LITTERATURE-Υψιπυλη-ΕΝΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙ Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΥΨΙΠΥΛΗ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ- ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis}

.
.
LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-
ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis}
.
.

Υψιπυλη,του Ευριπιδη-2μ χ 3μ-c.n.couvelis χ.ν.κουβελης
.
.
ΕΝΑ  ΠΑΡΑΜΥΘΙ Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΥΨΙΠΥΛΗ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
-χ.ν.κουβελης
.
.
ΕΝΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙ
Τα παλια χρονια σ'ενα νησι ηταν ενας αρχοντας βασιλιας κι
η γυναικα του κι ειχαν μια θυγατερα,τοτε εγινε μια αρρω-
στεια και σ'ολες τις παντρεμενες γυναικες του νησιου μυριζε
ασχημα το σωμα κι οι αντρες τις παρατησαν και πηγαιναν
στο κρεββατι μ'αλλες γυναικες,αυτες οι στεφανωμενες
γυναικες θυμωσαν με τους αντρες και πολυ τους κακοφα-
νηκε κι ηθελαν να εκδικηθουν τους αντρες,τοτε μαζευτηκαν
κρυφα και πηραν την αποφ;αση να σκοτωσουν ολους τους
αντρες,η θυγατερα του βασιλια λυπηθηκε τον πατερα της κι η-
θελε να τον σωσει,τον εκρυψε μεσα σ'ενα πιθαρι κι εκει τον
κραταγε κρυμενο να μην τον βρουν και τον σκοτωσουν,κι
ετσι σωθηκε ο βασιλιας,τους αλλους αντρες τους σκοτωσαν
ολους κι εκεινη την εκαναν βασιλισα τους,κι οταν αραξε στο
λιμανι του νησιου ενα μεγαλο καραβι μ'αντρες πολεμισταδες
που πηγαιναν εκστρατεια σε μια μακρυνη ξενη χωρα,ολες οι
γυναικες πλαγιασαν μαζι τους να κανουν παιδια κι η βασιλισα
πλαγιασε με τον αρχηγο των αντρων,απο'κεινο το σμιξιμο γεν-
νηθηκαν δυο διδυμα παιδια,οταν εφυγαν οι αντρες για την εκ-
στρατεια ο αρχηγος τα πηρε μαζι του τα δυο παιδια,μετα μαθευ-
τηκε σ'ολο το νησι πως η βασιλισα δεν κρατησε τον ορκο της κι
εσωσε τον πατερα της,τον βρηκαν κρυμενον στο πιθαρι και τον
σκοτωσαν,τοτε την εβγαλαν απο βασιλισα  και την εξορισαν,την
επιασε μια συμμορια ανθρωπων και την  πουλησε σκλαβα σ'αλλο
μερος,εκει την πηρε δουλα ο βασιλιας κι η βασιλισα την ειχε τροφο
να μεγαλωσει το παιδι της,και το παιδι ειχε πανω του ενα βαρυ λο-
γο,να μην το αφησει στο χωμα πριν περπατησει γιατι θα πεθανει
αμεσως,κι αυτο,της ειπε η βασιλισα,να το προσεχει πολυ και να'χει
παντα το νου της,να μην ξεχαστει,και μια μερα περασε απο'κεινο τον
τοπο μια μεγαλη στρατεια που την κυβερνουσαν εφτα αρχηγοι,πηγαι-
να σ'εναν αλλο τοπο να πολεμησει ο αδερφος τον αδερφο, κι ειδανε
τη δουλα με το παιδι στην αγκαλια και τη ρωτησαν να τους πει που βρι-
σκεται πηγη με νερο να πιουν να ξεδιψασουν κι εκεινη τους ειπε,και
ξεχαστηκε κι αφησε το παιδι πανω στα χορταρια να παει να τους δειξει
