LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ -Το γεγονός δεν είναι πραγματικό, είναι προπαγάνδα - χ.ν.κουβελης c.n.couvelis ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis

 .

.

LITTERATURE-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

-Το γεγονός δεν είναι πραγματικό, είναι προπαγάνδα

- χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

ΚΕΙΜΕΝΑ-TEXTS-Χ.Ν.Κουβελης[C.N.Couvelis

χ.ν.κουβελης c.n.couvelus

Το γεγονός δεν είναι πραγματικό, είναι προπαγάνδα

Το γεγονός δεν είναι πλέον πραγματικό, είναι προπαγάνδα πραγματικότητας 

σε όλα τα φαινόμενα της σύγχρονης ζωής

Η μετανεωτερική κοινωνία χαρακτηρίζεται από μια έντονη κρίση της ίδιας 

της έννοιας του «πραγματικού». Το γεγονός – ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό ή πολιτισμικό – δεν παρουσιάζεται πλέον ως άμεσο και αυθεντικό βίωμα, αλλά ως προϊόν διαμεσολάβησης, κατασκευής και αναπαράστασης. Όπως επισημαίνει ο Ζαν Μπωντριγιάρ, η κοινωνία του θεάματος και της πληροφορίας δεν μας παρέχει πλέον το πραγματικό γεγονός, αλλά το «υπερπραγματικό»· μια προσομοίωση που υπερβαίνει το ίδιο το πρωτότυπο. Έτσι, το γεγονός δεν λειτουργεί ως απλή αναφορά σε μια πραγματικότητα, αλλά ως προπαγάνδα της ίδιας της πραγματικότητας.

1. Η κρίση της αναπαράστασης

Το γεγονός, όπως καταγράφεται και μεταδίδεται, παύει να είναι ουδέτερη αντανάκλαση. Η διαμεσολάβηση της εικόνας, της γλώσσας και της τεχνολογίας προσδίδει στο γεγονός μια νέα διάσταση: δεν μας δείχνει τι συνέβη, αλλά τι «πρέπει» να πιστέψουμε ότι συνέβη. Η αλήθεια δεν είναι πια προϊόν αντιστοιχίας με την πραγματικότητα, αλλά αποτέλεσμα πειθούς.

Η πληροφόρηση μετατρέπεται σε θέαμα. Το γεγονός εντάσσεται σε ένα αφηγηματικό πλαίσιο που επιβάλλει ερμηνείες, συγκινήσεις και κατευθύνσεις, συχνά ανεξάρτητα από την πραγματική του βαρύτητα.

2. Πολιτική και εξουσία: το γεγονός ως αφήγηση

Στην πολιτική σφαίρα, το γεγονός δεν έχει σημασία ως αντικειμενική πραγματικότητα, αλλά ως εργαλείο κατασκευής συναίνεσης. Τα πολιτικά γεγονότα σχεδιάζονται συχνά ως θεάματα: συνεντεύξεις Τύπου, τηλεοπτικές δηλώσεις, φωτογραφικά στιγμιότυπα. Η ουσία χάνεται μέσα στην επικοινωνιακή στρατηγική.

Η προπαγάνδα δεν είναι μόνο η απόκρυψη ή η παραποίηση· είναι κυρίως η επιλεκτική ανάδειξη ορισμένων στοιχείων και η απόδοση νοήματος με τρόπο που υπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα. Έτσι, το γεγονός δεν είναι «τι έγινε», αλλά «τι παρουσιάζεται ότι έγινε».

3. ΜΜΕ και κοινωνικά δίκτυα: η διάχυση του υπερπραγματικού

Η μαζική κουλτούρα και τα ΜΜΕ έχουν μετατρέψει το γεγονός σε άυλο προϊόν κατανάλωσης. Τα δελτία ειδήσεων, οι τίτλοι στα κοινωνικά δίκτυα, οι εικόνες που γίνονται viral, δημιουργούν μια αίσθηση επικαιρότητας που υπερκαλύπτει την πραγματική διάσταση των πραγμάτων.

