LITTERATURE-Η ΣΑΠΦΩ Ο ΘΕΟΦΙΛΟΣ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΑΜΑ -ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis

.
.

Σαπφω-χ.ν.κουβελης
.
.
Η ΣΑΠΦΩ Ο ΘΕΟΦΙΛΟΣ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΑΜΑ
-χ.ν.κουβελης
.
το 622 π.Χ η μικρη Σαπφω 8 χρονων τοτε μακρινη
ξαδερφη του Οδυσσεα Ελυτη,πηγαινε στη β' δημο-
τικου,οι γονεις ηταν απο την Ιωνια,ειχαν ερθει
προσφυγες το 1922 απο τη Σμυρνη στη Λεσβο,στη
Μυτιληνη κι εγκατασταθηκαν εκει,στη Βαρεια,
σε μεγαλυτερη ταξη,στην πεμπτη,πηγαινε ο Θεο-
φιλος του Χατζημανουηλ,ενα ονειροπαρμενο παιδι,
αθωο,ολοι του εκαναν πλακα,οταν τον εβλεπαν στο
δρομο τα μεγαλυτερα παιδια εβαζαν τα μικροτερα
να του κανουν καζουρα φωναζοντας εν χορω ρυθμι-
κα:
''Νατος Νατος ο Μεγαλεξανδρος!
Εμπρος ολοι στη Μικρασια
να παρουμε τη Περσια!
Εμπρος Εμπρος!''
φωναζαν κι εξαφανιζονταν,φυσικα το μαθαινε
ο δασκαλος και την αλλη μερα τιμωρουσε τους
υπευθυνους,ορθιοι στον τοιχο στο'να ποδι,
και μια μερα λενε πως πηγε κι ο Θεοφιλος και
καθισε στη τιμωρια,κι οταν ο δασκαλος τον ρω-
τησε γιατι,απαντησε πως κι αυτος εφταιγε που
τον εκανε ετσι ο θεος να τον κοροιδευουν,μισο
ανθρωπο,
απο τοτε τα παιδια δεν τον ξαναπειραξαν,
η Σαπφω πολυ τον συμπαθουσε,τα σπιτια τους ηταν
πολυ κοντα,κι η μανα της η θεια Κλειδα,μια αγια
γυναικα,που ψυχοπονουσε και νοιαζονταν τους φτω-
χους,τους φιλευε ποτε ψωμι,ποτε αλευρι,ποτε φαι
τους εστελνε,γιατι ηταν σε πολυ καλυτερη κατα-
σταση απ'αυτους,
κι εκεινος την συμπαθουσε και την αφηνε να τον
βλεπει να ζωγραφιζει,κανεναν αλλο δεν αφηνε να
τον δει,
ζωγραφιζε ομορφα,την εξοχη γυρω στη Βαρεια,τις
ελιες,τα αρχοντικα,τις βαρκες,και προσωπα εκανε
της μυθολογιας,τον Αχιλλεα,τον Οδυσσεα,τον Ομηρο,
που λεγανε πως ηταν απ'τη Σμυρνη,εκανε και ηρωες
του 1821,τον Κατσαντωνη,τον Καραισκακη κι αλ-
λους,
και μια μερα της ειπε να την ζωγραφισει,και κα-
θισε και την εκανε,της εμοιαζε η εικονα,μονο
που την ειχε παραστησει πολυ μεγαλυτερη στην
ηληκια,κοπελλα 25 χρονων μελαχροινη κι'εγραψεν
στην εικονα:
η ποιητρια Σαπφω απο τη Λεσβο,
τον ρωτησε:γιατι εγραψε ετσι;και της απαντησε:
πως οι ανθρωποι ειναι αδυνατοι να εμποδισουν τα
πραγματα να γινουν,εκεινα που ειναι να γινουν
θα γινουν
κι αυτη,χωρις να ξερει πως εγινε,πηρε ενα
μολυβι και του'γραψε ενα στιχο σ'ενα χαρτι:
παντοδάπαισι μεμειχμένα χροίαισιν,
στην ιδια ταξη με τη Σαπφω ητανε η Ατθιδα,
η Τελεσιππα και η Μεγαρα,μια ταξη παραπανω
ηταν η Αναγορα και η Γογγυλα,στην α'ταξη
