.
.
GREEK POETRY
-Τι είναι αυτοί οι ήχοι;
(σκηνή γυναικας)
-χ.ν.κουβέλης c.n.couvelis
POETRY-c.n.couvelis-ΠΟΙΗΜΑΤΑ-χ.ν.κουβελης
χ.ν.κουβελης c.n.couvelis
Τι είναι αυτοί οι ήχοι;
(σκηνή γυναικας)
(και δυο μελέτες αναλυσεις τού ποιήματος)
Φως από πάνω, ψυχρό, τετραγωνισμένο. Τοίχοι.
Η φωνή μου ανακλάται. Δεν είναι πάντα δική μου.
Τι είναι αυτός ο ήχος;
Είναι σαν λέξεις.
Λέξεις που στάζουν από τη ρωγμή στο ταβάνι.
Μία-μία.
"Καίγεσαι."
"Δεν είσαι εδώ."
"Εκείνη σε βλέπει."
Ποια είναι εκείνη; Κοιτάει απ’ τον καθρέφτη. Δεν είμαι εγώ.
Ο καθρέφτης έχει δύο πρόσωπα. Το ένα σού χαμογελάει, το άλλο
σε πνίγει στον ύπνο σου.
Δεν κοιμάμαι.
Τι είναι αυτός ο ήχος;
Σαν να μιλάει η μητέρα. Μα είναι νεκρή.
Είπε, "Σκούπισε το αίμα, δεν είναι δικό σου."
Μα εγώ δεν βλέπω αίμα. Μόνο κάτι σαν μελάνι.
Ο Προμηθέας. Τον είδα. Κρεμασμένος από τα ράμματα τού στρώματος.
Σου λέω, εκείνος μού ψιθύρισε:
"Μην εμπιστεύεσαι το νερό. Είναι γεμάτο βλέμματα."
Και μετά, μια φωνή. Ψιλή, λεπτή, σπασμένη:
"Είσαι το λάθος στην εξίσωση.
Είσαι το μηδέν μέσα στο ένα."
Γελάς; Εγώ δεν γελάω.
Ο γιατρός λέει πως είναι "συμπτώματα".
Είπα να μου δώσουν καθρέφτη. Να κοιταξω μέσα του και να πω:
"Δεν είμαι εγώ. Δεν είμαι εδώ."
Ο ήχος δυναμώνει.
Είναι ρυθμός πια.
τών τοίχων.
τών βιδωμένων παραθύρων.
τής ακινησίας.
Τι είναι αυτός ο ήχος;
Η βροχή;
Η γλώσσα;
Η γλώσσα που στάζει σαν βροχή.
Ή σαν βελόνες στην παλάμη μου,
Θέλω να βγω.
Μα όχι από την πόρτα.
Θέλω να βγω από το σώμα.
Να μείνω ως λέξη μόνο.
Να γράψω τον εαυτό μου σε τοίχο.
Να με διαβάσει κάποιος, τυχαία, και να πει:
"Κάποτε υπήρξε κάποια
που άκουγε τη βροχή'
μόνο η μνημη και η σιωπή
μιας μαρτυρίας
σκηνή γυναικας
ο ήλιος μόνο καίει
καίει το μέσα μου.
Ο Ιλισσός; Πού; Πού κυλάει τώρα; Τον άδειασαν. Τον γέμισαν σωλήνες
και σιωπή.
Άκου, άκου λίγο
ακούς; Είναι το παιδί μου που γελάει ή κλαίει;
Όχι όχι, είναι τα σκυλιά…
"Ήμουνα εκεί! Τα είδα όλα!"
Όλα! Μου τα πήρε όλα η φωτιά. Μου πήρε το παιδί, τον άντρα, το σπίτι,
τη θάλασσα
Κατινάκι,το κοριτσάκι μου
έλεγε "μαμά, θα βάλω το φόρεμα με τις πεταλούδες να με δεις να χορεύω".
Δεν πρόλαβε. Δεν είχαμε πια καθρέφτες. Ούτε πόρτες. Ούτε φωνές. Μόνο τσιμέντο και
πυροβολισμούς.
Και μετά το τίποτα.