το νερο,κι οταν γυρισε βρηκε το παιδι πεθαμενο ,ο βαρυς λογος βγηκε
αληθινος, το φιδι της πηγης το'φαγε το παιδι,κι ενας απ'τους αρχηγους
σκοτωσε το φιδι που'κανε το κακο,τοτε το'μαθε η βασιλισα πως παει
το παιδι,κι ο βασιλιας ετυχε να λειπει σε κυνηγι,κι η μανα ετρεξε
με κλαματα και δυνατες φωνες στο τοπο που'ταν το παιδι πεθαμε-
νο,και φωναζε να σκοτωσουν τη δουλα ,να μην ζει,γιατι αυτη
εφταιγε για το χαμο του παιδιου της,τοτε αυτος ο αρχηγος που
σκοτωσε το φιδι  ειπε για να παρηγορησει τη μανα να κανουν
αγωνες να τιμησουν τη μνημη του παιδιου και να μην σκοτωσουν
τη δουλα γυναικα,ακουσε η βασιλισα  και συμφωνησε να γινουν
αγωνες,οταν γυρισε ο βασιλιας απ'το κυνηγι κι εμαθε τα γεγο-
νοτα ηθελε να σκοτωσει τη δουλα,να μην την λυπηθει και τοτε
ενας αλλος αρχηγος της στρατειας την εσωσε και δεν την
σκοτωσαν,κα ιμεσα στο στρατο πολεμιστες ηταν και τα διδυμα
παιδια της δουλας,που καποτε ηταν βασιλισα,τα παιδια πηραν
μεροςστους αγωνες,νικησαν στ'αθληματα  κι ακουστηκαν τα ονο-
ματα τους,τ'ακουσε τα ονοματα η μανα η δουλα και καταλαβε πως
αυτα ηταν τα χαμενα παιδια της και πηγε κοντα τους  κι αναγνω-
ριστηκαν τα παιδια με τη μαννα,και την πηραν και γυρισαν πισω
στο νησι τους εκει να ζησουν
κι εζησαν αυτοι καλα κι εμεις ακομα καλυτερα
.
Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Η Υψιπυλη ηταν κορη του βασιλια της Λημνου Θοαντα ,απο την
Κρητη,γιος του Διονυσου και της Αριαδνης,μητερα της ηταν η Μυ-
ρινα,κορη του Κρηθεα βασιλια της Ιωλκου στη Θεσσαλια,κι αγαπου-
σε πολυ τον πατερα της.
Οι γυναικες αμελησαν να κανουν θυσια στη θεα Αφροδιτη κι εκει-
νη τις τιμωρησε να μυριζει ασχημα το σωμα τους,κι οι αντρες πη-
γαιναν στις εταιρες.Τοτε οι γυναικες θυμωσαν κι αποφασισαν να
σφαξουν τους αντρες.Η Υψιπυλη εσωσε το πατερα της,τον εκρυψε
σ'ενα πιθαρι.Οι αλλοι αντρες ολοι σφαχτηκαν και την Υψιπυλη την
εκαναν βασιλισα.
Οταν ηρθαν στο νησι οι Αργοναυτες με τον Ιασονα και τους αλλους
ηρωες,επιτραπηκε οι γυναικες να πανε μαζι τους να κανουν παιδια.
Η Υψιπυλη κοιμηθηκε με τον Ιασονα και γεννησε διδυμα παιδια,τον
Ευνηο και τον Θοαντα.Οταν εφυγαν απ'το νησι οι Αργοναυτες ο Ια-
σονας πηρε τα δυο παιδια μαζι του.
Μαθευτηκε πως η Υψιπυλη ειχε παραβει τον ορκο στις αλλες
γυναικες κι ειχε σωσει τον πατερα της,τον βρηκαν κρυμενον στο πιθαρι
και τον σκοτωσαν,εκεινη την εβγαλαν απο βασιλισα και την εξορισαν
απ'το νησι.Την επιασαν πειρατες και την πουλησαν σκλαβα στον βασι-
λια  της Νεμεας Λυκουργο.Η γυναικα του Ευριδικη την ειχε τρο-
φο τους παιδιου τους Οφελτη.Για τον Οφελτη υπηρχε ενας χρησμος,
 να μην πατησει το χωμα αν πρωτα δεν περπατησει.
Απο τη Νεμεα περασαν  οι Επτα Αργειοι Στρατηγοι να πανε στη Θηβα