ηταν η Γοργω και η Ανδρομεδα,η Μικα ηταν
μικρη δεν πηγαινε σχολειο,ουτε ο Φαων πηγαι-
νε,ενιωθε μια συμπαθεια γι'αυτο παιδι που
δεν μπορουσε να την καταλαβει,
μια μερα ηρθαν στο σπιτι συγενεις του πατερα,
θυμαται ηταν καλοκαιρι,Κυριακη,αρχες Αυγου-
στου,μια πολυ ζεστη μερα,
ηταν απογευμα και δεν ειχε δροσισει ακομα,
τα τζιτζικια στα δεντρα ξεφωνιζαν,οι μεγαλοι
καθησαν στην αυλη κατω απο τη μεγαλη κλημα-
ταρια,
τα παιδια,αυτη,και τις δυο αδερφες της την
Μελπω και την Ελενη,μεγαλυτερες της,και τον
Γιωργο,μικροτερο απ'ολα τ'αδερφια,δεν τ'αφη-
ναν να μπερδευονται στα ποδια και στις κου-
βεντες των μεγαλων,
αυτη,ηταν πολυ περιεργη,πηγε και κρυφτηκε
πισω απ'το φρακτη του κηπου κι απο κει τα
ακουσε και τα ειδε ολα,
ηταν τρεις οι συγγενεις,ενας ανδρας με ευγε-
νικο παρουσιαστικο,μια γυναικα αρχοντικη
ομορφη κι ενας νεαρος,συνεσταλμενο παιδι,
καταλαβε απο τα λογια τους πως ηταν πατερας,
μητερα και γιος,
ακουσε το ονομα του γιου,Οδυσσεας,της φανηκε,
χωρις να ξερει γιατι,πως του ταιριαζε αυτο
το ονομα,κι ηξερε απο το σχολειο δυο μ'αυτο
το ονομα,
τον Οδυσσεα που τις περιπετειες εγραψε ο Ομη-
ρος,και τον Οδυσσεα Αντρουτσο,
καποια στιγμη ακουσε τον νεαρο να λεει:πως
η Ελλαδα περιεχει το μεταφυσικο φως του πραγμα-
τικου ειναι,
δεν καταλαβε τη φραση,τη θεωρησε ομως σπουδαια,
κι επειδη ειχε καλη μνημη την αποτυπωσε και την
κατεγραψε:
''εκεινο το βραδυ οι τρεις συγγενεις μεινανε
σπιτι μας,
τη νυχτα ειχε λαμπρη γεματη σεληνη,αυγουστιατι-
κη πανσεληνο,τ'αστερια γυρω απ'τη σεληνη χαθηκαν
απ'το φως της,
την αλλη μερα φυγανε πολυ πρωι,δεν ειχαμε ακομα
εμεις τα παιδια ξυπνησει,
πηγα στο Θεοφιλο,τον βρηκα στο χωρο,στη παραγ-
κα,που ζωγραφιζε,
ηθελα πολυ να του'πω ποσο σπουδαιους συγγενεις
ειχαμε,να καυχηθω,κρατηθηκα,φοβομουν μην τον
προσβαλω,επειδη εκεινοι ηταν ταπεινοι οικογε-
νεια και δεν ειχαν τετοιους συγγενεις,
καθομουν και κοιτουσα πως ζωγραφιζε,με ποια
σειρα ζωγραφιζε την εικονα του,τι εβαζε πρωτο
τι δευτερο,πως αναλατευε τα χρωματα του,πως
τα τοποθετουσε,πως γινοντανε η εικονα,πως
ζωντανευε,
ειχε αφαιρεθει τοσο απο τη δουλεια του και
μ'ειχε εντελως ξεχασει γιατι καποια στιγμη
φωναξε δυνατα,που τρομαξα,πραγμα παραξενο
γι'αυτον τον ταπεινο ανθρωπο που ηταν συνηθως
λιγομιλητος,
τον ακουσα καθαρα να λεει:''Φως!.Φως!'',
σαν να συνηρθε απο τον ηχο της φωνη του,με αντι-
ληφθηκε,ντραπηκε,κοκκινισε,και συνεχισε σιωπηλα
να ζωγραφιζει,
δεν ξερω πως τα συνδιασα,αλλα εκεινη η κραυγη:
Φως!Φως!