Τι έγινε μετά;
Με μάζεψαν
Μου πέταξαν μια κουβέρτα
μού πήραν το όνομα.
Κατερίνα. Κατινάκι. Εμένα έτσι με φώναζε,
ήταν διώροφο με αυλή
το σπίτι μας
ο κήπος ακουμπούσε τη θάλασσα…
Ναι. Ναι. Όταν φυσούσε, έμπαινε το αλάτι στα ρουθούνια, κι εμείς
γελούσαμε, λέγαμε "είμαστε πλούσιοι, έχουμε αλμύρα στο τραπέζι μας!"
φωνάζω ονόματα, ένα-ένα, σαν κάλεσμα ψυχών
Ελένη
Φωτεινή
Ανδρομάχη
Εκάβη
Κερασία
Ελισώ
Κασσάνδρα
Όλες ήμασταν εδώ. Όλες. Κυκλώνουμε τον χρόνο με τα βήματά μας.
Κι εγώ η πιο βουβή από όλες.
Γιατί δεν ξέχασα;
Γιατί δεν ξεχνάει κανείς!
η μνήμη είναι νύχι
σκάβει ξύνει
Είναι φόβος. Μας φοβούνται. Μας ταΐζουν λήθη.
Έπρεπε να ουρλιαξουμε.
Να τους φτύσουμε κατάμουτρα. Να τους πούμε:
"Δεν είμαστε τρελές. Είμαστε οι φλόγες που αφήσατε πίσω σας."
Τι έπρεπε να κάνουμε και δεν το κάναμε;
Μας ντρόπιασαν
Ντραπήκαμε που επιζήσαμε. Που ακόμα θυμόμαστε.
Ο Φρύνιχος
τού έβαλαν πρόστιμο γιατί τους έκανε να θυμούνται. Εμένα με κλείσανε
σ’ αυτό το δωμάτιο.
Γιατί δεν ξέχασα.
Τι είναι η κάθαρση; Να ουρλιάξεις τόσο δυνατά που να λιώσει ο σοβάς;
Ή να σωπάσεις για πάντα;
Ποιο απ’ τα δύο είναι πιο δίκαιο;
Ποιο πιο αρχαίο;
Εδώ που ο ήλιος κάθετος τις στήλες ξυρίζει
κι ο Ιλισσός άηχος πια
δεν κυλάει τίποτα
ούτε νερό ούτε θρήνους
Τι είναι αυτός ο ήχος;
Η βροχή
Η βροχή,φυσικά.
Μα όχι μόνο. Είναι και νερό. Πάνω σε τζιτζίκι.
Τσιρίζουν τα φτερά του. Ξέρεις ότι τα τζιτζίκια πεθαίνουν από τη σιωπή;
Στην Ερμού μια γυναίκα με σάκο πλάτης, μοιραζε φυλλάδια.
«Ο κόσμος τελειώνει στο μεσαίο παγκάκι»
ελεγε
«Αγαθόν και κακόν ταυτόν».
Ο Ηράκλειτος. Ή ο Οιδίποδας με γυαλιά ηλίου.
Ή ένας Προμηθέας που πούλησε τη φωτιά
Τι είναι αυτός ο ήχος;
Falling down falling down falling down…
Είδα τον Τειρεσία. Ή τον Ξενοφάνη.Καποιον Γιώργο που γύρισε από εμφυλιο.
Μου έδειξε ένα βάτραχο. Πράσινο.
Μεγαλώνει η χλόη γύρω του κι ανεβαίνει το νερό
Μην πνιγείς!
Μην πνιγείς
Σιγή.
Σιωπη
τίποτα.
Κι ύστερα, ήχος.
Όχι βροχή. Όχι αέρας.
Σαύρα χρόνου.
στα τοιχώματα τού μυαλού μου.
Θέλω νερό! Να πλύνω το πρόσωπό μου
«Από τι;»
Ρωτάς από τι; Από τον χρόνο, από την ενοχή, από τη μητέρα μου που τραγουδούσε: “This is my man…” ενώ εγώ ήμουν ακόμα μέσα της.
Η γλώσσα ή ο θόρυβος τής γλώσσας.
Μια μηχανή ραπτικής πάνω σε χειρουργικό τραπέζι.
