GREEK POETRY -Αρχαία σκηνή -χ.ν.κουβέλης c.n.couvelis POETRY-c.n.couvelis-ΠΟΙΗΜΑΤΑ-χ.ν.κουβελης

 .

.

GREEK POETRY

-Αρχαία σκηνή

-χ.ν.κουβέλης c.n.couvelis

POETRY-c.n.couvelis-ΠΟΙΗΜΑΤΑ-χ.ν.κουβελης

My own empire of heteronyma 

-χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

χ.ν.κουβελης c.n.couvelis

Αρχαία σκηνή

(και μια μελέτη ανάλυση τού ποιήματος)

ο Οιδίπους και η Σφίγγα

καθησαν αντιμετωποι με τις λεξεις τους

ερωτηματικά αναπαντητα

στο αφωνο μεσημερι

σ'αρχαιο θεατρο ηθοποιοι

φορωντας τις μασκες παιζουν τον Μακβεθ την Ελένη 

στην εφταπυλη Θηβα

.

.

.

Εκτενής κριτική μελέτη και ανάλυση τού ποιήματος του χ.ν. κουβέλη :«Αρχαία σκηνή»

1. Γενική θεώρηση

Το ποίημα «Αρχαία σκηνή» εντάσσεται σε μια ποιητική γραμμή που διατρέχει συστηματικά το έργο του χ.ν. κουβέλη: τη διακειμενική συνομιλία με τον αρχαίο μύθο, όχι ως αναπαράσταση, αλλά ως πεδίο φιλοσοφικής και γλωσσικής κρίσης. Ο ποιητής δεν «αφηγείται» τον μύθο του Οιδίποδα· τον απογυμνώνει από την πλοκή του και τον μετατρέπει σε σκηνή στοχασμού πάνω στη γλώσσα, τη σιωπή και την αποτυχία της ερμηνείας.

Πρόκειται για ποίημα λιτό, σχεδόν σκελετικό, όπου η ένταση δεν παράγεται από εικόνες πλούτου, αλλά από συμπύκνωση νοήματος και από εσκεμμένες ασυνέχειες.

2. Δομή και οικονομία λόγου

Το ποίημα αποτελείται από τέσσερις βασικούς νοηματικούς πυρήνες:

1. Η συνάντηση Οιδίποδα – Σφίγγας

2. Η αποτυχία της γλώσσας

3. Η ακινησία του χρόνου

4. Η μεταθεατρική ανατροπή

Η δομή δεν είναι αφηγηματική αλλά σκηνική. Οι στίχοι λειτουργούν σαν οδηγίες σκηνοθεσίας, όχι σαν αφήγηση γεγονότων. Η επιλογή αυτή ενισχύει την αίσθηση ότι βρισκόμαστε όχι μέσα στον μύθο, αλλά μπροστά του, ως θεατές μιας ήδη εξαντλημένης παράστασης.

3. Ο Οιδίπους και η Σφίγγα: από τη λύση στο αδιέξοδο

«ο Οιδίπους και η Σφίγγα

καθήσαν αντιμετωποι με τις λεξεις τους»

Εδώ συντελείται μια ριζική ανατροπή του μύθου. Δεν έχουμε την κλασική σύγκρουση ερωτήματος–απάντησης, αλλά μια αμήχανη αντιπαράθεση λέξεων. Ο Οιδίπους δεν θριαμβεύει. Η Σφίγγα δεν ηττάται. Και οι δύο καθηλώνονται από τη γλώσσα.

Η φράση «με τις λέξεις τους» υποδηλώνει ότι:

το πρόβλημα δεν είναι η άγνοια,

αλλά η υπερκόπωση της σημασίας.

Ο Οιδίπους, σύμβολο της ερμηνευτικής βεβαιότητας, εδώ απογυμνώνεται από τη δύναμή του. Η Σφίγγα παύει να είναι τέρας και γίνεται συν-θύμα της αποτυχίας του νοήματος.

4. Τα «ερωτηματικά αναπάντητα»: φιλοσοφικός πυρήνας

 «ερωτηματικά αναπάντητα

στο άφωνο μεσημέρι»

Η εικόνα είναι εξαιρετικά πυκνή. Τα ερωτηματικά παραμένουν, αλλά δεν υπάρχει φωνή να τα εκφέρει. Το μεσημέρι, αντί για φως και διαύγεια, είναι άφωνο. Εδώ ο ποιητής αντιστρέφει την κλασική συμβολική:

Το φως δεν αποκαλύπτει.