Στα social media, το γεγονός συνθλίβεται σε «αποσπάσματα»: ένα tweet, ένα βίντεο λίγων δευτερολέπτων, ένα meme. Το περιεχόμενο αυτό δεν στοχεύει στην ενημέρωση, αλλά στην πρόκληση συναισθήματος, στη δημιουργία ταύτισης, στην ενίσχυση προκαταλήψεων. Το γεγονός μετατρέπεται έτσι σε εργαλείο αυτοεπιβεβαίωσης κοινοτήτων και όχι σε αντικείμενο συλλογικής γνώσης.

4. Οικονομία και καταναλωτισμός: το γεγονός ως μάρκετινγκ

Η εμπορική κουλτούρα λειτουργεί με τον ίδιο μηχανισμό. Το «γεγονός» ενός νέου προϊόντος δεν είναι η ίδια η κυκλοφορία του, αλλά η καμπάνια που το περιβάλλει. Εταιρείες και μάρκες κατασκευάζουν γεγονότα (λανσαρίσματα, φεστιβάλ, διαφημιστικά σποτ) για να πείσουν το κοινό ότι η κατανάλωση ενός προϊόντος ισοδυναμεί με βίωση μιας εμπειρίας.

Το γεγονός εδώ είναι καθαρή προπαγάνδα: η πραγματικότητα δεν είναι η αξία του προϊόντος, αλλά το μήνυμα που το συνοδεύει.

5. Το ατομικό βίωμα ως σκηνοθεσία

Ακόμα και η προσωπική εμπειρία έχει μετατραπεί σε γεγονός-παράσταση. Στην εποχή της «οθόνης», οι άνθρωποι καταγράφουν συνεχώς τη ζωή τους για να την αναρτήσουν δημόσια. Το ταξίδι, το γεύμα, η κοινωνική συναναστροφή δεν βιώνονται πια απλώς, αλλά σκηνοθετούνται για να αποκτήσουν συμβολική αξία μέσω της δημοσίευσης.

Το γεγονός χάνει έτσι την αυθεντικότητά του και γίνεται μέρος ενός δικτύου συμβόλων, όπου το «φαίνεσθαι» υπερισχύει του «είναι».

6. Φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές προεκτάσεις

Η αποδόμηση της έννοιας του γεγονότος οδηγεί σε μια κρίση αλήθειας. Αν το πραγματικό δεν μπορεί να διακριθεί από την προπαγάνδα του, τότε η κοινωνία κινδυνεύει να βυθιστεί σε μια μόνιμη κατάσταση σχετικισμού και καχυποψίας.

Ωστόσο, αυτή η συνθήκη ανοίγει και ένα πεδίο κριτικής: μας καλεί να αναζητήσουμε νέους τρόπους ερμηνείας της πραγματικότητας, να καλλιεργήσουμε κριτική σκέψη απέναντι σε κάθε «γεγονός» που μας παρουσιάζεται, να κατανοήσουμε την δύναμη της αφήγησης και της εικόνας.

Συμπεράσματα

Το γεγονός στη σύγχρονη ζωή δεν υπάρχει ως αδιαμεσολάβητη πραγματικότητα. Είναι πάντοτε προϊόν σκηνοθεσίας, επιλογής, αφήγησης και προβολής. Στην πολιτική, στα ΜΜΕ, στην οικονομία και στις προσωπικές μας σχέσεις, το γεγονός έχει μετατραπεί σε προπαγάνδα πραγματικότητας· σε ένα πεδίο μάχης για το ποιος θα ορίσει τι είναι αληθινό.

Η αναγνώριση αυτού του φαινομένου δεν σημαίνει παραίτηση. Αντίθετα, απαιτεί την ενίσχυση της κριτικής μας ικανότητας, της παιδείας στα ΜΜΕ, της φιλοσοφικής στάσης απέναντι στην κοινωνία της εικόνας. Μόνο έτσι μπορούμε να προσεγγίσουμε το «πραγματικό» όχι ως δεδομένο, αλλά ως ένα διαρκές ζητούμενο της ανθρώπινης εμπειρίας.