Μια ομπρέλα. Ανοιχτή.
Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ την εγκρίνει.
Υπουργός Πολιτισμού τής Δημοκρατίας του Σαλό.
«Ταιστε τους αυτό. Τα προϊόντα θα είναι πιο σκατά.»
What is that sound?
Ο θόρυβος τής βροχής.
Ο θόρυβος τής βροχής.
Κλείστε το παράθυρο!
Το φως μπαίνει και ψάχνει. Με τυφλώνει.
Αυτά τα φτερά από τι είναι φτιαγμένα;
Από λέξεις; Από ενοχές; Από ύπνο που δεν ήρθε ποτέ;
Η γλώσσα.
Η ή ο θόρυβος τής γλώσσας.
Μου μιλάει. Όχι εσύ.
Αυτή.
.
.
1
Μελέτη ανάλυση του ποιήματος Τι είναι αυτοί οι ήχοι; (σκηνή γυναίκας) του χνκουβέλη ,φιλολογική, υφολογική, θεματική και διακειμενική, με έμφαση στη μοντερνιστική-μεταμοντέρνα τεχνική, στην ενδογλωσσική διάρρηξη, στη μνήμη και στη γυναικεία μαρτυρία.
I. Εισαγωγή: Το ποίημα ως σκηνή συνείδησης και μνήμης
Το ποίημα του χνκουβέλη αποτελεί μια πολυεπίπεδη ενότητα φωνών, μνήμης, τραύματος, ψυχικού παραληρήματος και ιστορικού βάρους, που στηρίζεται σε:
το δραματικό μονόλογο,
τη θεατρικότητα του εσωτερικού λόγου,
την αρχαία τραγική μνήμη,
τη μεταμοντέρνα διάλυση του υποκειμένου,
και τη συγχώνευση προσωπικής, μυθολογικής και συλλογικής ιστορίας.
Η “σκηνή γυναίκας” λειτουργεί σαν ψυχολογική αρχαία σκηνή, ένα είδος μοντέρνας “ὀρχήστρας”, όπου η γυναικεία φωνή γίνεται χορός, προφήτισσα, μάρτυρας, θύμα και φάντασμα ταυτόχρονα.
Το ποίημα συνομιλεί έντονα με:
Αισχύλο (Φρύνιχος, Προμηθέας),
Ευριπίδη (Κασσάνδρα, Εκάβη),
Σοφοκλή (Οιδίπους),
Ηράκλειτο,
τον μοντερνισμό της Woolf,
τον παραλογισμό της Plath,
και τον βίαιο, θρυμματισμένο κόσμο του Artaud και του Ντε Σαντ.
Το ποίημα είναι πολυτροπικό, πολυφωνικό, ισχυρά ρυθμικό, με κύρια λειτουργία την ανασύσταση μιας συνείδησης που διαλύεται.
II. Δομή και δραματουργία
1. Κατακερματισμένη σκηνή
Η δομή δεν ακολουθεί γραμμικότητα. Στήνεται σαν:
αποσπασματικό θεατρικό μονόλογο,
καταγραφή ψυχιατρικού ημερολογίου,
μαρτυρία επιζήσασας πολέμου,
αρχαίος χορικός θρήνος,
εγχειρίδιο γλωσσικής διάλυσης,
εσωτερική παράσταση μνήμης.
Η “σκηνή” δηλώνεται δύο φορές μέσα στο κείμενο — συνειδητή αυτοαναφορά.
2. Επαναληπτική ρυθμικότητα — “Τι είναι αυτός ο ήχος;”
Η φράση που επανέρχεται λειτουργεί ως:
μοτίβο,
ρυθμικός πόλος,
σημείο σύγκλισης του παραληρήματος,
διαλεκτικό ερώτημα για τη γλώσσα, την ίδια την ποίηση, και την φύση του τραύματος.
3. Μεταπτώσεις ύφους
Το ποίημα κινείται μεταξύ:
ψιθυρισμού,
ιαχής,
εξομολόγησης,
προφητείας,
παραληρήματος,
δημοσιογραφικής μαρτυρίας,
αρχαίας τραγωδίας.