να εκδικηθει ο Ετεοκλης τον αδελφο του τον Πολυνεικη,ειπαν στην
σκλαβα να τους δειξει καποια πηγη με νερο να ξεδιψασουν.Εκεινη
αφησε πανω στα χορταρια το παιδι και πηγε να τους δειξει τη πηγη.
Οταν γυρισε βρηκε το παιδι πεθαμενο ,το ειχε φαει  το φιδι της πηγης.
Ο Αμφιαραος,ενας απο τους επτα Αργειους αρχηγους σκοτωσε το φι-
δι.
Η Ευριδικη θυμωσε πολυ για το θανατο του παιδιου της και ζητησε
να πιασουν την Υψιπυλη και να την θανατωσουν.
Ο Αμφιαραος θεωρησε το θανατο του παιδιου κακο οιωνο  για την
εκστρατεια στη Θηβα κι ονομασε το παιδι Αρχεμορο,[Αρχεμορος,αυτος
απο το οποιον αρχιζουν οι δυστυχιες]και προτεινε στην Ευριδικη,ο Λυ-
κουργος ελειπε,να τιμησουν τη μνημη του παιδιου με αγωνες.
Ετσι θεσπισθηκαν οι αγωνες τα Νεμεα.
Ο Λυκουργος οταν γυρισε κι εμαθε τα γεγονοτα επεμενε να σκο-
τωσουν την Υψιπυλη και τοτε με την επεμβαση του Αδραστου ενος
αλλου απο τους επτα στρατηγους και του Διονυσου που ηταν προ-
γονος  της  σωθηκε η Υψιπυλη.
Ακομα λενε πως στον στρατο ηταν και τα διδυμα παιδια της,ο Ια-
σονας τα ειχε φερει στη Κορινθο μαζι με τη Μηδεια μετα την
Αργοναυτικη Εκστρατυεια στη Κολχιδα.Τα παιδια πηραν μερος
στους αγωνες και νικησαν.Ακουστηκαν τα ονοματα τους ,η Υψι-
πυλη  ακουσε τα ονοματα,καταλαβε πως ηταν τα δυο χαμενα
παιδια της ο Ευνηος και ο Θοας κι ετσι  αναγνωρισθηκαν  κι
εσμιξαν.Ο Ευνηος πηρε τη μανα του και γυρισαν στη Λημνο.
.
Η ΥΨΙΠΥΛΗ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
Η Υψιπυλη ,το δραματικο εργο του Ευριπιδη,χαμενο για αιωνες
βρεθηκε σε παπυρο σε αποσπασματα στην Οξυρυγχο μια κωμο-
πολη της Ανω Αιγυπτου στη γειτονια του Φαγιουμ,τον Μαιο του
1906.Ειναι ο παπυρος 852 της Οξυρυγχου,γραμμενος περιπου το
200 μΧ.
Ο παπυρος απο τη μια πλευρα εχει λογαριασμους,με εσοδα εξοδα
και πληρωμες κι απο την αλλη την τραγωδια σε αποσπασματα.
Οι παπυροι βρεθηκαν σε ταφους στη περιοχη και σε χωρους σκουπιδιων.
Σωθηκαν γιατι συνηθιζαν  να τυλιγουν τις μουμιες με αχρηστους παπυ-
ρους,τους οποιους αγοραζαν φθηνα και τους εβαζαν κολλημενους
τσε στρωματα στις μουμιες.
Για την τραγωδια της Υψιπυλη εχουμε πληροφοριες απο τους Βατραχους
του Αριστοφανη που διδαχθηκαν  το 405 π.Χ στην Αθηνα σε σχολιο:
την Αδρομέδαν, των καλλίστων Ευριπίδου δράμα η Ανδρο-
μέδα, δια τι δε μη άλλο τι των προ ολίγου διδαχθέντων και
καλών Υψιπύλης, Φοινισσών, Αντιόπης. Η δε Ανδρομέδα
ογδόωι έτει προήκται».
Πρεπει να διδαχθηκε περιπου το 408 η' το 407  π.Χ.Και οι τρεις τραγωδιες
η Υψιπυλη,οι Φοινισσες[η μονη που σωθηκε ολοκληρη],η Αντιο-
πη,ανοικουν στον Θηβαικο Κυκλο.
Η Υψιπυλη του ΕυρΙπιδη διαδραματιζεται στη Νεμεα,οπου ειναι τροφος
του Οφελτη του γιου του βασιλια Λυκουργου και της Ευριδικης.
Ακολουθει το μυθο