μ'εκανε να θυμηθω τη φραση του νεαρου που ειχα
ακουσει εκεινο το απογευμα στην αυλη του σπιτιου
μου,και να ταυτισω τη σημασια της με την φραση
του Θεοφιλου ,που μολις λιγο πριν ακουσα,
απ'αυτο θαρρεψα κι αποφασισα να του διηγηθω
το περιστατικο,εκεινος ζωγραφιζε κι εγω του
ελεγα,
οταν τελειωσα,χωρις να με κοιταζει και χωρις
να σταματησει τη δουλεια του με ρωτησε να του
περιγραψω τον νεαρο,
τον περιεγραψα οσο πιο λεπτομερειακα μπορουσα
να τον θυμηθω,
οταν τελειωσα την περιγραφη,χαμογελασε,κουνησε
το κεφαλι του και τον ακουσα πολυ καθαρα και
σοβαρα να λεει:
''τον ξερω αυτον τον κυριο ειχε ερθει στη Μυτιλη-
νη στη Βαρεια με καποιον αλλον κυριο,Αντρεα Εμπει-
ρικο,τον ελεγαν αν θυμαμαι καλα,και εδειχναν
μεγαλο ενδιαφερον για τις ζωγραφιες μου,μετα ηρθε
ο κυριος Στρατης,Ελληνας,ζουσε στη Γαλλια,Στρατη
Ελευθεριαδη Τεριαντ τον ελεγαν'',
δεν ξαμαμιλησε μεχρι,που εφυγα,
οταν ξαναπηγα μετα απο καποιες μερες,δεν τον βρη-
κα,
μου ειπανε οι δικοι του πως εφυγε ξαφνικα απο το
νησι,και δεν ηξεραν που πηγε,δεν ειχαν νεα του,
καποιος ειπε πως περασε απεναντι στη στερεα Ελ-
λαδα,στο Βολο στο Πηλιο,αλλος ειπε πως πηγε
στη Μακεδονια,αλλος στην Κρητη κι αλλος ειπε πως
βρησκεται στις Σποραδες,στη Σκιαθο η'στη Σκοπελο,
οπου και να πηγε ας ειναι καλα,
εκεινο το βραδυ τον ονειρευτηκα,ασκητικο και μι-
κρο ταπεινο ανθρωπακι που ητανε ανεβασμενο σε μια
σκαλωσια σ'ενα καφενειο,κι ελεγες θα πεσει να τσα-
κιστει τοσο αδυνατος ηταν,ζωγραφιζε τα οραματα
της ψυχης του,
και τοτε γυρισε προς το μερος μου και με κοιταξε,
κι ηταν γυρω στο κεφαλι του χρυσο φως,σαν φωτοστε-
φανο,και τον ακουσα να μου λεει:
''ανοιξε το στομα σου ,σαν να μεταλαβαινεις'',
κι εγω μαγνητισμενη υπακουσα,ανοιξα το στομα
μου,
και τοτε ειδα ν'ανακατευει χρωματα και να τα
πεταει απαλα προς το ανοιχτο στομα μου,και πριν
φτασουν τα χρωματα στο στομα μου μετατρεπονταν
σε ελληνικες λεξεις,
εβλεπα τα γραμματα,τα φωνηεντα,
τα συμφωνα,τους διφθογγους,συλλαβες,ολοκληρες
λεξεις,προτασεις τελειωμενες,ατελειωτες,η'αποσπα-
σματα και περνουσαν μεσα μου κι ενιωθα μεγαλη
χαρα κι αγαλλιαση,και συνεχιστηκε αυτο ωρα πολυ,
που δεν ξερω να υπολογισω
επειτα οπως ηρθε το ονειρο εφυγε και κοιμηθηκα
ως το πρωι ησυχα,
αυτο που ειδα σε κανεναν δεν το αναφερα,ουτε
στους γονεις μου,ουτε στ'αδερφια μου,ουτε στις
αγαπημενες φιλες μου,παρα μοναχα εδω το κατε-
γραψα σ'αυτο το μικρο σημειωμα''
.
.
.