Αυτή η δυνατότητα πολυφωνίας μέσα σε μία φωνή αποτελεί κεντρικό ποιητικό επίτευγμα.
III. Θεματικοί άξονες
1. Ψυχικός χώρος – Το δωμάτιο ως φυλακή και σκηνή
Το τετραγωνισμένο, ψυχρό φως, οι τοίχοι, τα βιδωμένα παράθυρα είναι:
αρχιτεκτονική καταπίεσης,
ψυχικό καταφύγιο,
χώρος ανακρίσεων,
ψυχιατρική μονάδα,
και ταυτόχρονα το “θέατρο” μιας προσωποποιημένης μνήμης.
Ο περιορισμός παράγει παραίσθηση, αλλά και ποιητικό εύρημα: η γυναίκα αρχίζει να ακούει “ήχους” που δεν υπάρχουν, δηλαδή τη γλώσσα την ίδια.
2. Το τραύμα της φωτιάς — προσωπικό και συλλογικό
Η μεγάλη ενότητα για τη φωτιά (“Μου τα πήρε όλα η φωτιά...”) θυμίζει:
πρόσφυγες,
πυρκαγιές,
πολέμους,
τον σύγχρονο ελληνικό χρόνο τραυμάτων.
Το “Κατινάκι” λειτουργεί ως μικρή Ανδρομάχη ή Πολυξένη.
3. Η μνήμη ως κατάρα και ως δικαιοσύνη
Η γυναίκα λέει:
“Γιατί δεν ξέχασα. Γιατί δεν ξεχνάει κανείς!”
Αυτό συνδέεται με:
το πρόστιμο στον Φρύνιχο,
τον αρχαιοελληνικό φόβο απέναντι στη μνήμη του πόνου,
τη σύγχρονη πολιτική επιθυμία “να ξεχνάμε”.
Η μνήμη είναι:
νύχι,
σκίσιμο,
ανακάλυψη,
αδικία,
τεκμήριο.
Εδώ το ποίημα μετατρέπεται σε πολιτικό λόγο.
4. Η γλώσσα ως ήχος, ως βροχή, ως απειλή
Η γλώσσα στάζει, κεντά, τρυπά, όπως οι βελόνες.
Η γλώσσα λειτουργεί:
ως μηχανισμός βασανισμού (μηχανή ραπτικής, χειρουργείο),
ως αποκάλυψη,
ως μνήμη.
Η ποιήτρια-αφηγηματική φωνή καταλήγει να θέλει: “να μείνω ως λέξη μόνο”,
κάτι που επαναφέρει τον Plath-ικό πόθο εξαΰλωσης.
5. Διακειμενικότητα – Μυθολογία, Ιστορία, Φιλοσοφία
Στο ποίημα παρελαύνουν:
Προμηθέας,
Εκάβη, Ανδρομάχη, Κασσάνδρα,
Οιδίπους,
Ηράκλειτος,
Τειρεσίας,
ο Φρύνιχος,
ο Μαρκήσιος ντε Σαντ,
Υπουργός Πολιτισμού του Σαλό (αναφορά στο Pasolini).
Η συνειδητή αυτή συσσώρευση παράγει:
ένα χορό φωνών,
μια κοσμολογία τραύματος,
μια συγχώνευση ελληνικής τραγικής μνήμης και σύγχρονης φρίκης.
IV. Υφολογική και γλωσσική ανάλυση
1. Ρυθμική προφορικότητα
Το ποίημα αξιοποιεί:
σύντομες ασθματικές φράσεις,
επαναλήψεις,
διακοπές,
σταδιακή αύξηση έντασης.
Ο ρυθμός θυμίζει αναπνευστικό κύμα: κορύφωση – παύση – ξανά αναφλέγεται.
2. Η τεχνική του θρυμματισμού
Συνεχείς συνειρμοί χωρίς εξήγηση.
Η γλώσσα λειτουργεί σαν αυτόνομο σώμα.
3. Μεταγλωσσικός χαρακτήρας
Το ποίημα στοχάζεται την ίδια του την υλικότητα:
ήχος,
φωνή,
λέξη,
θόρυβος της γλώσσας.