Λεξεις-Αποσπασματα απο τον παπυρο της Οξυρυγχου:

Συμ[πλη]γαδων[αρχικος λογος της Υψιπυλης]
ζυγω
καταστήσειας α[ν … πρό]σθ’ ελευθέραν[ισως η Υψιπυλη
μιλαει στο παιδι και του διηγειται τα παθηματα της]
πότερα δώματος εισόδους σαίρεις;[τη ρωταει ο χορος]
Ιδου[δειχνει στο παιδι τα αετωματα]
καταλύσαντες παρά τη του Λυκούργου γυναικί[τα παιδια της,ο
Θοας και ο Ευνηος,που ακομα δεν ξερουν οτι  ειναι η μητερα
τους,ζητουν φιλοξενια ,κι αυτη τους λεει πως μπορουν να μει-
νουν εκει]
χερνιβα[λεει ο Αμφιαραος οταν ζηταει νερο]
ημεις δ'ιδο[ντες][οι Αργειοι βλεπουν απο τη πηγη το παιδι
να κινδυνευει απο το φιδι]
αλ[ικες][απο τους θρηνους για το παιδι]
λε]ύσσειν αλλ[ά σοι πάρα»[ο χορος την ρωταει που ηταν
το παιδι]
εγγύς, ουχί μα[κράν[απανταει στο χορο η Υψιπυλη]
υπειδομην[ο Αμφιαραος πηγαινει στην Ευριδικη γιατι υπο-
ψιαζονταν πως θα καταδικαστει η Υψιπυλη για το θανατο
του παιδιου]
άνδρα κατέφυγεν[η Ευριδικη περιμενει να γυρισει ο αντρας
ο Λυκουργος για να αποφασισει τελικα την τυχη της Υψιπυλης]
ουκ έχουσι συμμάχους[οι δουλοι,και η Υψιπυλη που ειναι
δουλα]
Αμφιάρεως, σώσε [αυ]θις [η Υψιπυλη εχει την ελπιδα πως παλι
θα τη σωσει ο Αμφιαραος]
τον επιτάφιον του παιδός ηθέλησαν αγωνίσασθαι[τα δυο παιδια
της Υψιπυλης περνουν μερος στους αγωνες προς τιμη του
παιδιου Οφελτη,νικουν,κι ανακοινωνουν τα ονοματα τους,
τα ακουει η Υψιπυλη κι ετσι γινεται η αναγνωριση της μανας
και των χαμενων παιδιων της]
η δε τους προειρημένους ξενοδοχήσασα τούτους μεν επήνει
[η αναγνωριση των παιδιων της]
τούτους μεν επήνει, την μητέρα σ’ αυτών αποκτείνειν [ήμελ]λεν
[η Ευριδικη ηθελε να θανατωθει η Υψιπυλη στους αγωνες]