Η γνώση δεν λυτρώνει.

Η ερώτηση δεν οδηγεί σε απάντηση.

Η σιωπή δεν είναι ποιητική παύση· είναι υπαρξιακό κενό. Το ποίημα ακουμπά έντονα σε μετα-τραγικές και μετα-μοντέρνες ανησυχίες: ο κόσμος των βεβαιοτήτων έχει παρέλθει.

5. Το αρχαίο θέατρο ως τόπος εξάντλησης

«σ’ αρχαίο θέατρο ηθοποιοί»

Το αρχαίο θέατρο δεν λειτουργεί ως ιερός τόπος, αλλά ως αρχαιολογικό απομεινάρι νοήματος. Οι ηθοποιοί υπάρχουν, αλλά το δράμα έχει εξαντληθεί. Δεν βιώνεται· αναπαρίσταται μηχανικά.

Η επιλογή του χώρου ενισχύει την αίσθηση:

της επανάληψης χωρίς εμπειρία,

της παράδοσης χωρίς πίστη,

της μνήμης χωρίς παρόν.

6. Οι μάσκες και η σύγχυση των ρόλων

 «φορωντας τις μασκες παιζουν

τον Μακβεθ την Ελένη»

Η σύγχυση είναι εσκεμμένη και βαθιά συμβολική. Ο Μακβεθ και η Ελένη ανήκουν σε διαφορετικά πολιτισμικά και δραματουργικά σύμπαντα. Η ταυτόχρονη παρουσία τους υποδηλώνει:

κατάρρευση των ορίων της τραγωδίας,

ισοπέδωση ιστορικών και ηθικών συμφραζομένων,

θέατρο ως καθαρό προσωπείο, χωρίς πυρήνα.

Η μάσκα εδώ δεν κρύβει· αντικαθιστά την ταυτότητα.

7. «στην εφτάπυλη Θήβα»: ο τόπος της αιώνιας κρίσης

Η Θήβα, πόλη-σύμβολο κατάρας, επιστρέφει όχι ως συγκεκριμένος τόπος, αλλά ως αρχετυπικό πεδίο επαναλαμβανόμενης αποτυχίας. Οι επτά πύλες δεν ανοίγουν προς λύση· λειτουργούν ως πολλαπλές είσοδοι στο ίδιο αδιέξοδο.

8. Γλώσσα και ύφος

Η γλώσσα του ποιήματος είναι:

λιτή,

ψυχρή,

σχεδόν αποστειρωμένη.

Απουσιάζει κάθε λυρισμός. Αυτό δεν είναι αδυναμία, αλλά συνειδητή αισθητική επιλογή. Η απογύμνωση της γλώσσας αντικατοπτρίζει την απογύμνωση του νοήματος.

Η σύνταξη είναι απλή, αλλά το νόημα σύνθετο. Το ποίημα δεν επιδιώκει συγκίνηση· επιδιώκει ενόχληση και στοχασμό.

9. Συμπέρασμα – Κριτική αποτίμηση

Το «Αρχαία σκηνή» είναι ποίημα στοχαστικό, απαιτητικό και σκόπιμα ατελές. Δεν προσφέρει λύσεις, δεν αναπλάθει μύθους, δεν επιβεβαιώνει προσδοκίες. Αντίθετα, λειτουργεί ως σχόλιο πάνω στην εξάντληση της τραγωδίας, της γλώσσας και της ίδιας της ερμηνείας.

Δεν είναι ποίημα άμεσης συγκίνησης· είναι ποίημα μετα-τραγικής συνείδησης. Η δύναμή του βρίσκεται στην αφαίρεση και στην άρνηση της καθαρτικής λύσης.

Εν κατακλείδι: πρόκειται για ένα αυστηρό, στοχαστικό κείμενο, που συνομιλεί περισσότερο με τη φιλοσοφία του τραγικού παρά με την ποίηση της συγκίνησης. Ένα ποίημα που δεν «παίζεται» – εκτίθεται.

.

.

.