Η ποιήτρια-φωνή ακούει τη γλώσσα να μιλάει αντί για την ίδια.
4. Το υπερρεαλιστικό-ονειρικό στοιχείο
Από τον Προμηθέα στα τζιτζίκια που πεθαίνουν “από τη σιωπή”, από τη γυναίκα στην Ερμού με φυλλάδια, έως τη “σαύρα χρόνου”:
ο υπερρεαλισμός χρησιμοποιείται χωρίς διακοσμητικότητα, αλλά ως κόσμος που φλέγεται.
V. Διακειμενικές ενότητες — αρχαία τραγωδία & σύγχρονη μαρτυρία
1. Οι γυναικείες τραγικές φιγούρες
Η απαρίθμηση των ονομάτων:
Ελένη
Φωτεινή
Ανδρομάχη
Εκάβη
Κερασία
Ελισώ
Κασσάνδρα
λειτουργεί ως χορός γυναικών της Ιστορίας.
Αγγίζει:
την Ιλιάδα (Εκάβη, Ανδρομάχη),
τις Τρωάδες,
τον ελληνικό εμφύλιο (αναφορά στον Γιώργο που επέστρεψε),
τις σύγχρονες πυρκαγιές, προσφυγικές κρίσεις, πολέμους.
2. Ο Φρύνιχος ως πολιτικό σχόλιο
Η πλήρης συσχέτιση μνήμης-φόβου-πολιτικής λογοκρισίας εκπληρώνεται στο:
“Τού έβαλαν πρόστιμο γιατί τους έκανε να θυμούνται.
Εμένα με κλείσανε σ’ αυτό το δωμάτιο.”
Το ποίημα γίνεται ευθέως πολιτικό, αντιστεκόμενο στη λήθη.
VI. Ερμηνευτικός πυρήνας: Τι είναι ο ήχος;
Ο ήχος είναι:
1. Η μνήμη
2. Η γλώσσα
3. Η ψυχική ρωγμή
4. Ο πόνος της Ιστορίας
5. Η εσωτερική φωνή που δεν σιωπά
6. Η ίδια η ποίηση που ζητά να γεννηθεί
Το ποίημα εν τέλει απαντά:
ο ήχος δεν είναι βροχή,
δεν είναι αέρας,
είναι ο χρόνος που ακουμπά στο μυαλό,
μια “σαύρα χρόνου”.
VII. Η γυναικεία φωνή ως μαρτυρία και καθαρτήριο
Το ποίημα δημιουργεί μια σύγχρονη Κασσάνδρα:
μια γυναίκα που βλέπει, θυμάται, μα δεν ακούγεται.
Η τρέλα της δεν είναι παθολογία:
είναι η ηθική συνέπεια της μνήμης.
Αμφισβητεί την κάθαρση: “Τι είναι η κάθαρση; Να ουρλιάξεις... ή να σωπάσεις;”
Αυτό το ερώτημα θυμίζει Άτοσα των Περσών.
VIII. Αισθητικό κατόρθωμα – Γιατί λειτουργεί ως αριστούργημα
Το ποίημα μπορεί να χαρακτηριστεί αριστουργηματικό διότι:
1. Ενώνει ποίηση και τραγωδία με πρωτοφανή φυσικότητα
Η τραγική γλώσσα εμφανίζεται οργανικά, όχι ως λόγια αναφορά.
2. Ο μοντερνισμός εισχωρεί χωρίς μίμηση
Καταφέρνει να θυμίζει Woolf, Plath, Artaud χωρίς να τους αντιγράφει.
3. Παρουσιάζει μια τεχνικά άρτια ενδογλωσσική αποδόμηση
Η γλώσσα, ο ήχος, η λέξη γίνονται χαρακτήρες.
4. Πολιτικό χωρίς ρητορεία
Το ποίημα μιλά για τραύματα χωρίς σύνθημα.
5. Ενοποιεί το ατομικό και το συλλογικό
Το προσωπικό δωμάτιο εξελίσσεται σε ιστορικό θέατρο.
6. Πλούτος εικόνων υψηλής πυκνότητας
Η “μηχανή ραπτικής πάνω σε χειρουργικό τραπέζι” είναι μια από τις πιο δυνατές ποιητικές εικόνες της σύγχρονης ελληνικής ποίησης.