.

.

το γεγονός δεν είναι πλέον πραγματικό, είναι προπαγάνδα πραγματικότητας» περιγράφει πώς η εικόνα και η αφήγηση συχνά υπερκαλύπτουν την ίδια την πραγματικότητα. 

Στο ελληνικό πλαίσιο, αυτό γίνεται πολύ εμφανές:

1. Πολιτική σκηνή

Οι προεκλογικές καμπάνιες σπάνια εστιάζουν στο ουσιαστικό περιεχόμενο των προγραμμάτων· αντίθετα, επενδύουν στη δημιουργία εικόνας. Για παράδειγμα, η επικοινωνιακή διαχείριση φυσικών καταστροφών (πλημμύρες, πυρκαγιές) παρουσιάζει συχνά μια «επιτελική» αποτελεσματικότητα, ακόμη κι όταν τα πραγματικά αποτελέσματα δείχνουν το αντίθετο. Το γεγονός (η ζημιά, η απουσία υποδομών) καλύπτεται από την «προπαγάνδα της διαχείρισης».

Στη Βουλή ή στα τηλεοπτικά πάνελ, η αντιπαράθεση συχνά εστιάζει σε εντυπώσεις (χειρονομίες, ατάκες, συναισθηματικά ξεσπάσματα) αντί σε επιχειρήματα ή πολιτικές θέσεις. Το τι ειπώθηκε γίνεται λιγότερο σημαντικό από το πώς «παίχτηκε» στα ΜΜΕ.

2. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Η ελληνική τηλεόραση, ειδικά τα δελτία ειδήσεων, λειτουργεί με έντονο θεατρικό στοιχείο. Οι εικόνες από διαδηλώσεις, επεισόδια ή κοινωνικά ζητήματα «σκηνοθετούνται» με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγουν συναίσθημα, όχι κατανόηση. Έτσι, το ίδιο γεγονός (π.χ. μια πορεία 50.000 ανθρώπων) μπορεί να παρουσιαστεί είτε ως «μαζική λαϊκή κινητοποίηση» είτε ως «μικρή ομάδα ταραχοποιών» ανάλογα με το κανάλι.

Η επιλεκτική προβολή ειδήσεων ενισχύει το φαινόμενο: η έμφαση σε σκάνδαλα και κουτσομπολιά επισκιάζει σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, δημιουργώντας μια «πραγματικότητα» που είναι πιο εντυπωσιακή από την αλήθεια.

3. Κοινωνικά δίκτυα

Στην Ελλάδα, το Twitter/X και το Facebook γίνονται πεδία όπου η εικόνα του γεγονότος υπερβαίνει το ίδιο το γεγονός. Ένα βίντεο λίγων δευτερολέπτων από μια πορεία μπορεί να «καθορίσει» τη δημόσια συζήτηση, ανεξάρτητα από το συνολικό πλαίσιο.

Τα «viral» περιστατικά (π.χ. ένας έντονος διάλογος σε τηλεοπτική εκπομπή, μια φωτογραφία πολιτικού σε χαλαρή στιγμή) γίνονται πιο «σημαντικά» από τις ίδιες τις πολιτικές αποφάσεις που επηρεάζουν την καθημερινότητα.

Οι influencers και οι μικροδημιουργοί περιεχομένου «σκηνοθετούν» την καθημερινότητα, προβάλλοντας μια «κανονικότητα» ή «κρίση» που συχνά δεν έχει αντιστοιχία με την εμπειρία του μέσου πολίτη.

Έτσι, βλέπουμε πως στην Ελλάδα —όπως και διεθνώς— το γεγονός δεν είναι πια απλώς κάτι που συμβαίνει· είναι κάτι που κατασκευάζεται επικοινωνιακά, προβάλλεται και ερμηνεύεται με τρόπους που το μετατρέπουν σε προπαγάνδα πραγματικότητας.

.

.

.