επεμβαινει ο Διονυσος προγονος απο τον πατερα της τον Θοαντα,
παιδι του Διονυσου και της Αριαδνης,σαν απο μηχανης θεος και τη
σωζει και λεει  στον Ευνηο,κατα την Παλατινη Ανθολογια 3,10,5,
να  την παρει στη Λημνο στη πατριδα της,στείχε δε και συ λιπών
Ασωπίδος, Εύνο’, άρουραν γειναμένην άξων Λήμνον ες ηγαθέην.
κι επειτα να παει στην Αθηνα.Οι προγονοι του ηταν μουσικοι,οι
Ευνειδαι,[κατα τον Wilamovitz]
στη Μυριοβιβλο του ο Πατριαρχης Φωτιος ο Α'[Κωνσταντι-
νουπολη 810 η'820-893] γραφει:
γενος  Αθήνησι μουσικόν, από Εύνεω του Ιάσονος και Υψιπύλης.
Γένος εστί παρά Αθηναίοις ούτως ονομαζόμενον. Ήσαν δε κιθα-
ρωδοί, προς τας ιερουργίας, παρέχοντες την χρείαν.
.
Ευνηος[ευ+ναυς,αυτος που εχει καλα πλοια,ο καλοταξειδος]

Ο Ευνηος  στον Τρωικο Πολεμο τροφοδοτουσε με κρασι τους
Αχαιους.

Ομηρου Ιλιαδα,Ραψωδια Η',στιχοι 464-472

Ὣς οἳ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον,
δύσετο δ' ἠέλιος, τετέλεστο δὲ ἔργον Ἀχαιῶν,
βουφόνεον δὲ κατὰ κλισίας καὶ δόρπον ἕλοντο.
νῆες δ' ἐκ Λήμνοιο παρέσταν οἶνον ἄγουσαι
πολλαί, τὰς προέηκεν Ἰησονίδης Εὔνηος,
τόν ῥ' ἔτεχ' Ὑψιπύλη ὑπ' Ἰήσονι ποιμένι λαῶν.
χωρὶς δ' Ἀτρεΐδῃς Ἀγαμέμνονι καὶ Μενελάῳ 470
δῶκεν Ἰησονίδης ἀγέμεν μέθυ χίλια μέτρα.
ἔνθεν οἰνίζοντο κάρη κομόωντες Ἀχαιοί
.
Ομηρου Ιλιαδα ,Ραψωδια Ψ',στιχοι 740-752

Πηλεΐδης δ' αἶψ' ἄλλα τίθει ταχυτῆτος ἄεθλα 740
ἀργύρεον κρητῆρα τετυγμένον· ἓξ δ' ἄρα μέτρα
χάνδανεν, αὐτὰρ κάλλει ἐνίκα πᾶσαν ἐπ' αἶαν
πολλόν, ἐπεὶ Σιδόνες πολυδαίδαλοι εὖ ἤσκησαν,
Φοίνικες δ' ἄγον ἄνδρες ἐπ' ἠεροειδέα πόντον,
στῆσαν δ' ἐν λιμένεσσι, Θόαντι δὲ δῶρον ἔδωκαν·
υἷος δὲ Πριάμοιο Λυκάονος ὦνον ἔδωκε
Πατρόκλῳ ἥρωϊ Ἰησονίδης Εὔνηος.
καὶ τὸν Ἀχιλλεὺς θῆκεν ἄεθλον οὗ ἑτάροιο,
ὅς τις ἐλαφρότατος ποσσὶ κραιπνοῖσι πέλοιτο·
δευτέρῳ αὖ βοῦν θῆκε μέγαν καὶ πίονα δημῷ, 750
ἡμιτάλαντον δὲ χρυσοῦ λοισθήϊ' ἔθηκε.
στῆ δ' ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
.
Θοας[θεω,τρεχω,γρηγορος,γρηγοροποδαρος,απιαατος,αθεατος}
.
.
.