IX. Συμπέρασμα — Τοποθέτηση στην ελληνική ποίηση
Το ποίημα εντάσσεται σε μια κατηγορία έργων:
βαθιά τραγικών,
εξομολογητικών αλλά όχι ναρκισσιστικών,
υπερελληνικών στη μνήμη,
υπερμοντέρνων στην τεχνική.
Το ποίημα αποτελεί ένα πολυστρωματικό, τραγικό, μοντέρνο δράμα συνείδησης, όπου η μνήμη, η τραγωδία, ο πόνος και η γλώσσα συγκλίνουν σε μια από τις πιο δυνατές ποιητικές φωνές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
.
.
2
Μελέτη του ποιήματος Τι είναι αυτοί οι ήχοι; (σκηνή γυναίκας) του χνκουβέλη.
1. Εισαγωγή – Το ποίημα ως δραματοποιημένη φωνή μνήμης
Το ποίημα του χνκουβέλη αποτελεί μια μονόλογη ροή συνείδησης, μια σκηνή-εξομολόγηση όπου μια γυναικεία φωνή στέκεται ανάμεσα σε παραισθητική εμπειρία, τραυματικό παρελθόν, κοινωνική βία και αρχαίο τραγικό αίσθημα.
Η δομή του μοιάζει με μονολογική τραγωδία, σχεδόν σαν "μονόδραμα" όπου η φωνή διαλύεται και επανέρχεται, μετατρέπει τον χώρο σε ψυχιατρικό δωμάτιο, σε μνήμη πολέμου, σε αρχαίο άλσος, σε ποτάμι, σε αρχαίο θέατρο, σε προσωπική κόλαση.
Η ερώτηση “Τι είναι αυτός ο ήχος;” επανέρχεται ως τροπός, refrain, λειτουργεί ως ρυθμικός άξονας και θεματική εμμονή.
Ο ήχος είναι η μνήμη, η γλώσσα, το τραύμα, η βροχή, η φωνή της μητέρας, η φωνή των νεκρών γυναικών, η ίδια η τραγική παράδοση της Ελλάδας.
Ο μονόλογος γίνεται όργανο ανάκτησης και ταυτόχρονα διάλυσης του εγώ.
2. Τοποθέτηση σε είδος – Ποίηση, θέατρο, μαρτυρία, τραύμα
Το κείμενο κινείται σε υβριδικό είδος:
2.1 Ποίηση-μαρτυρία
Η φωνή θυμίζει τη λογοτεχνία του πολέμου, της προσφυγιάς, της απώλειας, της καταστροφής.
Η αναφορά στη φωτιά που “πήρε παιδί, άντρα, σπίτι, τη θάλασσα” παραπέμπει σε εμπειρίες εμφυλίου, Μικρασιατικής Καταστροφής, πυρκαγιών, πολεμικού βιώματος χωρίς να κατονομάζει ιστορικό πλαίσιο, ώστε να γίνει καθολικό.
2.2 Τραγικό μονολογικό θέατρο
Η αλυσίδα των ονομάτων:
Ελένη – Φωτεινή – Ανδρομάχη – Εκάβη – Κερασία – Ελισώ – Κασσάνδρα
δηλώνει την παρουσία ολόκληρου του χορού των τραγικών γυναικών – όσων βίωσαν το άρρητο, το ανείπωτο, το αδικαίωτο.
Το ποίημα λειτουργεί ως σύγχρονη "Τρωάδες" μέσα σε ψυχιατρικό δωμάτιο.
2.3 Ποίηση της ροής της συνείδησης
Η αλληλουχία εσωτερικών φωνών, η διάλυση του χρόνου, τα άλματα από τη μητέρα στον Προμηθέα, στον Ηράκλειτο, στον Σαντ, στην Ερμού, δηλώνουν μια συνείδηση κατακερματισμένη από το τραύμα.
3. Εκτενής θεματική ανάλυση
3.1 Ο χώρος ως εγκλεισμός
«Φως από πάνω, ψυχρό, τετραγωνισμένο. Τοίχοι.
Η φωνή μου ανακλάται…»
Ο χώρος είναι κελί, νοσοκομείο, ανακριτικό δωμάτιο ή η ένσαρκη μεταφορά
του ίδιου του τραύματος.
Αθέατη επιτήρηση, πανοπτική βία, ψυχρό τεχνητό φως.
Ο χώρος ασκεί εξουσία, όπως ο χώρος στα έργα του Φουκώ.
Η φωνή “δεν είναι πάντα δική μου” → διαμεσολάβηση, παραβίαση ταυτότητας.
3.2 Η γλώσσα ως ήχος, πληγή, βροχή
Η λέξη-κλειδί του ποιήματος: γλώσσα.
Η γλώσσα:
στάζει,
τραυματίζει (“σαν βελόνες στην παλάμη”),
γίνεται βροχή,
γίνεται θόρυβος,
δημιουργεί τον κόσμο αλλά και τον σκοτώνει.
Το ερώτημα «Τι είναι αυτός ο ήχος;» είναι φιλοσοφικό:
Είναι η γλώσσα ή είναι το νόημα; Είναι η μνήμη ή ο ήχος της;
3.3 Η μητέρα – η αρχική φωνή
Η νεκρή μητέρα που μιλάει προσθέτει το στοιχείο της αρχέγονης ενοχής, του υπαρξιακού δεσμού και της λαβωματικής καταγωγής.
Η φράση “Σκούπισε το αίμα, δεν είναι δικό σου.”
είναι καθαρά τραυματοψυχική προσταγή που διασπά την ταυτότητα.
Το αίμα αντικαθίσταται με “μελάνι” → ο πόνος γίνεται γραφή.
3.4 Το πολιτικό τραύμα – φωτιά, πόλεμος, απώλεια
Η αφήγηση με το παιδί, τον άντρα, το σπίτι, τη θάλασσα δηλώνει:
προσφυγική βία,
πυρκαγιές,
βομβαρδισμούς,
εμφύλιο,
κάθε συλλογικό τραύμα που καταστρέφει οικογένειες.
Η φράση “Μου πήρε το παιδί… τη θάλασσα” εγγράφει το ποίημα στην ελληνική ιστορική μνήμη των καταστροφών.
3.5 Ο μύθος ως μνήμη και ως καταδίκη
Ο Προμηθέας εμφανίζεται ως φωνή, κρεμασμένος από ράμματα στρώματος –
εικόνα συγκλονιστική: ο πολιτισμός των μύθων έχει γίνει ύλη ψυχιατρικού θαλάμου.
Ακολουθούν:
Ηράκλειτος,
Οιδίποδας,
Τειρεσίας,
ο χορός τραγικών γυναικών.
Ο μύθος δεν σώζει. Ο μύθος είναι μνήμη πόνου.
3.6 Η μνήμη ως νύχι
«η μνήμη είναι νύχι
σκάβει ξύνει»
Η μνήμη είναι έμβιο θηρίο.
Η λήθη είναι μηχανισμός εξουσίας που “ταΐζεται” στις γυναίκες, στους τραυματισμένους, στους επιζώντες.
Η σύνδεση με τον Φρύνιχο υπόσχεται μια εξαιρετική ανάγνωση:
Στον Φρύνιχο επιβλήθηκε πρόστιμο επειδή θύμισε στο αθηναϊκό κοινό τη Μικρασιατική Καταστροφή των Μιλησίων.
Στο ποίημα, η γυναίκα τιμωρείται επίσης επειδή δεν ξέχασε.
Είναι μια βαθιά πολιτική και φιλοσοφική σύλληψη:
η μνήμη είναι ανατρεπτική πράξη.
3.7 Η γλώσσα έναντι της τρέλας
Ο γιατρός λέει “συμπτώματα”, αλλά η ποιήτρια φωνή σηκώνει αντιγνώμη:
δεν είναι τρέλα, είναι μαρτυρία.
Η γλώσσα ως βελόνα, ως χειρουργική μηχανή, ως ομπρέλα (“την εγκρίνει ο Σαντ”) φέρνει στοιχεία φουτουριστικά, σουρεαλιστικά, ντελιριακά.
Η γλώσσα γίνεται το μόνο καταφύγιο:
“Θέλω να βγω από το σώμα. Να μείνω ως λέξη μόνο.”
4. Υφολογική ανάλυση
4.1 Ατμόσφαιρα
ψυχιατρική,
υπερρεαλιστική,
τραγική,
μεταφυσική,
πολιτική.
Το ύφος θυμίζει:
Ευριπίδη, ειδικά στις Τρωάδες,
4.2 Συντακτικό – μορφή
Το ποίημα είναι:
ρηγματωμένο,
αποσπασματικό,
με εναλλαγές ρυθμού υψηλής έντασης.
Η επανάληψη λειτουργεί ως ψυχικό pulse.
4.3 Ηχητικές δομές
Το ποίημα ολόκληρο οικοδομείται πάνω σε:
ηχώ,
ήχο,
βροχή,
επανάληψη,
ρυθμική διάλυση.
Το “Falling down falling down falling down…” λειτουργεί ως κατάρρευση
λόγου και κόσμου.
5. Διακειμενικότητα – Μύθος, φιλοσοφία, σύγχρονη πόλη
5.1 Μυθολογικό υπόστρωμα
Παρευρίσκονται:
Προμηθέας,
Ηράκλειτος,
Οιδίποδας,
Τειρεσίας,
τραγικές ηρωίδες.
Ο χνκουβέλης δημιουργεί σύγχρονο αρχαίο δράμα, όπου η φωνή είναι ο χορός,
ο ήρωας και η αυτουργός της ίδιας της κάθαρσης.
5.2 Φιλοσοφικές αναφορές
Ηράκλειτος → “Αγαθόν και κακόν ταυτόν”.
Ξενοφάνης → αμφισβήτηση των θεών.
Προμηθέας → γνώση και τιμωρία.
5.3 Σύγχρονη Αθήνα
Η Ερμού, η γυναίκα με τα φυλλάδια.
Η γλώσσα των τζιτζικιών ως θόρυβος σιωπής.
Τα τσιμέντα, ο Ιλισσός που έγινε σωλήνες.
Η πόλη είναι το νέο τραγικό τοπίο.
6. Το κεντρικό υπαρξιακό ερώτημα
Το ποίημα δεν ρωτά απλώς “Τι είναι αυτός ο ήχος;”
Ρωτά:
Τι είναι η μνήμη;
Τι είναι η ταυτότητα;
Τι είναι η γλώσσα;
Τι είναι η ενοχή;
Τι είναι ο άνθρωπος μέσα στη βία;
Το ποίημα κάνει πράξη το ερώτημα:
Αν αφαιρέσεις τη γλώσσα από τον άνθρωπο, τι μένει;
7. Το φινάλε – “Μου μιλάει. Όχι εσύ. Αυτή.”
Το τέλος επιστρέφει σε ένα αριστοτεχνικό κλείσιμο:
η γλώσσα προσωποποιείται.
Η γλώσσα γίνεται φορέας του τραύματος, της μνήμης, της αλήθειας.
Δεν μιλάει η γυναίκα:
μιλάει η ίδια η Μνήμη, σαν αρχέγονη θεότητα.
Το ποίημα τελειώνει στο ίδιο σημείο απ’ όπου ξεκίνησε, αλλά με μετατοπισμένη επίγνωση:
ο ήχος είναι η γλώσσα που αντιστέκεται στη λήθη.
8. Συμπέρασμα – Η θέση του ποιήματος
Το έργο είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα δείγματα:
τραυματικής ποίησης,
μονόλογου-τραγωδίας,
υπερρεαλιστικού κοινωνικού λόγου,
συνδυασμού μύθου, ιστορίας και ψυχολογικής διερεύνησης.
Αντλεί από:
αρχαία τραγωδία,
μεταπολεμική μαρτυρία,
μοντέρνο μονόλογο,
σουρεαλισμό,
ψυχαναλυτική εικονογραφία.
Η δύναμη του ποιήματος δεν είναι στη θεματική μόνο, αλλά στη γλωσσική του ορχήστρα, στη δραματικότητα, στη ρυθμική ένταση, και στη βαθιά ανθρωπολογική του αλήθεια.
.
.
.




