλλη μερα παεναμε σν' εκκλησια,
εκει παεναμε σν'εκκλησια οχι συνεχεια ομως,εκει στο Φραξο απεναντι ειναι μοναστηρι,
[η Παναγια η Λεσινιωτισα;],μαλλον,[[η' αυτη που'ναι μεσα στο βραχο;[,η Παναγια η Φανερωμενη]],εκεινη που'ναι μεσ'το βραχο,αλλα δεν παεναμε συχνα σ'αυτη,στην
αλλη που'ναι απο δω τη Λεσινιωτσα,οχι ομως συνεχεια
[εσυ γεννηθηκες το '29;]το '32,με τους γερμανους σταματσαμε να παενουμε,[οι γερμανοι εφυγαν,μετα το '45 ξαναπηγατε εκει;],ξαναπηγαμε,[εσυ παντρεφτκες το '56],το '55,
[δηλαδη μεχρις το '55 εσυ παενες],στο Βαλτο;οχι ακριβως,ειχα κοψει,μας παενε
ο Ματσαραγκας υστερα,δεν επερνε και πολλους,ενω τοτε ηταν πολλοι,μεναμε εκει,
[πεθανε καποιος ανθρωπος εκει;]οχι,πνιγηκανε πολλοι,ντοπιοι πνιγηκανε,παενανε
με τ'βαρκα,και στο ποταμο αυτον π'σ'λεω,το ρυακι αυτο,περαγαμε με βαρκα,[δηλαδη
παενατε με βαρκα,δεν περαγατε,γιατι το ανοιγμα δεν ηταν μεγαλο],ητανε,αρχικα
μεναμε στον Αη Δμητρη,εκει ειχαμε βαρκα,[α ειχε νερα τοτε],ειχε πολλα νερα,μπαινανε
στ'βαρκα και παενανε απεναντι για δουλεια,[στο Φραξο],οχι στον Αη Δμητρη,[αφου στον
Αη Δμητρη ησασταν],στον Αη Δμητρη ημασταν αλλα περναγαμε με βαρκα για να παμε
για δουλεια,[εκει πνιγηκανε ανθρωποι],οχι εκει,παρακατ',εκει με το κουπι πνιγηκανε
τρεις τεσσσεροι,[αντρες γυναικες,τι; ],αντρες,οπως εβαναν το κουπι,κολλαε το κουπι,
και πνιγηκανε,
πνιγηκανε και δυο παιδια απ'τ'Πενταλοφο,δυο παιδακια εκει που βγαινει το νερο
στ'Λάμπρα,π'στου'πα τωρα,[Λάμπρη;],Λαμπρα το λενε,[δηλαδη βγαινει νερο και κανει
τ'αυλακι],ναι,κανει τ'αυλακι,εκει πνιγηκανε δυο παιδακια,πως εκαναν;πεσανε; απ'τ'Πεντα-
λοφο και τα δυο,τωρα συγεννεις;
[δεν μου λες,στη αρχη δινανε 1 κιλο καλαμποκι],στην αρχη,στη μανα μου,εγω επαιρνα
5 φραγκα ,[τα λεφτα ποτε σας τα δινανε;],καθε βδομαδα;[καθε βδομαδα σας δινανε τα λεφτα,
και δουλευατε και τσ' εφτα μερες η' τσ' εξ;],εξ μερες,τη Κυριακη καθομασταν,
[εσενα τα λεφτα ποιος τα'παιρνε και στα μαζευε;εισασταν τρεις εκει περα,ετσι δεν ειναι;],
-δειχνει στο τοιχο τη φωτογραφια του αδελφου της:
'αυτος εκει ο πουτσαρας',λεει
[αυτος γιατι τα'παιρνε;],ητανε αδερφος,
[μεγαλυτερος],ναι
[σας τα'παιρνε και τι τα'κανε;σας τα'δωσε προικα;]τα'τρωε στα κλαρινα,
μας ελεγαν οι Μπολδοφτσιανοι[Πενταλοφιοτες],
[για πες μ',οι αντρες πηγαινανε στ'Μπολδοβιτσα;ανυπαντρος ητανε;]ναι,
μετα παντρεφτκε την Αγαθη ,κι ερχοντανε κι αυτη
[ τελευταια στο Βαλτο δουλεψανε ο Σταυρος κι ο Νωντας Τσιντζος,επισης η Μαριγουλα
και η Σταματω του Γιακωβου Νικητα]
Το Μεγαλο Εγκλημα:
παρ'οτι δουλεψε στο Βαλτο ολη η Μαχαιρα χρονια αποκλειστηκε απο το μοιρασμα του
.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου